Załącznik do Umowy o Dzieło nr 7

Raport nr 3
dotyczący najważniejszych doniesień prasowych z zakresu HIV/AIDS, opublikowanych
w kwietniu 2005 roku.
WPROWADZENIE
W omawianym okresie ukazało się 14 publikacji z zakresu HIV/AIDS. 1 Jest to w
porównaniu z poprzednimi miesiącami liczba stosunkowo mała.
Media w tym czasie poświęciły swoje strony Wielkiemu Polakowi – Papieżowi
Janowi Pawłowi II. Pisano o życiu, chorobie, śmierci i pogrzebie Ojca Świętego, przybliżano
czytelnikom Jego Wielką Postać i opowiadano o wyjątkowym Pontyfikacie przełomu
wieków. Był to temat dla Polaków najważniejszy, nic więc dziwnego, że wszystkie inne stały
się nieistotne. Dlatego też poświęcono im tak niewiele miejsca.
W kwietniu wśród opublikowanych materiałów z zakresu HIV/AIDS żaden konkretny
temat w sposób istotny nie dominował. Poświęcono trochę miejsca ekspozycji zawodowej na
zakażenie wirusem HIV. Omówiono też działanie terapii antyretrowirusowej i nowości w tym
zakresie na rynku farmaceutycznym. Prasa doniosła także o premierze dramatu poświęconego
osobom zakażonym HIV, napisanego i wyreżyserowanego przez jednego z młodych twórców,
opublikowana także została praca o zakażeniu wirusem HIV i „zetknięciu się” z nim lekarzy
w codziennej praktyce zawodowej. Poza tym można było znaleźć pojedyncze wycinki
prasowe dotyczące w/w problematyki.
Tabela 1.
Tytuły gazet i czasopism publikujące informacje na temat HIV/AIDS w kwietniu 2005 r.
Miejsce
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
1
Tytuł
Gazeta
Wyborcza
Warszawa
Puls Medycyny
Gazeta Wrocławska
Słowo Ludu
Tygodnik Wałbrzyski
Głos Wielkopolski
Nasz Dziennik
Lekarz
Gazeta Olsztyńska
Magazyn 13
Liczba publikacji
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
Raport dotyczy doniesień na temat HIV/AIDS publikowanych w prasie polskiej .
1
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE
W opinii wszystkich instytucji i organizacji społecznych zajmujących się działaniami
mającymi na celu zwalczanie i zapobieganie HIV/AIDS profilaktyka zakażeń HIV będzie
skuteczna, gdy dotrze do młodzieży. To wśród młodych ludzi należy starać się rozbudzić
wyobraźnię, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Rozbudzanie wyobraźni dokonuje
się m.in. poprzez osobiste zaangażowanie w działania twórcze. W Raporcie nr 1. i Raporcie
nr 2. wspomniano już o Ogólnopolskim Przeglądzie Sztuk Teatralnych „Porozmawiajmy o
AIDS”, nad którym główny patronat objęli Dyrektor Krajowego Centrum ds.AIDS i Główny
Inspektor Sanitarny2. Eliminacje wojewódzkie przeglądu odbyły się także w Wałbrzychu.
Przez dwa dni młodzież ponadgimnazjalna z całego województwa dolnośląskiego
prezentowała inscenizacje sztuk własnego autorstwa. Jury, po obejrzeniu 15 spektakli
wyłonionych w przeglądach powiatowych, I miejsce przyznało Młodzieżowemu Centrum
Kultury w Legnicy, które wystawiło sztukę pt.”Nadzieja”, II miejsce przypadło Liceum
Ogólnokształcącemu w Sycowie za przedstawienie „Carpe Diem” , a III miejsce zdobyła
młodzież z Zespołu Szkół nr 2 ( II LO) w Wałbrzychu za „Błędne Koło”. Zespół z Legnicy
będzie reprezentować województwo podczas ogólnopolskiego finału we Wrocławiu.3
Ogłoszenie kolejnego konkursu przez Krajowe Centrum ds. AIDS na sztukę teatralną
dotyczącą problematyki HIV/AIDS, stało się także pretekstem do napisania przez Macieja
Kowalewskiego4 sztuki „Miss HIV”.5 Autor wspomina, że rok wcześniej w internecie znalazł
informację o wyborach Miss HIV, które odbyły się w stolicy Botswany. To wydarzenie
wydało mu się na tyle szokujące i absurdalne, a jednocześnie ciekawe, że postanowił
wykorzystać ten temat w dramacie. Efektem jego przemyśleń, wynikających z „internetowej
informacji”, stała się sztuka „Miss HIV”, którą nie tylko napisał, ale także postanowił
wyreżyserować. Akcja dramatu rozgrywa się na kilka minut przed wyborami Miss HIV. W
nerwowej, przedwyborczej atmosferze spotykają się cztery kobiety- cztery silne osobowości,
z których każda chce wygrać. Autor miał wątpliwości i zastanawiał się, jak ten spektakl
odbiorą sami zainteresowani – chorzy, czy temat i sposób jego ukazania nikogo nie obrazi.
Dlatego też nawiązał współpracę ze stowarzyszeniem „Bądź z nami”, którego członkowie
stali się konsultantami spektaklu. Maciej Kowalewski uważa, że „Miss HIV” to „sztuka, gdzie
2
Zob.: Raport nr 1.,str.7, Raport nr 2., str.8.
Na podstawie: Elżbieta Gargała. Klucz do wyobraźni. Tygodnik Wałbrzyski z dnia 31.03.2005r.
4
Maciej Kowalewski – aktor, dramaturg, reżyser; rozgłos przyniosła mu „Ballada o Zakaczawiu”
5
Informacje o autorze, stworzonej i wyreżyserowanej przez niego sztuce podaję za: Dorota Wyżyńska. Ten żart
czemuś służy. Gazeta Wyborcza- Warszawa z dnia 13.04.2005 r.; zob. też: recenzja Doroty Wyżyńskiej po
premierze i zaproszenie Marii Seweryn na spektakl w: Mocniej, odważniej. Gazeta Wyborcza – Warszawa z dnia
15.04.2005 r.
3
2
o HIV nie rozmawia się na kolanach, nie jest też dydaktyczną opowieścią o ludziach
zakażonych , to sztuka, gdzie o HIV rozmawia się zwyczajnie”.6
ASPEKTY MEDYCZNE
Zakażenie wirusem HIV w praktyce lekarskiej
Dr n.med. Magdalena Leszczyszyn – Pynka w swojej pracy Czy zakażenie ludzkim
wirusem niedoboru odporności (HIV) w praktyce lekarskiej staje się codziennością? stara się
dowieść, że zakażenie HIV to nie jest wyłącznie tylko problem zakaźny, przedstawia
praktyczne zalecenia dotyczące postępowania przy wykonywaniu testów HIV oraz leczenia
zakażenia HIV i schorzeń z nim związanych.7
We wstępie swojej pracy autorka podaje dane dotyczące zakażenia ludzkim wirusem
niedoboru odporności (HIV). Czytamy w nim o Raporcie Agendy Narodów Zjednoczonych
ds. AIDS, który to raport podaje przerażające dane dotyczące liczby zachorowań. Wynika z
niego, że w 2003 roku na świecie żyło 38 milionów ludzi zakażonych HIV, codziennie
ulegało zakażeniu 8 tysięcy osób (w większości kobiet). W Polsce do września 2004 roku
potwierdzono infekcję HIV u 9002 osób, z czego 5115 podawało, że stosowało dożylne
środki odurzające; AIDS był przyczyną zgonu 710 osób, a w samym tylko wrześniu
zakażenie HIV rozpoznano u 37 mężczyzn i 24 kobiet. 8
W dalszej części swojej publikacji dr Leszczyszyn –Pynka wyjaśnia, że celem jej napisania
było „przybliżenie lekarzom podstawowej opieki medycznej oraz lekarzom praktykującym
wszystkich specjalności wybranych zagadnień dotyczących problematyki HIV/AIDS”.
Najpierw omawia trzy aspekty, w których lekarz styka się z zakażeniem HIV:
1. testowanie w kierunku infekcji HIV,
2. rozpoznanie kliniczne tej choroby
3. leczenie zakażenia HIV i schorzeń z niego wynikających.
Według autorki wskazania do wykonania badań klinicznych w kierunku HIV powinny mieć
miejsce, jeśli: a) pacjent podaje w wywiadzie ryzykowne zachowania, b) lekarz stwierdza
kliniczne objawy niedoboru odporności, c) na życzenie pacjenta.
Zob.: tamże
.W oparciu o: Magdalena Leszczyszyn – Pynka. Czy zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) w
praktyce lekarskiej staje się codziennością? Lekarz z dnia 01.03.2005 r. Przedstawiam tutaj tylko podjęta przeze
mnie próbę zasygnalizowania najważniejszych tematów poruszonych przez Autorkę w publikacji.
Autorka pracy , dr M. Leszczyszyn – Pynka jest pracownikiem Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych Pomorskiej
Akademii Medycznej w Szczecinie, kierowanej przez prof. dr hab. n. med. Annę Boroń- Kaczmarską.
8
Zob.: Tamże
6
7
3
W rozdziale dotyczącym rozpoznania klinicznego pani doktor opisuje problemy związane z
odpowiednią diagnostyką i stara się znaleźć przyczyny, które wpływają na opóźnienie
diagnozy. Wśród podstawowych wylicza: 1. zakażenie HIV jest chorobą, która pozostaje
bezobjawowa przez okres kilku, a nawet kilkunastu lat, 2. znakomita większość objawów
ogólnych, nieprawidłowości laboratoryjnych lub określonych jednostek chorobowych nie
jest kojarzona przez lekarzy z możliwością infekcji HIV. Przedstawia także w tej części
swoich rozważań najczęstsze schorzenia spotykane u osób z infekcją HIV.9
Trzecia część pracy poświęcona jest leczeniu zakażenia i schorzeń z niego wynikających.
Autorka omawia w niej możliwości stosowania terapii antyretrowirusowej, przy czym
kładzie nacisk na to, że terapia powinna się odbywać w odpowiednio wyspecjalizowanych
placówkach. Jest to ważne z tego względu, że zakażenie HIV jest chorobą przewlekłą,
ogólnoustrojową i wymaga leczenia wielospecjalistycznego. Zwraca też uwagę na fakt, „że
funkcjonowanie na danym terenie placówki szpitalnej i ambulatoryjnej, zajmującej się
leczeniem zakażenia HIV AIDS, skutkuje nabywaniem doświadczenia przez lekarzy innych
specjalności w prowadzeniu takich pacjentów”.10
Sposób postępowania w przypadku ekspozycji zawodowej na zakażenie HBV, HCV, HIV
Ekspozycja zawodowa to sytuacja narażenia na zakażenie wirusem (m.in. HBV, HCV,
HIV ) w czasie wykonywania pracy zawodowej, np. poprzez zakłucie się igłą,
zanieczyszczoną krwią czy skaleczenie podczas zabiegu operacyjnego u zakażonego
pacjenta.11 Po ekspozycji na zakażenie ww. wirusami najważniejsza jest szybkość działania,
gdyż właściwe postępowanie podjęte w ciągu pierwszych minut czy godzin daje szansę na
uniknięcie rozwoju choroby.
Z danych wynika, że największą zakaźnością odznacza się wirus HBV (30 proc.
przypadków kontaktu z zainfekowaną krwią kończy się zakażeniem, następny jest wirus HCV
(10 proc. zakażeń po ekspozycji), najmniej zakaźny jest wirus HIV – ok.0,5 – 1 proc. infekcji.
Trzy wirusy (HBV, HCV, HIV) są tymi, przed którymi pracownicy służby zdrowia powinni
się
szczególnie
zabezpieczyć.
Przed
zakażeniem
wirusem
„B”
podstawowym
zabezpieczeniem jest szczepionka, nie ma specyficznej profilaktyki poekspozycyjnej dla
wirusa typu „C” (do tej pory nie udało się opracować szczepionki). W przypadku zakażenia
wirusem HIV stosuje się leczenie antyretrowirusowe, które przyjmuje się przez okres czterech
Zob.: Tamże
Zob.: Tamże
11
Określenie ekspozycji zawodowej i sposób postępowania w przypadku zakażeń podaję za: Monika Wysocka..
Co robić w przypadku ekspozycji zawodowej na zakażenie HBV, HCV, HIV. Puls Medycyny z dnia 06.04.2005 r.
9
10
4
tygodni po ekspozycji. Najczęściej stosowanym preparatem jest Combivir. Czasem dołącza
się jeszcze jeden lek. Lekarze podkreślają, że „we wszystkich tych przypadkach
najważniejsze jest jak najwcześniejsze podjęcie leczenia, maksymalnie do 72 godzin.”12 Gdy
minie kilkadziesiąt godzin od ekspozycji na zakażenie, skuteczność leczenia znacznie maleje.
Postępy w terapii zakażeń HIV
Obecnie na szeroką skalę rozwinięte są badania nad leczeniem zakażeń HIV. Jednym z
kierunków badań aktualnie prowadzonych jest udoskonalenie powszechnie stosowanych
trójlekowych modeli terapii antyretrowirusowej. Ta wielolekowa terapia – HAART - stała się
standardem postępowania w przypadku zakażeń HIV.13 Wdrożenie leczenia HAART
uzasadnione jest również w profilaktyce po ekspozycji, jeżeli ryzyko zakażenia oceniono jako
duże. Badania przeprowadzone w grupie 1,5 tys. pacjentów dowiodły, że poziom
śmiertelności wśród osób zakażonych HIV, u których wcześnie podjęto terapię HARRT,
został znacznie zredukowany.
Terapia HAART nakazuje pacjentom ścisły „reżim” w dawkowaniu leków i
stosowaniu odpowiedniej diety. Rygor związany z tą terapią powoduje, że wielu pacjentów
całkowicie z niej rezygnuje i dlatego- według autorki publikacji – „tak ważne jest
opracowanie mniej uciążliwych schematów leczenia.”14 Wśród nowych, bardziej dogodnych
dla leczących się osób, preparatów antyretrowirusowych jest Kivexa, wprowadzona na rynek
europejski w marcu tego roku. Chociaż lek ten stosuje się raz dziennie, a terapia nie wiąże się
z odpowiednim przestrzeganiem diety, efekty leczenia porównywalne są z rezultatami w
terapii trójlejkowej.
Inną
grupą
leków
antyretrowirusowych
będących
obecnie
w
trakcie
przedrejestracyjnych prób klinicznych są antagoniści receptorów dla chemokin CCR5, które
mają za zadanie blokować połączenie wirusa z komórką odpornościową gospodarza.
STATYSTYKI
Na Śląsku zmniejszyła się liczba zachorowań na AIDS
Dolnośląska Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna opublikowała dane dotyczące
epidemiologii dla województwa dolnośląskiego za 2004 rok. Z danych tych wynika, że spadła
Zob.: Tamże.
Przedstawiam tylko w sposób ogólny kierunki badań nad leczeniem zakażeń HIV. Szczegółowe dane
dotyczące terapii antyretrowirusowych, samych leków, ich nazw i zasady działania, znajdują się w publikacji,
na której się całkowicie opieram, opisując ten temat: Marta Koton- Czarnecka. Postępy w terapii zakażeń HIV.
Puls Medycyny z dnia 06.04.2005 r.
14
Zob.: Tamże.
12
13
5
liczba zachorowań na AIDS. Raport podaje, że w 2004 roku na Dolnym Śląsku doszło do 30
nowych zachorowań, co oznacza, że liczba ta zmniejszyła się w porównaniu z rokiem 2003 o
16.15
Niestety, nie wszędzie dane są optymistyczne. W regionie północnym rośnie liczba
zakażeń HIV i chorych na AIDS. Dotychczas służby sanitarne zarejestrowały 245
przypadków osób żyjących z HIV, na AIDS zachorowało 18 osób, połowa z nich zmarła. W
pierwszym kwartale tego roku zarejestrowano 10 osób zakażonych HIV. Najprawdopodobniej
zagrożenie pochodzi z obwodu kaliningradzkiego, gdzie – jak szacują służby medyczne liczba zakażeń HIV jest większa niż w całej Polsce.16
POLITYKA PAŃSTWA
Rosną naciski na Ugandę, by zmieniła politykę wobec AIDS
Wzmogła się międzynarodowa presja na władze Ugandy, aby w podjętej walce z
epidemią AIDS zrezygnowały z promocji postawy wstrzemięźliwości płciowej, czystości i
wierności małżeńskiej na rzecz stosowania prezerwatyw.
Międzynarodowa organizacja praw człowieka, Human Rights Watch, otwarcie sprzeciwia się
polityce „moralnej czystości”, którą ugandyjskie władze propagują w zwalczaniu AIDS.
Według opublikowanych danych, Uganda jest jednym z nielicznych krajów, w których
skutecznie ograniczono rozmiary epidemii AIDS.17 W artykule podano, że na początku lat 90.
XX wieku wirusem HIV zakażonych było około 30 proc. mieszkańców tego kraju.
Przewidywano w tej dziedzinie zupełną katastrofę. Okazało się jednak, że od tamtego czasu
liczba żyjących z wirusem HIV zmniejszyła się pięciokrotnie, tzn. spadła z 30 do 6 proc. w
liczącej ok.25 milionów populacji. Źródłem tego sukcesu jest, zainicjowany przez władze
Ugandy i Kościół katolicki, program promujący czystość przedmałżeńską. Ugandyjskie
władze postawiły na promocję wstrzemięźliwości płciowej, w związku z czym wsparły
finansowo kampanię miejscowych kościołów i organizacji religijnych, które zachęcały
młodych ludzi, by nie podejmowały ryzykownych zachowań seksualnych i byli wierni
czystości przedmałżeńskiej. W konsekwencji tej kampanii dokonała się w tym kraju „swoista
rewolucja obyczajowa”, której rezultatem stał się gwałtowny spadek zakażeń wirusem HIV.
INNE
Dane zaczerpnięte z: Żółtaczka groźniejsza niż AIDS. Gazeta Wrocławska z dnia 14.04.2005 r.
Na podstawie: Uwaga – AIDS. Gazeta Olsztyńska z 23.04.2005 r.
17
Przedstawiam temat i podaję dane za: Zmuszają do antykoncepcji. Nasz Dziennik z dnia 01.04.2005 roku.
15
16
6
Sąd pielęgniarek
Około 50 osób, w tym chorych na AIDS dzieci, demonstrowało przed gmachem
libijskiego sądu, w którym toczy się proces pięciu bułgarskich pielęgniarek i palestyńskiego
lekarza, którzy są oskarżeni o zakażenie wirusem HIV ponad 400 dzieci. Libijczycy oskarżają
ich o to, że wstrzyknęli 426 dzieciom substancje zakażone wirusem HIV, by prowadzić
badania nad lekiem na AIDS. Wyrok w tej sprawie ma być ogłoszony 31 maja.18
Spis publikacji prasowych z zakresu HIV/AIDS, które ukazały się w kwietniu 2005 roku.
1. Chronią przed HIV. Słowo Ludu z dnia 05.04.2005 r.
2. Dorota Wyżyńska. Ten żart czemuś służy. Gazeta Wyborcza - Warszawa z dnia 13.04.2005 r.
3. Elżbieta Gargała. Klucz do wyobraźni. Tygodnik Wałbrzyski z dnia 21.03.2005 r.
4. Katarzyna Urban. Nieskuteczność prezerwatyw w prewencji HIV/AIDS. Magazyn 13. z dnia
01.04.2005 r.
5. Magdalena Leszczyszyn –Pynka. Czy zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV)
w praktyce lekarskiej staje się codziennością? Lekarz z dnia 01.03.2005 r.
6. Marta Kotoń - Czarnecka. Postępy w terapii zakażeń HIV. Puls Medycyny z dnia 06.04.2005
r.
7. Mocniej, odważniej. Gazeta Wyborcza – Warszawa z dnia 15.04.2005 r.
8. Monika Wysocka. Co robić w przypadku ekspozycji zawodowej na zakażenie HBV, HCV,
HIV. Puls Medycyny z dnia 06.04.2005 r.
9. Podstępne wirusy czekają w ukryciu i zazwyczaj atakują niepostrzeżenie. Słowo Ludu z dnia
19.04.2005 r.
10. Ryszard Smoliński. Lęk przed śmiertelnym AIDS. Gazeta Wrocławska z dnia 15.04.2005 r.
11. Uwaga – AIDS. Gazeta olsztyńska z dnia 23.04.2005 r.
12. Sąd pielęgniarek. Głos Wielkopolski z dnia 31.03.2005 r.
13. Zmuszają do antykoncepcji. Nasz Dziennik z dnia 01.04.2005 r.
14. Żółtaczka groźniejsza niż HIV. Gazeta Wrocławska z dnia 14.04.2005 r.
18
Na podstawie: Sąd pielęgniarek. Głos Wielkopolski z dnia 31.03.2005 r.
7