Faszyzm

FASZYZM W EUROPIE
1. Kryzys demokracji w Europie
2. Kryzys wewnętrzny we Włoszech
3. Przejęcie władzy przez Mussoliniego 24 X 1922
4. Organizacja państwa faszystowskiego we Włoszech
5. Ekspansja terytorialna Włoch
EUROPA PO I WOJNIE
•
•
•
w czasie I wojny światowej
zmobilizowano około 70 mln
żołnierzy. Straty to 10 mln
zabitych i 20 mln rannych.
Los okaleczonych fizycznie i
psychicznie weteranów stał się
poważnym problemem
społecznym Europy po roku
1918.
Gospodarki krajów Europy
borykającej się z kryzysem nie
były w stanie zapewnić
weteranom miejsc pracy ,
wobec czego wspierali oni
radykalne ugrupowania
nacjonalistyczne lub
komunistyczne , które głosiły w
swych programach walkę o
poprawę ich losu.
EUROPA PO I WOJNIE
• Wojna wywołała
również bardzo silną
demoralizację życia
społecznego.
• Powszechnym stało
się tworzenie przy
partiach politycznych
milicji partyjnej , lub
bojówek.
EUROPA PO I WOJNIE
Poważny kryzys przeżywał
również demokracja
parlamentarna ( partie
polityczne toczyły w
parlamencie
niezrozumiałe dla
społeczeństwa spory ,
częste afery polityczne i
gospodarcze
powodowały zmiany
rządów , destabilizację
państwa i słabość
władzy wykonawczej.
EUROPA PO I WOJNIE
• Społeczeństwa
państw europejskich
domagały się nie
tyle gwarancji
swobód
demokratycznych co
,, silnej ręki ‘’ , które
zapewniłyby w
państwie ład i
porządek.
WAŻNIEJSZE PRZEWROTY I ZAMACHY STANU 1918-1939
Rok
Państwo
Przewrót
1920
Węgry
regent admirał Mikols Horthy (do 1944)
1022
Włochy
Benito Mussolini ( do 1945)
1923
Turcja
gen Ataturk Kemal ( mustafa Kemal Pasza) do 1938
1923
HIszpania
gen Miguel Primo de Rivera ( do 1930)
1925
Litwa
Antanas Smetona ( do 1940)
1926
Albania
Ahmed bed Zogu ( do 1939)
1926
Portugalia
Antonio Salazar ( do 1968)
1926
Polska
Józef Piłsudski ( do 1935)
1929
Jugosławia
król Aleksander Ido 1934)
1930
Rumunia
król Karol II ( do 1940)
1933
Austria
Englebert Dolfuss) ( do 1934)
1934
Estonia
Konstantin Pats 9do 1940)
1934
Łotwa
Karlis Ulmanis 9 do 1940)
1934
Bułgaria
car Borys III ( do 1945)
1936
Grecja
gen. Joanis Metaksas ( do 1941)
1936
HIszpania
gen. Francisco Franco Bahamonde( do 1975)
POJĘCIA I DEFINICJE
• Faszyzm – ( z jęz. włoskiego fasci - związek ) , to zespół
poglądów głoszących wyższość człowieka , lub jakiej rasy nad
innymi , oparty na poglądach niemieckiego filozofa Fryderyka
Nietzsche ( czyt Nicze )
• Totalitaryzm - ( z j. łacińskiego ; totus - całkowity ) , to system
społeczno - gospodarczo – polityczny , którego istotą jest skrajne
podporządkowanie jednostki wszechwładnemu aparatowi władzy
( wodzowi narodu ).
• Autorytaryzm - to niedemokratyczny system rządów , w którym
władza jest sprawowana przez armię , aparat biurokratyczny lub
partię. Są to tzw. rządy ,, silnej ręki ‘’ oparte na autorytecie
jednego człowieka najczęściej ( bohatera narodowego ) , forma
ukrytej dyktatury , w której mogły występować elementy
demokracji ( np. system wielopartyjny ).
PRZYCZYNY POPULARNOŚCI FASZYZMU WE WŁOSZECH
a) sytuacja powojenna Włoch
* rozczarowanie społeczeństwa rezultatami
I wojny światowej
• brak autorytetu parlamentu w
społeczeństwie (korupcja, przekładanie
interesów partyjnych)
• zła sytuacja gospodarcza (bezrobocie,
inflacja, ograniczenie inwestycji)
• masy kombatantów wojennych nie mogły
znaleźć sobie miejsca w nowej
rzeczywistości
• popularnie stały się wszelkie organizacje
mundurowe propagujące rządy silnej ręki
a) obawa przed komunizmem i anarchizacją
życia
• Bojówki komunistyczne prowadzą walki
z nacjonalistami, wybuchają masowe
strajki i wystąpienia robotników
• Koła przemysłowe i Kościół z obawy
przed zwycięstwem komunizmu
udzielają poparcia faszystom
Benito Amilcare Andrea Mussolini (ur. 29 lipca 1883 )
Mussolini rozpoczynał karierę we
Włoskiej Partii Socjalistycznej i
wszedł do komitetu wykonawczego
tej partii, a w latach 1912-1914 był
redaktorem naczelnym gazety
Avanti!. Po wybuchu I wojny
światowej poparł publiczne
przystąpienie Włoch do wojny po
stronie Ententy. Wydalono go za to
z partii, ponieważ kłóciło się to z jej
oficjalnym stanowiskiem wobec
wojny. Mając doświadczenie
dziennikarskie założył gazetę
Popolo d'Italia. W 1915 roku, gdy
Włochy przystąpiły do wojny został
powołany do wojska i skierowany
na front alpejski. Zwolniono go z
armii po tym gdy został ranny w
nogę od odłamków z pocisku
moździerzowego.
Droga faszystów do władzy
•
•
-
W III 1919 r. Benito Mussolini
powołał do życia organizację
kombatancką :Włoskie Związki
Kombatanckie ( Fasci Italiani do
Conbattimento ) oraz bojówki
paramilitarne pod nazwą ,,
czarne koszule ‘’
Propaganda populistyczna i
poparcie finansjery przemysłowej
i rolnej zapewniło faszystom
zaplecze finansowe.
budowa Wielkiego Imperium
Rzymskiego
kontrola robotnicza nad fabrykami
reforma rolna
ochrona drobnego i średniego
kapitału
DROGA FASZYSTÓW DO WŁADZY
• XI 1921 – powstanie
Narodowej Partii
Faszystowskiej z
Mussolinim na czele
• IX 1921 –
wprowadzenie do
parlamentu 35
przedstawicieli partii –
krytykujących
parlamentaryzm
DROGA FASZYSTÓW DO WŁADZY
• W 24 X 1922 r. Faszyści
podjęli udaną próbę
przewrotu tzw. ,, marsz na
Rzym ‘’ ( 40 tyś. ) czarnych
koszul ruszyło z Neapolu na
Rzym . Słabo uzbrojone ,
niekarne bojówki , które
mogły zostać rozpędzone
przez armię rządową ,
wymusiły na królu Wiktorze
Emanuelu III , aby ten
powierzył Mussoliniemu misje
utworzenia nowego
nieskorumpowanego rządu.
( 29 X)
Wiktor Emanuel III
DROGA FASZYSTÓW DO WŁADZY
1924
Zmiana ordynacji
wyborczej pozwoliła
uzyskać faszystom
70% mandatów
Eliminacja opozycji (
zabójstwo socjalisty
Andreo Mateottiego)
DROGA FASZYSTÓW DO WŁADZY
•
•
-
-
•
3 I1925 r. Mussolini ogłasza likwidację
systemu demokratyczno –
parlamentarnego i przejście do
dyktatury
24 XII 1925 – uchwalenie ustaw
wyjątkowych
dekrety z mocą ustawy wydawane
przez rząd
szef rządu( duce) – pełnia władzy
wykonawczej
delegalizacja partii politycznych ( poza
faszystowską)
zamknięcie pism partyjnych i
anulowanie mandatów poselskich
opozycji
Mussolini rządzi za pomocą partii
„ Duce ma zawsze rację”
„Wierzyć, słuchać, walczyć”
ORGANIZACJA PAŃSTWA FASZYSTOWSKIEGO
•
•
•
•
•
•
•
•
Scentralizowany system władzy, na
czele którego stał wódz – duce.
Zarządzał państwem poprzez aparat
państwowy całkowicie oparty na
Narodowej Partii Faszystowskiej
System monopartyjny – Narodowa
Partia Faszystowska – wraz z jej
organem Wielką Radą Faszystowską
skupiała pełną władzę administracyjnej
i politycznej
Zniesiono wolności demokratyczne:
słowa, prasy, stowarzyszeń
Ograniczono wolność osobistą i
majątkową
Rozwiązano wszystkie stowarzyszenia
i związki zawodowe – utworzenie
korporacji pracodawców i pracowników
Zachowano własność prywatną, przy
znacznej kontroli państwa nad
gospodarką
Rozwój armii związany z planami
ekspansji
Rozwój aparatu bezpieczeństwa i
rozszerzenie komptenecji policji
politycznej
Papież Pius IX
EKSPANSJA TERYTORIALNA
Faszyści dążyli do
ustanowienia dominacji
Włoch w basenie M.
Śródziemnego
• 1935-36 – podbój Etiopii
• 1937 – przystąpienie do
Paktu
Antykominiternowskiego
• 1936-1939 – interwencja
w Hiszpanii po stronie
gen. Franco
• 1939 – aneksja Albanii