Lokalna Strategia Rozwoju - Samorząd Województwa Mazowieckiego

Lokalna Strategia Rozwoju
dla obszaru gmin:
Gielniów, Klwów, Odrzywół, Potworów, Rusinów
Stowarzyszenie
Lokalna Grupa Działania
„Wszyscy Razem”
Rok 2008 r.
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Spis treści
Wstęp
……………………………………………………………………………………………………….3
1.
Charakterystyka Lokalnej Grupy Działania .......................................................................... 5
1.1 Nazwa i status prawny LGD oraz data rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym ................... 5
1.2 Proces budowania partnerstwa ..................................................................................................... 5
1.3 Charakterystyka członków i sposób rozszerzania składu Lokalnej Grupy Działania .................... 6
1.4 Struktura Rady .............................................................................................................................. 6
1.5 Zasady i procedury funkcjonowania LGD oraz organu decyzyjnego ............................................ 7
1.6 Kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu decyzyjnego ......................... 12
1.7 Doświadczenie LGD i członków LGD w realizacji operacji ......................................................... 12
2.
Diagnoza obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju. .................................................. 13
2.1 Wykaz gmin wchodzących w skład LGD. ................................................................................... 13
2.2 Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe. ................ 16
2.3 Ocena społeczno - gospodarcza obszaru. .................................................................................. 23
2.4 Specyfika obszaru. ...................................................................................................................... 28
3.
Analiza SWOT obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju. ......................................... 30
4.
Cele ogólne i szczegółowe LSR oraz planowane do realizacji przedsięwzięcia. .............. 33
5.
Misja LGD .......................................................................................................................... 51
6.
Wykazanie spójności specyfiki obszaru z celami LSR. ..................................................... 52
7.
Uzasadnienie podejścia zintegrowanego dla planowanych w ramach LSR przedsięwzięć.
53
8.
Uzasadnienie podejścia innowacyjnego dla planowanych w ramach LSR przedsięwzięć.
55
9.
Procedura wyboru operacji przez LGD. ............................................................................. 57
10.
11.
Budżet. ............................................................................................................................... 58
Opis procesu przygotowania LSR. .................................................................................... 61
12.
Opis procesu wdrażania i aktualizacji LSR. ....................................................................... 63
13.
Zasady i sposób dokonywania ewaluacji własnej. ............................................................. 65
14.
Powiązania LSR z dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem objętym LSR. 67
15.
Planowane działania/przedsięwzięcia/operacje realizowane przez LGD w ramach innych
programów wdrażanych na obszarze LSR. ...................................................................................... 72
16.
Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich................... 73
17.
Informacja o załącznikach. ................................................................................................ 75
2
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Wstęp
Lokalna Strategia Rozwoju opracowana przez członków Lokalnej Grupy
Działania Stowarzyszenie „Wszyscy Razem” obejmuje obszar pięciu gmin
położonych w centrum Polski: Gielniów, Klwów, Odrzywół, Potworów, Rusinów.
Obszar ten jest spójny terytorialnie, łączą go tradycje historyczne, kulturowe i
przyrodnicze oraz pomysł na rozwój i chęć współpracy.
Lokalna Strategia Rozwoju opracowana dla obszaru Stowarzyszenia
„Wszyscy Razem” obejmuje lata 2009-2015. Przyjęcie takiego zakresu czasowego
realizacji Strategii wynika m.in. z konieczności zachowania zgodności z
dokumentami strategicznymi i operacyjnymi opracowanymi na poziomie kraju
(głównie Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013) i województwa
(Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020) oraz uwzględnia
okresu zakończenia rozliczania projektów dofinansowanych z funduszy Unii
Europejskiej w roku 2015. Oznacza to, że czas realizacji Strategii pokrywa się z
nowym okresem programowania i rozliczania środków pochodzących z budżetu
Unii Europejskiej.
Opracowana Strategia dotyczy kluczowych spraw i problemów występujących
na danym terenie i koncentruje się wokół trzech celów strategicznych:
1. Rozwój funkcji turystycznej obszaru.
2. Poprawa wizerunku polskiej wsi oraz pielęgnowanie dziedzictwa
kulturowego.
3. Przedsiębiorczość wiejska szansą na podniesienie jakości życia
mieszkańców.
Strategia jest odzwierciedleniem oczekiwań mieszkańców, co do kierunku
rozwoju obszarów wiejskich i wykorzystania lokalnych zasobów przyrodniczych,
kulturalnych, dziedzictwa historycznego. Wybrane cele strategiczne i operacyjne
wynikają z uwarunkowań obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju,
przeprowadzonej analizy SWOT oraz stanowią odpowiedź na zidentyfikowane
podczas konsultacji potrzeby miejscowej ludności. Lokalne partnerstwo nie
zastępuje, więc istniejących instytucji, jednak dzięki nowemu sposobowi
współpracy i celowemu zewnętrznemu dofinansowaniu wspiera wybrany kierunek
rozwoju.
W opracowanym dokumencie rozwijane są te wątki, które opisują specyficzne
zasoby i okazje do rozwoju terenu. Zintegrowany charakter strategii oznacza
natomiast specyficzne podejście do rozwiązywania problemów poprzez
wielosektorowe (zintegrowane, synergiczne) działania w sferze społecznej,
gospodarczej i środowiskowej.
Właściwy proces wypracowywania Lokalnej Strategii Rozwoju obejmował
badanie uwarunkowań obszaru (diagnoza i weryfikacja wyników metodą
warsztatową) oraz konsultacje społeczne (analiza SWOT, wypracowanie misji
3
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Lokalnej Grupy Działania, wybór celów strategicznych i operacyjnych). Podczas
prac ze społecznością lokalną wykorzystano różne metody pracy grupowej (m.in.
dyskusja).
Opracowana Lokalna Strategia Rozwoju jest zgodna ze Strategiami Rozwoju
Gmin tworzących obszar Stowarzyszenia „Wszyscy Razem”.
Strategia została przyjęta do realizacji uchwałą Walnego Zebrania Członków
podczas Zebrania w dniu 31.10.2008r.
4
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
1. Charakterystyka Lokalnej Grupy Działania
1.1 Nazwa i status prawny LGD oraz data rejestracji w Krajowym Rejestrze
Sądowym
Na obszarze pięciu gmin południowo - zachodniego Mazowsza: Gielniów,
Klwów, Odrzywół, Potworów, Rusinów powołana została Lokalna Grupa Działania.
Na spotkaniu założycielskim w Urzędzie Gminy w Potworowie w dniu 08.11.2007
roku ustalono iż LGD przyjmie formę prawną Stowarzyszenia. W wyniku
głosowania spośród zgłoszonych propozycji uczestnicy spotkania wybrali dla niej
nazwę „Wszyscy Razem” jako nawiązującą do projektu, który dał jej początek oraz
trafnie oddającą ideę, która była powodem jej powstania.
Wniosek o rejestracje w Krajowym Rejestrze Sądowym w Warszawie został
złożony w dniu 06.02.2008 roku. Uzyskanie osobowości prawnej oraz nadanie
numeru KRS 0000306299 nastąpiło w dniu 21.05.2008 roku.
Celem Stowarzyszenia jest działanie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, w
tym między innymi:
 wspieranie i upowszechnianie działań na rzecz realizacji Lokalnej Strategii
Rozwoju (LSR) opracowanej dla gmin: Gielniów, Klwów, Odrzywół,
Potworów, Rusinów .
 aktywizowanie społeczności lokalnej wymienionych gmin i mobilizowanie
jej do udziału w procesie rozwoju obszarów wiejskich,
 działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich
położonych w wyżej wymienionych gminach.
Statutowymi organami Stowarzyszenia „Wszyscy Razem” są:
 Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia,
 Zarząd Stowarzyszenia,
 Rada Stowarzyszenia,
 Komisja Rewizyjna.
1.2 Proces budowania partnerstwa
Stowarzyszenie „Wszyscy Razem” zostało utworzone przez pięć gmin z
terenu powiatu przysuskiego: Gielniów, Klwów, Odrzywół, Potworów, Rusinów.
Wstępne rozmowy rozpoczęły się w połowie roku 2007 z inicjatywy Wójta
Gminy Rusinów. Wójtowie z pozostałych gmin zainteresowani programem
LEADER postanowili przystąpić do Stowarzyszenia i zobowiązali się do
rozpowszechnienia idei programu i działań LGD wśród mieszkańców pozostałych
gmin. Zebranie założycielskie stowarzyszenia odbyło się w dniu 08.11.2007 w
Urzędzie Gminy w Potworowie. Zgromadzeni na nim mieszkańcy oraz
przedstawiciele Urzędów Gmin podjęli dwie kluczowe uchwały:
- o wyborze Komitetu Założycielskiego,
- o przyjęciu Statutu Stowarzyszenia LGD „Wszyscy Razem”.
Kolejnym etapem prac LGD było złożenie w Krajowym Rejestrze Sądowym
wniosku o rejestrację Stowarzyszenia w dniu 06.02.2008. Stowarzyszenie uzyskało
osobowość prawną w dniu 21.05.2008r. Po tym procesie przystąpiło do
opracowywania niezbędnego dla funkcjonowania LGD dokumentu jakim jest
Lokalna Strategia Rozwoju dla Lokalnej Grupy Działania „Wszyscy Razem”.
5
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
1.3 Charakterystyka członków i sposób rozszerzania składu Lokalnej
Grupy Działania
Sposób rozszerzenia składu LGD o kolejnych partnerów odbywa się na
podstawie zapisów Statutu Stowarzyszenia.
Charakterystyka członków została zamieszczona w załączniku nr 1 do
Lokalnej Strategii Rozwoju.
Zgodnie z zapisem § 11 członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia może być
pełnoletnia osoba fizyczna, która:
 spełnia warunki określone w ustawie Prawo o stowarzyszeniach,
 akceptuje cele Stowarzyszenia i zasady jego działania,
 działa na rzecz rozwoju obszarów wiejskich,
 złoży deklaracje członkowską.
Nabycie i utrata członkostwa następuje w drodze uchwały przyjętej zwykłą
większością głosów Zarządu Stowarzyszenia.
Lokalna Grupa Działania „Wszyscy Razem” otwarta jest na nowych członków.
Jednym warunkiem ich uczestnictwa w działaniach LGD jest spełnienie warunków
określonych w Lokalnej Strategii Rozwoju i chęć do działania. Realizując to
założenie organizujący konferencję zaprosili wszystkich zainteresowanych,
ogłaszając termin spotkania poprzez rozmieszczenie plakatów na całym obszarze
Lokalnej Grupy Działania.
1.4 Struktura Rady
Struktura Rady określona jest na podstawie zapisów statutu stowarzyszenia
– art. 22 statutu.
Rada Stowarzyszenia liczy 10 osób, co pozostaje zgodne z zapisami
Statutu.
§ 22 statutu mówi:
1. Rada składa się z 9 do 14 osób.
2. Rada w co najmniej 50% składa się z podmiotów o których mowa w art.6 ust.1 lit
b i c rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w
sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich - czyli partnerów gospodarczych i społecznych
oraz innych odpowiednich podmiotów reprezentujących społeczeństwo
obywatelskie, organizacje pozarządowe, w tym organizacje zajmujące się
zagadnieniami z zakresu środowiska naturalnego, oraz podmiotami
odpowiedzialnymi za promowanie równości mężczyzn i kobiet.
3. Członkowie Rady nie mogą być jednocześnie członkami Zarządu oraz Komisji
Rewizyjnej.
4. Radę powołuje i odwołuje Walne Zebranie Członków.
5. Do kompetencji Rady należy:
1) utworzenie Regulaminu Rady.
1) wybór operacji, które mają być realizowane w ramach Lokalnej Strategii
Rozwoju.
6. Rada powołuje ze swego grona przewodniczącego i wiceprzewodniczącego.
6
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
1.5 Zasady i procedury funkcjonowania LGD oraz organu decyzyjnego
Szczegółowe zasady i procedury funkcjonowania LGD określa statut
Stowarzyszenia, który stanowi załącznik do niniejszego dokumentu (załącznik nr
2).
Zasady i procedury funkcjonowania organu decyzyjnego, czyli Rady
określone zostały w Regulaminie Rady, który stanowi załącznik nr 3.
Do obsługi LGD zostanie zatrudniony personel Biura LGD. Przewiduje się
konieczność zatrudnienia pracowników Biura na następujące stanowiska:
 Kierownik/Dyrektor Biura – 1 osoba; zaangażowanie odpowiadające 1
etatowi na podstawie umowy zlecenie
 Specjalista ds. projektów inwestycyjnych – 1 osoba; zaangażowanie
odpowiadające 1 etatowi na podstawie umowy zlecenie
 Asystent/ Pracownik biura – 1 osoba; zaangażowanie odpowiadające 1
etatowi,
 Księgowa – 1 osoba; zaangażowanie na podstawie umowy zlecenia.
Personel LGD będzie wybierany przez Zarząd Stowarzyszenia. W trakcie
naboru Zarząd będzie poszukiwał kandydatów o następujących wymaganiach
koniecznych i pożądanych na danym stanowisku, które przedstawia poniższa
tabela:
7
Tabela 1 Wymagania stawiane wobec przyszłych pracowników biura LGD
Opis stanowiska
Wymagania konieczne
Wymagania pożądane
Lp.
Stanowisko
1.
Kierownik
/Dyrektor Biura







odpowiada za ogólną koordynację realizacji LSR,
nadzór nad pracą Biura,
zapewnienie wysokiej jakości obsługi beneficjentów,
nadzór nad realizacją budżetu LGD,
terminową sprawozdawczość,
przepływ informacji pomiędzy Biurem i władzami LGD
planowanie i koordynację przedsięwzięć realizowanych
przez LGD w ramach działania 4.3. PROW (tj.
nabywanie umiejętności i aktywizacja),
 aktywizowanie mieszkańców do udziału w realizacji
LSR,
 realizowanie innych zadań zleconych przez Zarząd
LGD
 wykształcenie średnie
 bardzo dobra znajomość zasad podejścia
LEADER
 doświadczenie w zarządzaniu projektami
miękkimi finansowanymi z funduszy
strukturalnych UE
 biegła znajomość obsługi komputera i urządzeń
biurowych
 doświadczenie w zarządzaniu zespołem
 doświadczenie w planowaniu/realizacji
projektów infrastrukturalnych
 umiejętność oceny planowanych
inwestycji pod względem
ekonomicznym
 doświadczenie w aktywizowaniu
mieszkańców wsi
 doświadczenie w pracy w sektorze
pozarządowym
2.
Specjalista ds.
projektów
 wykształcenie średnie
 bardzo dobra znajomość źródeł
finansowania projektów realizowanych na
obszarach wiejskich
 doświadczenie w planowaniu projektów o
charakterze podobnym do operacji objętych
wsparciem w ramach działań osi 3 PROW
 bardzo dobra znajomość procedur ubiegania się
o dofinansowanie w ramach funduszy
strukturalnych UE
 biegła umiejętność posługiwania
się komputerem
 wykształcenie wyższe
 doświadczenie w koordynacji
projektów o charakterze podobnym do
operacji objętych wsparciem w
ramach działań osi 3 PROW
 mile widziane doświadczenie w pracy
na rzecz sektora pozarządowego
3.
Księgowa
4.
Asystent/
 odpowiada za bezpośrednią obsługę projektodawców i
realizowanie działań informacyjnych w zakresie
możliwości finansowania działań osi 3 objętych LSR,
 pomoc beneficjentom w przygotowaniu dokumentacji
aplikacyjnej, rozliczaniu projektów i przygotowywaniu
raportów
dotyczących realizacji poszczególnych
działań objętych LSR,
 przygotowywanie opinii o projektach składanych w
ramach ogłoszonych naborów wniosków,
 aktywizowanie mieszkańców do udziału w realizacji
LSR,
 realizowanie innych zadań zleconych przez Dyrektora
Biura
Odpowiada za planowanie:
 wydatkowania środków przez LGD,
 monitorowanie postępu realizacji budżetu LGD,
 rozliczanie wydatków, w tym przygotowywanie
wniosków o płatność,
 bezpośrednią współpracę z biurem rachunkowym,
 prowadzenie spraw kadrowych, realizowanie innych
 zadań zleconych przez Dyrektora Biur
 realizowanie działań informacyjnych w zakresie
 wykształcenie wyższe
 doświadczenie w rozliczaniu projektów
finansowanych z funduszy strukturalnych UE
 znajomość zasad prowadzenia dokumentacji
kadrowej
 biegła umiejętność posługiwania się komputerem
 wykształcenie ekonomiczne
 doświadczenie w pracy w dziale
księgowości
 doświadczenie w pracy w dziale kadr
 wykształcenie co najmniej średnie

doświadczenie w pracy biurowej
8
Pracownik biura





możliwości finansowania projektów objętych LSR,
odpowiada za zaopatrzenie biura LGD,
prowadzenie i archiwizację dokumentacji,
prowadzenie korespondencji,
prowadzenie sekretariatu, obsługę władz LGD,
protokołowanie zebrań, realizowanie innych zadań
zleconych przez Dyrektora Biura
 Ukończenie szkolenia z zakresu przygotowania do
Programu LADER
 bardzo dobra znajomość zasad podejścia LEADER
 znajomość LSR
 biegła umiejętność obsługi komputera i innych
urządzeń biurowych
 komunikatywność
 dobra organizacja pracy

mile widziane doświadczenie w
pracy na rzecz sektora
pozarządowego
9
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Wyboru Kierownika/Dyrektora pracowników Biura i pozostałego personelu
LGD dokonuje Zarząd LGD.
Za wybór Kierownika Biura odpowiada Zarząd LGD, do którego obowiązków
należy przeprowadzenie procedury naboru zgodnie ze schematem właściwym
także dla wyboru pozostałych pracowników Biura LGD.
Kierownik Biura mając na uwadze kryteria podane w tabeli powyżej
sporządza wykaz wymagań koniecznych i pożądanych kandydata oraz treść
ogłoszenia o konkursie na stanowisko pracownika Biura LGD, które zatwierdza
Prezes Zarządu. Ogłoszenie o konkursie powinno zawierać: dane identyfikacyjne
pracodawcy, określenie stanowiska pracy, zakres zadań wykonywanych na
stanowisku pracy, wymagania konieczne i pożądane wobec kandydata, wykaz
dokumentów, które powinna zawierać oferta, termin i miejsce składania ofert. Czas
na składanie ofert nie powinien być krótszy niż 14 dni od ostatniego dnia publikacji
ogłoszenia. Czas publikacji ogłoszenia wynosi minimum 14 dni przed terminem
rozpoczęcia przyjmowania ofert kandydatów
Etapy procedury naboru pracowników:
1. Ogłoszenie konkursu na dane stanowisko w lokalnej prasie, rozgłośniach
radiowych, na stronie WWW partnerów, w siedzibie LGD, na stronach
internetowych gmin tworzących LGD zawierające katalog wymogów stawianych
kandydatom, dokumenty niezbędne do złożenia, termin i miejsce ich złożenia,
2. Kierownik Biura dokonuje oceny formalnej wszystkich ofert, odrzucając oferty,
które nie spełniają wymagań, ustalonych w ogłoszeniu o naborze. Kandydaci,
których oferty spełniają ustalone formalne wymagania, są dopuszczeni do
dalszego postępowania konkursowego. Kierownik wybiera nie więcej niż 2
kandydatów na jedno stanowisko pracy o najwyższych kwalifikacjach, do
zarekomendowania Prezesowi Zarządu
3. Prezes i Wiceprezes Zarządu wraz z Kierownikiem Biura przeprowadzają
rozmowy kwalifikacyjne z osobami, które zostały wskazane w ocenie formalnej.
4. Kierownik Biura odpowiada za podanie wyników procedury naboru pracowników
wyników do publicznej wiadomości wraz z uzasadnieniem za pośrednictwem tych
samych środków użytych do ogłoszenia konkursu.
Jeżeli stosunek pracy osoby wyłonionej w drodze naboru ustał w ciągu 3 miesięcy
od dnia nawiązania stosunku pracy lub wybrana osoba nie nawiązała stosunku
pracy, możliwe jest zatrudnienie na tym samym stanowisku kolejnej osoby spośród
najlepszych kandydatów.
W przypadku wystąpienia trudności w zatrudnieniu pracowników o
określonych wymaganiach koniecznych, LGD może zatrudnić osobę spełniającą
wymagania konieczne jedynie w części. Zatrudnienie takiej osoby może trwać do
momentu pojawienia się kandydatów spełniających wszystkim w/w wymienione
wymagania. W celu weryfikacji kompetencji pracowników możliwe jest zatrudnienie
na okres próbny.
Przewiduje się konieczność okazjonalnego zaangażowania specjalistów w
następującym zakresie:
 ekspert w zakresie projektów unijnych (pełniący funkcje doradcy Rady
Stowarzyszenia)
 radca prawny,
10
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
 informatyk,
Biuro LGD zlokalizowane jest na terenie jej działania (na dzień
opracowywania projektu LSR przewidywaną lokalizacją biura jest budynek w
gminie Rusinów). Do dyspozycji LGD przeznaczone jest samodzielne
pomieszczenie biurowe o łącznej pow. .20m2 oraz pomieszczenie sanitarne.
Pomieszczenia zostały przygotowane przez Urząd Gminy do pełnienia funkcji
biura.
Posiedzenia Zarządu oraz Rady LGD będą odbywać w sali konferencyjnej
Urzędu Gminy w Rusinowie.
Stowarzyszenie pozyskało od organizacji „Bank Drugiej Ręki” następujące
środki techniczne na prowadzenie biura:
 zestaw komputerowy
 drukarka laserowa
 oprogramowanie ( system operacyjny Windows XP, pakiet biurowy
Office 2000
Na potrzeby biura zostanie zakupiony niezbędny sprzęt i wyposażenie:
 sprzęt komputerowy (2 zestawy z bezpośrednim dostępem do Internetu),
 rzutnik multimedialny,
 ekran projekcyjny
 drukarka, kserokopiarka
 telefon z faksem,
 meble biurowe.
Biuro wyposażone zostanie w meble niezbędne do właściwego
przechowywania dokumentacji związanej z działalnością lokalnej Grupy działania i
realizacja Lokalnej Strategii Rozwoju.
Po dokonaniu wyboru personelu biuro dostępne będzie dla mieszkańców w
robocze dni tygodnia w godzinach 7.30 – 15.00.Kierownik biura będzie pracował w
określonym wymiarze czasu pracy ustalonym przez Zarząd Stowarzyszenia. Biuro
stanowi dla mieszkańców źródło rzetelnej wiedzy o możliwościach i zasadach
finansowania działań w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju. Biuro jest miejscem
przyjaznym dla mieszkańców, otwartym, oferującym pomoc w rozwiązywaniu
problemów związanych z planowaniem i wdrażaniem projektów. Biuro kieruje się
zasadą, że „Żaden klient nie pozostaje bez obsługi”.
Biuro świadczy nieodpłatnie następujące usługi dla mieszkańców:
 informowanie o zasadach udziału we wdrażaniu Lokalnej Strategii
Rozwoju,
 usługi doradcze związane z planowaniem projektów kwalifikujących się
do wsparcia,
 usługi szkoleniowe, w zależności od potrzeb potencjalnych
projektodawców,

nie opracowuje projektów planowanych do realizacji przez
mieszkańców, ale pomaga im zrobić to samodzielnie.
 aktywnie animuje mieszkańców do jak najszerszego zaangażowania w
realizację LSR.
 pełni rolę służebną względem mieszkańców.
11
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
1.6 Kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu
decyzyjnego
Kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu
decyzyjnego zostały przedstawione w załączniku nr 4.
1.7 Doświadczenie LGD i członków LGD w realizacji operacji
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Wszyscy Razem” jest nową grupą,
które nie zdobyła jeszcze wspólnych doświadczeń. Doświadczenie w realizacji
projektów, w tym finansowanych ze środków zewnętrznych mają poszczególni
członkowie, co zostało zaprezentowane w tabeli poniżej. Uczestniczyli oni w
pisaniu i realizacji wniosków o dofinansowanie z funduszy europejskich. Mają
doświadczenie w rozliczaniu projektów unijnych, a także finansowanych z budżetu
państwa. Byli w grupach inicjatywnych, organizujących szkolenia i konferencje w
gminach. Mają doświadczenie w pracy w zespole, a udział w projekcie LEADER
postrzegają jako szansę dla swojego terenu na poprawę warunków życia,
ożywienie gospodarcze i uaktywnienie mieszkańców do wspólnych działań.
Doświadczenie członków LGD „Wszyscy Razem” zostało przedstawione w
załączniku nr 5.
12
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
2. Diagnoza obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju.
2.1 Wykaz gmin wchodzących w skład LGD.
Lokalna Strategia Rozwoju obejmuje obszar pięciu gmin położonych
w południowo – zachodniej części województwa mazowieckiego: Gielniów, Klwów,
Odrzywół, Potworów, Rusinów. Gminy tworzące obszar partnerstwa należą do
powiatu przysuskiego. Obszar ten jest spójny terytorialnie, łączą go tradycje
historyczne, kulturowe i przyrodnicze oraz pomysł na rozwój i zaangażowanie we
współpracę.
Obszar LGD otaczają następujące powiaty: grójecki, białobrzeski oraz
radomski
z
województwa
mazowieckiego;
konecki
z
województwa
świętokrzyskiego; opoczyński i tomaszowski z województwa łódzkiego. W skład
otaczających gmin wchodzą następujące gminy: Nowe Miasto nad Pilicą,
Wyśmierzyce, Radzanów, Przytyk, Przysucha, Borkowice, Gowarczów, Opoczno,
Drzewica, Poświętne, Rzeczyca.
13
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Tabela 2 Gminy tworzące obszar objęty Lokalną Strategią Rozwoju
Lp.
Nazwa gminy
Nazwa powiatu
Typ gminy
(MW – miejsko
wiejska,
W – wiejska)
Identyfikator
jednostki
podziału
terytorialnego
kraju
Powierzchnia
(w km²)
1.
Gielniów
przysuski
W
142302 2
79,17
2.
Klwów
przysuski
W
142303 2
86,93
3.
Odrzywół
przysuski
W
142304 2
98,22
4.
Potworów
przysuski
W
142305 2
81,89
5.
Rusinów
przysuski
W
142307 2
82,93
Razem
429,14
Źródło: Opracowanie własne
Gmina Gielniów – gmina wiejska o powierzchni 79,17 km2. Znajduje się w
powiecie przysuskim. Gmina sąsiaduje z pięcioma gminami: Przysucha, Rusinów
(od wschodu), Opoczno (powiat opoczyński, województwo łódzkie) od zachodu,
Gowarczów (powiat konecki, województwo świętokrzyskie) od południa, Drzewica
(powiat opoczyński, województwo łódzkie) od północy. Sieć osadniczą tworzy 19
sołectw obejmujących 28 miejscowości. Przez gminę przebiegają drogi: krajowa nr
12 i wojewódzka nr 728. Gmina Gielniów jest jedyną gminą z obszaru LGD przez,
którą przebiega czynna linia kolejowa Radom-Tomaszów Mazowiecki.
Gmina Klwów – gmina wiejska o powierzchni 86,93 km2. Znajduje się w
powiecie przysuskim. Gmina sąsiaduje z pięcioma gminami: Potworów (od
wschodu), Odrzywół (od zachodu), Rusinów (od południa), Nowe Miasto (powiat
grójecki) i Wyśmierzyce (powiat białobrzeski) od północy. Sieć osadniczą tworzy
16 sołectw obejmujących 17 miejscowości. Przez gminę przebiega droga
wojewódzka nr 727, droga krajowa nr 48.
Gmina Odrzywół – gmina wiejska o powierzchni 98,22 km2. Znajduje się w
powiecie przysuskim. Gmina sąsiaduje z pięcioma gminami: Klwów (od wschodu),
Poświętne (powiat opoczyński; województwo łódzkie) od zachodu, Drzewica
(powiat opoczyński; województwo łódzkie) i Rusinów (od południa), Nowe Miasto
(powiat grójecki) od północy. Sieć osadniczą tworzy 16 sołectw obejmujących 23
miejscowości. Przez gminę przebiega droga wojewódzka nr 728, droga krajowa nr
48.
Gmina Potworów – gmina wiejska o powierzchni 81,89 km2. Znajduje się w
powiecie przysuskim. Gmina sąsiaduje z pięcioma gminami: Radzanów (powiat
białobrzeski) i Przytyk (powiat radomski) (od wschodu), Klwów i Rusinów (od
zachodu), Przysucha (od południa), Wyśmierzyce (powiat białobrzeski) (od
północy). Sieć osadniczą tworzy 16 sołectw obejmujących 19 miejscowości. Przez
gminę przebiegają drogi wojewódzkie nr 727, 729 i 740 oraz droga krajowa nr 48.
Gmina Rusinów – gmina wiejska o powierzchni 82,93 km2. Znajduje się w
powiecie przysuskim. Gmina sąsiaduje z sześcioma gminami: Potworów (od
14
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
wschodu), Drzewica (powiat opoczyński; województwo łódzkie) (od zachodu),
Przysucha i Gielniów (od południa), Odrzywół i Klwów (od północy). Sieć
osadniczą tworzy 14 sołectw obejmujących 15 miejscowości. Gmina Rusinów
pozbawiona jest przebiegających przez jej tereny szlaków komunikacyjnych
wojewódzkich i krajowych.
15
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
2.2 Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne
i kulturowe.
Atrakcyjne położenie na szlaku krzyżujących się dróg krajowych i
wojewódzkich gwarantuje dobre połączenie komunikacyjne tak w skali regionu jak i
całego kraju. Jest to niewątpliwie czynnik sprzyjający rozwojowi obszaru.
Szczególnie istotną rolę odgrywa droga krajowa nr 12, która pełni funkcję szlaku
transportowego pomiędzy wschodnią a zachodnią granicą Polski. Atutem obszaru
jest możliwość wykorzystania potencjału mieszkańców, przygotowane pod
inwestycje obszary, bogactwo zasobów naturalnych. Dzięki skutecznemu
wykorzystaniu funduszy unijnych, dostępnych środków krajowych i własnym
nakładom finansowym uległ poprawie stan infrastruktur: drogowej i technicznej,
turystyczno - sportowo - rekreacyjnej, wodno - ściekowej itp. Rozwinięto i
przyspieszono poziom jakości usług publicznych takich jak np.: edukacja dzieci,
młodzieży oraz osób dorosłych. Dąży się do pobudzenia aktywność turystycznej i
gospodarczej obszaru i całego powiatu. Coraz większy nacisk kładzie się na
rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, wprowadzono ciekawe oferty dla
inwestorów zewnętrznych, promuje się w sposób coraz bardziej intensywny
agroturystykę. Wszystkie te czynniki wpływają korzystnie na wzrost poziomu i
jakości życia mieszkańców obszaru LGD, a tym samym powinny być
kontynuowane w następnych latach.
Uwarunkowania geograficzne i przyrodnicze
Obszar Stowarzyszenia „Wszyscy Razem” objęty Lokalną Strategią Rozwoju
położony jest w obrębie Nizin Środkowopolskich i mezoregionu Równiny
Radomskiej, Równiny Kozienickiej i Doliny Białobrzeskiej. Łączą je podobne
warunki krajobrazowe i przyrodnicze. Ukształtowanie terenu to tereny
pofałdowane, z wyraźnymi wzniesieniami (pozostałość po epoce lodowcowej).
Większa część powierzchni lasów, jakie usytuowane są na omawianym obszarze,
znajduje się pod nadzorem Nadleśnictwa Przysucha. Charakteryzują się one
podobną roślinnością i drzewostanem z przewagą sosny i brzozy.
Rzeki występujące na tym obszarze to typowo nizinne, nieduże cieki wodne,
silnie meandrujące, tworzące liczne zakola i zatoki z łachami piachu. Jeszcze
przed dziesięciu laty większość z nich była mocno zanieczyszczona. Brak jest
dużych jezior, ale na całym obszarze występują „zbiorniki wodne”, w tym stawy
hodowlane pełniące funkcje zarówno gospodarczą jak i rekreacyjną.
Główną i najważniejszą rzeką dla tych pięciu gmin jest rzeka Drzewiczka,
która wraz z dopływami stanowi element spajający ten obszar.
Inne rzeki występujące na terenie to:
 Korczanka (gmina Odrzywół),
 Kiełcznica (gmina Odrzywół),
 Wiązownica (gmina Potworów),
 Gielniowianka (gmina Gielniów),
 Brzuśnia (gmina Gielniów).
Wszystkie rzeki są niewielkie, ale bardzo malownicze. Przecinają pola i łąki
gminne silnie meandrując. Najwyższe stany wody obserwowane są najczęściej w
okresie wiosennym. Stany niskie występują głównie wczesnym latem, jesienią i
16
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
zimą. Do rzek spływa szereg mniejszych strumieni powiązanych gęstą siecią
rowów melioracyjnych.
Teren objęty strategią jest typowo rolniczy, mimo, że gleby nie są dobrej
jakości, w większości gmin brak gleb I i II klasy. Przeważają gleby klasy IV i V.
Jednym z czynników łączących tereny gmin, na których działa
Stowarzyszenie „Wszyscy Razem” jest występowanie Obszaru Chronionego
Krajobrazu Dolina Pilicy i Drzewiczki. Występują tu również wyróżniające się
krajobrazowo tereny o zróżnicowanych ekosystemach stwarzające zarazem
możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem.
Krajowy system obszarów chronionych tworzą: parki narodowe, rezerwaty
przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu. Spośród w/w form,
na terenie LGD „Wszyscy Razem” występują wyłącznie obszary krajobrazu
chronionego.
Obszary Krajobrazu Chronionego:
Obszar Krajobrazu Chronionego „Dolina Pilicy i Drzewiczki o powierzchni
63422 ha obejmuje powiaty: grójecki (gm. Nowe Miasto nad Pilicą, Mogielnica,
Warka), białobrzeski (m. i gm. Białobrzegi, gm. Wyśmierzyce, Stromiec, Promna,
Stara Błotnica, Radzanów), kozienicki (gm. Grabów n/Pilicą, Magnuszew),
przysuski (gm. Gielniów, Klwów, Odrzywół, Potworów, Rusinów). Obszar ten
obejmuje rejon związany z dolinami rzek Pilicy i Drzewiczki wraz z ich terenami
przyległymi - o bardzo dużych walorach przyrodniczo-krajobrazowych,
wynikających ze znacznego tu zróżnicowania cech geomorfologicznych i
krajobrazowych terenu.
Obszar Krajobrazu Chronionego „Lasy przysusko-szydłowieckie”, pow.
39118 ha - obejmuje powiaty: przysuski (gm. Przysucha, Borkowice, Gielniów),
szydłowiecki (gm. Szydłowiec, Chlewiska, Jastrząb, Mirów). Obszar ten obejmuje
teren o urozmaiconej rzeźbie z największą w podregionie Górą Altaną o wys. 408
m n.p.m. - przecięty licznymi strumykami ze źródliskami oraz porośnięty w
znacznym stopniu rozległymi lasami Krainy Gór Świętokrzyskich. W jego obrębie
znajdują się 4 rezerwaty przyrody: „Puszcza u źródeł Radomki”, „Cis A”, „Cis B”,
„Podlesie”. Ciekawostką są też zachowane pozostałości rozwijającego się tu
niegdyś Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego związanego z wydobyciem i
przeróbką rud żelaza. Omawiany rejon cechuje się przydatnością dla całorocznej
turystyki pieszej i narciarskiej.
Formami ochrony indywidualnej są: pomniki przyrody, stanowiska
dokumentacyjne, użytki ekologiczne.
Pomniki przyrody
Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia
wyróżniające się wiekiem, budową, związane z historią czy legendą. Na terenie
powiatu znajdują się 43 pomniki, przy czym 1 zaliczony jest do przyrody
nieożywionej.
Wśród pomników przyrody na uwagę zasługuje aleja grabowa z ok. 1900 roku
w miejscowości Wywóz gm. Gielniów.
Stanowiska dokumentacyjne
Są to ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca
występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów
mineralnych oraz fragmenty eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk
17
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
powierzchniowych i podziemnych. Na terenie powiatu ochroną objęta została
ściana nieczynnego kamieniołomu stokowo-wgłębnego w Gielniowie.
Użytki ekologiczne
Są pozostałościami ekosystemów mających znaczenie dla zachowania
unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Należą do nich: naturalne
zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne „oczka wodne”, kępy drzew i krzewów,
bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza,
wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp.
Przewiduje się objęcie ochroną nowych obiektów budujących krajowy system
obszarów chronionych.
Rezerwat „Przerwa”, pow. 10 ha - gm. Nowe Miasto, Odrzywół oraz
Rzeczyca (woj. łódzkie) - ornitologiczny. Obiekt ten reprezentuje fragment doliny
Pilicy wraz z wyspą o dużym znaczeniu dla ochrony stanowisk łęgowych ptaków
wodno-błotnych oraz miejsca ich koncentracji w czasie przelotów.
Park Krajobrazowy Dolnej Pilicy - przewidywany do utworzenia w północnej
części subregionu radomskiego związanej z doliną rzeki Pilicy.
Zasięg terytorialny planowanego PKDP pokrywa się w znacznym stopniu z
przebiegiem obszaru Krajobrazu Chronionego „Dolina Pilicy i Drzewiczki”,
obejmując częściowo powierzchnię powiatów: kozienickiego, białobrzeskiego,
grójeckiego, przysuskiego.
Inwentaryzacje przyrodnicze gmin pozwoliły wytypować nowe cenne
elementy przyrodnicze do objęcia ochroną prawną. Są to:
a) pomniki przyrody: na terenie powiatu przewiduje się objęcie ochroną 112
drzew lub ich skupisk jako pomniki przyrody ożywionej;
b) stanowiska dokumentacyjne: przewiduje się objęcie ochroną następujące
obiekty przyrody nieożywionej
 gm. Gielniów
-Kol. Wywóz - 4 źródła
 gm. Gielniów
-naturalna ściana skalna w skarpie doliny rzeki
Brzuśni „Rożek”
c) użytki ekologiczne: w obrębie poszczególnych gmin, planuje się objęcie
ochroną prawną w formie użytków ekologicznych następujące obiekty:

gm. Gielniów - źródliska rzeki Gielniowianki „Smugi”

gm. Klwów - dolina „ginącego” strumyka na terenie leśnym
„Trzcianka”, teren źródliskowy „Głuszyna-Błota”, „Staw Olśniki”,
„Staw Kolonia Sady”

gm. Odrzywół - „Moczary Osica” torfowisko w dolinie Drzewiczki

gm. Potworów - zbiornik wodny w lesie „Kolonia Łojków”, zespół
zbiorników wodnych w różnym stadium sukcesji roślinności „Kolonia
Rdzuchów”

gm. Rusinów - „Strumień k. Żurawińca”, „Młynówka-Zychorzyn”,
zbiornik wodny - zarastający
d) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: przewiduje się objęcie ochroną
prawną następujące fragmenty przyrody:
- „Dolina rzeki Drzewiczki”
- gminy: Odrzywół, Klwów, Rusinów
- „Dolina rzeki Brzuśni”
- gmina Gielniów.
18
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Obszar LGD położony jest wg R. Gumińskiego w X dzielnicy rolniczoklimatycznej – łódzkiej. Jest ona sferą przejściową pomiędzy nizinami a pasem
wyżyn. Charakterystyczne dane dla tej dzielnicy to:
▪ średnia roczna opadu atmosferycznego – 500-650 m,
▪ orientacyjna liczba dni w roku z przymrozkami wynosi 100-118 (dni mroźnych
30-50),
▪ czas trwania pokrywy śnieżnej 50-60 dni,
▪ średnia roczna temperatura od +7,5° do +8,5°,
▪ średnia temperatura stycznia od -2° do +2,5°,
▪ średnia temperatura lipca wynosi od +18° do +18,5°,
▪ okres wegetacyjny trwa 210 do 217 dni w roku.
Na znacznej części obszaru panują korzystne warunki klimatyczne dla
rozwoju osadnictwa i rolnictwa. Mikroklimat sprzyja rozwojowi funkcji rekreacyjnej,
w tym budownictwa letniskowego.
Teren objęty strategią charakteryzuje się znacznym udziałem lasów w jego
powierzchni całkowitej - 23,92%, co znacznie przekracza średnią przypadającą na
całe województwo mazowieckie, kształtującą się na poziomie 22,3%.
Jeśli chodzi o analizę poziomu zalesienia obszaru LGD w rozbiciu na
poszczególne gminy, najwyższy poziom osiąga ono w gminie Gielniów: 41,4%.
Natomiast w pozostałych gminach wskaźnik zalesienia wynosi odpowiednio:
- Klwów
20,6%,
- Odrzywół 23,8%,
- Potworów 9,1%,
- Rusinów 24,7%.
Uwarunkowania kulturowe
Na poziom i jakość życia ludności znaczny wpływ ma środowisko kulturowe,
w którym przyszło jej funkcjonować. Przez środowisko kulturowe rozumieć należy
dziedzictwo historycznej kultury materialnej i niematerialnej. Stanowi ono istotny
element tyleż niewymiernej, co istotnej konstrukcji tożsamości społeczności
lokalnej, ale może mieć dla tejże społeczności przełożenie na aspekty czysto
materialne (np. zyski czerpane z turystyki).
Okresy świetności, bujnego rozkwitu regionu i czasu tragicznych wydarzeń
przypominają zabytki, których na obszarze LGD zachowało się dość dużo.
Obiektami godnymi uwagi są ulokowane na obszarze LGD pałace, parki, kościoły,
kaplice.
Zestawienie obiektów kultury zlokalizowanych na obszarze LGD
objętych ochroną prawną,
wpisane do Centralnego Rejestru Decyzji Konserwatora Zabytków:
Gmina Gielniów:
 zespół kościelny w Gielniowie.
Gmina Klwów:
 kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Jezusowego w miejscowości Sady
Kolonia,
19
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”

grodzisko wczesnośredniowieczne w Klwowie, obiekt wybudowany w dwóch
fazach: w pierwszej – niewielki gródek datowany na XIII w., w drugiej - dwór
obronny powstały na przełomie XVI i XVII w.
 osada i cmentarzysko w miejscowości Brzeski datowane na I-III w., zachowane
groby i fragmenty bruku kamiennego; w osadzie pozostałość dwóch pieców,
jamy gospodarcze typu mieszkalnego,
 kościół parafialny pw. św. Macieja w Klwowie z XV w., zbudowany około 1491
roku, obiekt murowany z cegły i kamienia w stylu gotyckim, przebudowany na
przełomie XIX i XX w.;
Gmina Odrzywół:
 kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny w miejscowości Łęgonice Małe z
XVIII w.
 budynek plebani w Odrzywole z XVIII w.
 kościół w Odrzywole z przełomu XIX-XX w.
 kaplica pw. św. Teresy w miejscowości Ossa z XVIII w.
Gmina Potworów:
 kaplica z XVIII w. w miejscowości Kolonia Rdzuchów,
 budynek karczmy z XIX w. w Potworowie,
 park zabytkowy z XVIII w. w Potworowie,
 kościół parafialny pw. św. Doroty z XIX w. w Potworowie.
Gmina Rusinów:
 kościół parafialny pw. św. Andrzeja w Nieznamierowicach z XX w.
 zespół pałacowo-parkowy (pow. 5,0 ha) w Rusinowie z XVIII w.
 zagroda w miejscowości Zychorzyn z XX w.
Pomniki i miejsca pamięci zlokalizowane na terenie gminy Rusinów:
- cmentarz katolicki w Nieznamierowicach;
- cmentarz katolicki w Rusinowie;
- cmentarz katolicki w Gałkach – nie funkcjonuje, a najstarsza wzmianka pochodzi
z I-ej połowy XIV w.
Obiekty zabytkowe niewpisane do Centralnego Rejestru
Decyzji Konserwatora Zabytków,
ale cenne ze względu na swoja wartość historyczna i architektoniczną:



resztki założenia układu osadniczego wsi Potworów;
historyczne założenie urbanistyczno-architektoniczne Gielniowa;
parki wiejskie w gminie Gielniów: w Gielniowie (pow. 0,95 ha) oraz we wsiach
Wywóz i Kotfin;
 park wiejski w Klwowie;
 park dworski w Sulgostowie (gm. Klwów) z pozostałościami dawnego grodziska
średniowiecznego (ruiny zamku, zabudowania podworskie);
 park wiejski w Rdzuchowie (gm. Potworów) o pow. 3,78 ha z zabudowaniami
podworskimi;
Na obszarze Stowarzyszenia „Wszyscy Razem” organizowane są różnego
rodzaju imprezy kulturalne i sportowe, wystawy i targi, w których licznie
uczestniczą mieszkańcy gmin oraz goście z zewnątrz. Do zwyczajów każdej z
20
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
gmin należy organizowanie w sposób jak najbardziej wystawny dożynek gminnych
i festynów rodzinnych.
Sport i promowanie zdrowego stylu życia to tematy przewodnie cyklicznych
imprez takich jak: „Dzień Strażaka” i zawody strażackie, udział w ogólnopolskim
turnieju „Z podwórka na stadiony”, Turnieju o Puchar Prezesa Radomskiego
Związku Piłki Nożnej, Turnieju piłki nożnej „O Puchar Wójta”, udział w
Ogólnopolskim Turnieju Coca – Cola Cup, Biegu „Hubalczyków”, Spartakiada osób
niepełnosprawnych w Odrzywole. Największe imprezy są organizowane w związku
z promocja produktu lokalnego z tego obszaru, jakim jest papryka. Dlatego też co
roku organizowane są: „Dzień Papryki” w Potworowi i „Święto Papryki” w Klwowie.
Już innych charakter mają „Dni Kolberkowskie” i „Święto państwa podziemnego”
organizowane w Stefanowie upamiętniające walki żołnierzy Armii Krajowej
z wojskami nieprzyjaciela w okresie II wojny światowej. Lokalne tradycje ludowe
pozostają silnie schrystianizowane. Wiele z nich wiąże się z największymi świętami
Kościoła Katolickiego i dotyczą zwyczajów związanych z tradycja kolędowania,
wystawiania
Jasełek,
odpustów.
Niektóre
z
nich
sięgają
czasów
przedchrześcijańskich – taki charakter ma Noc Świętojańska obchodzona w
Nieznamierowicach.
Imprezy te stanowiła niezwykle silnie integrujący mieszkańców element życia
kulturalnego i atut w rozwoju wizerunki gminy i jej walorów turystycznych.
Uwarunkowania historyczne
Pierwsze ślady osadnictwa na ziemi przysuskiej w tym na terenie LGD
„Wszyscy Razem” pochodzą z epoki neolitu, wtedy zaczęły osiedlać się tutaj
niewielkie grupy plemion. Około VI wieku pojawili się Słowianie, po których zostały
ślady sanktuarium poświęconego bóstwom przyrody.
Dawne ziemie obszaru LGD należały do kasztelani żarnowskiej i skrzyńskiej
w prowincji łęczycko-sieradzkiej, obie leżały w granicach biskupstwa
gnieźnieńskiego. Po podziale dzielnicowym w XII wieku znalazły się w prowincji
sandomierskiej. W 1409r. z polecenia króla Władysława Jagiełły, Dobrogost
Czarny z Odrzywołu, ówczesny starosta radomski, rozpoczął budowę mostu
łyżwowego (obecna nazwa pontonowy), po którym przeszły wojska Jagiełły przez
Wisłę, udając się na wojnę z Zakonem. Za liczne zasługi otrzymał prawa miejskie
dla Odrzywołu w 1418r. W tym okresie prawa miejskie miał już Klwów a następnie
w 1455 otrzymał je także Gielniów. Prócz szlachetnych przodków miał region ten i
takich, którzy go sławili w nieco mniej szlachetny sposób. Należała do nich,
wywodząca się z Łabędziów, Barbara Rusinowska zwana "łotrzynią jezdną", czyli
rozbójnicą grasującą na czele konnej bandy. Blisko 20 lat szerzyła postrach, nim ją
stracono w 1505 roku w Radomiu w czasie obrad sejmu, na którym uchwalono
konstytucję Nihil Nowi oraz wydano "Statut Łaski" – czyli pierwszy zbiór ustaw
państwa polskiego.
Obszar LGD pod koniec XVIII wieku należał do Staropolskiego Zagłębia,
które przed powstaniem listopadowym było największym okręgiem przemysłowym
Królestwa Polskiego. W latach świetności, ludność Gielniowa i Klwowa zajmowała
się produkcją przedniego piwa, eksploatacją piaskowca, produkcją osełek i brusów
oraz kowalstwem. Wytwarzano również broń sieczną, palną i amunicję artyleryjską.
Pracowały zakłady budujące karety i kolaski.
21
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Po upadku państwa polskiego obszar LGD należał do monarchii
austriackiej, w prowincji Galicja Zachodnia, w cyrkule radomskim. W 1809r. region
przysuski wszedł w skład Księstwa Warszawskiego, departamentu radomskiego i
powiatu opoczyńskiego. Kolejne zmiany administracyjne nastąpiły w 1816r. po
utworzeniu Królestwa Polskiego, kiedy to okolice Przysuchy stały się całkowicie
zależne od Rosji. W miejsce departamentów utworzone zostały województwa,
które dzieliły się na obwody obejmujące od dwóch do trzech powiatów, obszar
LGD znalazł się w obwodzie opoczyńskim i tymże powiecie. Po likwidacji
Królestwa Polskiego, w 1837r. województwa przekształcono w gubernie. W 1844r.
połączono gubernię sandomierską i kielecką tworząc radomską. Po klęsce
powstania styczniowego władze carskie utworzyły nowy ustrój administracyjny i w
1869r. Odrzywół, Klwów, Gielniów i Skrzynno utraciły prawa miejskie, stając się
osadami w powiecie opoczyńskim guberni radomskiej.
Wraz z odzyskaniem niepodległości, w 1919r. powiat opoczyński wraz z
regionem Przysuchy wszedł w skład województwa kieleckiego. Jednostkami
administracyjnymi niższego stopnia były gminy miejskie i wiejskie. W 1939r., po
kolejnych zmianach administracyjnych, włączono powiat opoczyński wraz z
koneckim, w skład którego wchodziły m.in.: gminy: Borkowice, Przysucha,
Skrzyńsko, Rusinów, Klwów, Goździków i Ossa, do województwa łódzkiego.
W czasie II wojny światowej obszar ten należał do Generalnej Guberni,
podzielonej na dystrykty i powiaty. Region przysuski znalazł się w powiecie
tomaszowskim, w dystrykcie radomskim. W tym czasie lasy przysuskie stały się
terenem działań oddziałów partyzanckich, wśród których najsłynniejszym był
oddział mjr Henryka Dobrzańskiego "Hubala". W czasie okupacji w przysuskim
getcie stłoczono około 4 tyś. Żydów, a w październiku 1942r. wywieziono ich do
obozu zagłady w Treblince.
Po zakończeniu wojny ówczesne władze przywróciły podział administracyjny
z 1939r., czyli nastąpił powrót do powiatu opoczyńskiego w województwie łódzkim.
Stan ten trwał do 1956r., kiedy powołano powiat przysuski, składający się z 5
gromad powiatu koneckiego, 15 gromad powiatu opoczyńskiego i 6 gromad
powiatu radomskiego. Tak więc w skład powiatu weszły gminy: Borkowice,
Przysucha, Gielniów, Rusinów, Klwów, Potworów, Wieniawa. Rozpoczął się
powolny rozwój regionu. Nastąpiło ożywienie gospodarcze. Rozwijało się
budownictwo mieszkaniowe, zaczęły powstawać nowe zakłady pracy, wznoszono
nowe budynki administracyjne, szkoły, obiekty opieki zdrowotnej. Rozwijało się
rolnictwo. Podnosił się poziom życia mieszkańców powiatu. Tak było do 1975,
kiedy trójstopniowy podział administracyjny kraju zastąpiono dwustopniowym,
likwidując tym samym powiaty. Gminy byłego powiatu przysuskiego weszły w skład
województwa radomskiego, istniejącego do 31 grudnia 1998 r. Z dniem 1 stycznia
1999r. ponownie przywrócono trójstopniowy podział terytorialny kraju reaktywując
powiaty.
Nowe władze powiatu rozpoczęły pracę w ostatnim roku XX wieku. Obecnie
powierzchnia liczy 801 km2. Tworzy go 8 gmin: Borkowice, Gielniów, Klwów,
Odrzywół, Potworów, Rusinów i Wieniawa.
W skład LGD „Wszyscy Razem” z terenu powiatu wchodzą Gielniów,
Klwów, Odrzywół, Potworów i Rusinów.
22
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
2.3 Ocena społeczno - gospodarcza obszaru.
Liczba ludności
Obszar objęty strategią zamieszkuje 21 530 mieszkańców (dane
z XII.2006r.) Ludność wiejska stanowi 100% mieszkańców. Rozkład przestrzenny
dotyczący ludności jest w miarę równomierny. Brak miast oraz wiejski charakter
obszaru Stowarzyszenia „Wszyscy Razem” sprawiają, że gęstość zaludnienia
obszaru wynosi 50 osób/km² i jest znacznie niższa od średniej gęstości zaludnienia
w województwie mazowieckim, wynoszącej 142 osoby/km². Warto zwrócić uwagę,
iż osadnictwo wiejskie charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem i rozproszeniem.
Tabela 3 Liczba ludności na terenie LGD według stanu na dzień 31.XII.2006
Wyszczególnienie
Powierzchnia w km2
Gielniów
Klwów
Odrzywół
Potworów
Rusinów
RAZEM LGD
79,17
86,93
98,22
81,89
82,93
429,14
Ludność
ogółem
4881
3581
4104
4406
4558
21530
Liczba
kobiet
Liczba kobiet na 100
mężczyzn
Zagęszczenie w os/
km2
104,1
103,1
98,6
102,1
101,8
61
41
42
54
55
50
2490
1818
2038
2180
2299
10825
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
W poszczególnych gminach widoczna jest nadwyżka liczby kobiet nad
liczbą mężczyzn. Wyjątek stanowi tu gmina Odrzywół.
Tabela 4 Liczba ludności na obszarze LGD według wieku
Wyszczególnienie
liczba ludności
w wieku przedprodukcyjnym
liczba ludności
w wieku
produkcyjnym
liczba ludności
w wieku
poprodukcyjnym
Gielniów
Klwów
Odrzywół
Potworów
Rusinów
Średnio obszar LGD
20,7
21,0
23,3
24,9
24,2
22,82
57,6
55,7
55,9
57,6
56,7
56,7
21,8
23,3
20,8
17,6
19,1
20,52
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Ludność zamieszkująca obszar LGD „Wszyscy Razem” posiada nieco
młodszą strukturę wiekową, z nieco większym udziałem osób w wieku
przedprodukcyjnym (22,82%) i mniejszym udziałem ludności poprodukcyjnej
(20,52 %).
23
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Tabela 5: Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności z 6 gmin tworzących
LGD na pobyt stały w latach 2006 i 2007.
Gielniów
zameldowania
ogółem
2007r.
2006r.
29
34
Klwów
Odrzywół
35
42
Potworów
Rusinów
Gminy
RAZEM
LGD
obszar
Napływ
z miast
z zagranicy
2007r.
11
2006r.
14
2007r.
-
2006r.
1
wymeldowania
ogółem
2007r.
2006r.
51
47
16
22
9
19
3
15
-
-
32
56
36
33
21
14
-
-
27
41
10
19
-
167
146
70
65
-
Odpływ
do miast
za granicę
2007r.
30
2006r.
26
2007r.
-
2006r.
-
50
76
17
33
27
56
-
-
78
49
31
26
-
-
-
73
42
32
26
-
-
1
290
264
143
161
-
-
Źródło: opracowania własne na podstawie danych GUS
Tabela 6: Saldo migracji dla obszaru LGD „Wszyscy Razem”
Napływ
Odpływ
Saldo migracji
ogółem
zameldowania
wymeldowania
Wyszczególnienie
ogółem
ogółem
2007r.
2006r.
2007r.
2006r.
2007r.
2006r.
RAZEM obszar
167
146
290
264
- 123
- 118
LGD
Źródło: opracowania własne na podstawie danych GUS
Na omawianym obszarze coraz poważniejszy jest problem migracji
ludności przy jednocześnie ujemnym wskaźniku przyrostu naturalnego. Ogólnie
saldo migracji jest ujemne (-123). Sytuacja ta jest szczególnie newralgiczna w
przypadku mieszkańców gmin: Potworów i Rusinów, gdzie liczba osób, które
zdecydowały się na zmianę miejsca zamieszkania jest 2,5 krotnie większa niż
zarejestrowana w tym czasie liczba osób, które zamieszkały na obszarze gmin.
Wzrastający odpływ mieszkańców zwłaszcza do miast przewyższa napływ
ludności, co może doprowadzić do stopniowego ale ciągłego malenia liczby
mieszkańców na terenach wiejskich omawianego obszaru.
Poziom bezrobocia
Mimo rosnącej liczby małych i średnich przedsiębiorstw, dużego
zaangażowania ludności w rolnictwie, na obszarze Stowarzyszenia „Wszyscy
Razem” występuje znaczne bezrobocie. Ogólna liczba bezrobotnych wynosi 3 138
osób, stopa bezrobocia 24,2% (stan na koniec 2007 r.). Najwyższą liczbę osób
bezrobotnych ma gmina Gielniów, a najniższą Klwów. Znaczący jest też udział
osób bezrobotnych z wykształceniem zawodowym. Najmniej jest osób
pozostających bez zatrudnienia wśród osób z wykształceniem wyższym i
średnim ogólnokształcącym.
24
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Tabela 7: Struktura bezrobocia w gminach tworzących Stowarzyszenie
„Wszyscy Razem”.
Liczba bezrobotnych ogółem
Lp.
Wyszczególnienie
grudzień
2005r.
grudzień
2006r.
grudzień 2007r.
1. Gmina Gielniów
840
791
677
2. Gmina Klwów
357
360
306
3. Gmina Odrzywół
525
483
423
4. Gmina Potworów
474
461
407
5. Gmina Rusinów
715
671
555
3758
3552
3138
Razem
Źródło: Dane uzyskane z PUP w Przysusze
Tabela 8: Liczba bezrobotnych wg wykształcenia w 2006 roku
Liczba bezrobotnych wg wykształcenia
wyższe
Policealne i
średnie
zawodowe
Średnie
ogólnokształcące
Zasadnicze
zawodowe
Podstawowe i
gimnazjalne
1. Gmina Gielniów
13
145
37
339
306
2. Gmina Klwów
6
50
23
129
146
3. Gmina Odrzywół
8
97
23
161
188
4. Gmina Potworów
14
76
20
164
203
5. Gmina Rusinów
12
103
31
286
211
73
599
180
1341
1323
Lp.
Wyszczególnienie
Razem
Źródło: Dane uzyskane z PUP w Przysusze
Aktywność społeczna mieszkańców obszaru działania LGD „Wszyscy
Razem”:
Na terenie gminy Rusinów działa 7 zarejestrowanych stowarzyszeń i innych
organizacji pozarządowych:
- Parafialny Oddział Akcji Katolickiej;
- Stowarzyszenie Rodzin Akcji Katolickiej Koło Parafialne Rusinów;
- Związek Harcerstwa Polskiego Oddziały Szkolne Rusinów, Nieznamierowice,
Gałki;
- Związek Inwalidów Wojennych Zarząd w Przysusze;
- Związek Nauczycielstwa Polskiego Ognisko Rusinów;
- Polski Związek Niewidomych Zarząd Koła w Przysusze;
- Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych
Zarząd Koła w Przysusze.
Gospodarka obszaru LGD
W gminach tworzących Lokalną Grupę Działania w okresie ostatnich 18 lat
nastąpiły znaczące przeobrażenia gospodarcze.
25
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Funkcjonuje wiele podmiotów gospodarczych: produkcyjnych, usługowych i
handlowych. Wszystkie te firmy w dalszym ciągu rozwijają się i rozbudowują,
stając się siłą napędową gospodarki na tym obszarze. Dzięki zastosowaniu
nowoczesnych technologii i metod organizacji produkcji, odgrywają znaczącą rolę
w kreowaniu świadomości ludzi, przybliżając światowe standardy gospodarowania.
Obszar Stowarzyszenia „Wszyscy Razem” ma charakter rolniczy, co ma
istotny wpływ na strukturę zatrudnienia. Położenie nacisku na rozwój firm
usługowych poprzez wspomaganie procesów edukacyjnych w tym kierunku
powinno być jednym z priorytetowych zadań Lokalnej Grupy Działania.
Znaczna większość, bo ponad 95% podmiotów gospodarczych na obszarze
LGD należy do sektora prywatnego. Jedynie 60 podmiotów działających na
obszarze LGD należy do sektora publicznego. Duża liczba podmiotów osób
prywatnych jest zjawiskiem bardzo pozytywnym. Oznacza to przedsiębiorczość i
rosnącą mobilność zawodową ludności w kierunku samo zatrudnienia oraz
tworzenia nowych miejsc pracy.
W
analizowanych
gminach
struktura
własnościowa
podmiotów
gospodarczych wygląda podobnie.
W celu przedstawienia pełnej charakterystyki gospodarki konieczne jest
pokazanie liczebności podmiotów gospodarczych według branż, w których działają.
Największa liczba firm przypada na handel hurtowy i detaliczny - 546 firm.
Kolejna to budownictwo z 218 podmiotami oraz wytwarzanie i zaopatrywanie w
energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów
klimatyzacyjnych – 132 firmy.
106 firm reprezentuje branże rolnicze i około rolnicze, należy podkreślić,
że chodzi wyłącznie o podmioty prowadzące pozarolniczą działalność
gospodarczą, gdyż statystyka ta nie obejmuje indywidualnych gospodarstw
rolnych. Najwięcej takich firm jest zlokalizowanych w gminie Odrzywół.
Mniejszą liczebnością podmiotów odznacza się działalność związana
z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, w którym działa 82 podmioty
gospodarcze. Najmniej firm zarejestrowanych jest w branży przetwórstwo
przemysłowe (na obszarze całej LGD są takie 2 podmioty i zlokalizowane są one w
gminie Gielniów).
Gminy z obszaru LGD są typowo rolniczymi gminami. Ze względu na
położenie w bliskiej odległości do takich miast jak Przysucha i Radom, gminy
spełniają funkcje żywicieli – uprawiane są głównie produkty żywnościowe. Kierunki
produkcji rolnej obejmują również uprawy owoców, warzyw w tym przede
wszystkim papryki pod osłonami oraz produkcję zwierzęcą (chów trzody chlewnej,
bydła i drobiu). Od kilku lat Potworów i okoliczne gminy to paprykowe zagłębie.
Stąd pochodzi znaczna część krajowej produkcji tego warzywa.
26
Tabela 9: Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze Regon wg sekcji PKD na terenie LGD w
roku 2007
Administracja publiczna i obrona narodowa;
obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
Działalność w zakresie usług administrowania i
działalność wspierająca
Działalność związana z obsługą rynku
nieruchomości
5
7
9
3
6
31
0
43
41
174
7
15
6
7
5
11
7
10
15
0
15
15
76
4
14
3
9
7
6
3
8
19
0
20
75
110
4
26
4
5
7
5
3
9
106
2
132
218
546
24
82
17
35
34
38
22
44
60
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
1
Ogółem obszar
LGD
Informacja i komunikacja
9
8
Działalność związana z zakwaterowaniem i
usługami gastronomicznymi
3
Rusinów
Transport i gospodarka magazynowa
65
12
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów
samochodowych, włączając motocykle
28
Potworów
Budownictwo
15
16
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię
elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i
powietrze do układów klimatyzacyjnych
0
Odrzywół
Przetwórstwo przemysłowe
21
12
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
11
Klwów
prywatne
publiczne
6
1240
7
1300
8
279
9
287
3
163
18
175
6
341
121
357
59
160
39
172
2
309
20
297
12
Gielniów
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
Ogółem
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
27
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
2.4 Specyfika obszaru.
Elementy świadczące o specyfice obszaru, na którym będzie realizowana
Lokalna Strategia Rozwoju dla Lokalnej Grupy Działania „ Wszyscy Razem”:
 Spójność geograficzna i administracyjna
Lokalna Grupa Działania „Wszyscy Razem” obejmuje swoim zasięgiem teren
pięciu gmin tj. Gielniów, Klwów, Odrzywół, Potworów i Rusinów. Wszystkie gminy
należące do Stowarzyszenia są gminami wiejskimi, położonymi w powiecie
przysuskim, w województwie mazowieckim. Ich obszar obejmuje blisko 430 km²,
zamieszkany przez 21,5 tys. ludzi. Wszystkie gminy z racji spójności terytorialnej i
usytuowania w pobliżu tras mają bardzo dobry układ komunikacyjny.
 Spójność przyrodnicza
Obszar LGD jest obszarem typowo rolniczy, gdzie grunty uprawne zajmują
znaczną część terenu. Krajobraz urozmaicają kompleksy leśne stanowiące blisko
24% powierzchni.
Gminy należące do Stowarzyszenia są gminami wiejskimi, gdzie
gospodarstwa prowadzone są w głównej mierze metodami tradycyjnymi, a
dodatkowo brak rozwiniętego przemysłu sprawia, że środowisko nie zostało
niekorzystnie przekształcone w wyniku ingerencji człowieka. Walory przyrodniczo –
krajobrazowe stwarzają korzystne warunki do rozwoju funkcji turystycznych i
osadniczych obszaru.
 Spójność historyczno - kulturowa
Podobieństwo lokalnych zwyczajów i obyczajów ludowych będących pod
silnym wpływem Kościoła Katolickiego oraz przestrzenne sąsiedztwo gmin
przemawia za wzajemnym przenikaniem się różnych elementów kulturowych.
Zbieżne kolej historii, czasy wojen i niepokojów, które dotknęły w tym samym
zakresie obszar pięciu gmin wpłynęły na jednolitość dziedzictwa historycznego.
 Spójność gospodarcza
Wszystkie gminy należące do Stowarzyszenia to gminy wiejskie o
charakterze rolniczym. Oprócz działalności rolniczej mieszkańcy prowadzą również
różnego rodzaju działalność nierolniczą - handlową, usługową oraz niekiedy
budowlaną. W znacznej liczbie przypadków działalność gospodarcza zarówno ta
rolnicza jak i niezwiązana bezpośrednio z rolnictwem dotyczy produkcji,
magazynowania, eksportu, handlu i przetwórstwa lokalnego produktu – papryki.
Lokalna Grupa Działania „Wszyscy Razem” ma olbrzymi potencjał do
wykorzystania. Różnorodne tradycje kulturowe, wyjątkowo interesujące położenie
geograficzne, liczne walory środowiskowe sprawiają, iż istnieje wiele możliwości
dywersyfikacji działalności i wyboru kierunków dalszego rozwoju obszaru LGD.
Jedna czwarta powierzchni LGD pokryta jest lasami, co stwarza doskonałe
warunki dla wypoczynku. Ponadto, wysoki odsetek podmiotów gospodarczych
świadczących drobne usługi oraz handel detaliczny sprawia, że łatwo będzie
dostosować się mieszkańcom z gmin tworzących LGD do nowego profilu
gospodarki.
Rozwój gospodarczy obszaru przebiega zgodnie z koncepcją
zrównoważonego rozwoju, a tym samem zasoby środowiska naturalnego stanowią
28
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
cenny element wpływający na rozwój regionu i jego funkcji agroturystycznej i
turystyczno - rekreacyjnej. Charakter gmin świadczy o dużym udziale gospodarstw
rolnych w lokalnej gospodarce. W zakresie rozwoju przedsiębiorczości
dominującym sektorem są drobni przedsiębiorcy, których działalność nie wpływa
negatywnie na stan środowiska naturalnego. Prywatne inicjatywy gospodarcze
wykraczające poza rolnictwo są największą szansą na wykorzystanie potencjały
zawodowego społeczności lokalnej.
29
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
3. Analiza SWOT obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju.
Tabela 10: Analiza SWOT obszaru Stowarzyszenia „Wszyscy Razem”
Słabe strony
Silne strony

Dostępność komunikacyjna i dobra sieć dróg

Walory środowiska naturalnego - zalesienie
obszaru, czyste środowisko, występowanie

naturalne (lasy, fauna, flora)

obszarów objętych szczególną ochroną



Niewykorzystane dla rekreacji i turystyki zasoby
Brak infrastruktury i spójnej oferty turystycznej i
rekreacyjnej
(Krajobraz Doliny Pilicy i Drzwiczki)

Nieuporządkowana przestrzeń publiczna
Dobre warunki do rozwoju turystyki pieszej,

Brak inwestorów
rowerowej i konnej

Wysoki poziom bezrobocia
Warunki do rozwoju agroturystyki (czyste

Brak ukierunkowanej oferty edukacyjnej
środowisko, zainteresowanie rolników)

Brak dostępu do internetu
Występowanie zbiorników retencyjnych i plany

Mało atrakcyjna oferta spędzania wolnego
budowy nowych
czasu

Kapitał ludzki

Brak miejsc spotkań integracyjnych

Cykliczne imprezy o znaczeniu regionalnym i

Brak zorganizowanego przetwórstwa rolno –
ponadregionalnym („Dzień Papryki” w
spożywczego
Potworowie, „Święto Papryki” w Klwowie,

Niskie dochody większości mieszkańców
Ogólnopolski Turniej z Podwórka na Stadiony,

Migracja ludzi młodych i wykształconych (brak
Turniej o Puchar Prezesa Radomskiego
Związku Piłki Nożnej, Ogólnopolski Turniej
chęci i motywacji do pozostania na wsi)

Coca-Cola Cup)

Polityka prorozwojowa samorządów
przestrzennego

terytorialnych sprzyjająca rozwojowi sektora
Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Znaczący potencjał produkcji papryki

Prężnie rozwijająca się branża piekarska

Utworzenie Lokalnej Grupy Działania
Brak aktualnych planów zagospodarowania
Słabo rozwinięty sektor usług tak dla rolnictwa,
jaki i dla rozwoju funkcji turystycznej obszaru

Brak wiedzy i umiejętności na temat technik
promocji obszaru i promocji lokalnego produktu
Stowarzyszenie „Wszyscy Razem”

Istnienie możliwości wypromowania lokalnego
produktu
30
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Zagrożenia
Szanse


Atrakcyjne położenie komunikacyjne w

Niestabilne prawo
centrum Polski

Zawiłe procedury korzystania z zewnętrznych
Bliskość większych ośrodków miejskich:
źródeł finansowania
Radom, Nowe Miasto nad Pilicą, Przysucha

Bezrobocie i ubożenie społeczeństwa

100% obszarów wiejskich

Bariery instytucjonalne dla rozwoju Małych i

Zaangażowanie społeczności lokalnej
Średnich Przedsiębiorstw (wysokie koszty

Dostępność zewnętrznych środków
prowadzenia działalności gospodarczej)

finansowych Unii Europejskiej i krajowych
wspierających rozwój obszarów wiejskich

aktywności
Korzystanie z doświadczeń innych krajowych i

europejskich Lokalnych Grup Działania

Skłonności migracyjne ludzi młodych do miast
i zagranicę

Rosnące zainteresowanie agroturystyką i
turystyka aktywną

Niezadowolenie społeczeństwa i spadek
Zmiany w trendach dotyczących turystyki
wiejskiej
Wzrost poziomu wykształcenia społeczeństwa

Zanik solidarności społecznej
i zainteresowania kształceniem ustawicznym
Źródło: Opracowanie własne
przeprowadzeniu ankiet.
na
podstawie
danych
uzyskanych
po
Z przeprowadzonej analizy SWOT wynika, iż:
- Atutem obszaru jest niewątpliwie położenie geograficzne i komunikacyjne gmin
tworzących LGD i ich przynależność do jednej jednostki administracyjnej, co
stanowi dodatkowy element spajający i sprzyja współpracy na rzecz rozwoju
terenów. Taka spójność stanowi swoistą gwarancje właściwego wykorzystania
środków przeznaczonych na poprawę jakości życia dla całego obszaru działania
LGD.
- Teren posiada dobre warunki do rozwoju różnych odmian turystyki, szerokie
walory przyrodnicze i ciekawy układ rzeczny stanowiący doskonałą bazę do
rozwoju walorów turystycznych i rekreacyjnych. Walory przyrodnicze obszaru
uzupełnia dziedzictwo kulturalne i historyczne, które wypromowane i wykorzystane
we właściwy sposób przyczynia się do rozwoju obszaru.
- Dalszy rozwój uzależniony jest w dużej mierze od stopnia wykorzystania
istniejącego na tym terenie potencjału ludzkiego. Największym minusem jest tutaj
bez wątpienia wysoki poziom bezrobocia i ucieczka młodych ludzi. Koniecznym
więc jest podejmowanie przez LGD takich działań, które pobudzą różnorodne
inicjatywy na rzecz rozwoju przedsiębiorczości wiejskiej, inicjatywy kulturowe i
sportowe.
- Rozwiązania, które będę zaproponowane w LSR muszą uwzględnić również fakt
niedostatecznej promocji obszaru LGD. Wypromowanie lokalnego produktu
pozwoli rozwinąć ofertę promocyjna obszaru o nowy element.
- Głównym problemem uniemożliwiającym sprawny rozwój obszaru LGD „Wszyscy
Razem” jest brak rozwiniętej infrastruktury zarówno tej zaspokajającej potrzeby
samych mieszkańców, jaki i tej związanej z funkcją turystyczną i gospodarczą wsi.
Braki w architekturze gminnej to poważny problem rozwojowy. Uporządkowanie
31
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
przestrzeni publicznej nie tylko poprawi estetykę miejscowości wiejskich,
uatrakcyjni je pod względem osadniczym i inwestycyjnym, ale sprzyja rozwojowi
funkcji turystycznej wsi.
32
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
4. Cele ogólne i szczegółowe LSR oraz planowane do realizacji
przedsięwzięcia.
Cele LSR zostały sformułowane przez przedstawicieli lokalnej społeczności.
Przy określaniu celów LSR wzięto pod uwagę wnioski wynikające z analizy SWOT,
a także potrzeby mieszkańców wyrażone w trakcie konsultacji społecznych z
mieszkańcami.
Określenie celów LSR zostało poprzedzone wypracowaniem wspólnej,
akceptowanej przez wszystkich uczestników warsztatów strategicznych misji
obszaru.
Cele ogólne LSR zostały sformułowane w następujący sposób:
1. Rozwój funkcji turystycznej obszaru.
2. Poprawa wizerunku polskiej wsi oraz pielęgnowanie dziedzictwa
kulturowego.
3. Przedsiębiorczość wiejska szansą na podniesienie jakości życia
mieszkańców.
Przyjęte cele ogólne są w pełni zgodne z celami Osi 4 Leader Programu
Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Wzajemnie się uzupełniają i
służą realizacji misji Lokalnej Grupy działania „Wszyscy Razem”.
Poprzez wyżej wymienione cele społeczność lokalna rozumie konieczność
aktywizacji społecznej i gospodarczej mieszkańców przez nabywanie wiedzy,
umiejętności, wspieranie inicjatyw obywatelskich i biznesowych. W konsekwencji
mieszkańcy oczekują wzmocnienia samorządności i samowystarczalności,
większego poczucia odpowiedzialności za kreowanie rozwoju lokalnego oraz
wspieranie działalności rolniczej i pozarolniczej, głównie w zakresie działalności
powiązanej z rekreacją i turystyką. Dla realizacji tego celu niezbędna jest poprawa
lokalnej infrastruktury rekreacyjno - turystycznej opartych na istniejących zasobach
przyrodniczych, dziedzictwie kulturowym i historycznym. Cel trzeci podkreśla
konieczność zachowania lokalnej tożsamości przez zachęcanie do kultywowania
tradycji, wzmacnianie poczucia dumy z własnej odrębności kulturowej oraz
wiejskiego charakteru otoczenia. Realizacja tego celu ma zapobiegać
niekorzystnym zmianom w krajobrazie wsi, sąsiadujących z aglomeracją miejską i
sprzyjać większej integracji obszaru i jego mieszkańców.
Cele ogólne zostały doprecyzowane poprzez cele szczegółowe, w których
wskazano konkretne efekty założone do osiągnięcia w okresie realizacji programu.
Wypracowane cele mają charakter długofalowy i zapewniają ciągłość oraz
trwałość rozwoju. Cele te są spójne z uwarunkowaniami lokalnymi, takimi jak
bogactwo przyrodnicze i dziedzictwo historyczno - kulturowe.
Lokalna Strategia Rozwoju opracowywana przez członków Lokalnej Grupy
Działania Stowarzyszenie „Wszyscy Razem” nie dotyczy wszystkich spraw i
problemów występujących na danym terenie, ale ma charakter przekrojowy i
skupia się wokół tematów i obszarów, które mogą łączyć różne środowiska i które
zostały wskazane w projekcie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
2007-2013 jako możliwe do zrealizowania w programie LEADER.
Lokalne partnerstwo nie zastępuje istniejących instytucji, jednak dzięki
nowemu sposobowi współpracy i celowemu zewnętrznemu dofinansowaniu
wspiera wybrany kierunek rozwoju. W opracowanym dokumencie rozwijane są
33
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
więc te wątki, które opisują specyficzne zasoby i okazje do rozwoju terenu.
Zintegrowany charakter strategii oznacza natomiast specyficzne podejście do
rozwiązywania problemów poprzez wielosektorowe (zintegrowane, synergiczne)
działania w sferze społecznej, gospodarczej i środowiskowej. Wybrane cele
strategiczne wynikają z uwarunkowań obszaru objętego Lokalną Strategią
Rozwoju oraz przeprowadzonych konsultacji społecznych. Są także efektem
przeprowadzonej analizy SWOT, stanowią odpowiedź na zidentyfikowane podczas
konsultacji potrzeby miejscowej ludności oraz mają charakter długofalowy i
umożliwiają realizację działań w okresie programowania 2007-2013.
34
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
CELE OGÓLNE
CELE SZCZEGÓŁOWE
PRZEDSIĘWZIĘCIA
Uatrakcyjnienie obszaru pod względem
turystycznym, wypoczynkowym,
rekreacyjnym
Rozbudowa infrastruktury związanej z
rozwojem funkcji turystycznej,
wypoczynkowe, rekreacyjnej obszaru LGD
Promocja obszaru poprzez wykorzystane
wewnętrznych zasobów obszaru
Wykorzystanie walorów przyrodniczych
obszaru LGD na rzecz promocji turystyki
wiejskiej
Podniesienie atrakcyjności obszaru
działania LGD, przy wykorzystaniu
istniejącego dziedzictwa kulturowego i
historycznego
Unowocześnienie małej architektury
gminnej pełniącej funkcje
społeczno - kulturalne
Rozwój potencjału mieszkańców
Aktywizowanie mieszkańców LGD
Pobudzenie aktywności gospodarczej
społeczności lokalnej
Wykorzystanie zasobów ludzkich i tradycji
lokalnych do rozwoju przedsiębiorczości
Wsparcie działalności pozarolniczej i
mikroprzedsiębiorców
Obwarzanek odrzywolski – markowym
produktem lokalnym
Rozwój funkcji turystycznej obszaru
Poprawa wizerunku polskiej wsi oraz
pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego
Przedsiębiorczość wiejska szansą na
podniesienie jakości życia mieszkańców
35
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Cel ogólny 1: Rozwój funkcji turystycznej obszaru
Cele szczegółowe:
1.1. Uatrakcyjnienie obszaru pod względem turystycznym, wypoczynkowym,
rekreacyjnym
1.2. Promocja obszaru poprzez wykorzystane wewnętrznych zasobów obszaru
Działania osi 4 związane
z realizacją celu
ogólnego 1.
Uzasadnienie
Przedsięwzięcia
I Rozbudowa infrastruktury związanej z rozwojem
funkcji turystycznej, wypoczynkowe, rekreacyjnej
obszaru LGD
Obszar Lokalnej Grupy Działania „Wszyscy Razem” jest
atrakcyjnym miejscem pod kątem rozwoju różnych form
turystyki wiejskiej, zarówno tej związanej
z
wypoczynkiem weekendowym i agroturystyką, jak
iz
aktywnymi formami spędzania wolnego czasu.
Dodatkową zaletą obszaru poza jego uwarunkowaniami
środowiskowymi, bliskością zbiorników rzecznych,
nieskażonym środowiskiem naturalnym jest bogaty
dorobek życia kulturalnego wsi stwarzający duże
możliwości dla rozwoju turystyki i rekreacji.
Wraz z rozwojem sektora turystyki i agroturystyki musi
przebiegać rozwój infrastruktury okołoturystycznej, a ta
wymaga doinwestowania ze strony środków
zewnętrznych. Dotyczy to z pewnością zaplecza
noclegowego i gastronomiocznego.
Rozwój turystyczny zachęci mieszkańców, zwłaszcza
rolników i przedsiębiorców do udziału w
przedsięwzięciach mających na celu przyciąganie
turystów i bezpośrednio wpłynie na wzrost zamożności
lokalnych środowisk, a jednoczesny rozwój nowych
obiektów sportowo-rekreacyjnych i kulturowych służyć
będzie wszystkim mieszkańców tego terenu.
By zachęcić potencjalnych turystów do odwiedzenia
miejscowości położonych na obszarze działania LGD
„Wszyscy Razem” należy zapewnić właściwy wizerunek
estetyczny miejscowości wiejskich. W tym przypadku
dofinansowanie infrastruktury gminnej nie tylko
II Wykorzystanie walorów przyrodniczych obszaru
LGD na rzecz promocji turystyki wiejskiej
Obszar LGD posiada duży potencjał dla rozwoju
turystyki oraz ciekawe walory rekreacyjnowypoczynkowe związane z występowaniem stojących
zbiorników wodnych oraz rzek mogących przyczynić
się do rozwoju funkcji rekreacyjno – sportowych tych
terenów. Poważna barierą jest brak zagospodarowania
turystycznego w tym: parkingów, pól namiotowych,
placów zabaw, pomostów widokowych oraz punktów
gastronomicznych i noclegowych. Brak jest także
infrastruktury turystycznej związanej z obsługa szlaków
kajakowych, turystycznych, ścieżek rekreacyjnych. W
sąsiedztwie zbiorników wodnych należałoby utworzyć
kompleksowe zaplecze rekreacyjne. Niezwykle ważne
dla rozwoju funkcji turystycznych tego obszaru jest
prowadzenie działań zmierzających do ochrony
istniejących walorów przyrodniczo-krajobrazowe oraz
prawidłowe kształtowanie krajobrazu połączone z
zagospodarowanie go dla celów turystycznych i
właściwą edukacją przyrodniczą mieszkańców i
turystów odwiedzających te tereny. Należy wiec
wspierać różnego typu działania edukacyjne zwłaszcza
wśród dzieci i młodzieży poprzez organizowanie
zielonych szkół, wycieczek tematycznych, ścieżek
edukacyjnych, spotkań z ciekawymi ludźmi. Turystyka
jest rozwijająca się funkcją tego obszaru, dlatego
oferta turystyczna powinna trafić do najszerszego
grona odbiorców zwłaszcza z terenów miejskich.
36
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
4.1.1. Różnicowanie w
kierunku działalności
nierolniczej
uatrakcyjni wizerunek polskiej wsi ale przyczyni się do
pobudzenia życia kulturalnego i da możliwość rozwoju
nowych funkcji jakie mogą spełniać miejscowości
położone na obszarach wiejskich.

utworzenia gospodarstw agroturystycznych lub
świadczenie innych usług związanych z pobytem
turystów w gospodarstwie rolnym,

rozwój sektora usług okołoturystycznych
(wypożyczalnie kajaków, rowerów, sprzętu
rekreacyjnego oraz usługi gastronomiczne)

rozwój rzemiosła i rękodzielnictwa

rozwój produktów lokalnych
4.1.3. Odnowa i rozwój
wsi
 rozwój sektora usług okołoturystycznych
(wypożyczalnie kajaków, rowerów, sprzętu
rekreacyjnego oraz usługi gastronomiczne)
 rozwój rzemiosła i rękodzielnictwa
 rozwój produktów lokalnych
rozwoju przedsiębiorczości wiejskiej w obszarze
usług okołoturystycznych (wypożyczalnie kajaków,
rowerów oraz usługi gastronomiczne)
rozwój usług noclegowych
rozwój bazy gastronomicznej
rozwój przedsiębiorczości wiejskiej w oparciu
świadczenie podstawowych usług handlowych na
rzecz turystów m.in. sprzedaż napoi, wyrobów
pamiątkarskich, lokalnych produktów kulinarnych
 rozwoju przedsiębiorczości wiejskiej w obszarze
usług okołoturystycznych (wypożyczalnie kajaków,
rowerów oraz usługi gastronomiczne)
 rozwój usług noclegowych
 rozwój bazy gastronomicznej
 rozwój przedsiębiorczości wiejskiej w oparciu
świadczenie podstawowych usług handlowych na
rzecz turystów m.in. sprzedaż napoi, wyrobów
pamiątkarskich, lokalnych produktów kulinarnych
 budowy, przebudowa, remont infrastruktury
sprzyjającej rozwojowi turystyki wiejskiej (ścieżki
rowerowe i dydaktyczne, parkingi, zagospodarowanie
terenów zielonych, poprawa wizerunku estetycznego
centrów wsi)
 rozwój sieci małych obiektów sportowo-rekreacyjnych
(boiska sportowe, place zabaw)
 rewitalizacja budynków wpisanych do rejestru lub
ewidencji zabytków użytkowanych na cele publiczne,
obiektów małej architektury, lokalnych pomników
historycznych i miejsc pamięci, odnawianie elewacji
zewnętrznych i dachów w budynkach architektury
sakralnej i cmentarzach wpisanych do rejestru lub
ewidencji zabytków
 zagospodarowania terenu krajobrazu chronionego
„Doliny Pilicy” i Drzewiczki na potrzeby turystyki i
rekreacji.
 zagospodarowania terenu wokół zbiorników
wodnych.
 przebudowa, remont, modernizacja obiektów
pełniących funkcje promujące walory turystyczne i
przyrodnicze obszaru
 budowa, przebudowa lub remont obiektów
sportowych, ścieżek rowerowych, miejsc rekreacji,
placów zabaw
 budowy, przebudowa, remont infrastruktury
sprzyjającej rozwojowi turystyki wiejskiej (parkingi,
zagospodarowanie terenów zielonych, poprawa

4.1.2. Tworzenie i rozwój
mikroprzedsiębiorstw
Stanowi odpowiedz na popularność turystyki aktywnej,
turystyki ekologicznej, wypoczynku na łonie natury.



37
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
wizerunku estetycznego centrów wsi
4.1.4. Małe projekty
4.2.1. Wdrażanie
projektów współpracy
4.3.1. Funkcjonowanie
lokalnej grupy działania,
nabywanie umiejętności i
aktywizacja
 szkoleń z zakresu prowadzenia gospodarstw
agroturystycznych i warsztatów związanych z
wykorzystanie walorów lokalnych dla rozwoju
turystyk
 utworzenia centrum informacji turystycznej
 organizowania spływów kajakowych na rzece
Drzewiczce i wygospodarowanie miejsc na
przystanie kajakowe wzdłuż rzeki Drzewiczki
 Wydanie broszur, folderów i informatorów na temat
promocji walorów turystycznych obszaru LGD
 wytyczenie zagospodarowania i ścieżek
rowerowych
 zagospodarowanie terenów przeznaczonych na
miejsca biwakowe
 odbudowa albo odnowienie i oznakowanie obiektów
wpisanych do rejestru lub ewidencji zabytków, w
tym odnowienie dachów i elewacji zewnętrznych
 promocja lokalnej twórczości ludowej, kulturalnej i
artystycznej
 budowa strony internetowej na temat walorów
turystycznych, wypoczynkowych i rekreacyjnych
obszaru LGD
 szkolenia mieszkańców w zakresie kształtowania
postaw proekologicznych
 oznakowanie i zabezpieczenie obiektów cennych
przyrodniczo
 przygotowanie i wydanie folderów i informatorów nt.
dziedzictwa przyrodniczego obszaru
 organizacja szkoleń w zakresie prowadzenia
działalności turystycznej i warsztatów związanych z
wykorzystanie walorów lokalnych dla rozwoju
turystyki,
 organizacja imprez promujących zbiorniki, cieki i
źródliska oraz związane z nimi ciekawostki i atrakcje
 współpraca międzyregionalna w zakresie rozwoju
turystyki wiejskiej
 współpraca międzyregionalna w zakresie promocji
walorów turystycznych obszaru LGD
 prowadzenia kampanii promocyjnej o ofercie
turystycznej i wypoczynkowej na obszarze LGD
 utworzenie strony internetowej nt walorów
turystycznych obszaru i aktualnej oferty turystycznej
 szkolenie osób aktywnych biorących udział we
wdrażaniu LSR w zakresie turystyki wiejskiej
 wykonywanie badań, analiz, planów rozwoju obszaru
w zakresie zagospodarowania terenów na cele
turystyczne, rekreacyjne i wypoczynkowe.
 prowadzenia kampanii promującej walory
środowiskowe obszaru
 wykonywanie badań, analiz, planów rozwoju obszaru
w zakresie ochrony środowiska naturalnego obszaru
LGD
 działania związane z informowaniem i promocją
zbiorników i dolin oraz z aktywizacją społeczności
lokalnej
38
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”



Beneficjenci:





rolnicy – zainteresowani różnicowaniem
działalności gospodarczej
mikroprzedsiębiorstwa działające w sektorze
turystycznym i około turystyczny
właściciele (osoby fizyczne, osoby prawne) i
zarządcy obiektów zabytkowych i historycznych
jednostki samorządu terytorialnego;
instytucje kultury
organizacje pozarządowe zajmujące się
turystyką, kulturą, sportem oraz ochroną
dziedzictwa kulturowego
kościoły i związki wyznaniowe
gospodarstwa agroturystyczne poszerzające
własną ofertę







rolnicy – zainteresowani różnicowaniem
działalności gospodarczej
mikroprzedsiębiorstwa działające w sektorze
turystycznym i okołoturystycznym
jednostki samorządu terytorialnego;
instytucje kultury
organizacje pozarządowe zajmujące się
turystyką, kulturą, sportem oraz ochroną
dziedzictwa kulturowego
kościoły i związki wyznaniowe
gospodarstwa agroturystyczne poszerzające
własną ofertę
39
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Cel ogólny 2: Poprawa wizerunku polskiej wsi oraz pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego
Cele szczegółowe:
2.1. Podniesienie atrakcyjności obszaru działania LGD, przy wykorzystaniu
istniejącego dziedzictwa kulturowego i historycznego
2.2. Rozwój potencjału mieszkańców
Działania osi 4 związane
z realizacją celu
ogólnego 3.
Uzasadnienie
Przedsięwzięcia
III Unowocześnienie małej architektury gminnej
pełniącej funkcje
społeczno - kulturalne
Na obszarze LGD są znaczne zasoby dziedzictwa
kulturowego. Ich stan jest jednak często bardzo zły,
dlatego
powinny
być
podejmowane
działania
zmierzające do zatrzymania postępującej degradacji i
niszczenia obiektów zabytkowych. Na wsiach
podstawowym problemem jest brak ukształtowanego
centrum
miejscowości
gminnych. Ważne
jest
podniesienie estetyki obszarów wiejskich poprzez
zagospodarowanie przestrzeni zielonej, renowacje
zabudowy
wiejskiej
oraz
zagospodarowywanie
przestrzeni publicznych. Wspierane powinny być
wszystkie inicjatywy lokalne na rzecz odnowy i rozwoju
wsi oraz zachowania dziedzictwa kulturowego w
powiązaniu z aktywnością społeczno-kulturalną, w tym
edukacją oraz aktywizacją mieszkańców.
Poważną
barierą
ograniczającą
uczestnictwo
społeczności wiejskiej w życiu kulturalnym i
gospodarczym wsi jest brak miejsc integracji
społecznej. Poprzez działania zmierzające do rozwoju
kultury gminnej w miejscach tj. świetlice wiejskie, kluby
seniora,
świetlice
socjoterapełtyczne,
rozwoju
infrastruktury związanej z życiem kulturalnym wsi tj
sceny niewątpliwie podniesie poziom zaangażowania
społeczności lokalnej w rozwój dorobku kulturowohistorycznego wsi. Istnienie miejsc do organizacji
imprez masowych zapewnienie właściwego zaplecza
urbanistycznego i technicznego dla istniejących i
IV Aktywizowanie mieszkańców LGD
Kapitał ludzki to jeden z kluczowych atutów obszaru, na
którym funkcjonuje LGD. Przejawia się to w widocznym
zaangażowaniu mieszkańców w wielokierunkowy
rozwój
obszaru.
Chcąc
sprostać
wyzwaniom
cywilizacyjnym należy podjąć takie działania, które
wzmocnią kompetencje każdej osoby zainteresowanej
nie tylko rozwojem własnym, ale także chcącej
aktywnie działać na arenie społecznej i w ten sposób
przyczynić się do rozwoju obszaru. Dziedzictwo
kulturowe i historyczne powinno stanowić element
spajających społeczność lokalna, pozytywnie wpływać
na wizerunek obszaru i skłaniać do utrwalenia
tożsamości lokalnej zwłaszcza wśród młodych ludzi.
Należy więc dążyć do uatrakcyjnienia wsi jako miejsca
w którym można żyć i rozwijać się. W tym celu LGD
będzie prowadzić działania mające pobudzić życie
kulturalne wsi i wypromować jej walory także i
historyczne.
Potencjał ludzki musi podlegać ciągłemu procesowi
rozwoju poprzez system edukacji wykraczający poza
obowiązkowe normy prawne i obowiązek szkolny.
Dlatego też promowane będą działania z zakresu
kształcenia ustawicznego i szeroko rozumiany system
szkoleń skierowanych do mieszkańców obszaru, na
którym będzie wdrażana Strategia bez względu na ich
wiek, przynależność społeczną. System szkoleń
obejmować będzie zajęcia z tematyki związanej z
40
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
chcących się rozwijać instytucji kulturalnych z terenów
wiejskich. Należy także pamiętać, iż kultura wiejska
wpływa na wizerunek całego obszaru i stanowi istotny
element uatrakcjaniających wizerunek wsi jako miejsca
spędzania wolnego czasu nie tylko przez samych
mieszkańców, ale także przez gości, turystów.
4.1.3. Odnowa i rozwój
wsi
4.1.4. Małe projekty
posługiwaniem
się
technikami
informatycznymi,
językowe, rozwijające umiejętności przedsiębiorcze
wśród mieszkańców.
W ramach tego przedsięwzięcia prowadzone będą
także
zajęcia
aktywizujące
zawodowo
osoby
bezrobotne, mające na celu podnoszenie ich
umiejętności w zakresie aktywnego poszukiwania pracy
i
rozwijające
nowe
kompetencje
podnoszące
konkurencyjność tych osób na rynku pracy.
 remont i wyposażanie obiektów publicznych
promujących lokalne dziedzictwo kulturowe
 przygotowanie infrastruktury na cele związane z
organizacją i przeprowadzaniem imprez masowych
(w postaci scen trwałych),
 budowa, przebudowa, remont i wyposażenia
obiektów służących rozwojowi życia kulturalnego na
wsiach tj świetlice wiejskie, klubu seniora, świetlice
socjoterapełtyczne
 renowacja i rewitalizacja zabytkowych budowli i
obiektów charakterystycznych dla obszaru LGD
(młyny, kapliczki, itp.)
 zagospodarowanie i porządkowanie miejsc pamięci,
kultu, miejsc historycznych itp.)
 tworzenie ścieżek i szlaków kulturowych,
historycznych,
 porządkowanie wiejskiej przestrzeni publicznej
 remont i doposażenie miejsc kulturotwórczych tj.
świetlice wiejskie, ośrodki kultury, biblioteki
 zagospodarowanie i porządkowanie miejsc pamięci,
kultu, miejsc historycznych
 organizacji imprez kulturalnych, sportowych, imprez
o charakterze integracyjnym promujących zalety wsi
i rozwijających tożsamość mieszkańców tego
obszaru
 organizacja szkoleń i warsztatów z zakresu
posługiwania się sprzętem komputerowym i
technikami informatycznymi, szkolenia językowe,
szkolenia z aktywizacji zawodowej, szkolenia
promujące samo zatrudnienie i indywidualne
inicjatywy gospodarcze.
41
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
 doposażenie ludowych zespołów artystycznych
 przygotowanie publikacji nt. historii i kultury gmin
tworzących LGD „Wszyscy Razem”
 szkolenia lokalnych liderów w zakresie promocji
dziedzictwa kulturowego regionu
 współpraca
międzyregionalna
w
zakresie
zachowania i promocji walorów kulturowych i
historycznych obszarów wiejskich
4.2.1. Wdrażanie
projektów współpracy
4.3.1. Funkcjonowanie
lokalnej grupy działania,
nabywanie umiejętności i
aktywizacja
Beneficjenci:
 działania
informacyjno-doradcze
w
zakresie
upowszechniania dziedzictwa kulturowego obszaru
 prowadzenie badań i analiz studiów wykonalności
dotyczących
możliwości
i
wykorzystania
infrastruktury kulturalnej
 działania związane z informowaniem i promocją
obiektów i imprez kulturalnych i aktywizacją
społeczności lokalnej w tej dziedzinie.





mieszkańcy obszaru LGD
turyści
instytucje kultury
jednostki samorządu terytorialnego
organizacje pozarządowe działające na rzecz
rozwoju i promocji kultury wiejskiej, dziedzictwa
historycznego wsi
 prowadzenie kampanii promocyjnej o walorach
kulturowych i historycznych na obszarze LGD
 szkolenie osób aktywnie biorących udział we
wdrażaniu LSR w zakresie kształtowania i
upowszechniania kultury wiejskiej





młodzież
kobiety wiejskie
pozostali mieszkańcy obszaru LGD
instytucje kultury
organizacje pozarządowe działające na rzecz
rozwoju i promocji kultury wiejskiej, dziedzictwa
historycznego wsi
42
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Cel ogólny 3: Przedsiębiorczość wiejska szansą na podniesienie jakości życia mieszkańców
3.1. Pobudzenie aktywności gospodarczej społeczności lokalnej
Cele szczegółowe:
3.2. Wsparcie działalności pozarolniczej i mikroprzedsiębiorców
Działania osi 4 związane
z realizacją celu
ogólnego 1.
Uzasadnienie
Przedsięwzięcia
V Wykorzystanie zasobów ludzkich i tradycji
lokalnych do rozwoju przedsiębiorczości
Na obszarach wiejskich istnieje duża możliwość
rozwoju działalności innej niż rolnicza, przynoszącej
dodatkowy dochód mieszkańcom. Dzięki rozwojowi
małej przedsiębiorczości możliwe jest ożywienie
gospodarcze terenów wiejskich oraz niwelowanie
skutków bezrobocia. Różnicowanie działalności
gospodarstw rolnych w kierunku pozarolniczej:
handlowej, usługowej, rzemieślniczej i innej, jest
skutecznym sposobem pobudzenia aktywności
zawodowej mieszkańców wsi (samozatrudnienie,
tworzenie miejsc pracy). Szczególnie cenne są te
inicjatywy gospodarcze, które promują powrót do
tradycji i tradycyjnych metod produkcji.
Współcześnie mamy niestety do czynienia z zanikiem
wielu tradycyjnych wiejskich zawodów rzemieślniczych i
zawodów związanych z twórczością ludową. Celem
działań LGD w tym obszarze jest powrót do tradycji i
tradycyjnych zawodów wiejskich. Rozwój gospodarczy
wsi powinien opierać się na wykorzystaniu dotychczas
prowadzonych tradycyjnych gałęzi gospodarczych,
wykorzystywać tradycyjne rzemiosło i rękodzielnictwo
by nie tylko podnosić jakość życia mieszkańców
uzyskujących z tego tytułu korzyści wymierne ale
VI Obwarzanek odrzywolski – markowym
produktem lokalnym
Celem LGD „Wszyscy Razem” jest wprowadzenia na
szerszy rynek konsumencki lokalnego produktu, którego
wartość smakowa została doceniona podczas kilku
konkursów regionalnych i ponad regionalnych.
Wyjątkowość „Obwarzanka odrzywolskiego” wynika z
zastosowania ściśle strzeżonej technologii produkcji.
Prawdopodobnie przepis na obwarzanki został
zaczerpnięty od gospodyń żydowskich, mieszkających
w okresie powojennym w Odrzywole.
Branża piekarska rozwija się dość prężnie na obszarze
gmin objętych LSR, a dzięki temu wzrastają szanse na
rozwój tych sektorów gospodarczych na obszarach
wiejskich, które ściśle nie są związane z rolnictwem i
jednoczesne zmniejszenie bezrobocia wśród
społeczności wiejskiej.
Co więcej wykreowanie lokalnego produktu przysłuży
się zwiększeniu identyfikacji mikroregionu LGD
„Wszyscy Razem” na tle całego województwa.
43
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
uzupełnia ofertę turystyczną i kulturalną obszarów
wiejskich.
Wsparcie systemu edukacji powinno służyć potrzebom
rynku pracy i powinno być ukierunkowane przede
wszystkim na przedsiębiorczość, języki obce i
technologie informacyjne. Konieczne jest wykorzystanie
upowszechnianie umiejętności obsługi komputera,
poznawania procesów produkcji i wytwórczości typowej
dla terenów wiejskich, w tym zanikających zawodów.
Walka z bezrobociem na wsi m.in. poprzez ułatwianie
dostępu do rynków pracy oraz tworzenie pozarolniczych
miejsc pracy na obszarach wiejskich jest poważnym
wyzwaniem dla działań jakie będzie prowadziła LGD.
4.1.1. Różnicowanie w
kierunku działalności
nierolniczej
4.1.2. Tworzenie i rozwój
mikroprzedsiębiorstw
4.1.3. Odnowa i rozwój
wsi
 ożywienia tradycyjnych zawodów i twórczości
artystycznej, rękodzieła i rzemieślnictwa m.in.
kaletnictwo, kowalstwo artystyczne
 rozwój przedsiebiorczości wiejskiej w oparciu o
lokalne produkty
 usługi w zakresie gospodarki leśnej i obróbki
drewna
 tworzenie zakładów świadczących drobne usługi na
rzecz lokalnej społeczności.

rozwój działalności gospodarczej opartej na
lokalnych produktach
 ożywienia tradycyjnych zawodów i twórczości
artystycznej, rękodzieła i rzemieślnictwa m.in.
kaletnictwo, kowalstwo artystyczne i młynarstwo
 rozwój przedsiebiorczości wiejskiej w oparciu o
lokalne produkty
 tworzenia zakładów świadczących drobne usługi na
rzecz lokalnych społeczności
 działalności szkółkarskiej – rośliny ozdobne,
owocowe, dekoracyjne

rozwój działalności gospodarczej opartej na
lokalnych produktach
 budowy infrastruktury sprzyjającej rozwojowi funkcji
inwestycyjnych i gospodarczych


budowa, przebudowa lub remont obiektów
pełniących funkcje promocyjne
odbudowa, modernizacja lub remont obiektów
44
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
zabytkowych mogących być wykorzystanych
na cele związane z promocja gospodarczą
4.1.4. Małe projekty
4.2.1. Wdrażanie
projektów współpracy
4.3.1. Funkcjonowanie
lokalnej grupy działania,
nabywanie umiejętności i
aktywizacja
 organizacja szkoleń w zakresie prowadzenia
działalności gospodarczej, wykorzystania
technologii informatycznej, języków obcych
 organizacja imprez promujących lokalne zawody i
wyroby rękodzielnictwa i rzemieślnictwa ludowego
połączonych z pokazem tradycyjnych metod pracy
 rozwój i promocja inicjatyw wykorzystujących
odnawialne źródła energii


 współpraca międzyregionalna w zakresie rozwoju
przedsiębiorczości wiejskiej

 wykonywanie badań, analiz, studiów wykonalności,
konsultacji, planów rozwoju w zakresie
zagospodarowania terenów na cele inwestycyjne i
rozwoju lokalnej przedsiębiorczości wiejskiej
 szkolenia kadry uczestniczącej we wdrażaniu LSR
w zakresie promocji działalności pozarolniczej


Beneficjęci




jednostki samorządu terytorialnego i inne
podmioty publiczne i pozarządowe organizujące
akcje promujące twórczość lokalną i ginące
zawody, zajmujące się kształceniem młodych
pokoleń w zakresie zanikających profesji;
jednostki i instytucje zajmujące się doradztwem
i szkoleniami na obszarach wiejskich
mikroprzedsiębiorstwa i instytucje zajmujące się
doradztwem w zakresie rozwoju obszarów
wiejskich
rolnicy, producenci rolno-spożywczy,
mikroprzedsiębiorcy
twórcy ludowi oraz przedstawiciele tradycyjnych
wiejskich zawodów
podmioty gospodarcze
organizacja imprez promujących lokalny produkt
wypromowania markowego produktu lokalnego „obwarzanki odrzywolskie”
organizacji targów, wystaw konkursów
promujących lokalne produkty
przygotowanie publikacji nt lokalnych produktów
(foldery informacyjne, ulotki)
promocja ekologicznej produkcji papryki



współpraca międzyregionalna w obszarze
promocji produktów lokalnych

prowadzenie kampanii informacyjno- promocyjnej
nt. lokalnego produktu i rozwijających się branż
gospodarczych w regionie
szkolenie pracowników Biura LGD i osób
uczestniczących we wdrażaniu LSR w zakresie
promocji produktów lokalnych







rolnicy działający w branży okołoturystycznej
mikroprzedsiębiorstwa
instytucje kultury
organizacje pozarządowe zajmujące się
turystyką, kulturą, promocją lokalnych
produktów
podmioty gospodarcze zajmujące się obrotem
produktami lokalnymi
gospodarstwa agroturystyczne
45
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Tabela 11: Planowane przedsięwzięcia wraz ze wskaźnikami produktu, rezultatu i oddziaływania
Lp.
1.
Przedsięwzięcia
Rozbudowa
infrastruktury
związanej z
rozwojem funkcji
turystycznej,
wypoczynkowej,
rekreacyjnej obszaru
LGD
Wskaźniki realizacji przedsięwzięcia
Wskaźniki oddziaływania:
- wzrost dochodu gminy z tytułu prowadzenia działalności
turystycznej, wypoczynkowej, rekreacyjnej
- poprawa stanu technicznego obiektów pełniących funkcje
turystyczne, wypoczynkowe, rekreacyjne
- wzrost dochodów podmiotów gospodarczych świadczących
usługi związane z funkcją turystyczna, wypoczynkową i
rekreacyjna obszarów wiejskich
Wskaźniki rezultatu:
Do końca 2015r. powstanie ok. 10 podmiotów
gospodarczych prowadzących działalność związana z
turystyką, rekreacją i wypoczynkiem na obszarze LGD
Do końca 2015r.12. liczby obiektów zostanie
wybudowanych, przebudowanych, wyremontowanych
Do końca 2015r. ok. 50 km ścieżek rowerowych
Do końca 2015 r. opracowanych zostanie ok. 5
dokumentów technicznych lub ekspertyz w zakresie
zagospodarowania i wykorzystania obiektów pełniących
funkcje turystyczne, wypoczynkowe i rekreacyjne
Źródło weryfikacji
Dane: GUS, jednostek
samorządu
terytorialnego z
obszaru, na którym
będzie realizowana
LSR, PUP, instytucji i
organizacji
działających na rzecz
rozwoju turystyki w
regionie i ochrony
środowiska
naturalnego
dokumentacja
znajdująca się w
Biurze LGD
Ryzyko
- moda na turystykę
wiejską
- koniunktura
gospodarcza
- wzrost dochodów
ogółu społeczeństwa
- zainteresowanie
rolników i
przedsiębiorców z
terenów wiejskich
pozarolniczymi
źródłami dochodu
- aktywność partnerów
z trzech sektorów
Wskaźnik produktu:
Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej –
minimum 7 zrealizowanych operacji
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw - minimum 5
zrealizowanych operacji
Małe projekty – minimum 20 zrealizowanych operacji
Odnowa i rozwój wsi – minimum 20 zrealizowanych operacji
46
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
2.
Wykorzystanie
walorów
przyrodniczych
obszaru LGD na
rzecz promocji
turystyki wiejskiej
Wskaźniki oddziaływania:
- wzrost dochody gmin z tytułu prowadzenia działalności
turystycznej, wypoczynkowej, rekreacyjnej
- ochrona walorów środowiska naturalnego Doliny Pilicy i
Drzewiczki
- walory Doliny Pilicy i Drzewiczki nową atrakcją turystyczną
w regionie
Wskaźniki rezultatu:
Do końca 2015r. ok. 10 liczby obiektów zostanie
wybudowanych, przebudowanych, wyremontowanych
Do końca 2015 r. zorganizowane zostaną ok. 10 imprezy o
charakterze kulturalno-turystycznym
Do końca 2015r. ok. 10 zostanie zorganizowanych szkoleń
w zakresie prowadzenia działalności turystycznej i
warsztatów związanych z wykorzystaniem walorów
lokalnych dla rozwoju turystyki
Dane: GUS, jednostek
samorządu
terytorialnego z
obszaru, na którym
będzie realizowana
LSR, PUP, instytucji i
organizacji
działających na rzecz
rozwoju turystyki w
regionie i ochrony
środowiska
naturalnego
- koniunktura
gospodarcza
- współpraca z
instytucjami
organizacjami
działającym na rzecz
rozwoju turystyki i
ochrony środowiska
naturalnego
Dane: GUS, jednostek
samorządu
terytorialnego z
obszaru, na którym
będzie realizowana
- współpraca z
instytucjami kultury
- współpraca z
urzędem ochrony
zabytków
Wskaźnik produktu:
Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej –
minimum 5 zrealizowanych operacji
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw – minimum 3
zrealizowane operacje
Małe projekty – minimum 5 zrealizowanych operacji
Odnowa i rozwój wsi – minimum 10 zrealizowanych operacji
3.
Unowocześnienie
małej
architektury
gminnej
pełniącej
funkcje społeczno kulturalne
Wskaźniki oddziaływania:
- poprawa stanu technicznego obiektów pełniących funkcje
społeczno - kulturalne
- poprawa estetyki miejscowości wiejskich
47
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Wskaźniki rezultatu:
Do końca 2015r. ok. 10 obiektów zostanie wybudowanych,
przebudowanych, wyremontowanych
Do końca 2015r. powstanie ok. 5 obiektów zabytkowych
zostanie poddanych renowacji lub rewitalizacji
Do końca 2015 r. opracowanych zostanie ok5 dokumentów
technicznych lub ekspertyz, analiz, studiów wykonalności w
zakresie zagospodarowania i wykorzystania infrastruktury
kulturalnej
LSR, instytucji kultury
z terenu LGD, urzędu
ochrony zabytków
- zaangażowanie
partnerów
Dane: GUS, jednostek
samorządu
terytorialnego z
obszaru, na którym
będzie realizowana
LSR, instytucji kultury,
dokumentacja
zgromadzona w Biurze
LGD
zaangażowanie
społeczności lokalnej
- współpraca z
instytucjami kultury
Wskaźnik produktu:
Małe projekty – minimum 15 zrealizowanych operacji
Odnowa i rozwój wsi – minimum 8 zrealizowanych operacji
4.
Aktywizowanie
mieszkańców LGD
Wskaźniki oddziaływania
- wzrost zaangażowania mieszkańców w działalność
kulturalną
- obszar LGD stanie się znany dzięki działalności kulturalnej
jej mieszkańców
Wskaźniki rezultatu
Do końca 2015 r. zorganizowane zostaną ok. 10 imprezy
turystycznych lub kulturalnych związanych
z obiektami kulturalnymi, zabytkowymi, miejscami
historycznymi i miejscami pamięci
Do końca 2015r. 5 przygotowanych i wydanych publikacji nt.
historii i kultury obszaru LGD
Wskaźnik produktu:
Małe projekty – minimum 6 zrealizowanych operacji
Odnowa i rozwój wsi – minimum 7 zrealizowanych operacji
48
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
5.
Wykorzystanie
zasobów ludzkich i
tradycji lokalnych do
rozwoju
przedsiębiorczości
Wskaźniki oddziaływania:
- wzrost ilości osób fizycznych, gospodarstw rolnych oraz
mikroprzedsiębiorstw uzyskujących dodatkowe dochody z
twórczości rzemieślniczej i rękodzielniczej, działalności
usługowej
- wzrost liczby akcji promocyjnych dotyczących rzemiosła,
rękodzielnictwa i ginących zawodów na terenie LGD
- spadek stopy bezrobocia na terenie LGD
Wskaźniki rezultatu:
Do końca 2015r. ok. 5 podmiotów gospodarczych
działających w sektorze usługowym
Do końca 2015r. ok. 5 imprez promujących rzemiosło,
rękodzielnictwo i ginące zawody na terenie LGD
Do końca 2015r. ok. 10 pozarolniczych miejsc pracy
Wskaźnik produktu:
Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej –
minimum 5 zrealizowanych operacji
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw - minimum 5
zrealizowanych operacji
Małe projekty – minimum 10 zrealizowanych operacji
Odnowa i rozwój wsi – minimum 4 zrealizowanych operacji
6.
Obwarzanek
odrzywolski
markowym
produktem lokalnym
Wskaźniki oddziaływania:
- wypromowanie markowego produktu identyfikowanego z
obszarem LGD „Wszyscy Razem”
- wzrost dochodów z tytułu prowadzenia działalności
związanej z rozwojem funkcji turystycznej obszaru LGD
Wskaźniki rezultatu :
Do końca 2015r. ok. 5 imprez promujących lokalny produkt
Do końca 2015r. ok. .5 podmioty (firmy i gospodarstwa
rolne) wprowadzi lub rozwinie nową produkcję lub usługi
związaną z lokalnym produktem
Do końca 2015r. ok. 5 nowych miejsc pracy związanych z
produkcją, promocja i dystrybucja lokalnego produktu
Dane: GUS, PUP,
jednostek samorządu
terytorialnego z
obszaru, na którym
będzie realizowana
LSR, organizacji
zrzeszających
twórców ludowych,
dokumentacja w
Biurze LGD
- koniunktura
gospodarcza
- koszty prowadzenia
działalności
rzemieślniczej i
rękodzielniczej
- popyt rynkowy na
tego typu produkty
dane: GUS, jednostek
samorządu
terytorialnego z
obszaru, na którym
będzie realizowana
LSR , PUP,
dokumenty
zgromadzone w Biurze
LGD
- koniunktura
gospodarcza
- cena i jakość
surowców produkcji
markowego produktu
- zainteresowanie
turystów
49
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Wskaźnik produktu:
Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej –
minimum 6 zrealizowanych operacji
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw - minimum 7
zrealizowanych operacji
Małe projekty – minimum 5 zrealizowanych operacji
50
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
5. Misja LGD
Pierwszym krokiem w formułowaniu misji jest podjęcie wysiłku wypracowania
samej strategii. Poprzez stworzenie spójnego dokumentu wyznaczającego
długofalowy rozwój gminy uzyskujemy większą aktywność władz lokalnych i
społeczności w ramach teraźniejszych i przyszłych wysiłków na rzecz wspólnoty.
Misja jest najczęściej związana z funkcjonowaniem organizacji i dlatego
określa deklarowany sposób działania Lokalnej Grupy Działania w osiąganiu stanu
docelowego. Misja powinna zawierać fundamentalne założenia, stanowić sens
filozofii działania Stowarzyszenia.
Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie „Wszyscy Razem”
tworzy warunki dla rozwoju obszarów wiejskich
wykorzystując w tym celu walory kulturowe i przyrodnicze,
aktywizuje społeczność lokalną, promuje obszar
oraz wspiera i upowszechnia realizację
Lokalnej Strategii Rozwoju.
51
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
6. Wykazanie spójności specyfiki obszaru z celami LSR.
Do celów ogólnych Lokalnej Strategii Rozwoju należą:
1. Rozwój funkcji turystycznej obszaru.
2. Poprawa wizerunku polskiej wsi oraz pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego.
3. Przedsiębiorczość wiejska szansą na podniesienie jakości życia mieszkańców.
Cele niniejsze są spójne ze specyfiką obszaru LGD „Wszyscy Razem”
i wykorzystują najważniejsze atuty regionu zidentyfikowane w analizie SWOT oraz
podczas dyskusji nad kształtem Lokalnej Strategii Rozwoju.
Każdy z celów zawiera treści dotyczące innej specyficznej cechy obszaru
„Wszyscy Razem”, jednocześnie ukazując spójność wewnętrzną regionu, gdyż
każdy
z nich w takim samym stopniu dotyczy wszystkich gmin wchodzących w
skład Lokalnej Grupy Działania.
Pierwszy z celów ogólnych - Rozwój funkcji turystycznej obszaru - wiąże się
z celami pozostałymi i bazuje na wykorzystaniu walorów przyrodniczych,
kulturalnych
i historycznych, jakimi dysponuje każda z gmin. Niewątpliwym
atutem obszaru jest czyste środowisko, występujące na tym terenie obszary
chronione, zachowane dziedzictwo kultury materialnej i niematerialnej, dziedzictwo
historyczne. Agroturystyka stanowi klucz do rozwoju funkcji turystycznej obszaru
LGD „Wszyscy Razem”. Różnicowanie działalności gospodarczej w kierunku
nierolniczym stanowi alternatywne źródło dochodu dla gospodarstw rolnych z tego
obszaru, gdzie użytki rolne należą do niskiej klasy bonifikacyjnej. Poważną barierą
jest brak infrastruktury turystycznej.
Drugi z celów - Poprawa wizerunku polskiej wsi oraz pielęgnowanie
dziedzictwa kulturowego - wykorzystuje tradycję, kulturę oraz obyczaje ludowe
stanowiące bogactwo każdej z gmin. Wszelkiego rodzaju imprezy kulturalne z
jednej strony przyczyniają się do integracji społeczności lokalnej, z drugiej zaś
uatrakcyjniają cały obszar pod względem turystycznym. Stworzenie bogatej oferty
agroturystycznej
i wypoczynkowej wiąże się z budową infrastruktury, która
zachęci do spędzenia czasu wolnego właśnie w tym mikroregionie.
Cel trzeci - - Przedsiębiorczość wiejska szansą na podniesienie jakości
życia mieszkańców - jest szansą na rozwój pozarolniczych inicjatyw
gospodarczych mieszkańców mikroregionu, w którym dochody czerpane z
gospodarstw o małym areale upraw są niewystarczającym źródłem utrzymania
biorąc także pod uwagę małą opłacalność produkcji rolnej. W ramach tego celu
dąży się do ożywienia tradycyjnych zawodów i technik produkcji, ale także planuje
się wesprzeć nowe inicjatywy mieszkańców i przedsiębiorców. W tym zakresie
istotna jest korzystna lokalizacja komunikacyjna obszaru, umożliwiająca
dystrybucję produktów i napływ inwestorów oraz sprzyjająca rozwojowi
agroturystyki wiejskiej.
52
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
7. Uzasadnienie podejścia zintegrowanego dla planowanych w ramach LSR
przedsięwzięć.
Zintegrowany charakter przedsięwzięć planowanych w ramach LSR
przejawia się w kilku aspektach:
1. Występują wyraźne powiązania pomiędzy celami, przedsięwzięciami
i operacjami wyznaczonymi w LSR.
Poszczególne cele, przedsięwzięcia i operacje są spójne, powiązane ze sobą
i wzajemnie się uzupełniają. Cele oddziałują na siebie w ten sposób, iż
powodzenie w realizacji jednego z celów zwiększa szanse na sukces w osiągnięciu
pozostałych celów.
Rozwój funkcji turystycznej obszaru bezsprzecznie zależy od zachęcenia do
różnicowania działalności mieszkańców wsi. Rozpoczęcie nowej działalności
gospodarczej oraz tworzenie nowych miejsc pracy przyczyni się do podniesienia
jakości życia na obszarze. Przedsięwzięciom związanym z tworzeniem
przedsiębiorstw, w tym zwłaszcza mikro, towarzyszyć będą inne operacje, których
celem jest nabycie przez mieszkańców umiejętności podejmowania i prowadzenia
w sposób skuteczny własnej działalności gospodarczej. Prowadzenie szkoleń i
warsztatów aktywizacyjnych należy do zadań biura LGD, finansowanych ze
środków komponentu Funkcjonowanie Lokalnej Grupy Działania. Zwiększeniu
umiejętności towarzyszyć będzie także zwiększenie świadomości mieszkańców, co
do sposobu ochrony, promowania i wykorzystania dotychczasowego dorobku
kulturowego, historycznego i przyrodniczego na rzecz osiągnięcia przez
mieszkańców konkretnych korzyści materialnych.
Działania podjęte w zakresie pielęgnowania dziedzictwa kulturowego będą
miały bezpośredni wpływ na zwiększenie ruchu turystycznego i prężny rozwój
agroturystyki.
Także stopień rozwoju infrastruktury gminnej wpływa na rozwój
przedsiębiorczości wiejskiej oraz funkcji turystycznej obszaru. Pośrednio wpływa
także na skalę migracji ludności do większych ośrodków metropolitarnych,
atrakcyjność osadniczą terenów. Dlatego też działanie „Odnowa i rozwój wsi” ma
tak szerokie oddziaływanie rozwojowe w kontekście wszystkich gmin tworzących
LGD „Wszyscy Razem”.
2. Występują
powiązania
pomiędzy
wszystkimi
podmiotami
uczestniczącymi w realizacji strategii.
Strategia została opracowana przy aktywnej współpracy przedstawicieli
trzech sektorów: publicznego, społecznego i gospodarczego. Przyjęta metoda
pracy pozwoliła na opracowanie takich celów, w których uwzględniono interesy
wszystkich grup społecznych i wszystkich sektorów. Ich współpraca przyczyniła się
do wykreowania liderów, podniesienia świadomości mieszkańców co do ich
wpływu na rozwój obszaru który zamieszkują, ich integracji, nabycia nowych
umiejętności niezbędnych do dalszego owocnego współdziałania.
By móc zrealizować plany prorozwojowe wyznaczone w LSR
przedstawiciele wszystkich trzech sektorów muszą współpracować także na etapie
wdrażania strategii, ponieważ projekty realizowane przez jeden z sektorów wpłyną
i będą stanowić dopełnienie działań podejmowanych przez pozostałych
uczestników życia społeczno – gospodarczego mikroregionu.
53
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
3. LSR zakłada wykorzystanie, na rzecz poprawy jakości życia
mieszkańców wsi, walorów właściwych dla obszaru, na którym działa
LGD „Wszyscy Razem”
Walory przyrodnicze, dziedzictwo kultury materialnej i niematerialnej oraz
historia obszaru to niewątpliwe atuty tych terenów. Mogą zarówno samym gminom
tworzącym LGD „Wszyscy Razem” jak i ich mieszkańcom przynieść wymierne
korzyści materialne. Z jednej strony umożliwiają rozwój turystyki w tym zwłaszcza
agroturystyki, z drugiej uatrakcyjniają pod względem osadniczym tereny wiejskie,
są elementem promocyjnym. Jako potencjalne źródło dochodu musza podlegać
działaniom ochronnym zmierzającym do ich zachowania w sposób umożliwiający
ich eksploatowanie i wykorzystanie przez następne pokolenia.
54
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
8. Uzasadnienie podejścia innowacyjnego dla planowanych w ramach LSR
przedsięwzięć.
Przed Lokalnymi Grupami Działania postawiono poważne zadanie. Po raz
pierwszy przekazano w ręce społecznego zrzeszenia mieszkańców obszarów
wiejskich tak szerokie kompetencje decyzyjne, co do sposobu wyboru kierunku
rozwoju obszaru, który zamieszkują i zakresu ich finansowania ze źródeł
zewnętrznych.
Dzięki zaangażowaniu mieszkańców pięciu gmin tworzących LGD „Wszyscy
Razem” reprezentujących trzy sektory decydujące o kierunkach i sposobie rozwoju
terenu, po raz pierwszy rozpoczęto na tak szeroką skalę współpracę w
opracowaniu niezbędnego dla każdej LGD dokumentu, jakim jest Lokalna Strategia
Rozwoju. Grupa ta wykazała się bardzo dużą dojrzałością i zrozumieniem idei
programu Leader przygotowując dokument, który stanowi rozwiązanie dla potrzeb
wszystkich uczestników procesu rozwoju społeczno – gospodarczego z terenów
wiejskich. W dokumencie tym kładzie się niezwykle silny nacisk na współpracę
wszystkich trzech sektorów na poziomie realizacji strategii rozwoju, ponieważ
jedynie komplementarność ich działań da gwarancje osiągnięcia wymiernego
efektu gospodarczego i społecznego, jaki powinna przynieść realizacja Osi Leader.
Możliwość celowego planowania przedsięwzięć gospodarczych w oparciu o
turystyczne wykorzystanie zasobów przyczyni się do poprawy stanu
niedoinwestowanej i słabo rozwinięte infrastruktury turystycznej, poszerzy
dostępny na miejscu wachlarza usług, przyczyni się do ochrony dziedzictwa
przyrodniczego i kulturowego, poprawi infrastrukturę społeczną. Wdrożenie LSR
zwiększy poczucie wartości i odpowiedzialności mieszkańców za rozwój obszaru i
swój własny, a uzupełniające się przedsięwzięcia rzutować będą na wzrost jakości
życia każdej jednostki i wspólnoty.
Nowością na skalę lokalną jest wypromowanie rodzimego produkty z tego
obszaru, dzięki któremu możliwe będzie utożsamianie całego regionu z jego
walorami kulinarnymi.
Zaproponowane rozwiązania innowacyjne wiążą się z szerokim
wykorzystaniem potencjały mieszkańców, zasobów przyrodniczych, kulturowych,
historycznych, finansowych. Równoczesne ich wykorzystanie na tak duża skalę i
przez tak dużą liczbę podmiotów nie było nigdy wcześniej planowane w tym
mikroregionie.
Zaangażowanie mieszkańców w proces rozwoju społeczno –
gospodarczego wsi powinno zaowocować nowatorskimi pomysłami na
wykorzystanie
lokalnych
zasobów,
uruchomienie
nowych
działalności
gospodarczych i kulturalnych oraz wykorzystaniem bliskości większych miast
takich jak Radom, Grójec, Warszawa czy Łódź jako szansy rozwojowej. Nowa
oferta turystyki weekendowej, łatwo dostępna z powodu dobrego połączenia
komunikacyjnego może być dla mieszkańców miast, tworzących nowa grupę
odbiorców oferty turystycznej wsi, sentymentalnym powrotem do korzeni i
atrakcyjną alternatywa spędzenia wolnego czasu.
Działania LGD zaktywizują czynnik ludzki z tego obszaru, przyczynią się do
tworzenia różnego rodzaju więzi i związków integracyjnych formalnych i
nieformalnych powołanych do zrealizowania wspólnego celu.
55
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Aspekt konkurencji pomiędzy wnioskodawcami ma także bardzo
pozytywny, prorozwojowy oddźwięk, gdyż pozwoli na wybór i realizację tej operacji,
która przyniesie jak najszersze korzyści społeczno – gospodarcze.
56
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
9. Procedura wyboru operacji przez LGD.
Procedura wyboru operacji przez LGD „Wszyscy Razem” stanowi załącznik
nr.6 do niniejszej Strategii.
57
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
10. Budżet.
Całkowity budżet Lokalnej Grupy Działania „Wszyscy Razem” w ramach Osi 4
LEADER wynosi: 3 186 440
Środki te zostały podzielone na trzy komponenty, z których składa się OS 4
LEADER:
 Wdrażanie LSR (kod 4.1.3 – „Różnicowanie w kierunku działalności
nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” , „Odnowa i rozwój
wsi” , „Małe projekty”)
95 185 x 116 zł = 2 497 480 zł

Wdrażanie projektów współpracy (kod 4.2.1)
95 185 x 3 zł= 64 590 zł

Funkcjonowanie LGD (kod 4.3.1)
95 185 x 29 zł= 624 370 zł
Budżet LSR zakłada następujący podział środków w ramach komponentu
„Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” (kod 413):
Nazwa działania
Różnicowanie w kierunku działalności
nierolniczej
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw
Odnowa i rozwój wsi
Małe projekty
Razem
Kwota w zł
250,000
250,000
1 747 000,00
250 480,00
2 497 480,00
Budżet LGD „Wszyscy Razem” został przedstawiony w tabeli poniżej.
58
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Działania osi 4 przeprowadzane przez LGD
431- Funkcjonowanie lokalnej grupy działania,
nabywanie umiejętności i aktywizacja
413- Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju
rok
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Kategoria
kosztu
Różnicowanie w
kierunku
działalności
nierolniczej
Tworzenie i rozwój
mikroprzedsiębiorstw
Odnowa i
rozwój wsi
Małe
projekty
421- Wdrażanie
projektów
współpracy
Razem
413
Funkcjonowanie
LGD ( koszty
bieżące)
Nabywanie
umiejętności i
aktywizacja
Razem
431
Razem
oś 4
całkowite
55000
55000
370000
38000
518000
4590
72870
25500
98370
620960
kwalifikowane
50000
50000
366667
36400
503067
4590
72870
25500
98370
606027
Do refundacji
25000
25000
275000
25480
350480
4590
72870
25500
98370
453440
całkowite
105000
105000
810000
75000
1095000
15000
68000
25000
93000
1203000
kwalifikowane
100000
100000
800000
71429
1071429
15000
68000
25000
93000
1179429
Do refundacji
50000
50000
600000
50000
750000
15000
68000
25000
93000
858000
całkowite
105000
105000
410000
75000
695000
15000
68000
22000
90000
800000
kwalifikowane
100000
100000
400000
71429
671429
15000
68000
22000
90000
776429
Do refundacji
50000
50000
300000
50000
450000
15000
68000
22000
90000
555000
całkowite
105000
105000
410000
75000
695000
15000
68000
22000
90000
800000
kwalifikowane
100000
100000
400000
71429
671429
15000
68000
22000
90000
776429
Do refundacji
50000
50000
300000
50000
450000
15000
68000
22000
90000
555000
całkowite
105000
105000
270000
75000
555000
15000
68000
22000
90000
660000
kwalifikowane
100000
100000
266667
71429
538096
15000
68000
22000
90000
643096
Do refundacji
50000
50000
200000
50000
350000
15000
68000
22000
90000
455000
całkowite
55000
55000
100000
40000
250000
0
68000
20000
88000
338000
kwalifikowane
50000
50000
96000
35714
231714
0
68000
20000
88000
319714
Do refundacji
25000
25000
72000
25000
147000
0
68000
20000
88000
235000
całkowite
0
0
0
0
0
0
65000
10000
75000
75000
kwalifikowane
0
0
0
0
0
0
65000
10000
75000
75000
Do refundacji
0
0
0
0
0
0
65000
10000
75000
75000
2009
całkowite
530000
530000
2370000
378000
477870
146500
624370
kwalifikowane
500000
500000
2329334
357830
3808000
3 687
164
64590
-
64590
477870
146500
624370
4496960
4 376
124
2015
Do refundacji
250000
250000
1747000
250480
2497480
64590
477870
146500
624370
3186440
59
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
HARMONOGRAM WDRAŻANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ w latach 2009 - 2015:
PRZEDSIWZIĘCIA
2009
2010
OKRES REALIZACJI LSR W PRZEDZIAŁACH ROCZNYCH
2011
2012
2013
2014
2015
Rozbudowa infrastruktury
związanej z rozwojem
funkcji turystycznej,
wypoczynkowe,
rekreacyjnej obszaru LGD
Wykorzystanie walorów
przyrodniczych obszaru
LGD na rzecz promocji
turystyki wiejskiej
Unowocześnienie małej
architektury gminnej
pełniącej funkcje
społeczno - kulturalne
Aktywizowanie
mieszkańców LGD
Wykorzystanie zasobów
ludzkich i tradycji lokalnych
do rozwoju
przedsiębiorczości
Obwarzanek odrzywolski –
markowym produktem
lokalnym
60
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
11. Opis procesu przygotowania LSR.
Lokalna Strategia Rozwoju jest standardowym dokumentem strategicznych.
To co wyróżnia ją na tle innych dokumentów o tym charakterze to fakt opracowania
jej treści zgodnie z zasadą partnerstwa trójsektorowego. W pracach nad Lokalna
Strategia Rozwoju dla Lokalnej Grupy Działania „Wszyscy Razem” uczestniczyły
wszystkie środowiska lokalne zaangażowane w rozwój społeczno - gospodarczy i
przestrzenny regionu: mieszkańcy gmin, rolnicy, przedsiębiorcy z terenów
wiejskich, rady sołeckie, organy samorządu terytorialnego i ich jednostki
pomocnicze, organizacje pozarządowe, nieformalne zrzeszenia społeczne, inne
instytucje publiczne.
By pozyskać jak najbardziej obszerny materiał do analizy i jak najbardziej
szczegółowe informacje o potrzebach i planach lokalnej społeczności
rozpowszechniono na terenach gmin ankiety, zorganizowano kilkugodzinne
warsztaty robocze, spotkania i konsultacje z mieszkańcami, przygotowano
ekspertyzy statystyczne i strategiczne. Sesje Rady Gminy, różnego rodzaju
imprezy kulturalno - integracyjne, spotkania tematyczne stały się okazją do
promowania idei osi Leader wśród społeczności wiejskiej. Dążono do pozyskania
indywidualnych opinii zbieżnych dla przedstawicieli czy to sektora społecznego,
prywatnego, czy też publicznego. Zadaniem przedstawicieli LGD stało się
prowadzenie procesu budowy strategii i umożliwienie wypowiedzenia się
uczestnikom spotkań z pozycji ekspertów. Quasi wykłady uzupełnione
prezentacjami multimedialnymi, prace z ankietami, modelowanie dyskusji stały się
podstawowymi narzędziami pracy nad strategią. Dzięki zastosowaniu tej
metodologii pracy udało się opracować dokument dla wszystkich mieszkańców
obszaru, na którym mają zostać wdrożone cele i operacje zawarte w
prezentowanym dokumencie.
Pierwszym krokiem było zdiagnozowanie sytuacji społeczno-gospodarczej,
właściwej dla obszaru działalności LGD „Wszyscy Razem”. W tym celu
przygotowana została szczegółowa analiza statystyczna dotycząca m.in. sytuacji
demograficznej na obszarze, stanu infrastruktury turystycznej, poziomu rozwoju
przedsiębiorczości. Na tym etapie wykorzystano dane zgromadzone przez Główny
Urząd Statystyczny, dane i informacje wynikające z posiadanych przez gminy
dokumentów strategicznych i planistycznych, wyniki badań społecznych
przeprowadzonych na potrzeby Lokalnej Strategii Rozwoju. Wyniki tej analizy
zamieszczono w rozdziale 2 niniejszego dokumentu.
Kolejnym krokiem było przeprowadzenie badania ankietowego wśród
mieszkańców oraz przygotowanie analizy SWOT w oparciu o zgłoszone przez
ankietowanych informacje o mocnych i słabych stronach każdej z gmin, szansach i
zagrożeniach wpływających na dalszy rozwój tego mikroregionu. Na tej podstawie
możliwym stało się wskazanie tych elementów, które determinują kształt rozwoju
obszaru LGD, określono cele główne i misję Lokalnej Grupy Działania.
W następnym etapie wyznaczono cele szczegółowe oraz wskazano
planowane do realizacji przedsięwzięcia wskazane przez ankietowanych
reprezentujących wszystkie środowiska społeczne.
61
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
Harmonogram konsultacji społecznych Lokalnej Strategii Rozwoju LGD
„Wszyscy Razem” :
1. Spotkania informacyjno - konsultacyjne z zakresu możliwości finansowania
obszarów wiejskich w ramach PROW 2007-2013, w tym zwłaszcza ze środków
Osi 4 Leader skierowanej do mieszkańców obszaru, gdzie działa Lokalna
Grupa Działania „Wszyscy Razem”:
Odrzywół
10.10..2008r.
Potworów
13.10.2008r.
Gielniów
14.10.2008r.
Rusinów
15.10.2008r.
Klwów
16.10.2008r.
2. Warsztaty robocze dla członków Lokalnej Grupy Działania „Wszyscy Razem” z
zakresu weryfikacji celów, przedsięwzięć oraz budżetu:
Potworów
22.10.2008r.
Rusinów
23.10.2008r.
Odrzywół
24.10.2008r.
Gielniów
29.10.2008r.
Klwów
29.10.2008r.
3. Spotkanie robocze dla członków Lokalnej Grupy Działania „Wszyscy Razem” z
zakresu przygotowania roboczej wersji Lokalnej Strategii Rozwoju:
 Potworów, 31.10.2008
Etapem kończącym proces tworzenia LSR była jej prezentacja na Walnym
Zebraniu Członków Stowarzyszenia, gdzie przedstawiony dokument poddany
został głosowaniu, oraz przyjęty przez Zarząd Stowarzyszenia. Zebrane ankiety,
listy obecności ze spotkań konsultacyjnych oraz dokumentacja fotograficzna
stanowią załącznik do niniejszej strategii.
62
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
12. Opis procesu wdrażania i aktualizacji LSR.
Lokalna Grupa Działania „Wszyscy Razem” jest podmiotem odpowiedzialnym
za prawidłowe wdrażanie przedstawionej Lokalnej Strategii Rozwoju, a więc za:
 zarządzanie procesem realizacji,
 koordynowanie działań zmierzających od osiągnięcia celów wyznaczonych w
strategii
 właściwe wydatkowanie przyznanych środków finansowych,
 rozliczenie otrzymanych środków publicznych.
W procesie wdrażania LSR biorą udział następujące podmioty:
 Zarząd Stowarzyszenia
 Rada Stowarzyszenia
 Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia
 Komisja Rewizyjna Stowarzyszenia
 Pracownicy biura LGD
 inne podmioty pełniąc funkcje doradcze.
Wdrażanie LSR odbywać się musi z jak najszerszym udziałem partnerów
społecznych:
 organizacji pozarządowych,
 domów kultury,
 kół gospodyń wiejskich,
 zespołów muzycznych i kulturalnych,
 zespołów i klubów sportowych,
 lokalnych twórców i społeczników.
Aktywizowaniu społeczności lokalnej będzie służyła przeprowadzona na
szeroką skalę akcja informacyjno – promocyjna, która będzie trwać przez cały
okres realizowania LSR począwszy od 2009 roku. Jej celem jest przekazanie opinii
publicznej szczegółowych informacji o LGD i prowadzonych przez nią działaniach
służących poprawie jakości życia mieszkańców i rozwojowi społeczno –
gospodarczemu obszaru. W tym zakresie do zadań biura LGD będzie należeć
świadczenie bezpłatnych usług informacyjnych, doradczych i szkoleniowych, a w
tym m.in. przyjmowanie wniosków aplikacyjnych, udostępniania wszelkich
posiadanych materiałów, udzielanie pomocy w pisaniu wniosków, przeprowadzanie
dla mieszkańców szkoleń i warsztatów umożliwiających nabycie umiejętności w
pozyskiwaniu środków na realizacje autorskich projektów itp.
Przewiduje się realizację jednego naboru wniosków w ramach każdego
działania w danym roku. Nabór wniosków zostanie poprzedzony szerokim
upowszechnieniem informacji o możliwości finansowania operacji w ramach LSR.
W tym zakresie zostaną:
 umieszczone w miejscach publicznie dostępnych ogłoszenia o
naborze projektów w ramach poszczególnych działań
 zorganizowane spotkania informacyjne dotyczące poszczególnych
działań objętych LSR,
 warsztaty dotycząc planowania projektów,
63
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”

rozpropagowane druki i materiały promocyjne o możliwościach
finansowania projektów.
Spotkania informacyjne organizowane będą w miejscach dostępnych dla
wszystkich mieszkańców. Planuje się organizację specjalnych spotkań dla
poszczególnych grup potencjalnych beneficjentów – osobno dla sektora
społecznego, gospodarczego i publicznego. LGD prowadzić będzie również stronę
internetową i forum, służące bieżącej komunikacji z mieszkańcami. Uzyskane tą
drogą informacje będą wykorzystane w procesie aktualizacji LSR.
LSR będzie podlegać aktualizacji co rok. Proces ten odbędzie się
analogicznie do procesu opracowania prezentowanego obecnie dokumentu, a więc
przy zaangażowaniu partnerów sektorowych. Materiał informacyjny uzyskany
podczas spotkań, szkoleń i warsztatów, uwagi zgłaszane przez mieszkańców w
siedzibie biura LGD oraz wnioski wynikające z raportów ewaluacyjnych będą
podlegać analizie i tematycznemu podziałowi przeprowadzonemu przez
pracowników biura, a następnie zostaną przekazane do zaopiniowana przez LGD.
Ostateczną decyzję o zakresie aktualizacji strategii podejmie Walne
Zgromadzenie.
64
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
13. Zasady i sposób dokonywania ewaluacji własnej.
Zasady i sposób dokonywania ewaluacji działalności LGD związanej z
realizacją LSR określa specjalna uchwała w tej sprawie podjęta przez Walne
Zgromadzenie Stowarzyszenia. Przyjęcie tej uchwały świadczy o dużej
determinacji Lokalnej Grupy Działania i wszystkich partnerów w dążeniu do
osiągnięcia założonych celów LSR i uzyskania wysokiej efektywności działań
podejmowanych przez LGD. Zgodnie z przyjętymi zasadami, wszystkie
przedsięwzięcia planowane do realizacji w ramach strategii będą poddawane
dwustopniowej ocenie:
 Ex ante
 Ex post
W ocenie ex ante przy każdej z planowanej w ramach LSR operacji będzie
istniał obowiązek sporządzenia analizy zawierającej opis spodziewanych efektów
tego przedsięwzięcia oraz ocenę tego przedsięwzięcia pod kątem jego wpływu na
osiąganie celów zakładanych w LSR. Analiza ta będzie jednym z elementów
dokumentacji danego przedsięwzięcia rozpatrywanej przez organ podejmujący
decyzję o jego realizacji i będzie miała istotny wpływ na decyzję podjętą w tej
sprawie.
Ewaluacja ex post będzie dokonywana w okresach rocznych, po
zakończeniu każdego roku kalendarzowego. Będzie ona polegać na
przeanalizowaniu wszystkich zrealizowanych w minionym roku kalendarzowym
działań i operacji pod kątem określenia efektów tych przedsięwzięć, a także
wpływu, jaki miała ich realizacja na osiągnięcie celów zakładanych w LSR.
Organem odpowiedzialnym za przeprowadzenie tej ewaluacji będzie komisja
rewizyjna. Część zadań związanych z tą formą ewaluacji komisja będzie mogła
zlecić do wykonania ekspertom zewnętrznym. Wyniki ewaluacji komisja rewizyjna
będzie zobowiązana przedstawić w formie raportu zawierającego następujące
elementy:
 Wykaz przedsięwzięć zrealizowanych w minionym roku kalendarzowym,
z krótkim opisem merytorycznym i informacją finansową o każdym z
nich,
 Opis bezpośrednich efektów przedsięwzięć i porównanie ich z efektami,
które były zakładane w fazie projektowania,
 Analizę dotyczącą wpływu zrealizowanych przedsięwzięć na
osiągnięcie celów określonych w LSR,
 Wnioski w formie uwag i rekomendacji dotyczących zmian w sposobie
funkcjonowania LGD, które zapewnią wyższą efektywność działania
LGD i lepsze osiągnięcie celów zakładanych w LSR.
Raport powinien być przygotowany i przedstawiony do wiadomości Zarządu
i członków LGD najpóźniej 14 dni przed terminem dorocznego Walnego
Zgromadzenia Członków, na którym będzie udzielane Zarządowi absolutorium za
miniony rok. Treść raportu, zgodnie z zasadą jawności działania LGD, będzie także
podana do wiadomości publicznej. Przedstawiony przez komisję rewizyjną raport
będzie przedmiotem dyskusji podczas Walnego Zgromadzenia Członków, ze
szczególnym uwzględnieniem zaproponowanych w raporcie zmian w sposobie
65
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
funkcjonowania LGD. Ewentualne decyzje w tej sprawie będą podejmowane w
formie stosownej uchwały Walnego Zgromadzenia Członków.
66
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
14. Powiązania LSR z dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem
objętym LSR.
LSR pozostaje dokumentem spójnym z innymi dokumentami strategicznymi
przyjętymi na poziomie lokalnym i ponadlokalnym m.in. ze Strategią Rozwoju
Województwa Mazowieckiego, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa
dla Województwa Mazowieckiego na lata 2005-2013 oraz z Regionalnym
Programem Operacyjnym dla Województwa Mazowieckiego, strategami i
dokumentami planistycznymi gmin tworzących LGD „Wszyscy Razem”. Spójność
ta wiąże się z przyjętymi w LSR celami głównymi.
Poziom lokalny
Podczas opracowywania niniejszej strategii wzięto pod uwagę zgodność
planowanych celów z celami zakładanymi w strategiach poszczególnych gmin. Na
szczególną uwagę zasługuje fakt, iż niemal we wszystkich tych dokumentach
priorytetem rozwoju jest turystyka. Organy samorządowe przywiązuje bardzo dużą
wagę do integracji społeczno-gospodarczej województwa i wyrównania
wewnętrznych dysproporcji rozwojowych między obszarami wiejskimi, a dużymi
miastami.
Rozwój funkcji turystycznej
obszaru.
LOKALNA STRATEGIA
ROZWOJU GMINY GIELNIÓW
na lata 2008-2018
Nadrzędnym celem
strategicznym gminy Gielniów
jest:
POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA
MIESZKAŃCÓW
I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
GMINY
Cele strategiczne:
CEL STRATEGICZNY 3.
POPRAWA STANU
ŚRODOWISKA
NATURALNEGO
CEL STRATEGICZNY 6.
ATRAKCYJNOŚĆ
TURYSTYCZNA, SPORTOWA
I REKREACYJNA GMINY
Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania
przestrzennego. Gminy Klwów
Główne cele strategiczne:
Cele przyrodnicze obejmują:
- zahamowanie procesów
degradacji środowiska,
- zachowanie istniejących
wartości środowiska,
- ochronę zasobów będących
podstawą rozwoju ze
szczególnym
uwzględnieniem zasobów
Poprawa wizerunku polskiej
wsi oraz pielęgnowanie
dziedzictwa kulturowego.
LOKALNA STRATEGIA
ROZWOJU GMINY GIELNIÓW
na lata 2008-2018
Nadrzędnym celem
strategicznym gminy Gielniów
jest:
POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA
MIESZKAŃCÓW
I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
GMINY
CEL STRATEGICZNY 2.
ROZWÓJ INFRASTRUKTURY
SPOŁECZNEJ
Przedsiębiorczość wiejska
szansą na podniesienie
jakości życia mieszkańców
LOKALNA STRATEGIA
ROZWOJU GMINY GIELNIÓW
na lata 2008-2018
Nadrzędnym celem
strategicznym gminy Gielniów
jest:
POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA
MIESZKAŃCÓW
I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ
GMINY
Cele strategiczne:
CEL STRATEGICZNY 4.
SUKCESYWNY ROZWÓJ
SEKTORA
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania
przestrzennego. Gminy Klwów
Główne cele strategiczne:
Cele kulturowe obejmują:
- zachowanie tożsamości
kulturowej obszaru,
- zachowanie otwartych
przestrzeni o wybitnych
walorach krajobrazu
przyrodniczo-kulturowego,
- określenie zakresu prawnej
ochrony obiektów.
Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania
przestrzennego. Gminy Klwów
Główne cele strategiczne:
Cele ekonomiczne obejmują:
- rozwój lokalnego rynku pracy,
- rozwój nowych małych i
średnich przedsiębiorstw
produkcyjnych,
- restrukturyzację rolnictwa.
Cele społeczne obejmują:
- zapewnienie dogodnych
warunków zamieszkania,
67
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
wód podziemnych,
- poprawę zdrowotnych
warunków życia
mieszkańców,
- ochronę złóż surowców
mineralnych,
- zachowanie wartości
krajobrazowych,
krajoznawczych i
rekreacyjnych
- rozwój funkcji rekreacyjnej,
- określenie zakresu prawnej
ochrony wartościowych
elementów środowiska.
Cele przestrzenne obejmują:
- właściwe wykorzystanie
walorów środowiska
przyrodniczego,
- racjonalne wykorzystanie
terenów wiejskich pod
zabudowę i ich prawidłowe
zagospodarowanie.
PLAN ROZWOJU
LOKALNEGO
GMINY ODRZYWÓŁ
na lata 2007-2013
CELE STRATEGICZNE
Cel III Utrzymanie dobrego
stanu środowiska
naturalnego
- zapewnienie stanu
wyposażenia w usługi
zaspokajające potrzeby
lokalne,
- zapewnienie wyposażenia w
infrastrukturę techniczną.
PLAN ROZWOJU
LOKALNEGO
GMINY ODRZYWÓŁ
na lata 2007-2013
CELE STRATEGICZNE
Cel I Podniesienie
poziomu życia
mieszkańców gminy
Strategia Rozwiązywania
Problemów Społecznych
Gminy Potworów
na lata 2007-2013
Cele szczegółowe w zakresie
kultury

poprawa dostępu do
wydarzeń i aktywności
kulturalnych na terenie
Gminy;
 wzrost zainteresowania
mieszkańców biernym i
aktywnym
uczestniczeniem
PLAN ROZWOJU
LOKALNEGO
GMINY ODRZYWÓŁ
na lata 2007-2013
CELE STRATEGICZNE
Cel I Podniesienie
poziomu życia
mieszkańców gminy
Cel II Rozwój
gospodarczy –
modernizacja i
restrukturyzacja
rolnictwa
Strategia Rozwiązywania
Problemów Społecznych
Gminy Potworów
na lata 2007-2013
Cele szczegółowe w zakresie
zabezpieczenia materialnego
 zredukowany poziom
bezrobocia
68
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
w życiu kulturalnym,
zachowane tradycji oraz
dziedzictwa kulturowego
i historycznego
Cele szczegółowe w zakresie
kontaktów społecznych i
aktywności społecznej
 poprawa
poziomu
integracji mieszkańców
Gminy;
 wzrost zainteresowania i
solidarności
społeczności
lokalnej
wobec osób dotkniętych
niedostosowaniem
społecznym;
 zwiększenie
zaangażowania
mieszkańców
w
aktywności
prospołeczne;
 wzrost
uczestnictwa
mieszkańców
w
zarządzaniu Gminą

Strategii Rozwoju Gminy
Rusinów na lata
2007-2015
Cele strategiczne:
2. WZMOCNIENIE LOKALNEJ
BAZY EKONOMICZNEJ I
KAPITAŁU
SPOŁECZNEGO SŁUŻĄCE
INTENSYFIKACJI ROZWOJU
SPOŁECZNO –
GOSPODARCZEGO;
3. INTENSYFIKACJA
PROMOCJI ZEWNĘTRZNEJ I
WEWNĘTRZNEJ
GMINY
Strategii Rozwoju Gminy
Rusinów na lata
2007-2015
Cele strategiczne:
2. WZMOCNIENIE LOKALNEJ
BAZY EKONOMICZNEJ I
KAPITAŁU
SPOŁECZNEGO SŁUŻĄCE
INTENSYFIKACJI ROZWOJU
SPOŁECZNO –
GOSPODARCZEGO
Strategii Rozwoju Gminy
Rusinów na lata
2007-2015
Cele strategiczne:
1. ROZBUDOWA I
MODERNIZACJA
INFRASTRUKTURY SŁUŻĄCEJ
WZMOCNIENIU POTENCJAŁU
ROZWOJOWEGO GMINY;
2. WZMOCNIENIE LOKALNEJ
BAZY EKONOMICZNEJ I
KAPITAŁU
SPOŁECZNEGO SŁUśĄCE
INTENSYFIKACJI ROZWOJU
SPOŁECZNO –
GOSPODARCZEGO;
Niemniej ważnym aktem jest Strategia Rozwoju Powiatu Przysuskiego na
lata 2005 – 2015. Cele główne LSR pozostają zbieżne z niektórymi celami
strategicznymi tego dokumentu:
- 3 CEL STRATEGICZNY
Aktywizacja gospodarcza powiatu
3.3. Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw
- 4 CEL STRATEGICZNY
Zwiększenie atrakcyjności turystycznej powiatu
4.1. Poprawa stanu środowiska naturalnego
4.2. Podniesienie estetyki powiatu
4.3. Ochrona obiektów kulturowych i przyrodniczych
69
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
4.4.
4.5.
Wzbogacenie oferty turystycznej
Informacja i promocja turystyczna
Poziom regionalny i krajowy
Rozwój funkcji turystycznej
obszaru.
Poprawa wizerunku polskiej
wsi oraz pielęgnowanie
dziedzictwa kulturowego.
Przedsiębiorczość wiejska
szansą na podniesienie
jakości życia mieszkańców.
„Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia 2007 – 2013”
Strategia rozwoju społeczno –
gospodarczego kraju
5.4.3. Budowa i modernizacja
infrastruktury technicznej i
społecznej mającej podstawowe
znaczenie dla wzrostu
konkurencyjności Polsk.
Zapewnienie i rozwój
infrastruktury ochrony
środowiska
„Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia 2007 – 2013”
Strategia rozwoju społeczno –
gospodarczego kraju
5.4.6. Wyrównywanie szans
rozwojowych i wspomaganie
zmian strukturalnych na
obszarach wiejskich
„Samorządowy Program
Rozwoju Mazowsza”
KOMPONENT C Mazowiecki
Program Wyrównywania
Rozwoju Obszarów Wiejskich
„Samorządowy Program
Rozwoju Mazowsza”
KOMPONENT C Mazowiecki
Program Wyrównywania
Rozwoju Obszarów Wiejskich
„Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia 2007 – 2013”
Strategia rozwoju społeczno –
gospodarczego kraju
5.4.2. Poprawa jakości kapitału
ludzkiego i zwiększenie
spójności społecznej. Tworzenie
warunków sprzyjających
przedsiębiorczości
5.4.4. Podniesienie
konkurencyjności i
innowacyjności przedsiębiorstw,
w tym szczególnie
sektora wytwórczego o wysokiej
wartości dodanej oraz rozwój
sektora usług. Rozwój sektora
usług
5.4.6. Wyrównywanie szans
rozwojowych i wspomaganie
zmian strukturalnych na
obszarach
wiejskich
„Samorządowy Program
Rozwoju Mazowsza”
KOMPONENT C Mazowiecki
Program Wyrównywania
Rozwoju Obszarów Wiejskich
„Strategia Rozwoju
Województwa Mazowieckiego
do roku 2020”
Cel nadrzędny: wzrost
konkurencyjności gospodarki i
równoważenie rozwoju
społeczno-gospodarczego w
regionie jako podstawę poprawy
jakości życia mieszkańców.
Cel pośredni 1 - Rozwój kapitału
społecznego
1.3. Wzrost zatrudnienia w
regionie i przeciwdziałanie
bezrobociu.
Cel pośredni 2 - Wzrost
innowacyjności i
konkurencyjności gospodarki
„Strategia Rozwoju
Województwa Mazowieckiego
do roku 2020”
Cel nadrzędny: wzrost
konkurencyjności gospodarki i
równoważenie rozwoju
społeczno-gospodarczego w
regionie jako podstawę poprawy
jakości życia mieszkańców.
Cele pośredni 4 - Aktywizacja i
modernizacja obszarów
pozametropolitalnych.
4.3. Wielofunkcyjny rozwój
obszarów wiejskich
4.4. Budowa i rozwój
infrastruktury społecznej;
4.5 Ochrona i rewaloryzacja
„Strategia Rozwoju
Województwa Mazowieckiego
do roku 2020”
Cel nadrzędny: wzrost
konkurencyjności gospodarki i
równoważenie rozwoju
społeczno-gospodarczego w
regionie jako podstawę poprawy
jakości życia mieszkańców.
Cel pośredni 1 - Rozwój kapitału
społecznego
1.3. Wzrost zatrudnienia w
regionie i przeciwdziałanie
bezrobociu.
Cel pośredni 2 - Wzrost
innowacyjności i
konkurencyjności gospodarki
70
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
regionu.
Cele pośredni 4 - Aktywizacja i
modernizacja obszarów
pozametropolitalnych.
4.3. Wielofunkcyjny rozwój
obszarów wiejskich
4.5 Ochrona i rewaloryzacja
środowiska przyrodniczego dla
zapewnienia trwałego
i zrównoważonego rozwoju
5. Cel pośredni – Rozwój
społeczeństwa obywatelskiego
oraz kształtowanie wizerunku
regionu
5.2. Poprawa i promocja
atrakcyjności inwestycyjnej w
regionie;
5.3. Promocja i zwiększanie
atrakcyjności turystycznej i
rekreacyjnej regionu w oparciu o
walory środowiska
przyrodniczego i dziedzictwa
kulturowego;
środowiska przyrodniczego dla
zapewnienia trwałego
i zrównoważonego rozwoju
5. Cel pośredni – Rozwój
społeczeństwa obywatelskiego
oraz kształtowanie wizerunku
regionu
5.1. Rozwój społeczeństwa
obywatelskiego i integracji
regionalnej;
5.3. Promocja i zwiększanie
atrakcyjności turystycznej i
rekreacyjnej regionu w oparciu o
walory środowiska
przyrodniczego i dziedzictwa
kulturowego;
„Plan Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa
Mazowieckiego”
2.3 Poprawa warunków
funkcjonowania środowiska
przyrodniczego
„Plan Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa
Mazowieckiego”
2.4 Ochrona i wykorzystanie
wartości kulturalnych
regionu.
5. Cel pośredni – Rozwój
społeczeństwa obywatelskiego
oraz kształtowanie wizerunku
regionu
5.2. Poprawa i promocja
atrakcyjności inwestycyjnej w
regionie;
W wymienionych dokumentach planistycznych, tak szczebla lokalnego jak i
ponadlokalnego, podkreśla się konieczność redukcji narastających dysproporcji w
relacjach społeczno - gospodarczych obszarów miejskich i wiejskich. Jest to także
główne przesłanie Programu Leader. Środkiem zmierzającym do poprawy
spójności regionu będą inwestycje w rozwój lokalnej infrastruktury społecznej w
tym: edukacyjnej, sportowej i kultury, infrastruktury turystycznej, stwarzające
możliwość poprawy jakości życia mieszkańców i rozwoju gospodarczego. Dla
realizacji celów założonych w LSR konieczna jest poprawa infrastruktury
technicznej wsi – w tym związanej z ochroną środowiska – na co gminy powinny
otrzymać wsparcie z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Mazowieckiego zgodnie z zapisami programowymi. Oś Leader pozwoli na
osiągnięcie zwiększonych efektów, umożliwi przezwyciężenie stagnacji społecznogospodarczej na terenach wiejskich, będzie sprzyjać tworzeniu warunków dla
pobudzenia i wspierania lokalnych inicjatyw społecznych i gospodarczych oraz
rozwijania partnerstwa przy realizacji działań rozwojowych. LGD stanie się
istotnym motorem w zwiększaniu aktywności społeczności lokalnej, a środki
finansowe przeznaczone na realizację LSR pozwolą na wykorzystanie
specyficznego potencjału lokalnego przy efektywnej współpracy pomiędzy
sektorem publicznym, pozarządowym i gospodarczym.
71
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
15. Planowane działania/przedsięwzięcia/operacje realizowane przez LGD w
ramach innych programów wdrażanych na obszarze LSR.
Stowarzyszenie – Lokalna Grupa Działania „Wszyscy Razem” planuje
skorzystać z innych programów Unii Europejskiej oraz z grantów oferowanych
przez inne organizacje.
Mechanizmy zabezpieczające przed nakładaniem się pomocy w ramach
PROW
i innych programów będzie zakładał zastosowanie następujących narzędzi:
- pracownikom zatrudnianym w Biurze LGD zostanie przedstawiony ściśle
określony zakres obowiązków i poziom wynagrodzenie związanego z realizacją
poszczególnych programów. Łączny wymiar czasu pracy nie będzie przekraczał
wielkości maksymalnych dopuszczonych w Kodeksie Pracy;
- dokumentacja księgowa związana z realizacją projektów zostanie dokładnie
opisana;
- zostaną wyodrębnione osobne konta bankowe;
- każdy program będzie miał wyznaczonego kierownika odpowiedzialnego za
realizację i prawidłowe wydatkowanie środków programu.
72
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
16. Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów
wiejskich.
Realizacja celów zawartych w Lokalnej Strategii Rozwoju LGD „Wszyscy
Razem” przyniesie pozytywne efekty dla rozwoju obszaru na tle całego
województwa mazowieckiego. Niewątpliwie przyczyni się do podniesienia
atrakcyjności inwestycyjnej oraz turystycznej terenów gmin tworzących LGD
„Wszyscy Razem”, wypromowania produktu lokalnego oraz zwiększy troskę o
środowisko, umożliwi zwiększenie zarówno liczby inwestorów jak i turystów.
Wysoka jakość usług turystycznych, różnorodność dziedzictwa przyrodniczego
oraz charakterystyczna atmosfera miejsca będzie najlepszą reklamą tak dla
województwa, jak i w szczególności dla gmin tworzących LGD „Wszyscy Razem”.
Dodatkowo, wzrost przedsiębiorczości wśród mieszkańców umożliwi zmniejszenie
bezrobocia na Mazowszu i poprawi jakość życia na obszarach wiejskich.
Przeprowadzenie kursów doszkalających, ułatwienie prowadzenia działalności
gospodarczej oraz aktywne poszukiwanie inwestorów zagranicznych przyczyni się
do wzrostu konkurencyjności nie tylko LGD, ale i całego regionu.
1.Rozwój funkcji turystycznej obszaru
- postuluje się utworzenie szerokiej
oferty turystycznej – weekendowej i
agroturystycznej oraz rozszerzenie
bazy usługowej związanej z turystyką
wiejską przy jednoczesnym
prowadzeniu działań zmierzających do
zachowania nieskazitelnych walorów
środowiska przyrodniczego
2.Poprawa wizerunku polskiej wsi
oraz pielęgnowanie dziedzictwa
kulturowego.
-uzyskanie dodatkowych dochodów z
gospodarstw o małej powierzchni areału
upraw
-ochrona dziedzictwa przyrodniczego
wsi
-podniesienie świadomości ekologicznej
mieszkańców
-rozwój turystyki w powiecie i w regionie
-utworzenie bazy małej infrastruktury
turystycznej
-poprawa wizerunku polskiej wsi
-rozwój życia kulturalnego na wsiach
-promocja walorów kulturalnych wsi
- postuluje się prowadzenie takich
działań, które z jednej strony będą
wykorzystywały na cele rozwojowe
najważniejsze atuty obszaru:
dziedzictwo kulturalne i historyczne,
z drugiej będą służyć ochronie i
zachowaniu dla przyszłych pokoleń i
dla dobra ogółu społeczeństwa
73
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
3.Przedsiębiorczość wiejska szansą
na podniesienie jakości życia
mieszkańców
- postuluje się rozwój
przedsiębiorczości, szczególnie mikro,
w oparciu zarówno o ożywienie
tradycyjnych zawodów i technik
produkcji, jak i pobudzenie nowych
inicjatyw gospodarczych
zaspokajających potrzeby lokalnej
społeczności
-aktywizacja życia gospodarczego wsi
-zmniejszenie poziomu bezrobocia na
wsiach
-wzrost atrakcyjności inwestycyjnej
obszaru
-wzrost konkurencyjności obszarów
wiejskich
74
Lokalna Strategia Rozwoju LGD „Wszyscy Razem”
17. Informacja o załącznikach.
1)charakterystyka członków/ partnerów LGD „Wszyscy Razem”,
2)statut,
3)regulamin rady,
4)kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu
decyzyjnego LGD,
5)doświadczenie członków LGD w realizacji operacji,
6)procedury oceny zgodności projektów z LSR, wyboru projektów przez LGD,
odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego LGD - określenie
kryteriów oceny zgodności projektów z LSR, kryteriów wyboru projektów, a
także procedury zmiany tych kryteriów,
7)karta oceny zgodności wniosku z LSR wraz z instrukcją wypełniania,
8)karta oceny wniosku wg. kryterium lokalnego wraz z instrukcją wypełniania,
75