PRACE ORYGINALNE Anna ZAJ¥C1,2 Barbara SKOWRONEK-BA£A2 Ewa WESO£OWSKA2 Marek KACIÑSKI1 Wstêpne wyniki badañ wideoelektroencefalograficznych i polisomnograficznych zaburzeñ snu u dzieci Children's sleep disturbances in videoelectroencephalography and polysomnography preliminary data 1 Katedra Neurologii Dzieci i M³odzie¿y i Pracownia Elektrofizjologii Klinicznej, Uniwersytet Jagielloñski Collegium Medicum, Kraków Kierownik Katedry: Prof. dr hab. n. med. Marek Kaciñski 2 Dodatkowe s³owa kluczowe: sen zaburzenia napadowe dzieci wideoEEG polisomnografiapl Additional key words: sleep paroxysmal behaviour children videoEEG polysomnography Podziêkowania Autorzy pracy dziêkuj¹ Pani Janinie Kulesa, starszemu technikowi neurofizjologii, za wykonanie wszystkich badañ wideoEEG i polisomnograficznych, jak równie¿ za cenne uwagi w procesie ich analizy. Adres do korespondencji: Dr n. med. Anna Zaj¹c Katedra Neurologii Dzieci i M³odzie¿y UJ CM ul. Wielicka 265, 30-663 Kraków Tel./Fax: +48126581870 e-mail: [email protected] 988 Wstêp: Jednym z podstawowych zagadnieñ neurologii dzieciêcej jest zale¿noæ pomiêdzy snem i padaczk¹. Badania wideoEEG oraz polisomnograficzne u dzieci stanowi¹ wa¿ny element diagnostyczny w rozpoznawaniu stanów napadowych wystêpuj¹cych w czasie snu, zarówno o charakterze padaczkowym jak i parasomnii. Cel: W pracy oceniono znaczenie metod wideoEEG i polisomnografii dla diagnostyki ró¿nych napadowych zaburzeñ snu u dzieci. Materia³ i metody: Przeprowadzono 25 rejestracji snu u dzieci, w tym wideoEEG u 23 dzieci w wieku do 5 roku ¿ycia i 2 pe³ne badanie polisomnograficzne u dzieci 8-letnich. Wyniki: Badania w czasie snu pozwoli³y na rozpoznanie padaczki u 18/25 dzieci, u 2 na wysuniêcie jej podejrzenia a u 5 na wykluczenie padaczki. U 18/25 dzieci rejestracja wideo da³a wynik pozytywny a u 7 nie zarejestrowano ¿adnych objawów klinicznych. U 16 dzieci zapis EEG mia³ charakter napadowy, u 5 odbiega³ od normy dla wieku a u 4 by³ prawid³owy. U 2 dzieci zarejestrowano napady padaczkowe o morfologii czo³owej i jednoczenie patologiczne zmiany w zapisie EEG w tych okolicach, w tym u jednego w czasie badania polisomnograficznego. Wnioski: Badania wideoEEG i polisomnograficzne w czasie snu u dzieci s¹ istotne dla okrelenia rodzaju napadów padaczkowych i parasomnii. Introduction: Correlation between sleep and epilepsy is one of the most basic issues of pediatric neurology. VideoEEG nad polysomnography play an important role in diagnostic process of seizures occuring during sleep, epileptic seizures as well as parasomnic episodes. Aim: In this paper videoEEG and polysomnography assessment in diagnosis paroxysmal sleep events in children was done. Material and methods: 25 sleep registrations were performed, videoEEG was performed in 23 children with the age limit of 5 years, and two 8-yearsold children underwent total polysomnographic examinations. Results: Examination during sleep time enabled to establish diagnosis of epilepsy in 18/25 children, in 2 children suspicion of epilepsy was made and in 5 epilepsy was excluded. Positive video results were found in 18/25 children and in 7 no clinical symptoms were recorded. Paroxysmal EEG activity was registered in 16 children, in 5 it was abnormal and in 4 it was within normal limits. Frontal epileptic seizures were observed in two children with simultaneous pathological changes in EEG, and in 1 of them in polysomnographic recording. Conclusions: VideoEEG and polysomnographic examinations in children during sleep are helpful in defining seizure types and parasomnias. Wstêp W ¿yciu cz³owieka sen stanowi wa¿n¹ i nieod³¹czn¹ jego czêæ. W wieku rozwojowym najpierw wype³nia on wiêkszoæ doby a nastêpnie mniejsz¹ jej czêæ, która jest jednak zawsze bardzo wa¿na. W czasie snu zachodz¹ zjawiska wystêpuj¹ce równie¿ w ci¹gu ¿ycia dziennego, ale ponadto szczególnymi zjawiskami wystêpuj¹cymi w tym czasie s¹ zjawiska napadowe, wród których dominuj¹ zaburzenia oddychania i parasomnie [9,10]. Stany napadowe maj¹ jednoznaczny charakter albo te¿ wymagaj¹ ustalenia ich charakteru. Nale¿y wtedy dokonywaæ ró¿nicowania przede wszystkim pomiêdzy zespo³ami korowymi (bêd¹cymi wynikiem jednoznacznych zaburzeñ funkcji kory mózgowej) a innymi zespo³ami chorobowymi. Badanie snu stanowi obecnie jedno z wiêkszych wyzwañ stoj¹cych przed neurologi¹ wieku rozwojowego, zarówno z uwagi na zró¿nicowany i nie do koñca poznany charakter jego zaburzeñ, jak i rzutowania ich na jakoæ ¿ycia w porze dziennej. Sen znajduje siê pod kontrol¹ wielu czynników biologicznych, komórkowych i neurotransmisyjnych, które decyduj¹ jednoczenie o jakoci stanu sen-czuwanie. Ponadto istotne dla jego przebiegu s¹ zjawiska zwi¹zane z ryt- Przegl¹d Lekarski 2009 / 66 / 11 A. Zaj¹c i wsp. mem dobowym, których wp³yw jest oczywisty zarówno w zespo³ach psychiatrycznych jak i neurodegeneracyjnych. Istotne zaburzenia rytmu snu, a tak¿e dzienna dra¿liwoæ i zaburzenia nastroju w wieku rozwojowym wymagaj¹ wyjanienia w ka¿dym przypadku, zw³aszcza w kontekcie mo¿liwoci obci¹¿enia neuropsychiatrycznymi procesami chorobowymi. W przypadku zaburzeñ snu z nadwra¿liwoci¹, istotne znaczenie ma plastycznoæ OUN, która mo¿e doprowadziæ nawet do ust¹pienia zaburzeñ snu [6]. Ustawicznie poszukuje siê równie¿ obwodowych markerów zaburzeñ snu, jednak opracowania naukowe w tym zakresie maj¹ dopiero charakter wstêpny [8]. Jednym z zasadniczych zagadnieñ praktycznych neurologii wieku rozwojowego jest zale¿noæ miêdzy snem i padaczk¹. Chodzi tu zarówno o wystêpowanie we nie napadów padaczkowych, bioelektrycznego niedrgawkowego stanu padaczkowego, wspó³wystêpowania napadów padaczkowych z innymi zaburzeniami snu (parasomniami), jak i o wp³yw leków przeciwpadaczkowych na sen [2,3]. Wiêkszoæ dzieci tak obci¹¿onych funkcjonuje w procesie nauczania zgodnie z wynikami badañ neuropsychologicznych, jednak niektóre dzieci z zaburzeniami snu maj¹ problemy z realizacj¹ obowi¹zku szkolnego [4]. Trzeba pamiêtaæ ponadto, ¿e zaburzenia snu wystêpuj¹ ju¿ u dzieci najm³odszych i w okresie noworodkowym [1]. Badania w tym wieku s¹ najtrudniejsze i sprowadzaj¹ siê raczej do oceny wideoEEG ni¿ pe³nej rejestracji polisomnograficznej (ze wzglêdów technicznych). Badania snu wymagaj¹ oczywicie posiadania odpowiedniej aparatury wideo/polisomnograficznej, jak równie¿ kadrowych, lokalowych i technicznych mo¿liwoci ich zrealizowania. Celem tej pracy by³o ukazanie jakie znaczenie dla diagnostyki ró¿nych napadowych zaburzeñ snu u dzieci maj¹ wideoEEG i polisomnografia. Tabela I Charakterystyka 25 dzieci objêtych badaniami snu. Characteristics of 25 children with sleep disturbances. L.p. Wiek (m iesi¹ce) P³eæ Rozpoznanie kliniczne w stêpne 1 1 ¯ Podejrzenie padaczki 2 1 M Podejrzenie padaczki 3 4 ¯ Podejrzenie padaczki 4 1.5 M Bezdechy 5 12 M Drgaw ki z³o¿one gor¹czkow e 6 16 ¯ Zaburzenia snu 7 10 ¯ Zaburzenia snu 8 16 M Podejrzenie padaczki 9 17 M Podejrzenie padaczki 10 19 M Podejrzenie padaczki 11 6 M Podejrzenie padaczki 12 20 ¯ Podejrzenie padaczki 13 18 ¯ Podejrzenie padaczki 14 15 ¯ Podejrzenie padaczki 15 29 M Padaczka 16 32 M Podejrzenie padaczki 17 33 M Podejrzenie padaczki 18 36 M Zaburzenia snu 19 36 M Zaburzenia snu 20 42 M Podejrzenie padaczki 21 48 ¯ Podejrzenie padaczki 22 60 M Zaburzenia snu 23 60 ¯ Podejrzenie padaczki 24 96 ¯ Wy m ioty w e nie 25 96 ¯ Padaczka Materia³ i metody Katedra Neurologii Dzieci i M³odzie¿y w Krakowie posiada mo¿liwoæ pe³nego badania snu we w³asnej Pracowni Elektrofizjologii Klinicznej. Posiada bowiem aparat cyfrowy firmy Grass do wideo/polisomnografii oraz warunki lokalowe (wyciszenie, klimatyzacja), umo¿liwiaj¹ce przeprowadzenie tej trudnej rejestracji. Pe³na rejestracja polisomnograficzna prowadzona jest tutaj od 3 miesiêcy, przy czym najczêciej wykonywanym obecnie badaniem jest nadal wideoEEG we nie u dzieci m³odszych. W okresie od 1. kwietnia do 30. czerwca 2009 roku przeprowadzono 25 badañ snu u dzieci, w tym wideoEEG u 23 dzieci w wieku do 5 roku ¿ycia i 2 pe³ne badania polisomnograficzne u dzieci 8-letnich (tabela I). Wród badanej grupy 5/25 dzieci mia³o obci¹¿aj¹cy wywiad ci¹¿owo-oko³oporodowy, u 3 dzieci wystêpowa³y drgawki gor¹czkowe (w tym u 1 z³o¿one), u 2 padaczka w rodzinie. U zdecydowanej wiêkszoci pacjentów wykonane badania neuroobrazowe (TK, MR) nie ujawni³y odchyleñ od stanu prawid³owego. U 8 dzieci badanie neurologiczne wykazywa³o nieprawid³owoci, najczêciej w postaci opónienia psychoruchowego (tabela II). Trzeba przypomnieæ, ¿e wykonanie pe³nego badania polisomnograficznego u ma³ego dziecka (do oko³o 7 roku ¿ycia) z przyczyn neurologicznych jest bardzo trudne technicznie a wielokrotnie w ogóle niewykonalne. Pe³ne badanie polisomnograficzne jest wielogodzinn¹ rejestracj¹ wideo, EEG, parametrów oddechowych i kr¹¿eniowych, ruchów nystagmograficznych oczu i sa- Przegl¹d Lekarski 2009 / 66 / 11 Rycina 1 Zapis EEG z grafoelementami padaczkokszta³tnymi w okolicach czo³owych u 8-letniej dziewczynki (pacjent Nr 25). Epileptiform EEG pattern in 8-years-old girl with frontal epilepsy (patient No 25). turacji oraz obserwacjê zaburzeñ snu przez wykonuj¹cego badanie. W naszej Pracowni badania te wykonuje jeden starszy technik neurofizjologii z wieloletnim sta¿em zawodowym i niekwestionowanym dowiadczeniem. Wyniki Badania snu przyczyni³y siê do rozpoznania padaczki u 18/25 dzieci, na podsta- wie zarejestrowania napadów klinicznych u wiêkszoci z nich albo istotnych zmian w zapisie EEG. U 2 na wysuniêto podejrzenie padaczki, na podstawie wystêpowania mioklonii i zmian w dnie oka o typie sól z pieprzem u jednego dziecka (Nr 11) oraz zmian zlokalizowanych i napadowych w zapisie EEG u drugiego (Nr 20). Natomiast u 5 dzie989 Tabela II Wyniki badañ neuroobrazowych i oceny neurologicznej 25 dzieci. Neuroimaging and neurological data in 25 children. Lp Wy nik badañ M R/TK Wy nik badania neurologicznego 1 Torbiel pajêczy nów ki Opónienie psy choruchow e 2 W norm ie Obni¿one napiêcie m iêniow e 3 W norm ie W norm ie 4 W norm ie W norm ie 5 Zm iany w istocie bia³ej i szarej w okolicach czo³ow y ch-podejrzenie NF1 Plam y "kaw a z m lekiem " 6 Poszerzenie przestrzeni p³y now y ch na sklepistoci m ózgu W norm ie 7 W norm ie Opónienie psy choruchow e 8 W norm ie W norm ie 9 Nie w y konano Opónienie psy choruchow e 10 Nie w y konano Tetrapareza spasty czna, opónienie psy choruchow e 11 W norm ie W norm ie 12 W norm ie W norm ie 13 Zm iany dy s/dem ielinizacy jne, torbiel paj êczy nów ki w lew ej skroni W norm ie 14 W norm ie Opónienie ruchow e, cechy ataksji 15 Zanik istoty bia³ej i szarej w okolicach czo ³ow o-ciem ieniow o-poty liczny ch, zm iany niedokrw ienne? Opónienie psy choruchow e, obni¿enie napiêcia m iêniow ego 16 Poszerzenie przestrzeni p³y now ej przy m ózgow ej w okolicy praw ej skroni W norm ie 17 DNET w okolicy skroni praw ej W norm ie 18 W norm ie W norm ie 19 W norm ie Opónienie rozw oju m ow y, nadpobudliw oæ 20 W norm ie W norm ie 21 W norm ie W norm ie 22 W norm ie W norm ie 23 W norm ie W norm ie 24 W norm ie 25 Porencefalia w ew nêtrzna w okolicy praw ego rogu czo³ow ego kom ory bocznej ci padaczkê wykluczono, na podstawie pog³êbionej analizy wywiadu klinicznego lub negatywnych wyników oceny wideoEEG). U 18/25 dzieci rejestracja wideo da³a wynik pozytywny, a u 7 nie zarejestrowano ¿adnych objawów klinicznych. U 16 dzieci zapis EEG mia³ charakter napadowy, u 5 obiega³ od normy dla wieku bez cech napadowych, a u 4 by³ prawid³owy (tabela III). Tylko u 1 sporód 7 dzieci, u których nie zarejestrowano klinicznych zaburzeñ napadowych w czasie snu, zapis EEG by³ prawid³owy. U 3 innych dzieci z prawid³owym zapisem EEG, rejestracja wideo ujawni³a mioklonie przysenne. W grupie 16 dzieci, u których rozpoznano padaczkê, rejestracja wideo ujawni³a dodatkowo u jednego z nich zaburzenia w postaci mioklonii przysennych, a u drugiego oprócz napadów padaczkowych tak¿e jaktacje g³ow¹. U 2 dzieci zarejestrowano napady padaczkowe o morfologii czo³owej i jednoczenie patologiczne zmiany w zapisie EEG w tym regionie. Sporód 2 dzieci u których wykonano pe³ne badanie polisomnograficzne, u jednego z nich z zaburzeniami autonomicznymi 990 W norm ie W norm ie w wywiadzie rozpoznano padaczkê z napadami wegetatywnymi przebiegaj¹c¹ z nocnymi wymiotami. W czasie badania polisomnograficznego nie zarejestrowano jednak u niego napadów klinicznych, a w zapisie EEG niewielkiego stopnia zmiany o charakterze zlokalizowanym w okolicach przednich. Natomiast u drugiego dziecka, z wczeniejszymi napadami klinicznymi, nasuwaj¹cymi podejrzenie czo³owych, zarejestrowano w czasie 2-godzinnego nagrania trzykrotnie 1minutowe napady czo³owe. By³o to otwarcie oczu, uniesienie lewej koñczyny górnej za g³owê, automatyzmy ruchowe koñczyn górnych i dolnych, siadanie, mruczenie i postêkiwanie, bêd¹ce wynikiem wy³adowañ patologicznych w zapisie EEG (rycina 1). Szczegó³owe wyniki analizy zapisów wideo i EEG wraz z ostatecznymi rozpoznaniami przedstawiono w tabeli III. Dyskusja Diagnostyka ró¿nicowa napadowych zaburzeñ snu jest trudna, zw³aszcza w przypadku parasomni. S¹ one opisywane czêciej u m³odszych pacjentów, u których po- Przegl¹d Lekarski 2009 / 66 / 11 stawienie w³aciwej diagnozy jest niezwykle wa¿ne dla podjêcia prawid³owego leczenia zaburzeñ snu [10]. Jednym z tego typu zaburzeñ s¹ jaktacje, czyli zwi¹zane ze snem stereotypowe ruchy g³owy i karku, którym czêsto towarzyszy wokalizacja. U dzieci do 4 roku ¿ycia to zaburzenie snu nie jest uznawane za patologiê. Czêstoæ jego wystêpowania u dzieci 5-letnich wynosi 6%, a incydenty trwaj¹ zwykle oko³o 5 minut, ale mog¹ utrzymywaæ siê nawet przez kilka godzin [7]. Typowo wystêpuj¹ one przed zaniêciem i mog¹ utrzymywaæ siê a¿ do fazy snu lekkiego. U jednego sporód 25 pacjentów obserwowalimy zaburzenia w postaci jaktacji, jednak u tego dziecka wspó³wystêpowa³y z napadami padaczkowymi we nie, co nakazuje szczególn¹ ostro¿noæ diagnostyczn¹ w tych przypadkach. Zale¿noæ pomiêdzy snem a padaczk¹ spowodowa³y uznanie badania polisomnograficznego za wa¿ne narzêdzie w rozpoznawaniu padaczek [7]. Do chwili obecnej opisano ró¿ne zespo³y padaczkowe maj¹ce zwi¹zek ze snem. W naszym materiale zarówno badanie polisomnograficzne jak i wideoEEG pozwoli³o w wiêkszoci przypadków na postawienie rozpoznania padaczki (u 18/25 dzieci). Natomiast wród pozosta³ych 7 dzieci, u dwojga wysuniêto podejrzenie padaczki, u kolejnych dwojga wykluczono j¹. U pozosta³ych 3/7 znaleziono inn¹ przyczynê, w postaci parasomni u 2 dzieci oraz refluksu ¿o³¹dkowo-prze³ykowego u 1 dziecka. Podczas snu najczêciej ujawniaj¹ siê napady uogólnione a w nastêpnej kolejnoci czêciowe z³o¿one. Z budzeniem najczêciej zwi¹zane s¹ napady uogólnione w genetycznie uwarunkowanych padaczkach idiopatycznych, natomiast we nie wystêpuj¹ czêciej napady padaczkowe ogniskowe, w tym zw³aszcza o charakterze objawowym [7]. Równie¿ i w naszej grupie dzieci obserwowalimy przewagê napadów u charakterze uogólnionym (u 13/25 dzieci). U 4 dzieci padaczka mia³a charakter objawowy a u 3/4 dzieci przebiega³a z napadami ogniskowymi. U pacjentów z padaczk¹ zaburzenia snu wystêpuj¹ czêciej ni¿ w zdrowej populacji [7]. W grupie 25 dzieci objêtych badaniami, u 2 dzieci z rozpoznan¹ padaczk¹ zarejestrowano w czasie badania inne ni¿ padaczkowe zaburzenia w postaci mioklonii przysennych oraz wspomnianych wy¿ej jaktacji g³owy bez zmian w zapisie EEG. Trzeba pamiêtaæ, ¿e postawienie nieprawid³owej diagnozy zaburzeñ snu mo¿e skutkowaæ niew³aciwym ich leczeniem lub postêpowaniem. W skrajnych przypadkach mo¿e to spowodowaæ zastosowanie zbêdnego i szkodliwego leczenia farmakologicznego. U pacjentów leczonych z powodu padaczki leczenie przeciwpadaczkowe mo¿e mieæ zarówno korzystny jak i niekorzystny wp³yw na strukturê snu i zaburzenia snu. Zaburzenia snu mog¹ prowadziæ ponadto do pogorszenia koncentracji i uwagi, funkcji poznawczych, jakoci ¿ycia i wzrostu zaburzeñ napadowych [2,3,5]. Podsumowanie U 72% dzieci badania snu pozwoli³y na potwierdzenie rozpoznania padaczki a u 8% A. Zaj¹c i wsp. Tabela III Wynik analizy wideoEEG/polisomnograficznej u 25 dzieci. VideoEEG/polysomnographic data in 25 children. Lp 1 Rejestracja kliniczna Rejestracja EEG Rozpoznanie Klonie lew ego k¹cika ust, pow ieki oka lew ego, Zm iany ty pu w y ³adow anie-cisza, zm iany zlokalizow ane obustronnie m ioklonie koñczy n, toniczne zgiêcie koñczy n w okolicach czo³ow y ch zm iennie nad lew ¹ lub praw ¹ pó³kul¹ Padaczka, podejrzenie choroby m etabolicznej 2 M ioklonie koñczy n Czy nnoæ podstaw ow a niepraw id³ow a, zapis bez zm ian napadow y ch Padaczka 3 Bez zaburzeñ kliniczny ch Praw id³ow y Wy kluczenie padaczki 4 M ioklonie przy senne Praw id³ow y Bezdechy (refluks ¿o³¹dkow o-prze³y kow y ) 5 M ioklonie przy senne Zm iany napadow e o charakterze uogólniony m , nie tow arzy sz¹ce m iokloniom Padaczka objaw ow a, neurofibrom atoza ty pu 1 6 Jaktacje przy senne g³ow y, w êdruj¹ce m ioklonie koñczy n Zm iany napadow e o charakterze uogólniony m Padaczka 7 M ioklonie koñczy n Zm iany uogólnione o charakterze napadow y m Padaczka 8 M ioklonie koñczy n Zm iany napadow e o charakterze uogólniony m i zlokalizow any m w okolicy czo³ow o-skroniow ej praw ej Padaczka 9 Bez zaburzeñ kliniczny ch Zm iany o charakterze napadow y m , zlokalizow ane w okolicach czo³ow o-skroniow y ch z przew aga po praw ej Padaczka u dziecka ze z³o¿on¹ w ad¹ serca 10 Napady polim orficzne Zm iany napadow e zlokalizow ane w okolicach czo³ow o-skroniow y ch zw ³aszcza po lew ej, przejciow a hy psary tm ia, zm iany uogólnione z w y ciszeniem zapisu Padaczka objaw ow a, hiperglicy nem ia nieketoty czna 11 M ioklonie przy senne Praw id³ow y Podejrzenie padaczki 12 M iokonie w êdruj¹ce koñczy n, m ioklonie koñczy n górny ch, klonie pow iek z otw arciem oczu Zm iany napadow e o charakterze uogólniony m Padaczka 13 M ioklonie obw odow y ch czêci koñczy n Zm iany napadow e o charakterze uogólniony m Padaczka 14 Bez zaburzeñ kliniczny ch Zm iany zlokalizow ane w okolicach ciem ieniow o-skroniow y ch, nie napadow e Wy kluczenie padaczki 15 Bez zaburzeñ kliniczny ch Zm iany napadow e zlokalizow ane czo³ow o-skroniow y ch i ciem ieniow o-skroniow y ch Padaczka objaw ow a 16 M ioklonie ust i koñczy n Zm iany o charakterze napadow y m , uogólnione Padaczka niew iadom oci z m iokloniam i 17 Napady przy pom inaj¹ce sk³ony Zm iany napadow e zlokalizow ane w praw ej okolicy ciem ieniow oskroniow o-poty licznej Padaczka objaw ow a, DNET 18 M ioklonie koñczy n Zm iany napadow e uogólnione Padaczka 19 Bez zaburzeñ kliniczny ch Niew ielkiego stopnia zm iany uogólnione z przew ag¹ w okolicach przednich Istotne skrócenie czasu snu 20 Ruchy rêki i kciuka Zapis niepraw id³ow y, zm iany napadow e uogólnione z przew ag¹ w okolicach przednich Podejrzenie padaczki 21 Bez zaburzeñ kliniczny ch Zapis niepraw id³ow y, zm iany zlokalizow ane w okolicach ciem ieniow o-skroniow o-poty liczny ch z tendencj¹ do uogólniania siê Padaczka 22 M ioklonie przy senne Praw id³ow y Niespokojny sen 23 Napad o m orfologii czo³ow ej Zm iany napadow e zlokalizow ane w okolicach czo³ow y ch i skroniow ej praw ej Padaczka czo³ow a 24 Bez zaburzeñ kliniczny ch Zm iany zlokalizow ane w okolicach przednich, bez napadow oci Padaczka z napadam i w egetaty w ny m i 25 Napad o m orfologii czo³ow ej Zm iany zlokalizow ane w okolicach czo³ow y ch, o charakterze napadow y m Padaczka czo³ow a umo¿liwi³y jej rozpoznanie. U 2 dzieci na podstawie wykonanego badania wykluczono wstêpnie postawione rozpoznanie padaczki. U 3 dzieci rozpoznano niepadaczkowe zaburzenia snu, sugeruj¹c poszukiwanie innej przyczyny zaburzeñ snu (gastrologicznej). Wnioski Badania wideoEEG i polisomnograficzne w czasie snu u dzieci s¹ istotne dla rozpoznawania rodzaju napadów padaczkowych i parasomnii. Przegl¹d Lekarski 2009 / 66 / 11 Pimiennictwo 1. Alfonso I., Luzondo R., Papazian O.: Sleep disorders in the newborn. Medicina (B. Aires) 2007, 67, 556. 2. Bazil C.W.: Nocturnal seizures and the effects of anticonvulsants on sleep. Curr. Neurol. Neurosci. Rep. 2008, 8, 149. 3. Bazil C.W.: Sleep and epilepsy. Semin. Neurol. 2002, 22, 32. 4. Dickerson Mayes S., Calhoun S.L., Bixler E.O., Vgontzas A.N.: Nonsignificance of sleep relative to IQ and neuropsychological scores in predicting academic achievement. J. Dev. Behav. Pediatr. 2008, 29, 206. 5. Dorris L., Scott N., Zuberi S. et al.: Sleep problems in children with neurological disorders. Dev. Neurorehabil. 2008, 11, 95. 6. Duke B.J.: Pathogenic effects of central nervous system hyperarousal. Med. Hypotheses 2008, 71, 212. 7. Jorg J.: Diagnostka autonomicznego uk³adu nerwowego i zaburzeñ snu. Wyd. I polskie, Podemski R (red.), Wydawnictwo Urban&Partner, Wroc³aw 2006. 8. Kanbay A., Kokturk O., Ciftci T.U. et al.: Comparison of serum adiponectin and tumor necrosis factoralpha levels between patients. Respiration 2008, 76, 324. 9. Lombardi C., Parati G., Cortelli P. et al.: Daytime sleepiness and neural cardiac modulation in sleeprelated breathing disorders. J. Sleep Res. 2008, 17, 263. 10. Stores G.: Aspects of parasomnias in children and adolescents. Arch. Dis. Child. 2008, 94, 63. 991