praca magisterska

Państwowy
Monitoring Środowiska ( PMŚ ) jest systemem pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i
udostępniania informacji o środowisku. Realizacja PMŚ przebiega w oparciu o wieloletnie
programy zatwierdzone przez kierownictwo Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów
Naturalnych Leśnictwa.
Obecnie program Państwowego Monitoringu Środowiska uwzględnia:
-
skutki zmian prawnych regulacji krajowych
proces integracji z Unią Europejską
konieczność zwiększania efektywności działań
możliwości finansowania
zwiększone zapotrzebowanie na bieżącą informację
Celem Państwowego Monitoringu Środowiska jest systematyczne informowanie
administracji rządowej i samorządowej oraz całego społeczeństwa o : stanie środowiska w
Polsce, przyczynach zmian jakościowych zachodzących w środowisku, występujących
trendach jakości wszystkich komponentów środowiska, ocenie skuteczności zrealizowanych
programów ochrony środowiska, na każdym szczeblu zarządzania, dotrzymywania norm
jakości środowiska oraz identyfikacji obszarów występowania przekroczeń, powiązaniach
przyczynowo- skutkowych występujących pomiędzy emisją i imisją w celu określania
trendów zmian środowiska oraz przewidywanych prognoz przy uwzględnieniu wskaźników
rozwoju społeczno- gospodarczego kraju.
Jednocześnie PMŚ zapewnia dostarczenie informacji , dla potrzeb, opracowywania planów
zagospodarowania przestrzennego, wykonywanie ocen oddziaływania na środowisko oraz
prac studialnych i prognostycznych realizowanych poza systemem.
System Państwowego Monitoringu Środowiska został podzielony na trzy bloki pomiędzy
którymi zachodzi ścisła relacja:
- jakość środowiska
- emisja
- oceny i prognozy
Dwa pierwsze bloki mogą samodzielnie generować informacje a jednocześnie ich konstrukcja
zapewnia dostarczanie niezbędnych danych dla bloku oceny i prognozy. Ostatni blok będzie
zapewniać najwyższy poziom przetwarzania informacji uwzględniający bardzo szeroki obszar
oddziaływania różnorodnych czynników.
Państwowy Monitoring Środowiska obejmuje, uzyskiwane na podstawie badań
monitoringowych, informacje w zakresie:
1) jakości powietrza
2) jakości wód śródlądowych powierzchniowych i podziemnych oraz morskich wód
wewnętrznych i wód morza terytorialnego
3) jakości gleby i ziemi
4) hałasu
5) promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych
6) stanu zasobów środowiska, w tym lasów
7) rodzajów i ilości substancji lub energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i
ziemi
8) wytwarzania i gospodarowania odpadami.
Ad.1 W przypadku monitorngu powietrza sieci funkcjonujące w mniejszej skali
przestrzennej stanowią element sieci funkcjonujących na wyższym poziomie. O
przynależności do danego rodzaju sieci decydują: poziom administrowania i jej zasięg
terytorialny.
Struktura sieci:
1. Sieć krajowa
- sieć nadzoru ogólnego obejmująca stacje Inspekcji Sanitarnej ( IS ) funkcjonujące na
obszarach miejskich, których głównym celem jest ocena narażenia ludności;
- sieć podstawowa obejmująca wybrane stacje Inspekcji Ochrony Środowiska ( IOŚ ),
IS i i jednostek naukowo- badawczych funkcjonujące na obszarach miejskich i
pozamiejskich, której głównym celem jest śledzenie tendencji zmian stężeń
wybranych zanieczyszczeń powietrza w skali kraju.
2. Sieć regionalną międzywojewódzką- System Monitoringu ,, Czarny Trójkąt ,,
składający się z 10 stacji
3. Sieci regionalne wojewódzkie- obejmujące stacje IS, IOŚ i jednostek naukowo
badawczych
4. sieci lokalne, które w praktyce oznaczają głównie sieci zakładowe lub sieci miejskie
tworzone z udziałem organów samorządowych tj. automatyczna sieć monitoringu
powietrza w Krakowie oraz Aglomeracji Gda ńskiej.
Obszary priorytetowe dla monitoringu jakości powietrza:
- obszary występowania lub wysokiego prawdopodobieństwa wystąpienia przekroczeń;
- wielkie miasta i aglomeracje miejsko- przemysłowe o wielkości > 500 tys.
mieszkańców;
- miasta o wielkości 250 tys.- 500 tys. mieszkańców;
- uzdrowiska;
- parki narodowe
W realizacji zadania, poza konwencjonalnymi metodami pomiarowymi, wykorzystuje się
modele matematyczne a także stosuje się metody pasywne. W ramach zadania wypełniane są
zobowiązania międzynarodowe związane ze współpracą Polski z Europejską Agencją
Środowiska ( EEA ) oraz Światową Organizacją Zdrowia ( WHO ). Około 40 stacji
pomiarowych włączonych jest do Europejskiej Sieci Monitoringu Powietrz- EUROAIRNET
tworzonej przez EEA.
Ad.2 W ramach podsystemu monitoringu wód powierzchniowych prowadzone są badania
mające na celu określenie jakości wód i osadów wodnych, realizowanie programów
międzynarodowych oraz identyfikację głównych problemów występujących w gospodarce
wodnej, takich jak: zasolenie, eutrofizacja. Ocena jakości wód wykonywana jest pod kątem
dotrzymywania normatyw oraz identyfikacji obszarów, na których nie są one dotrzymywane.
Badania obejmują:
-
rzeki
jeziora
zbiorniki zaporowe
morze Bałtyckie
Ad.3 Monitoring gleb został utworzony w celu obserwowania zmian jakości gleb pod
wpływem czynników antropopresji.
Zadanie: Badanie chemizmu gleb w okolicach oddziaływania lokalnych źródeł
zanieczyszczeń. Badania są prowadzone w ramach sieci lokalnych w zależności od potrzeb w
okolicach narażonych na oddziaływanie przemysłu, składowisk odpadów, szlaków
komunikacyjnych lub w3 rejonach wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Zakres
i częstotliwość badań zależy od występujących potrzeb i jest określana dla każdego źródła
zanieczyszczenia indywidualnie.
Ad.4 Nadmierny hałas należy do powszechnych zjawisk wywołujących w szerokich kręgach
ludności ogromne zaniepokojenie. Dobitnym wyrazem tego są liczne protesty, zażalenia i
petycje do władz. Zadanie obejmuje pomiary hałasu emitowanego przez różne źródła. W
zależności od skali zadanie realizowane jest w różnych sieciach:
Ad.5 Podsystem monitoringu promieniowania jonizującego realizuje pomiary skażeń
promieniotwórczych w sieci wczesnego wykrywania oraz badania zawartości radionuklidów
w środowisku. Wykonywane pomiary mają charakter alarmowy i stanowią podstawę
bezopieczeństwa radiologicznego kraju. Nie mają charakteru pomiarów monitoringowych ale
z uwagi na ich wagę zostały włączone do programu PMŚ.
Ad.6 Monitoring lasów, który powstał w latach osiemdziesiątych jako system obserwacji
zmian stanu lasu na skutek oddziaływań wysokiego poziomu zanieczyszczeń powietrza, z
biegiem lat rozwinął się w kompleksowy monitoring ekosystemów leśnych. Obecnie
obejmuje on obserwacje, pomiary i analizy wielu komponentów ekosystemu kształtujących
kondycję lasów.
Głónym wykonawcą prac terenowych, prowadzonych w ramach monitoringu lasów, jest
Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, natomiast nadzór merytoryczny nad podsystemem
pełni Instytut Badawczy Leśnictwa. Wyniki badań są gromadzone w komputerowej bazie
danych, która funkcjonuje w Instytucie Badawczym Leśnictwa.
Ad.8 Odpady stanowią jeden z najtrudniejszych problemów środowiskowych i
gospodarczych. Stąd szczególnego znaczenia nabiera system, którego zadaniem jest
wspieranie działań na rzecz ograniczania ilości wytwarzanych odpadów oraz ich
zagospodarowywania. Dla realizacji celów PMŚ niezbędne są informacje o globalnej ilości
wytwarzanych odpadów oraz o sposobie dalszego postępowania z nimi. Należy podkreślić, że
system statystyki publicznej gromadzi informacje o odpadach w tym również o odpadach
niebezpiecznych. Jednak z uwagi na objęcie badaniami statystycznymi jedynie dużych
wytwórców odpadów system ten jest niewystarczający dla monitorownia gospodarki
odpadami niebezpiecznymi.
Organy administracji obowiązane do wykonywania badań monitoringowych mają
obowiązek wzajemnego, nieodpłatnego udostępniania informacji o środowisku.
Dostępne bazy danych prowadzą:
- wojewoda
- starosta
Z uwagi na przebiegający proces integracji Polski z krajami Unii Europejskiej, w
którym znaczącą rolę będą stanowiły badania i oceny stanu środowiska właśnie system
PMŚ zapewnia porównywalność informacji o stanie środowiska w Polsce z danymi
europejskimi, co jest niezbędnym warunkiem przebiegu procesu integracji.
Powyższe cele będą osiągane poprzez realizacje następujących zadań:
- wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne komponenty
środowiska
- prowadzenie w terenie obserwacji przyrody
- analizę danych pomiarowych i wyników obserwacji
- gromadzenie danych emisyjnych
- określanie powiązań występujących pomiędzy przyczynami i skutkami
- opracowywanie raportów zintegrowanych i jednokomponentowych komunikatów i
innych form prezentacji informacji
- rozwój technik modelowania w ocenie stanu środowiska
Trzeba pamiętać, że warunkiem do osiągnięcia celów stawianych przez system
Państwowego Monitoringu Środowiska jest jego wiarygodność. Zostanie ona
zagwarantowana poprzez kontynuację i doskonalenie systemu kontroli jakości badań i
pomiarów a w szczególności:
- akredytację laboratoriów badawczych
- krajowe i międzynarodowe badania porównawcze
- opracowywanie i wdrażanie systemów jakości w kolejnych podsystemach PMŚ.
Głuszyca dn. 13.12.2002r..
PODSTAWY EKOLOGII
I OCHRONY
ŚRODOWISKA
TEMAT: Monitoring
środowiska
Opracowała: Beata
Żołnieruk