P U W Epidemiologia próchnicy

TEMATY:
Epidemiologia próchnicy.
Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy.
Prozdrowotne programy stomatologiczne.
Epidemiologia próchnicy
• Choroba narządu żucia
(najbardziej rozpowszechniona)
• Ustalenia WHO
– Okresowe badania epidemiologiczne
– Jednakowe metody
– Monitoring próchnicy
Epidemiologia próchnicy
• Zalecenia WHO i FDI
– Badania epidemiologiczne
– Grupy wiekowe: 7, 12, 15, 35 – 44, 55-64, >74
– Liczba badanych jednej płci 25 – 50 osób
Epidemiologia próchnicy
• Oznaczenia stanu uzębienia
– Zęby stałe: P, U, W
– Zęby mleczne: p, u, w
Epidemiologia próchnicy
• P – ząb:
–
–
–
–
1 lub kilka ubytków
Próchnica pierwotna i/lub wtórna
Z opatrunkiem tymczasowym
Miazga żywa lub martwa
NIE ZALICZA SIĘ zębów:
– Z plamami i przebarwieniami innego pochodzenia
– Z niedorozwojem szkliwa
Epidemiologia próchnicy
• U – ząb:
– Utracony lub usunięty (z powodu próchnicy)
– W uzębieniu mlecznym: brak zęba przed okresem
fizjologicznej eksfoliacji
– Utracony z powodu:
• Urazu
• Utraty podparcia kostnego
• Wskazań ortodontycznych / protetycznych
• Zmian w przyzębiu brzeżnym i/lub
okołowierzchołkowym
Epidemiologia próchnicy
• W – ząb:
– 1 lub więcej wypełnień
– Bez próchnicy wtórnej
– Pokryty koroną
Epidemiologia próchnicy
• PUW (puw) w języku angielskim to:
– DMF (dmf)
• Decayed
• Missing
• Filled
• Dawna nazwa PUW to:
– Wskaźnik CER
• Caries
• Extractio
• Reconstruction
Epidemiologia próchnicy
• Liczby PUW (puw) dotyczące
– zębów:
• PUWZ (puwz); w języku ang. DMFT (dmft)
[stosowane w badaniach
epidemiologicznych]
– Powierzchni:
• PUWP (puwp)
Epidemiologia próchnicy
• Liczba PUW (puw) > 0 = dana osoba JEST lub BYŁA
dotknięta próchnicą
• Przykład:
– P=0, U=0, W=1 => PUW=1
Epidemiologia próchnicy
Zależności pomiędzy liczbami P, U, W
P
W
U
Epidemiologia próchnicy
• Czynniki wpływające na liczby P, U, W:
–
–
–
–
–
Aktywność procesu próchniczego
Wiek
Płeć
Świadomość, przekonanie i zachowanie zdrowotne
Zaawansowanie promocji zdrowia i działań
zapobiegawczych
– Dostępność, osiągalność, akceptacja i solidność opieki
stomatologicznej
Epidemiologia próchnicy
• Obniżenie liczby PUW tylko przez
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE
=> zahamowanie wzrostu liczby P
Epidemiologia próchnicy
• Liczba PUW (puw) dotyczy:
– 1 lub kilku osób, dużej populacji
• Średnia liczba PUW (puw):
– P+U+W (p+u+w) / liczba osób
Epidemiologia próchnicy
• Wskaźnik PUW (puw) Palmera i Kleina
– Suma liczby PUW (puw) / liczba zębów charakterystyczna dla
danego wieku
• Frekwencja próchnicy
– (liczba osób z próchnicą / liczba osób badanych) x 100
• Intensywność próchnicy
– PUW / n
– „n” to liczba osób z wartościami PUW > 0
Epidemiologia próchnicy
• 3 szczyty (okresy) największej aktywności próchnicy
– Wiek 4 – 8 lat – uzębienie mleczne
– Wiek 11-18 lat – korony zębów stałych
– Wiek 55 – 65 lat – korzenie zębów stałych
• Wskaźnik leczenia uzębienia WHO (Dental Treatment
Index)
– W / (P+W)
Epidemiologia próchnicy
• Wytyczone cele na początku lat 80` przez WHO i FDI na rok 2000
– 50% dzieci w wieku 5 – 6 lat wolne od próchnicy (zęby mleczne i
stałe)
– Średnia liczba PUW u dzieci 12 letnich niższa od 3
– 85% młodzieży w 18 r.ż. z pełnym uzębieniem
– 50% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 35 –
44 lat
– 25% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w wieku 65 lat i
więcej
Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy
• Jasne i prawidłowe informacje na temat odzywiania i
zdrowotności zębów
• Zachęcanie pacjentów do bycia skutecznymi wzorcami
przy poprawianiu zwyczajów żywieniowych swoich dzieci
• Pomoc pacjentom w opracowaniu odpowiedniego
dziennika spożycia żywności
• Pomoc pacjentom w czytaniu etykiet na żywności
Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy
• Porady skierowane do odpowiednich grup ryzyka
• Właściwe doradztwo żywieniowe
– 3 regularne posiłki w ciągu dnia
– Redukcja częstości jedzenia (zwłaszcza sacharozy)
– Świadomość „ukrytych cukrów”
– Unikanie lepkich słodkich produktów
– Zachęcać matki do karmienia niemowląt piersią przez co najmniej
pierwsze 6 m-cy
– Unikać słodzonej wody oraz słodzonych mieszanek do karmienia
dziecka butelką
Rola promocji zdrowia w profilaktyce próchnicy
• Właściwe doradztwo żywieniowe
– W przypadku podawania słodzonych płynów należy stopniowo
rozcieńczać do całkowitego wyeliminowania
– Unikanie jedzenia w nocy po umyciu zębów
– Działanie ochronne produktów mleczarskich ze względu na
zawartość kazeiny
– Stymulacja produkcji śliny poprzez żucie gumy bezcukrowej po
posiłkach
– Produkty spożywcze wymagające intensywnego przeżuwania 
stymulacja produkcji śliny  potencjalna zdolność do
remineralizacji
Prozdrowotne programy stomatologiczne
• Metody szerzenia ochrony zdrowia:
– Narracyjne - przedszkole, szkoła (nauczyciele, higienistki),
gabinet (lekarze, higienistki)
– Publikacje – broszury, gazetki, ulotki
– Wizualne – plakaty, billboardy
– Audiowizualne – telewizja, radio, internet
Prozdrowotne programy stomatologiczne
• Świadczenia zdrowotne w zakresie jamy ustnej zaprojektowane
zgodnie z potrzebami i dostępnymi zasobami
– Profilaktyka
– Wczesna diagnoza
– Interwencja lecznicza
– Świadczenia lecznicze
– Świadczenia rehabilitacyjne
Prozdrowotne programy stomatologiczne
• Promocja zdrowej diety
• Profilaktyka chorób jamy ustnej i innych chorób związanych z
używaniem tytoniu
• Zapewnienie dostępu do czystej wody i poprawa warunków
sanitarnych dla prawidłowej higieny jamy ustnej
• Narodowe programy stosowania fluoru oraz jodowania
• Profilaktyka onkologiczna
• Profilaktyka, wczesna diagnoza oraz postępowanie z HIV/AIDS
• Promocja zdrowia i zdrowego stylu życia
Piśmiennnictwo:
•
•
Barnett L.V. Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asyst i higienistek
stomatologicznych. Wydanie I polskie pod redakcją M. Bladowskiego
Jańczuk Z. Stomatologia zachowawcza. Zarys Kliniczny. Podręcznik dla
studentów stomatologii. Wydanie III.