Las i jego mieszkańcy Cele zajęć: Uczeń: zna pospolite rośliny i zwierzęta żyjące w lesie, rozpoznaje po kształcie liści, szyszkach lub owocach kilka drzew (np. sosna, świerk, jodła, lipa, dąb, modrzew, klon), dokonuje prawidłowego ułożenia liści drzew z pociętych części (puzzli), potrafi korzystać z atlasów roślin i zwierząt w celu oznaczenia przykładowych gatunków, potrafi określać warunki pogodowe w miejscu prowadzenia badań, rozwija wyobraźnię, nabywa nowe doświadczenia w bezpośrednim kontakcie z przyrodą, posługuje się kompasem, prowadzi obserwacje, rejestruje wyniki, wyciąga wnioski, współpracuje w grupie. Środki dydaktyczne: szyszki, owoce i liście drzew rosnących w lesie, kompas, metrówka lub centymetr, atlasy, klucze do oznaczania roślin i zwierząt lub przygotowane karty z ilustracjami roślin i zwierząt, wydrukowane z Internetu, układanka Liściowe puzzle (załącznik1), zestaw kart z rysunkami drzew oraz ich szyszek i owoców do przeprowadzenia zabawy Czyja to szyszka, czyj to owoc? (załącznik 2), lupy, lornetki, termometry, łopatki, notatniki, ołówki, karty pracy. Formy pracy: grupy 4 – 5 osobowe, zbiorowa. Metody: obserwacja bezpośrednia, rozmowa kierowana, zajęcia praktyczne. Miejsce realizacji zajęć: las Ćwiczenie 1 1. Obserwacja warstwowej budowy lasu. a) Uczniowie obserwują układ roślin w lesie, dostrzegając jego warstwową budowę, oraz nazywają poszczególne warstwy, wpisując je do karty pracy. b) Korzystając z kluczy lub atlasów do oznaczania roślin i zwierząt żyjących w lesie (lub kart z ilustracjami roślin i zwierząt wydrukowanych z Internetu), uczniowie rozpoznają po trzy rośliny z warstwy runa leśnego, podszytu i koron drzew i wpisują ich nazwy do karty pracy. c) Zwracamy uczniom uwagę na różnorodność kształtów liści. Proponujemy zabawę Liściowe puzzle (załącznik 1). Uczniowie pracuję w grupach. Rozdajemy każdej grupie trzy koperty, w których umieszczone zostały liściowe puzzle (każda koperta zawiera jeden pocięty liść). Zadanie polega na ułożeniu 3 liści z pociętych kartek. Uczniowie współpracują ze sobą, a w razie potrzeby szukają pomocy w naturalnych okazach znalezionych w lesie. Dzieci rozpoznają, z jakich drzew pochodzą ułożone liście. Uczniowie wskazują, które z drzew nie rośnie w lesie. Próbują również wyjaśnić, z czym kojarzy im się kształt poszczególnych liści, np. z sercem, kołem, dłonią itp. d) Kolejnym zadaniem dla uczniów jest poznanie szyszek i owoców drzew, które rosną w lesie. Zapraszamy dzieci do zabawy Czyja to szyszka, czyj to owoc? (załącznik 2). Rozdajemy dzieciom karteczki z rysunkami liści, szyszek i owoców drzew, które rosną w lesie. Zadaniem uczniów jest połączenie w pary posiadanych rysunków: liści szyszek lub owoców tego samego drzewa, a następnie odszukanie tego drzewa w lesie. e) W sprzyjających warunkach uczniowie próbują zaobserwować i nazwać zwierzęta żyjące w poszczególnych warstwach lasu i uzupełnić kartę pracy. f) W czasie wycieczki odbywającej się jesienią, uczniowie korzystając z atlasu grzybów rozpoznają grzyby jadalne i trujące a ich nazwy wpisują w karcie pracy. Karta pracy Las i jego mieszkańcy Obserwacja warstwowej budowy lasu. Nazwa warstwy …………………….. …………………….. rośliny: ........................................... ........................................................ ........................................................ zwierzęta: ........................................................ ........................................................ rośliny: ........................................... ........................................................ ........................................................ zwierzęta: ........................................................ ........................................................ rośliny: ........................................... ........................................................ ………………………. ........................................................ zwierzęta: ........................................................ ........................................................ M.E. Piotrkowska, M.A. Szymańska: Już w szkole 3, ćwiczenia część I, str. 40, Nowa Era Grzyby spotkane w lesie. Grzyby Trujące Jadalne Ćwiczenie 2 1. Określanie warunków pogodowych panujących w lesie. a) Używając termometru uczniowie dokonują pomiaru temperatury powietrza na polanie i w głębi lasu na wysokości 1m nad ziemią. b) Uczniowie mierzą siłę i kierunek wiatru (określają skąd wieje wiatr), obserwując wychylanie się wstążek przymocowanych do długiego kija. Siłę wiatru określają przy pomocy słów: silny, umiarkowany, słaby, brak wiatru. Aby określić kierunek wiatru, wyznaczają kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu. c) Uczniowie obserwują i określają ilość światła na polanie i w głębi lasu. Im widniej tym większa ilość światła. d) Uczniowie badają wilgotność gleby. Pobierają próbkę gleby z głębokości 15 cm, rozgniatają ją w ręce i określają wilgotność względną (stosują określenia: sucha, lekko wilgotna, mokra). Wyniki prowadzonych obserwacji notują w tabeli zamieszczonej w karcie pracy. Karta pracy Warunki pogodowe panujące w lesie. Uzupełnij tabelę, wpisując wyniki swoich obserwacji i pomiarów. Wyniki badań Badany czynnik Na polanie Temperatura powietrza w oC Siła wiatru Kierunek wiatru Wilgotność gleby Ilość światła W głębi lasu Załącznik 1 Liściowe puzzle Liść kasztanowca Liść klonu Liść dębu Załącznik 2 Czyja to szyszka, czyj to owoc? sosna jodła modrzew świerk dąb klon