program - BIP - BIP Urząd Miejski w Karlinie
advertisement
PROGRAM OCHRONY ŚRODO WISKA DLA GMINY KARLINO (projekt) NA LATA 2005 2007 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2008 2011 1 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP ......................................................................................................................... 4 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 2. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY KARLINO ...................................... 6 2.1. 2.2. 2.3. 3. WPROWADZENIE...................................................................................................... 4 PODSTAWA OPRACOWANIA...................................................................................... 4 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU ............................................................................ 4 CEL PROGRAMU ....................................................................................................... 5 ZAWARTOŚĆ PROGRAMU ......................................................................................... 5 POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE GMINY .................................................................... 6 DEMOGRAFIA, LUDNOŚĆ I SYSTEM OSADNICZY GMINY ............................................ 6 GOSPODARKA .......................................................................................................... 6 CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ INFRASTRUKTURY OCHRONY ŚRODOWISKA .................................................................................... 8 3.1. KRAJOBRAZ I FORMY UŻYTKOWANIA TERENU ......................................................... 8 3.2. ZASOBY I RÓŻNORODNOŚĆ PRZYRODNICZA OBSZARU GMINY ................................ 10 3.2.1 Uwarunkowania przyrodnicze ..................................................................... 10 3.2.2 Chronione gatunki flory i fauny na obszarze gminy .................................... 11 3.2.3 Obszary i obiekty przyrodnicze objęte ochroną prawną ............................ 12 3.2.5 Obszary i obiekty przyrodnicze predysponowane do ochrony prawnej ...... 12 3.3. UWARUNKOWANIA KLIMATYCZNE ........................................................................ 17 3.4. TECHNICZNA INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA ...................................... 17 3.4.1 Zaopatrzenie w wodę ......................................................................................... 17 3.4.2 Kanalizacja i oczyszczanie ścieków ............................................................. 19 3.4.3 Gospodarka odpadami ............................................................................... 20 3.4.4 Gospodarka cieplna, gazownictwo i energetyka ......................................... 22 4. STAN I ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY KARLINO ................................................................................................................. 24 4.1 ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH .......................... 24 4.2 ZANIECZYSZCZENIA POWIERZCHNI ZIEMI .............................................................. 25 4.3 ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ........................................... 26 4.4 INNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA ........................................................................... 28 4.4.1 Hałas............................................................................................................ 28 4.4.2 Promieniowanie ........................................................................................... 28 4.5 NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA ......................................................... 28 5. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ....... 29 5.1. 5.2. 5.3. PROGRAMY SEKTOROWE I REGIONALNE ................................................................ 29 CELE, ZAŁOŻENIA I KIERUNKI ROZWOJU GMINY..................................................... 29 ZAŁOŻENIA POLITYKI EKOLOGICZNEJ W ODNIESIENIU DO GMINY, LIMITY RACJONALNEGO WYKORZYSTANIA ZASOBÓW ŚRODOWISKA .................................. 35 5.3.1 Limity krajowe ujęte w „II Polityce ekologicznej państwa” ....................... 36 5.3.2 Podział limitów krajowych na limity wojewódzkie i powiatowe ................. 37 5.3.3 Limity racjonalnego wykorzystania środowiska w województwie zachodniopomorskim ujęte w WPOŚ ........................................................... 37 5.3.4 Limity racjonalnego wykorzystania środowiska w powiecie białogardzkim ujęte w PPOŚ ............................................................................................... 38 2 5.3.5 6. Gminny poziom limitów racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska39 CELE EKOLOGICZNE I KIERUNKI ICH REALIZACJI ................................ 41 6.1. 6.2. CELE EKOLOGICZNE DO ROKU 2011 WRAZ Z KIERUNKAMI DZIAŁAŃ ...................... 42 CELE EKOLOGICZNE DO ROKU 2008 ....................................................................... 50 7. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ I URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH ............................................................................... 53 8. MONITORING I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM, W TYM PROGRAMEM ......................................................................................................... 61 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 MONITORING STANU ŚRODOWISKA ORAZ MONITORING POLITYKI EKOLOGICZNEJ . 61 ZARZĄDZANIE PROGRAMEM .................................................................................. 62 HARMONOGRAM WERYFIKACJI CELÓW I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ ORAZ TERMINÓW PRZYGOTOWYWANIA RAPORTÓW Z WYKONANIA PROGRAMU ................................ 62 EDUKACJA EKOLOGICZNA ..................................................................................... 63 UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O STANIE ŚRODOWISKA I WYKONANIU PROGRAMU .............................................................................................................................. 63 3 1. WSTĘP 1.1. Wprowadzenie Program ochrony środowiska ma za zadanie pomoc w rozwiązywaniu istniejących problemów, a także przeciwdziałać zagrożeniom, które mogą pojawić się w przyszłości. „Program ochrony środowiska dla Gminy Karlino” jest zarówno długoterminowym planem strategicznym do roku 2012, jak też planem wdrożeniowym na lata 2005 - 2008. W myśl art. 10 Ustawy o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001r. (Dz.U. z 2001r. Nr 100, poz. 1085) niniejszy program ochrony środowiska został opracowany zgodnie z polityką ekologiczną państwa. Wdrożenie programu umożliwi osiągnięcie celów założonych w tej polityce oraz realizację zasad, a także stworzenie i funkcjonowanie na analizowanym obszarze zintegrowanego zespołu instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska naturalnego, spełniającego wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska. 1.2. Podstawa opracowania Opracowanie niniejszego gminnego programu ochrony środowiska wynika z: art. 10 Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001r. Nr 100, poz. 1085), art. 17 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001r. Nr 62, poz. 627): Gmina w celu realizacji polityki ekologicznej państwa sporządza gminny program ochrony środowiska uwzględniając wymagania art. 14 ww. ustawy, tj.: na podstawie aktualnego stanu środowiska określa w szczególności: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno – ekonomiczne i środki finansowe. 1.3. Główne założenia programu W związku z tym, że istnieje ścisła zależność pomiędzy stanem środowiska, jakością jego poszczególnych komponentów i rozwojem gospodarczym regionu, w programie zaprezentowano: podejście sektorowe, w odniesieniu do analizy aktualnego stanu środowiska oraz monitorowania jego przyszłych zmian, podejście integralne, dotyczące określenia działań niezbędnych do realizacji w dziedzinie ochrony środowiska, związanych z głównymi kierunkami rozwoju gminy. Niniejszy Gminny Program Ochrony Środowiska uwzględnia: założenia, kierunki rozwoju, zadania oraz inne dane istotne przy sporządzaniu ww. dokumentu, wynikające, m.in. z opracowań, tj.: 4 - strategia rozwoju gminy, - projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, - waloryzacja przyrodnicza gminy, - programy gospodarki wodno-ściekowej, - gminny plan gospodarki odpadami, - inwestycyjne plany wieloletnie, - raport WIOŚ o stanie środowiska na terenie gminy (2004r.). Przy sporządzaniu niniejszego Gminnego Programu Ochrony Środowiska zostały uwzględnione wymagania obowiązujących przepisów prawnych, dotyczących ochrony środowiska i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Ponadto przy sporządzaniu niniejszego Gminnego Programu Ochrony Środowiska uwzględnione zostały: wytyczne Ministerstwa Środowiska dotyczące opracowywania programów ochrony środowiska, II Polityka ekologiczna państwa, Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa, Program ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego (2003r.), Raport o stanie środowiska województwa zachodniopomorskiego w 2001 roku, Program ochrony środowiska Powiatu Białogardzkiego (2003r.). 1.4. Cel programu Gminny program ochrony środowiska daje wytyczne dla formułowania polityki ochrony środowiska w gminie. Zawarte w nim zadania pozwolą zapewnić odpowiednie warunki życia mieszkańców gminy przy zakładanym rozwoju gospodarczym. Długoterminowy cel programu sformułowany został następująco: HARMONIJNY, ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ GMINY, W KTÓRYM WYMAGANIA OCHRONY ŚRODOWISKA MAJĄ NIE TYLKO ISTOTNY WPŁYW NA PRZYSZŁY CHARAKTER REGIONU, ALE RÓWNIEŻ WSPIERAJĄ JEGO ROZWÓJ GOSPODARCZY. 1.5. Zawartość programu Opracowanie niniejsze obejmuje zakresem: określenie aktualnego stanu środowiska w Gminie, prognozowane zmiany w zakresie ochrony środowiska, działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie ochrony środowiska, określenie celów, zadań i instrumentów finansowych służących realizacji zamierzonych celów, system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Karlino na lata 2005-2007 z perspektywą na lata 2008-2011 stanowi integralną część niniejszego Programu Ochrony Środowiska. 5 2. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY KARLINO 2.1. Położenie administracyjne gminy Gmina Karlino położona jest w północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie białogardzkim. Od północy graniczy ona z gminą Dygowo i Będzino, od wschodu z gminą Biesiekierz, od południa z gminami Białogard i Sławoborze, natomiast od zachodu z gminą Gościno. Jej powierzchnia wynosi 141,02 km 2. Usytuowana u skrzyżowania drogi krajowej nr 6 Szczecin – Gdańsk oraz drogi wojewódzkiej nr 163 do Kołobrzegu. 2.2. Demografia, ludność i system osadniczy gminy Obszar Gminy Karlino zamieszkuje 9 450 osób, w tym 5 970 w mieście. Stopień bezrobocia w roku 2004 wynosił 49%. Podstawowym źródłem utrzymania na terenach wiejskich – w większości po dawnych PGR-ach jest rolnictwo. W tabelach poniżej przedstawiono dane ogólne na temat struktury zabudowy na obszarze gminy. TABELA 2-1 RODZAJ ZABUDOWY WRAZ Z LICZBĄ MIESZKAŃCÓW NA TERENIE GMINY KARLINO - STAN AKTUALNY Typ zabudowy Wielorodzinna Jednorodzinna Zagrodowa Gmina Karlino razem: Źródło: Na podstawie danych z Urzędu Gminy Ilość budynków 211 330 496 1 037 Liczba mieszkańców 4 077 1 892 3 481 9 450 Sytuację demograficzną gminy prezentuje poniższa tabela. TABELA 2-2 LICZBA LUDNOŚCI NA TERENIE GMINY KARLINO - STAN 1995 – 2003 R. GMINA KARLINO obszar miejski obszar wiejski LICZBA LUDNOŚCI 1995 r. 6 125 3 515 2000 r. 6 062 3 443 2004 r. 5 970 3 480 Źródło: Na podstawie danych z Urzędu Gminy W 2005 r. zostanie otwarta „SOS Wioska Dziecięca” w Karlinie. Zamieszkiwać ją będzie 100 dzieci. 2.3. Gospodarka W Gminie Karlino dominuje przemysł drzewny, związany z wydobyciem i przerobem ropy naftowej i gazu oraz z działalnością rolniczą. Zarejestrowanych jest 453 prywatnych podmiotów gospodarczych. Charakterystykę działalności gospodarczej na terenie gminy prezentuje tabela poniżej. 6 TABELA 2-3 CHARAKTERYSTYKA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ - ILOŚĆ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH NA TERENIE GMINY KARLINO – STAN 2004 R. rodzaj działalności gospodarczej produkcja wyrobów usługi przemysłowe produkcyjno-usługowe budownictwo transport handel gastronomia usługi materialne usługi niematerialne RAZEM Małych 25 60 3 45 24 183 12 18 83 453 ILOŚĆ PODMIOTÓW średnich 1 - dużych 1 - 1 1 Źródło: Na podstawie danych z Urzędu Gminy Głównym źródłem utrzymania mieszkańców wsi jest rolnictwo. 76,64% całej powierzchni gminy stanowią grunty orne, 23,13% to użytki zielone, tylko 0,23% - sady. Przeważają gleby III, IV i V klasy bonitacyjnej. Struktura wielkości gospodarstw: 1-2 ha (26,1%), 3-5 ha (14,4%), 6-10 ha (7,6%), 11-15 ha (14,1%), 16-100 ha (34,7%), pow. 100 ha (3,1%). Prawie wszystkie gospodarstwa są własnością prywatną – 96,9%, państwowe stanowią 0,7%, a będące własnością spółki – 2,4%. 7 3. CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ INFRASTRUKTURY OCHRONY ŚRODOWISKA 3.1. Krajobraz i formy użytkowania terenu Geomorfologia, rzeźba terenu Rzeźba powierzchni gminy została ukształtowana w wyniku działalności ostatniego, północnopolskiego zlodowacenia. Współczesne formy geomorfologiczne występujące w pasie Pobrzeża Pomorskiego są efektem działalności lądolodu skandynawskiego. Na przeważającym obszarze gminy dominuje krajobraz młodoglacjalny wysoczyzn dennomorenowych. Charakteryzuje się on łagodnym pofalowaniem powierzchni, opadającej stopniowo w kierunku północnym. Krajobraz wysoczyzny urozmaicają doliny i rynny polodowcowe. Geologia Pod względem tektonicznym Gmina Karlino leży na granicy dwóch jednostek geologiczno – strukturalnych - wału pomorskiego i niecki pomorskiej. Obszar wału pomorskiego podzielony jest szeregiem uskoków związanych z liniami nieciągłości w podłożu cechsztynu. Wzdłuż stref nieciągłości występują procesy tektoniczne w wyniku których powstał szereg form wypukłych i wklęsłych. W obrębie wału pomorskiego i częściowo niecki pomorskiej pod osadami trzeciorzędowymi występują osady jury środkowej i górnej, a także kredy górnej o miąższości przekraczającej 1000 m. Składają się na nie wapienie, margle, opoki oraz kreda pisząca. Rzeźba powierzchni podczwartorzędowej wału pomorskiego jest mocno urozmaicona na co ma wpływ szereg czynników, m.in. procesy erozji, denudacji, tektoniki solnej, erozja lodowcowa. Występuje szereg kulminacji zbudowanych z utworów jurajskich i trzeciorzędowych. Spośród osadów trzeciorzędowych przeważają piaski, mułki i iły z miocenu oraz iły septariowe, mułowce i mułki oligoceńskie. Utwory czwartorzędowe tworzą osady trzech zespołów zlodowaceń i interglacjałów oraz utworów holoceńskich. Najstarsze zlodowacenie południowopolskie reprezentują dwa poziomy glin przedzielone osadami zastoiskowymi i wodnolodowcowymi. Zlodowacenie środkowopolskie pozostawia po sobie kolejne 3-4 poziomy glin lodowcowych, z mułkami i piaskami będącymi osadami płytkiego zbiornika zastoiskowego podścielonymi osadami wodnolodowcowymi z okresu transgresji lądolodu. Ostatecznie istniejąca rzeźba terenu ukształtowała się podczas zlodowacenia północnopolskiego, a zwłaszcza w jego ostatnim stadiale pomorsko-leszczyńskim i okresie występowania lodowca. Wśród najmłodszych osadów wyróżnić można gliny zwałowe, osady wodnolodowcowe i zastoiskowe z okresu wycofywania się lodowca oraz zespół osadów zróżnicowanych genetycznie, związanych z fazą postojową oraz cofania się lądolodu. Powstała równina falista moreny dennej zbudowana jest głównie z bloków glin zwałowych oraz piasków i żwirów lodowcowych. Dla powierzchni moreny dennej w granicach gminy charakterystyczne są liczne rynny i doliny odpływu wód roztopowych lodowca oraz obniżenia powytopiskowe na 8 wysoczyznach. Dodatkowo w trakcie fazy pomorskiej oraz w okresie deglacjacji wytworzył się szereg form szczelinowych. Należą do nich przede wszystkim wyraźnie wykształcone pagóry kemowe w południowej części gminy, zbudowane z piasków i żwirów osadzonych w szczelinach lodowca. Geomorfologia Na obszarze gminy Karlino dominuje krajobraz młodoglacjalny charakterystyczny dla wysoczyzn dennomorenowych. Do szczególnych form ukształtowania krajobrazu występujących w gminie, należy zaliczyć formy pochodzenia: lodowcowego, wodno-lodowcowego, rzecznego, denudacyjnego, formy utworzone przez roślinność, na skutek działalności człowieka. Formy te powstały w wyniku zamierania dużych fragmentów lądolodu, które w późniejszym okresie deglacjacji rozpadały się na szereg mniejszych brył. Warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne Charakter gleb gminy Karlino jest związany z podłożem na jakim się wytworzyły. Przeważająca powierzchnia wysoczyzny morenowej zbudowana jest z glin zwałowych piaszczystych. Na niej wytworzyły się głównie gleby brunatne wyługowane i brunatne należące do kompleksu żytniego dobrego. Występują one w okolicach Mierzyna, Syrkowic, Karścina i Koziej Góry. Gleby słabsze kompleksu żytniego słabego oraz miejscami kompleksu żytniego bardzo słabego wytworzone na piaskach naglinnych, fluwoglacjalnych oraz osadach kemów występują w okolicach Karlina, Krzywopłotów, Karwina oraz Domacyna. W obniżeniach powytopiskowych na namułach i torfach powstały czarne ziemie (okolice Pobłocia Wielkiego i Domacyna) oraz gleby torfowe i torfowo-glejowe. W dolinach rzek Parsęty i Radwi występują mady piaszczyste i torfy niskie. Gleby torfowe i torfowo-glejowe występują także w dolinie Pokrzywnicy i Dolinie Pysznicy oraz w obniżeniach daszewskich. Są to zwykle użytki pobagienne 3 klasy. Udział gleb według klas bonitacji rolniczej wynosi: - IIIA – 621 ha (7,5%), - IIIB – 1 717 ha (20,8%) - IVA – 3 378 ha (40,9%) - IVB – 1 769 ha (21,4%) - V – 624 ha (7,5) - VI – 114 (1,4%). Wody powierzchniowe Wody powierzchniowe zajmują na terenie gminy 1,62 % jej powierzchni, przy czym 1,60% (155 ha) przypada na wody płynące (0,51% wody płynące; 0,59 % rowy), a tylko 0,02 % (3 ha) na wody stojące. Obszar gminy Karlino w całości należy do zlewni Przymorza, będąc odwadnianym przez rzekę Parsętę i jej dopływy. Podstawowymi ciekami gminy są: - Parsęta płynąca z południa na północ przez środkową część gminy, - Radew prawy dopływ Parsęty płynący wzdłuż południowo – wschodniej granicy gminy, 9 - Pokrzywnica lewy dopływ Parsęty płynący wzdłuż południowo-wschodniej granicy gminy, - Młynówka – lewy dopływ Pokrzywnicy odwadniający południowo – zachodnią część gminy, - Pysznica – prawy dopływ Parsęty przepływający przez północną część gminy, - Dopływ Parsęty z okolic Wietszyna. Wykaz rzek w obrębie gminy Karlino prezentuje TABELA 2-1. TABELA 3-1 WYKAZ RZEK W OBRĘBIE GMINY KARLINO Lp. Rzeka Długość całkowita Szerokość doliny - - [km] [m] 1 2 3 Parsęta Radew Młynówka 139 85 15 4 Pysznica 20 100-300 200-250 Płynie wąską doliną początkowo w kierunku północno-wschodnim, a następnie na południe 400 Szerokość / Głębokość koryta [m] Całkowita powierzchnia dorzecza [km2] 10-25/3,5-4,5 10-20/2-3 - 3 150,9 1 058,0 62,0 - 66,0 Źródło: Oprac. na podstawie danych z Urzędu Gminy Wody stojące zajmują w gminie Karlino 0,02 % powierzchni. W granicach gminy brak większych zbiorników wodnych. Na powierzchnię wód stojących składają się niewielkie stawy śródpolne i oczka polodowcowe. Wody podziemne Obszar województwa zachodniopomorskiego położony jest w obrębie Pomorskiego Regionu Hydrogeologicznego. Występowanie poziomów wodonośnych jest ściśle związana z budową geologiczną – warunkuje ona istnienie skał umożliwiających gromadzenie się wody. Wg danych WIOŚ (2000) obszar gminy Karlino wraz z innymi gminami w obrębie zlewni Parsęty, został zakwalifikowany przez RZGW w Szczecinie do podregionu bilansowego „Parsęta” Nr 520201. Stan rozpoznania zasobów na rok 1998: powierzchnia 1 913 km2, zasoby odnawialne 674 760 m 3/d. Nie przeprowadza się monitoringu wód podziemnych w gminie pod względem czynników fizykochemicznych. 3.2. Zasoby i różnorodność przyrodnicza obszaru gminy 3.2.1 Uwarunkowania przyrodnicze Na terenie miasta Karlino istnieją trzy parki rekreacyjne o łącznej powierzchni 2,3 ha. Opiekę nad tymi „obiektami” sprawuje Gmina. Co roku prowadzone są roboty porządkowe tj. koszenie traw, plewienie rabat kwiatowych i terenów zakrzewionych, utrzymanie alejek, naprawa ławek, dosadzanie drzew i krzewów itp.. 10 Na terenie gminy Karlino zewidencjonowanych jest 12 dwanaście parków przypałacowych i wiejskich, zlokalizowanych w miejscowościach: Karścino, Kozia Góra, Krukowo, Malonowo, Mierzynek, Poczernino, Syrkowice, Wyganów, Mierzyn, Pobłocie Wielkie, Domacyno i Lubiechowo. Wszystkie wymienione parki poddane są ochronie prawnej. Spośród 574 gatunków roślin naczyniowych występujących współcześnie na terenie gminy Karlino 24 (4,18 % flory) podlega ustawowej ochronie gatunkowej, w tym 15 gatunków chronionych całkowicie (sosna górska, jarząb szwedzki, cis pospolity) i dziewięć gatunków chronionych częściowo. Zanotowano też 18 stanowisk grzybów i porostów polegających całkowitej ochronie: sromotnika bezwstydnego, odnożycy jesionowej, odnożycy mączystej, odnożycy kępkowej i tarczownicy kielichowatej. Na terenie gminy istnieją dwa projekty obszarów do ochrony w ramach projektowanej sieci ECONET-PL, są to korytarze ekologiczne umożliwiające rozprzestrzenianie się gatunków pomiędzy obszarami węzłowymi, ukierunkowują przepływ materii i informacji biologicznej w krajobrazie tj. krajowy korytarz ekologiczny – obejmuje rzekę Parsętę na całej długości; jego zadaniem jest połączenie pomiędzy międzynarodowym obszarem węzłowym na północy i na południu, krajowy korytarz ekologiczny – obejmuje rzekę Radew na całej długości; jego zadaniem jest połączenie międzynarodowych obszarów węzłowych za pośrednictwem korytarza ekologicznego. 3.2.2 Chronione gatunki flory i fauny na obszarze gminy Chronione gatunki flory Gmina Karlino leży na obszarze dwóch mezoregionów fizyczno-geograficznych: równinie Gryfickiej i Białogardzkiej. Pociąga to za sobą występowanie określonych warunków klimatycznych, które determinują skład i zróżnicowanie zespołów roślinnych. Waloryzacja florystyczna gminy Karlino pozwoliła na zestawienie listy 583 gatunków roślin naczyniowych z 316 rodzajów. Najliczniej we florze gminy reprezentowane są następujące rodzaje: turzyca (23 gatunki), wierzba (10 gatunków), przetacznik (10 gatunków), rdest (8 gatunków), sit (8 gatunków), szczaw (8 gatunków) i przytulia (7 gatunków). Dziewięć gatunków z listy roślin naczyniowatych gminy Karlino nie występują już na jej terenie. Wg „Waloryzacji przyrodniczej gminy Karlino” (oprac. z 2001 r.) stwierdzono, iż na terenie gminy występuje 24 gatunków flory naczyniowej objętych ochroną, z czego 15 całkowitą i 9 częściową. Zanotowano też 18 stanowisk grzybów i porostów podlegających całkowitej ochronie: sromotnika bezwstydnego, odnożycy jesionowej, odnożycy mączystej, odnożycy kępkowej i tarczownicy kielichowatej. Gatunki chronione fauny Fauna bezkręgowa gminy Karlino poznana jest w stanie znikomym. Mimo długiej historii oraz ciekawym układzie wytworzonych ekosystemów gmina traktowana była po macoszemu w 11 kwestii poznania fauny zwierząt bezkręgowych. Na skład fauny gminy ma wpływ wiele czynników, m.in.: - dość łagodny klimat o cechach klimatu morskiego, - ukształtowanie terenu będące efektem przede wszystkim działalności ostatniego zlodowacenia, spływu dużych mas wody, wpływ wiatru, - występowanie kilku cieków wodnych, licznych drobnych okresowych cieków i nielicznych siedlisk podmokłych, - duże pokrycie terenu gruntami, łąkami i pastwiskami. Powyższe czynniki umożliwiły osiedlenie się dotychczas stwierdzonych gatunków bezkręgowców i kręgowców. Dotychczas stwierdzono 238 gatunków zwierząt, z tego: 115 gatunków bezkręgowców oraz 123 gatunki kręgowców. Na obszarze gminy zarejestrowano: 15 gatunków ryb, 5 gatunków płazów, 2 gatunki gadów, 78 gatunków ptaków, 23 gatunki ssaków. 3.2.3 Obszary i obiekty przyrodnicze objęte ochroną prawną Na terenie gminy Karlino nie występują powierzchniowe formy ochrony. Do rejestru pomników przyrody wpisano wcześniej siedem obiektów obejmujących pojedyncze drzewa i grupę jodeł. Lista tych drzew pomnikowych przedstawia tabela nr 3-2. TABELA 3-2 WYKAZ POMNIKÓW PRZYRODY NA TERENIE GMINY KARLINO Obiekt dąb szypułkowy lipa szerokolistna buk zwyczajny wiąz górski klon jawor Opis obiektu obwód 570 cm, wys. 25 m obwód 370 cm obwód 380 cm obwód 480 cm obwód 420 cm, wys. 30 m jodła pospolita 5 szt. drzew o obwodzie 160 – 280 cm i wysokości do 38 m grab pospolity obwód 380 cm, wys. 17 m Lokalizacja Krukowo, przy ruinach kościoła Lubiechowo (park) Lubiechowo (park) Lubiechowo (park) Nadleśnictwo Gościno, leśnictwo Karlino, obręb Dygowo, oddz. 85b Nadleśnictwo Gościno, leśnictwo Karlino, obręb Dygowo, oddz. 85b Karścino przy bramie kościoła Źródło: Dane z Waloryzacji przyrodniczej Gminy Karlino, 2001 r. 3.2.5 Obszary i obiekty przyrodnicze predysponowane do ochrony prawnej Obszary i obiekty na terenie Gminy Karlino zasługujące na ochronę prawną i powołanie na podstawie ustawy o ochronie przyrody (wg „Waloryzacji przyrodniczej gminy Karlino” opracowanej w 2001 r.) podzielono na następujące grupy: rezerwat przyrody (1), obszar chronionego krajobrazu (2), użytki ekologiczne (9), zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (4), obszary cenne przyrodniczo (15). 12 Rezerwat przyrody Na terenie Gminy Karlino zaproponowano utworzenie 1 rezerwatu przyrody – „Mszar sosnowy”. Położenie – pododdział 379d (nadleśnictwo Gościno, oddział Dygowo), przy NE granicy gminy, ok. 1,6 km NE od Wyganowa. Przedmiotem ochrony jest mszar sosnowy, brzezina bagienna. Celem ochrony jest ochrona roślinności torfowiska wysokiego. Wskazania konserwatorskie i planistyczne: - zakaz eksploatacji torfu, - zakazy zawarte w art. 23a ustawy o ochronie przyrody. Obszar chronionego krajobrazu Na terenie Gminy Karlino zaproponowano 2 obszary chronionego krajobrazu: ”Rynna Wietszyńska” ciągnie się od zachodniej granicy gminy, na północ od wsi Karścino w kierunku SE do doliny rzecznej Parsęty. Przedmiotem ochrony jest zachowanie interesujących form krajobrazowych, geomorfologicznych, łąk podmokłych i zapobieżenie ich degradacji. Celem ochrony jest zachowanie specyficznego krajobrazu doliny i jej stoków oraz łąk podmokłych istotnych jako miejsca cennego dla ptaków oraz płazów. Możliwość przemieszczania się zwierząt z terenów podmokłych znajdujących się w gminie Gościno oraz połączenie tych obszarów z doliną Parsęty. Wskazania konserwatorskie i planistyczne: - zakaz lokalizacji obiektów wysokościowych (wysokie kominy, anteny nadawcze i maszty przekaźnikowe wyższe od przeciętnej wysokości drzew w miejscu lokalizacji, - zakaz prowadzenia napowietrznych liniowych urządzeń inżynieryjnych, - zachowanie sposobu użytkowania dna dolin, - ochrona stref krawędziowych dolin przed erozją, - zakazy zawarte w art. 26a ustawy o ochronie przyrody. ”Karlino – Daszewo” zlokalizowany w dolinie rzeki Pysznicy, doliny Daszewskiego Bagna, doliny położonej na północ od Daszewa. Przedmiotem ochrony jest krajobraz dolin odpływu wód roztopowych lodowca o znacznej roli krajobrazotwórczej oraz kompleks łąk podmokłych w północnej części gminy. Celem ochrony jest zachowanie specyficznego krajobrazu dolin torfowych oraz zapobieżenie ich degradacji oraz ochrona łąk podmokłych jako miejsca cennego dla ptaków oraz płazów. Wskazania konserwatorskie i planistyczne: - zakaz lokalizacji obiektów wielkokubaturowych, - zakaz lokalizacji obiektów wysokościowych (wysokie kominy, anteny nadawcze i maszty przekaźnikowe wyższe od przeciętnej wysokości drzew w miejscu lokalizacji) w obrębie dna i zboczy dolin, - zakaz prowadzenia napowietrznych liniowych urządzeń inżynieryjnych, - ochrona zadrzewień i zakrzaczeń dna i zboczy dolin, - zapisanie zakazów zawartych w art. 26a ustawy o ochronie przyrody. 13 Użytki ekologiczne W tabeli poniżej zestawiono użytki ekologiczne (9) proponowane do utworzenia na terenie Gminy Karlino wg „Waloryzacji przyrodniczej Gminy Karlino” (oprac. w 2001 r.). TABELA 3-3 UŻYTKI EKOLOGICZNE PROPONOWANE DO UTWORZENIA NA TERENIE GMINY KARLINO Nazwa użytku ekologicznego Dolina Pysznicy Lokalizacja Przedmiot i cel ochrony Podmokłe tereny przylegające od północy do wsi Daszewo i ciągnące się w kierunku północnym do wsi Syrkowice i Koloni Daszewo ochrona ptaków wróblowatych i chruścieli łąk podmokłych osadzonych na torfowisku niskim: derkacz, skowronek, świergotek łąkowy, pliszka siwa, świerszczak, strumieniówka, trzcinniczek, zaganiacz, trznadel, potrzos, potrzeszcz; ochrona krajobrazu, ochrona terenów podmokłych zabezpieczenie zbiorowiska hydrofitów zakorzenionych na dnie, zanurzonych o liściach pływających, zbiorowiska szuwarowe, zbiorowiska zaroślowe; ochrona roślinności wodnej i nadbrzeżnej starorzeczy, ochrona krajobrazu, pielęgnacja cech regionalnych, ochrona szlaku wędrówek łososiowatych Salmonidae do tarlisk, ochrona siedlisk troci wędrownej, lipienia, łososia, pstrąga potokowego, pstrąga tęczowego, ochrona siedlisk i miejsc rozrodu ptaków wodno-błotnych brzezina bagienna, łozowiska; ochrona gatunków torfowisk niskich i przejściowych Starorzecze Parsęty Starorzecze Parsęty przy zachodniej granicy miasta Karlino, rozciągnięte na odcinku ok. 3,5 km Daszewskie Bagno Pododdział 106a (nadleśnictwo Gościno, oddział Dygowo), Daszewskie Bagno. Wzgórze o wys. 67,29 m n.p.m. 300 m na południe od wsi Domacyno, 150 m po prawej stronie drogi z wsi Zwartowo do wsi Rokosowo Obszar nieużytków z roślinnością ruderalną, ograniczony od zachodu drogą z Karlina do Kołobrzegu, od południa drogą z Karlina do wsi Daszewo, od południa linią kolejową z Karlina do Kołobrzegu. Oddziały – 383, 384 (nadleśnictwo Gościno, oddział Dygowo), ok. 1 km SE od Wyganowa Wzgórze Domaszyno Tygrzykowe Łąki Torfowisko koło Wyganowa Starorzecze Radwi SE kraniec gminy, ok. 1 km SE od Karlinka, oddział 612 Źródliskowe Łęgi Oddziały – 85, 99, 113, 114 (nadleśnictwo Gościno, oddział Dygowo), pochyłe zbocza po obu stronach Parsęty, ok. 1 km SW od Poczernina i ok. 1,2 km NE od Lubiechowa Przy zachodniej granicy gminy, po obu stronach drogi polnej odchodzącej na N od szosy Karwin – Robuń Karwin wzgórze porośnięte roślinnością żywicielka gatunków zwierząt chronionych; miejsce występowania pazia królowej, trzmiela ziemnego, trzmiela kamiennika ochrona miejsca występowania tygrzyka paskowanego, trzmiela ziemnego różne etapy sukcesji prowadzącej do zarastania torfowisk przejściowych; ochrona roślinności mszarnych torfowisk przejściowych ols porzeczkowy, łęg jesionow- olszowy, grąd ze starodrzewiem dębowym, łąki trzęślicowe, starorzecza Radwi; ochrona roślinności torfowisk niskich i dolin rzecznych źródliskowe łęgi i grądy; ochrona roślinności i krajobrazu doliny rzecznej Zbiorowiska pleustonowe, zbiorowiska hydrofitów zakorzenione na dnie, zbiorowiska terofitów letnich, zbiorowiska szuwarowe, zbiorowiska zaroślowe; ochrona roślinności śródpolnych siedlisk marginalnych (oczek wodnych i zagłębień bezodpływowych) Źródło: Oprac. na podst. „Waloryzacji przyrodniczej Gminy Karlino”, 2001 r. 14 Zespoły przyrodniczo - krajobrazowe Na terenie Gminy Karlino zaproponowano wg „Waloryzacji przyrodniczej Gminy Karlino” (oprac. z 2001 r.) utworzenie 4 zespołów przyrodniczo – krajobrazowych. TABELA 3-4 ZESPOŁY PRZYRODNICZO – KRAJOBRAZOWE PROPONOWANE DO UTWORZENIA NA TERENIE GMINY KARLINO Nazwa zespołu przyrodniczo krajobrazowego Dolina Parsęty Lokalizacja Przedmiot i cel ochrony Dolina rzeczna Parsęty wraz z fragmentami lasu i starorzeczem, na całym odcinku w granicach gminy Karlino. Dolina Radwi Odcinek Radwi od miejsca połączenia z Parsętą do granicy gminy Karlino oraz pas ziemi po obu stronach rzeki. Dolina Pokrzywnicy Obejmuje nurt cieku Pokrzywnica i przylegające tereny podmokłe i leśne. Kemy koło Malanowa W południowo – zachodniej części gminy, pomiędzy doliną Młynówki, a drogą Karlino – Rokosowo. rzeka Parsęta wraz z brzegami i przylegającymi fragmentami lasów, terenów podmokłych i starorzecza, celem jest zachowanie w niezmienionym stanie nurtu Parsęty wraz z cennymi obszarami jej doliny; ochrona brzegów rzeki przed zdewastowaniem; zachowanie miejsc rozrodu i regularnego przebywania chronionych i rzadkich gatunków zwierząt; zachowanie walorów krajobrazowych zachowanie w niezmienionym stanie nurtu rzeki Parsęty wraz z cennymi obszarami jej doliny; ochrona brzegów rzeki przed zdewastowaniem; zachowanie miejsc rozrodu i regularnego przebywania chronionych i rzadkich gatunków zwierząt; zachowanie walorów krajobrazowych zachowanie w niezmienionym stanie nurtu rzeki Parsęty wraz z cennymi obszarami jej doliny; ochrona brzegów rzeki przed zdewastowaniem; zachowanie miejsc rozrodu i regularnego przebywania chronionych i rzadkich gatunków zwierząt; zachowanie walorów krajobrazowych przedmiotem ochrony jest krajobraz młodoglacjalny równiny dennomorenowej o urozmaiconej rzeźbie terenu, z licznymi wzgórzami kemowymi; celem ochrony jest zachowanie i promocja krajobrazu ww. terenu Źródło: Oprac. na podst. „Waloryzacji przyrodniczej Gminy Karlino”, 2001 r. Pomniki przyrody Na terenie gminy Karlino stwierdzono wg „Waloryzacji przyrodniczej gminy Karlino” (oprac. z 2001 r.) 40 obiektów, które spełniają cechy pomników przyrody, są to wyłącznie drzewa o rozmiarach pomnikowych. W tabeli poniżej zamieszczono wykaz pomników przyrody proponowanych do ochrony. TABELA 3-5 POMNIKI PRZYRODY PROPONOWANE DO OCHRONY NA TERENIE GMINY KARLINO Lokalizacja Domacyno – przy boisku Opis obiektu (średnica/wysokość) Dąb szypułkowy – 590 cm/25 m Domacyno – przy boisku Domacyno - park Grąd nad Radwią – przy drodze polnej z przystanku PKS Karlinko do rzeki Grąd nad Radwią – grupa Dąb szypułkowy – 480 cm/25 m Dąb szypułkowy – 395 cm/21 m Dąb szypułkowy – 405 cm/22 m Uwagi Złamany konar, stan dobry, kilka konarów zamiera Stan dobry Stan dobry - Dąb szypułkowy – 350 cm/ 21 m Stan bardzo dobry 15 starych dębów w głębi za PP4 Grąd nad Parsętą – wzniesienie na W od NW granicy Karlina, oddział 111 Pobłocie Wlk. – park za dworkiem Pobłocie Wlk. – park za dworkiem Pobłocie Wlk. – park za dworkiem Krukowo – park za kapliczką przy polanie Krukowo – park przy drodze na polanę, za kapliczką Krukowo – park za kapliczką, przy polanie Karścino – park za domkiem ogrodnika Poczernino – park przy dworku Syrkowice – park, przed wejściem do dworku Karścino – park, nad stawem Krukowo – aleja przy drodze do wsi z Karścina Krukowo – aleja przy drodze do wsi z Karścina Krukowo – aleja przy drodze do wsi z Karścina Lubiechowo – park Karściono – przy kościele Lubiechowo – park Domacyno – park Domacyno – park Mierzyn – park Mierzyn – park Mierzyn – park Mierzyn – park Domacyno – park Domacyno – park Lubiechowo – park Karścino – aleja przy drodze do wsi Lubiechowo – park Grąd nad Parsętą – zbocze koło Poczernina, oddział 85 Poczernino – park przy dworku Grąd nad Parsętą – zbocze koło Poczernina, oddział 85 Mierzyn – park Lubiechowo – park, aleja koło folwarku Mierzyn – park Mierzyn – park Dąb szypułkowy – 420 cm/24 m Stan bardzo dobry Dąb szypułkowy – 425 cm/15 m Stan dobry Dąb szypułkowy – 415 cm/25 m Stan bardzo dobry Dąb szypułkowy – 365 cm/25 m Stan bardzo dobry Dąb szypułkowy – 580 cm/18 m Część korony zamiera Dąb szypułkowy – 580 cm/16 m Dąb szypułkowy – 560 cm/17 m Złamany konar, część korony zamiera Część korony zamiera Dąb szypułkowy – 340 cm/25 m Stan dobry Dąb szypułkowy – 330 cm/22 m Jesion wyniosły – 520 cm/19 m Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Jesion wyniosły – 310 cm Jesion wyniosły – 330 cm/20 m Złamany pień, zamiera Stan bardzo dobry Jesion wyniosły – 310 cm/20 m Stan bardzo dobry Jesion wyniosły – 300 cm/20 m Stan bardzo dobry Jesion wyniosły – 300 cm/20 m Buk zwyczajny – 415 cm/23 m Buk zwyczajny – 310 cm/20 m Buk zwyczajny – 350 cm/21 m Buk zwyczajny – 300 cm/21 m Buk zwyczajny (odmiana purpurowa) – 330 cm/20 m Buk zwyczajny (odmiana purpurowa) – 300 cm/20 m Grab zwyczajny – 225 cm/18 m Grab zwyczajny – 215 cm/18 m Grab zwyczajny – 210 cm/21 m Lipa drobnolistna – 380 cm/21 m Klon zwyczajny – 320 cm/20 m Klon zwyczajny – 200 cm/14 m Stan bardzo dobry Jeden pień złamany Stan dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Modrzew europejski – 320 cm/21 m 310 cm/24 m Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Jodła pospolita – 230 cm/22 m Sosna zwyczajna – 280 cm/26 m Stan dobry Stan bardzo dobry Świerk pospolity – 280 cm/22 m Kasztanowiec zwyczajny – 310 cm/19 m Platan klonolistny – 370 cm/20 m Platan klonolistny – 370 cm/20 m Stan dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan bardzo dobry Stan dobry Stan bardzo dobry Źródło: Oprac. na podst. „Waloryzacji przyrodniczej Gminy Karlino”, 2001 r. Wskazania konserwatorskie: dla powyższych obiektów należy sporządzić odpowiednie metryki, wg wzoru stosowanego w dokumentacji pomników przyrody, oznakować, otoczyć opieką konserwatorską, chronić przed wycięciem uszkodzeniem. 16 i 3.3. Uwarunkowania klimatyczne Uwarunkowania klimatyczne obszaru Gminy Karlino przedstawiono w tabeli poniżej. TABELA 3-6 UWARUNKOWANIA KLIMATYCZNE – GMINA KARLINO WSKAŹNIK CHARAKTERYSTYKA Klimat Cechy klimatu morskiego i kontynentalnego Śr. roczna temp. pow. 6,8 – 7,0oC Śr. temp. okresu letniego Śr. temp. okresu zimowego Liczba dni gorących w roku Okres wegetacyjny 15,6 – 15,8oC Roczna suma opadów 550 – 650 mm/rok Wiatry Zachmurzenia Mała liczba dni bezwietrznych, średnie prędkości wiatru, wynoszą około 2 m/s w dolinach i 3 m/s na wzniesieniach; w miesiącach zimowych występują częste wiatry południowo – zachodnie i zachodnie, podobnie wiosną i latem, jesienią przeważają wiatry zachodnie. Najkorzystniejsze w okresie wiosenno - letnim; najgorsze na przełomie jesieni i zimy Mgły Bardzo częste występowanie mgieł - 1,5 – 1,60C 20 215 – 217 dni Źródło: „Waloryzacja przyrodnicza Gminy Karlino.” (2001r.) Zlewnia Parsęty, a w tym okolice Karlina, należy do najchłodniejszych obszarów w makroregionie Pomorza Zachodniopomorskiego. Warunki klimatu lokalnego kształtowane są poprzez użytkowanie terenu oraz ekspozycję wybranego terenu w stosunku do stron świata. 3.4. Techniczna infrastruktura ochrony środowiska 3.4.1 Zaopatrzenie w wodę Na terenie gminy Karlino woda pitna pobierana jest tylko z ujęć wód podziemnych i poprzez stacje uzdatniania wody podawana jest do sieci wodociągowych (15 czynnych studni głębinowych, które są zlokalizowane na dwunastu ujęciach wody). Na naszym terenie rozróżniamy trzy podstawowe układy technologiczne ujęć wody pitnej: 1) woda ze studni głębinowych pompowana jest na układ napowietrzania i filtrów, następnie gromadzona jest w zbiornikach wody czystej skąd pompami II stopnia podawana jest do sieci wodociągowej, 2) woda ze studni głębinowych podawana jest na układ napowietrzania i filtrów, gdzie po uzyskaniu odpowiedniego ciśnienia w hydroforze podawana jest do sieci wodociągowej, 3) woda ze studni głębinowych podawana jest bez uzdatniania poprzez hydrofor do sieci; Gmina Karlino zwodociągowana jest w 99 %. W tabeli poniżej przedstawiono charakterystykę systemów zaopatrzenia w wodę na obszarze gminy Karlino. 17 TABELA 3-7 CHARAKTERYSTYKA SYSTEMÓW ZAOPATRZENIA W WODĘ – GMINA KARLINO Charakterystyka ujęcia, lokalizacja Wydajność rzeczywista/ wydajność potencjalna, [m3/d] 900 / 2 400 Liczba mieszkańców podłączonych do wodociągu Opis technologii uzdatniania wody 6 465 Karlino, ul. Szczecińska – dla wodociągu zbiorczego w ul. Szczecińskiej w Karlinie 9 / 70 68 Miejscowość Daszewo, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Daszewo 30 / 45 264 Miejscowość Mierzyn, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Mierzyn - Syrkowice 45 / 100 453 Miejscowość Wyganów, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Wyganów 7 / 50 45 Miejscowość Ubysławice, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Ubysławice Mierzynek Miejscowość Poczernino, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Poczernino 15 / 35 108 4 / 60 30 Miejscowość Lubiechowo, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Lubiechowo 30 / 200 271 Miejscowość Kowańcz, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Kowańcz – Chotyń 24 / 150 189 3 210 / 370 945 Woda surowa ze studni głębinowych za pomocą agregatów pompowych podawana jest do mieszacza wodno – powietrznego, do którego jednocześnie doprowadzane jest powietrze z agregatu sprężarkowego. Woda z powietrzem do filtrów ciśnieniowych, gdzie na złożu filtracyjnym z domieszką masy aktywnej G-1 usuwane są związki Fe i Mn. Następnie podawana jest do zbiorników wyrównawczych, skąd za pomocą pomp II stopnia podawana do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowych za pomocą agregatu pompowego podawana jest bezpośrednio do zbiornika hydroforowego i dalej do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowych za pomocą agregatu pompowego podawana jest bezpośrednio do zbiorników hydroforowych i dalej do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowej za pomocą agregatu pompowych podawana jest do mieszacza wodno – powietrznego, do którego jednocześnie doprowadzane jest powietrze z agregatu sprężarkowego. Woda z powietrzem do filtrów ciśnieniowych, gdzie na złożu filtracyjnym z domieszką masy aktywnej G-1 usuwane są związki Fe i Mn. Następnie podawana jest poprzez zbiornik hydroforowy do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowej za pomocą agregatu pompowych podawana jest do mieszacza wodno – powietrznego, do którego jednocześnie doprowadzane jest powietrze z agregatu sprężarkowego. Woda napowietrzona podawana jest do filtra ciśnieniowego, gdzie na złożu filtracyjnym z domieszką masy aktywnej G-1 usuwane są związki Fe i Mn. Następnie podawana jest poprzez zbiornik hydroforowy do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowych za pomocą agregatu pompowego podawana jest bezpośrednio do zbiorników hydroforowych i dalej do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowych za pomocą agregatu pompowego podawana jest bezpośrednio do zbiorników hydroforowych i dalej do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowej za pomocą agregatu pompowych podawana jest do mieszacza wodno – powietrznego, do którego jednocześnie doprowadzane jest powietrze z agregatu sprężarkowego. Woda napowietrzona podawana jest do filtra ciśnieniowego, gdzie na złożu filtracyjnym z domieszką masy aktywnej G-1 usuwane są związki Fe i Mn. Następnie podawana jest poprzez zbiornik hydroforowy do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowych za pomocą agregatu pompowego podawana jest bezpośrednio do zbiornika hydroforowego i dalej do wodociągu zbiorczego. Uzdatnianie wody. Woda surowa ze studni głębinowej za pomocą agregatu pompowych podawana jest do mieszacza wodno – powietrznego, do którego jednocześnie doprowadzane jest powietrze z agregatu sprężarkowego. Woda napowietrzona podawana jest do filtra ciśnieniowego, gdzie na złożu filtracyjnym z domieszką masy aktywnej G-1 Ujęcie wody w m. Radlino – dla wodociągu zbiorczego dla miasta Karlino oraz dla miejscowości z gminy Białogard: Redlino, Lulewice, Lulewiczki Miejscowość Karścino, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Karścino – Krukowo – Pobłocie Wielkie 18 Miejscowość Karwin, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Karwin – Gościnko, Domacano, Malanowo, Kozia Góra 48 / 280 824 Miejscowość Zwartowo, gmina Karlino – dla wodociągu zbiorczego Zwartowo – Garnki 26 / 44 157 usuwane są związki Fe i Mn. Następnie podawana jest poprzez zbiornik hydroforowy do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowych za pomocą agregatów pompowych podawana jest do mieszacza wodno – powietrznego, do którego jednocześnie doprowadzane jest powietrze z agregatu sprężarkowego. Woda z powietrzem do filtrów ciśnieniowych, gdzie na złożu filtracyjnym z domieszką masy aktywnej G-1 usuwane są związki Fe i Mn. Następnie podawana jest do zbiornika wyrównawczego, skąd za pomocą pomp II stopnia podawana do wodociągu zbiorczego. Woda surowa ze studni głębinowej za pomocą agregatu pompowych podawana jest do mieszacza wodno – powietrznego, do którego jednocześnie doprowadzane jest powietrze z agregatu sprężarkowego. Woda napowietrzona podawana jest do filtra ciśnieniowego, gdzie na złożu filtracyjnym z domieszką masy aktywnej G-1 usuwane są związki Fe i Mn. Następnie podawana jest poprzez zbiornik hydroforowy do wodociągu zbiorczego. Źródło: Oprac. na podstawie danych z Urzędu Gminy W zależności od roku wybudowania sieci wodociągowej stan jej jest różnorodny. Wykonana w latach 70 – tych i 80 – tych z azbestocementu, żeliwa czy stali miejscami jest skorodowana i nieszczelna. Wybudowana w latach 90 – tych sieć z PCV i PE jest w dobrym stanie technicznym. Jednostką organizacyjną zajmującą się eksploatacją systemów wodociągowych są Karlińskie Wodociągi i Kanalizacja Spółka z o.o., ul. Wojska Polskiego 1. 3.4.2 Kanalizacja i oczyszczanie ścieków Stopień skanalizowania gminy Karlino wynosi około 82 %. W tabeli poniżej przedstawiono charakterystykę zbiorczych systemów kanalizacyjnych na terenie gminy Karlino. TABELA 3-8 CHARAKTERYSTYKA ZBIORCZYCH SYSTEMÓW KANALIZACYJNYCH – GMINA KARLINO Nazwa obiektu / zarządca obiektu, eksploatator Oczyszczalnia ścieków w Karlinie Rok oddani a do użytku/ rok ostatn. moder nizacji Przepust Liczba owość mieszka rzeczywi ńców sta/ podłącz przepust onych owość do maks. danego urządzeń systemu [m3/d] 1974 / 2003 1 050 / 1 329 7 749 Opis technologii oczyszczania ścieków / Sposób postępowania z osadami ściekowymi / Uwagi Długość sieci kanaliza cyjnej [m] Oczyszczalnia ścieków w Karlinie jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną. Ścieki grawitacyjnie dopływają do stanowiska krat gęstych, gdzie zatrzymane są ciała stałe. Po kratach ścieki dopływają do piaskownika o ruchu okrężnym cieczy. Pozbawione piasku ścieki dopływają do komory rozdzielczej przed rowem biologicznym. Z komory rozdzielczej ścieki dopływają do rowu biologicznego, gdzie następuje biologiczny proces oczyszczania ścieków metodą niskoobciążonego osadu czynnego. W rowie została wydzielona komora beztlenowa. W strefie tej ścieki wraz z osadem czynnym mieszane są mieszadłami mechanicznymi. Osad czynny doprowadza się tutaj ze strefy tlenowej za pośrednictwem recyrkulacji wewnętrznej. W warunkach beztlenowych zachodzą proces defosfatacji i 77 975 19 denitryfikacji. W strefie tlenowej ścieki wraz z osadem znajdują się w ciągłej cyrkulacji wytwarzane przez rotory napowietrzające. Ze strony tlenowej oczyszczone ścieki wraz z osadem odpływają przez koryto zbiorcze do komory rozdzielczej, która rozdziela ścieki na dwa równoległe osadniki wtórne. W osadnikach następuje oddzielenie oczyszczonych ścieków do biologicznej zawiesiny osadu czynnego. Oczyszczone ścieki poprzez kanał odpływowy do odbiornika – rzeki Parsęty. Na kanale tym umieszczona jest studzienka ze zwężką Venturiego współpracująca z urządzeniem pomiarowo-rejestrującym. Zatrzymany na dnie osadnika osad odprowadza się za pomocą przepompowni osadu do stref beztlenowych rowu biologicznego. Osad nadmierny z rowu biologicznego jest ustabilizowany tlenowo i wymaga tylko odwodnienia. Odwodnienie osadu jest realizowane na zagęszczaczu osadu i następnie suszony jest na poletkach osadowych lub bezpośrednio pompowany na poletka do suszenia. Po wysuszeniu osad ten jest transportowany na wysypisko znajdujące się w Krzywopłotach. W roku 2003 przeprowadzono prace polegające na remoncie i adaptacji rowu cyrkulacyjnego oraz wymianie urządzeń napowietrzających i mieszających wraz z systemem automatycznego sterowania stopnia biologicznego oczyszczalni. Zostały tu zamontowane w układzie sterowania automatycznego pomiarów pH, redox, tlenu, stężenia osadu w komorze obiegowej. Pomiary te zostaną wprowadzone do sterownika, który będzie sterował pracą urządzeń, co pozwoli na uzyskanie odpowiednich parametrów ścieków oczyszczonych przy możliwie najniższych kosztach. Źródło: Oprac. na podstawie danych z Urzędu Gminy W zależności od roku wybudowania sieci kanalizacyjnej stan jej jest różnorodny. Wykonane w latach 90-tych sieci z PCV są w dobrym stanie technicznym. Natomiast sieci wykonane we wcześniejszych latach (z kamionki lub betonu) są w złym stanie technicznym, są „zarośnięte” lub „zarwane”. Na terenie gminy Karlino w miejscowościach nie objętych liniowym systemem kanalizacji sanitarnej istnieją zbiorniki bezodpływowe oraz niekiedy tzw. „ustępy suche”. W miejscowościach tych kontrolowany jest stan sanitarny obiektów, częstość wywozu zawartości szamb, zachowanie porządku w obrębie zabudowań zagrodowych. 3.4.3 Gospodarka odpadami Na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy określono ilość mieszkańców objętych zorganizowaną zbiórką odpadów zmieszanych. Dane te zawarto w tabeli poniżej. TABELA 3-9 ILOŚĆ MIESZKAŃCÓW OBJĘTYCH ZORGANIZOWANĄ FORMĄ ODBIORU ODPADÓW KOMUNALNYCH ZMIESZANYCH NA TERENIE GMINY KARLINO 20 GMINA KARLINO Wielorodzinna RODZAJ ZABUDOWY Jednorodzinna Zagrodowa Obszar miejski 2 525 1 171 2 155 Obszar wiejski 1 471 683 1 256 Źródło: Dane z Urzędu Gminy Obsługę na terenie gminy w zakresie selektywnej zbiórki odpadów prezentuje tabela poniżej. TABELA 3-10 ILOŚĆ MIESZKAŃCÓW OBJĘTYCH SELEKTYWNĄ ZBIÓRKĄ ODPADÓW KOMUNALNYCH NA TERENIE GMINY KARLINO GMINA KARLINO Wielorodzinna RODZAJ ZABUDOWY Jednorodzinna Zagrodowa Obszar miejski 2 061 956 1 759 Obszar wiejski 1 201 558 1 025 Źródło: Dane z Urzędu Gminy Obsługę w zakresie odbioru i wywozu odpadów komunalnych z obiektów i zakładów prezentuje tabela poniżej. TABELA 3-11 ILOŚĆ OBIEKTÓW OBJĘTYCH ZORGANIZOWANĄ FORMĄ ODBIORU ODPADÓW KOMUNALNYCH ZMIESZANYCH NA TERENIE GMINY KARLINO GMINA KARLINO obiekty użyteczności publicznej RODZAJ ZABUDOWY zakłady przemysłowe placówki handlowousługowe, obiekty turystyczne i inne Obszar miejski 12 6 344 Obszar wiejski 3 5 115 Źródło: Dane z Urzędu Gminy Dane dotyczące obsługi obiektów na terenie gminy w zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych - zawiera tabela poniżej. TABELA 3-12 ILOŚĆ OBIEKTÓW OBJĘTYCH SELEKTYWNĄ ZBIÓRKĄ ODPADÓW KOMUNALNYCH NA TERENIE GMINY KARLINO GMINA KARLINO RODZAJ ZABUDOWY obiekty użyteczności publicznej zakłady przemysłowe placówki handlowousługowe, obiekty turystyczne i inne Obszar miejski 12 - 344 Obszar wiejski 3 1 115 Źródło: Dane z Urzędu Gminy Instalacje do unieszkodliwiania odpadów na terenie gminy Gmina Karlino korzysta ze składowiska odpadów komunalnych zlokalizowanego w miejscowości Krzywopłoty 1 A, znajdującego się w odległości kilkuset km od m. Karlino. Składowisko odpadów komunalnych zostało oddane do eksploatacji w roku 1993. Stan formalno – 21 prawny międzygminnego składowiska odpadów jest uregulowany. Lokalizacja obiektu jest zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Tereny zajmowane przez składowisko oznaczone są w ww. planie symbolami 241 NU. Właścicielem składowiska jest Miasto Białogard, Gmina Karlino, Gmina Białogard; zarządcą obiektu jest Zakład Składowania i Unieszkodliwiania Odpadów Spółka z o.o. Krzywopłoty 1A, 78230 Karlino. Parametry składowiska odpadów: powierzchnia obiektu: 7,8 ha (w tym komór składowych - 3,5 ha), pojemność całkowita: 165 600 Mg, wypełnienie składowiska: 79,70%. Na składowisko międzygminne przyjmowane są odpady komunalne pochodzące z terenu gminy Karlino, miasta Białogard, gminy Białogard oraz ościennych gmin. Odpady przed zdeponowaniem na składowisku są wstępnie sortowane z wielkogabarytowych i użytkowych. Wszystkie rodzaje wysegregowanych odpadów są gromadzone w oddzielnych boksach. Sprzęt techniczny użytkowany na składowisku do zagęszczania odpadów stanowi spycharka typu DT-75 - 1 szt. oraz ładowarka Ł - 34 - 1 szt. Składowisko jest uszczelnione geomembraną HDPE 1,5 mm. Obiekt wyposażony jest w: drenaż odcieków, instalację odgazowującą, ogrodzenie, zieleń ochronną, wały osłonowe, budynek socjalno-biurowy, wagę samochodową, brodzik dezynfekcyjny wypełniony płynem dezynfekcyjnym, przyłącze: wodociągowe i kanalizacji sanitarnej, oświetlenie, instalację elektryczną, utwardzony plac manewrowy, boksy na surowce wtórne, piezometry oraz przepompownie odcieków. Długość drogi dojazdowej 0,12 km. 3.4.4 Gospodarka cieplna, gazownictwo i energetyka Struktura gospodarki cieplnej w Gminie Karlino wg źródeł energii (%): węgiel kamienny ~ 24%, gaz ~ 76 %. W celu eliminacji zanieczyszczeń atmosfery, likwidacji punktowych środków emisji niebezpiecznych związków do powietrza - ochrony atmosfery przed dalszą degradacją władze Gminy Karlino przeprowadziły wiele przedsięwzięć wpływających na zachowanie i poprawę stanu powietrza atmosferycznego. W roku 1994 zgazyfikowano miejscowość gminną Daszewo oraz część miasta Karlino. Na przełomie lat 1994/1995 przebudowano kotłownię węglową na gaz ziemny w budynku przy ul. Wojska Polskiego w Karlinie, natomiast w 1995 r. wybudowano gazociąg Witolub-Dębolas w 1996 zmodernizowano kotłownie w Szkołach Podstawowych w Karścinie oraz w Karwinie, jak również w Przedszkolu Miejskim w Karlinie. Priorytetowym zadaniem z zakresu ochrony powietrza było przedsięwzięcie pod nazwą „Uciepłownienie miasta Karlino”. Zadanie to zostało podzielone na dwa etapy: I etap /1998r./ obejmował modernizację kotłowni węglowej na gazową przy ul. Chopina 6, K-301, budowa kotłowni przy ul. Koszalińskiej 93 a K-303, wymiana i montaż sieci c.o. i c.w.u. z rur preizolowanych, wymiana instalacji c.o. w Szkole Podstawowej w Karlinie. II etap “Modernizacja systemu ciepłowniczego miasta Karlina – zadanie Nr 3” został zrealizowany w roku 1999. Od roku 1998 realizowany jest program gazyfikacji całej gminy na podstawie programu pt. 22 ,,Koncepcja programowej gazyfikacji” opracowanej przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowe ,,PETRICO" S.A. w Karlinie. Obejmuje ona zgazyfikowanie miejscowości wiejskich: Lubiechowo, Kowańcz, Pobłocie Wielkie, Karścino, Krukowo, Gościnko, Karwin, Malonowo, Chotyń, Domacyno, Zwartowo, Garnki ,Kozia Góra. W roku 2000 do sieci gazowej zostało podłączone Osiedle Kolejowe w Karlinie. W roku 2001 przeprowadzono gazyfikację miejscowości wiejskich Pobłocie Wielkie i Karścino. W roku 2002 została przeprowadzona modernizacja systemu ogrzewania Gminnego Ośrodka Kultury w Lubiechowie. Na terenie Gminy Karlino wykonanych jest 386 przyłączy gazowych. Gmina Karlino obecnie jest w 100% objęta siecią elektroenergetyczną. Istniejące obiekty na terenie gminy Karlino służące do wytwarzania energii elektrycznej przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii - wodnej: w mieście Karlino pracuje elektrownia wodna na Kanale Młyńskim należąca do podmiotu prywatnego z wykorzystaniem na cele własne; na rzece Parsęcie istnieje budowla elektrowni wodnej rozpoczęta w roku 1942 a przerwana w 1945 roku; w latach tych wykonano w całości budowle betonowe, grodze dołu fundamentowego, obwałowania boczne oraz częściowo wykopy dla doprowadzenia i odprowadzenia wody pod budowaną elektrownię, a także częściowe przekopy dla przełożenia rzeki Pokrzywnicy; aktualnie budowla została wykupiona przez sektor prywatny z wykorzystaniem do celów budowy i pozyskiwania energii, co jest zgodne z planami zagospodarowania przestrzennego gminy. - wiatrowej: na terenie gminy Karlino planuje się w najbliższym czasie wykonanie dwóch farm wiatrowych. Na terenie miasta Karlino zostanie wybudowana elektrownia wiatrowa o mocy 1,5 MW. Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego, zostaną wykonane następujące farmy wiatrowe: pierwsza z nich będzie się składać z 28 siłowni wiatrowych z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą o maksymalnej mocy 42 MW i zlokalizowana w obrębie miejscowości Karścino, Wietszyno i Chotyń. W ramach drugiej farmy zostanie wykonanych 20 elektrowni wiatrowych o wysokości od 78 -100 m i łącznej mocy 40 MW w obrębie miejscowości Pobłocie Wielkie. W projekcie „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Karlino” na wnioski potencjalnych inwestorów przeznaczono tereny pod budowę elektrowni wiatrowych: w obrębie Lubiechowo, w obrębie Malonowo, w obrębie Karwin oraz w Karlinie o mocy 1,5 MW. 23 4. STAN I ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY KARLINO Zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych 4.1 Gmina posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową (ok. 50 km), z której korzysta 99% ludności. W latach 1994-95 wybudowano mechaniczno – biologiczną oczyszczalnię ścieków w Karlinie, wraz z sieciami kanalizacyjnymi dla miasta (97% miasta zostało skanalizowane) oraz gminy (stopień skanalizowania miejscowości wiejskich wynosi 55%) TABELA 4-1 CZYSTOŚĆ WÓD RZEK W PUNKTACH POMIAROWO – KONTROLNYCH ZLOKALIZOWANYCH NA OBSZARZE GMINY KARLINO (badania przeprowadzone w 2001 r.) Rzeka Parsęta Parsęta Radew Pokrzywnica Pysznica Lokalizacja punktu kontrolnego m. Karlino (45,0 km) m. Lubiechowo (39,0 km) m. Karlino (0,5 km) m. Garnki (4,0 km) uj. do Parsęty (0,2 km) Stan sanitarny NON NON III III NON Klasa czystości wód Wskaźniki fizykochemiczne III III III NON NON Ocena ogólna NON NON III NON NON Źródło: Oprac. na podstawie danych WIOŚ w Szczecinie; NON – wody pozaklasowe, wody silnie zanieczyszczone, w których stężenia zanieczyszczeń przekraczają wartości dopuszczalne dla wyżej wymienionych klas czystości Wody podziemne stanowią podstawowe źródło zaopatrzenia w wodę pitną. Obserwuje się poprawę jakości wód wgłębnych lecz jednocześnie pogarszanie jakości wód gruntowych, co jest powodem zanieczyszczania związkami azotu – azotany i azotyny, ponadto w strefach przymorskich występują wysokie stężenia chlorków, spowodowane ingresją wód morskich. Nie jest prowadzony monitoring wód podziemnych w gminie pod względem czynników fizykochemicznych. W zależności od roku wybudowania sieci kanalizacyjnej stan jej jest różnorodny. Wykonane w latach 90-tych sieci z PCV są w dobrym stanie technicznym. Natomiast sieci wykonane we wcześniejszych latach (z kamionki lub betonu) są w złym stanie technicznym, są „zarośnięte” lub „zarwane”. Na terenie gminy Karlino w miejscowościach nie objętych liniowym systemem kanalizacji sanitarnej istnieją zbiorniki bezodpływowe oraz niekiedy tzw. „ustępy suche”. W miejscowościach tych kontrolowany jest stan sanitarny obiektów, częstość wywozu zawartości szamb, zachowanie porządku w obrębie zabudowań zagrodowych. Co rocznie organizowane są kontrole stanu sanitarnego nie skanalizowanych obszarów. W roku 2002 przeprowadzono akcje kontrolną stanu sanitarnego nie skanalizowanej części miasta 24 Karlino. Komisja powołana przez Burmistrza Gminy Karlino sprawdzała w nie skanalizowanych terenach stan odprowadzania ścieków sanitarnych. W nieprawidłowo uregulowanych sytuacjach zostały wydane decyzje administracyjne nakazujące doprowadzenie stanu do porządku. Również w roku 2003 i 2004 została powołana Zarządzeniem Burmistrza Gminy Karlino Komisja Ładu i Porządku składająca się z inspektora ds. ochrony środowiska, strażnika miejskiego, Funkcjonariusza Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Przewodniczącego Rady Sołeckiej lub Przewodniczącego Zarządu Osiedla. Zadaniem Komisji była ścisła kontrola czystości, ładu i porządku na terenach zabudowanych, kontrola przestrzegania przepisów przeciw pożarowych na terenie nieruchomości oraz prowadzenie kontroli realizacji umów na wywóz nieczystości stałych i płynnych. Ponadto Straż Miejska działa zgodnie z przepisami ustawowymi, gdzie w miarę zauważonych i otrzymanych sygnałów z zewnątrz interweniuje w sprawach „dzikich” przyłączy kanalizacji sanitarnej, czy innych zagrożeń dla środowiska naturalnego. 4.2 Zanieczyszczenia powierzchni ziemi Głównym źródłem zanieczyszczenia powierzchni ziemi są odpady powstające na terenie gminy. W związku ze specyfiką analizowanego terenu, tj. charakterze rolniczym, bez uciążliwego dla środowiska przemysłu, powstają tu głównie odpady komunalne (od ludności i z obiektów infrastruktury społecznej) oraz z produkcji rolnej (z gospodarstw rolnych). Wytwarzane przez zakłady przemysłowe odpady niebezpieczne w większości przekazywane są do zakładów wykorzystujących je lub unieszkodliwiających. Odpady z czyszczenia separatorów na stacjach benzynowych, zlokalizowanych na terenie powiatu białogardzkiego wywożone są na bieżąco specjalistycznym transportem, należącym do Spółki z o.o. „HYDROKAN” w Gdańsku do miejsc magazynowania odpadów zlokalizowanych na terenie spółki. Odpady wytworzone na terenie Urzędów Pocztowych magazynowane są selektywnie w specjalnych opakowaniach w magazynie na terenie urzędu w Białogardzie do czasu przekazania innemu posiadaczowi w celu unieszkodliwienia. Na terenie analizowanej gminy nie ma zakładów produkujących wyroby z zastosowaniem azbestu. System gromadzenia odpadów stałych polega na zbiórce śmieci do kontenerów rozstawionych w poszczególnych gospodarstwach domowych oraz ich wywozie przez specjalistyczną firmę na składowisko. Na terenie analizowanego gminy obsługą w zakresie zorganizowanego wywozu odpadów zmieszanych objętych jest około 70 % mieszkańców, tak więc gospodarka odpadami nie jest do końca rozwiązana. Selektywna zbiórka odpadów odbywa się poprzez gromadzenie odpadów segregowanych szkło, plastik, makulatura (głównie w szkołach) oraz złom w oddzielnych pojemnikach 1,1 m 3. Wysegregowane odpady sprzedawane są jako surowce wtórne. Utworzenie wysypiska odpadów w Krzywopłotach bezpośrednio przyczyniło się do likwidacji istniejących dzikich wysypisk na terenie gminy Karlino. W roku 1998 zlikwidowano dzikie wysypisko w Pobłociu Wielkim o pojemności 230m 3, w miejscowości Krukowo w roku1999 25 zlikwidowano „dzikie” składowisko o pojemności 250 m 3. W roku 2000 w mieście Karlino doszło do likwidacji „dzikiego” wysypiska o pojemności 290 m 3. Działalność człowieka wywiera niekorzystny wpływ na powierzchnię ziemi. Niszczenie naturalnego ukształtowania terenu poprzez wydobycie kruszyw, składowanie odpadów często na tzw. „dzikich” wysypiskach to główne przyczyny degradacji powierzchni ziemi. Do obszarów zdegradowanych występujących na terenie gminy należy zaliczyć przede wszystkim wyrobiska kopalni kruszyw, obszar składowiska odpadów. Obszar żwirowni pod Karlinem ze względu na swoją skalę i powierzchnię, a także położenie wymaga zabiegów rekultywacyjnych. Problem tzw. „dzikich” wysypisk śmieci jest problemem praktycznie wszystkich gmin. Na terenie gminy Karlino występuje na stosunkowo małą skalę. Najczęstszymi miejscami wyrzucania śmieci i odpadów są dawne wyrobiska, oczka śródpolne oraz skraje lasów. Terenem poddanym wysokiej antropopresji (działalności człowieka) są również tereny przemysłowe. Największy obszar przemysłowy zakłady produkcji płyt wiórowych położony jest na północ od miasta Karlino. Drugim obiektem przemysłowym o negatywnym wpływie na krajobraz jest zakład górnictwa naftowego i gazowego położony przy drodze Karlino – Koszalin. Na wysokości zakładu przez dolinę Radwi przebiega kładka z rurociągiem. Eksploatacja kopalin kruszywa naturalnego w Lubiechowie i Wietszynie oraz w pięciu punktach eksploatacji lokalnej wpływają na przekształcenia powierzchni ziemi na terenie gminy. 4.3 Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie gminy są zakłady produkcyjne, szczególnie ALPEX - „PLYTY” w Karlinie. Inne większe zakłady na terenie gminy: DLH Nordisk Sp. z o.o., Feretti Sp. z o.o, Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie Oddział Zielonogórski Zakład Górnictwa Nafty i Gazu Kopalnia Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego w Karlinie, DAN POL, RAIFFPOL Joint Venture Wytwórnia Pasz i Koncentratów Drugim pod względem znaczenia źródłem zanieczyszczeń jest gospodarka cieplna, w tym kotłownie lokalne i paleniska domowe wprowadzające do powietrza związki lotne powstałe w wyniku spalania węgla i drewna, zwłaszcza w sezonie grzewczym. Inwestycjami uciążliwymi dla środowiska są również duże fermy hodowlane – ferma świń w Pobłociu Wielkim, ferma krów w Karścinie ze względu na problem gnojowicy i „odoru” w powietrzu. Kolejne miejsce zajmuje ruch samochodowy emitujący do atmosfery spaliny oraz zwłaszcza na przecinających obszar gminy trasach tranzytowych wzdłuż drogi krajowej Nr 6 Szczecin - Gdańsk oraz drogi wojewódzkiej Nr 163 Kołobrzeg – Poznań oraz tor kolejowy (na nasypie) linii Białogard – Kołobrzeg. W gminie Karlino jak i w całym powiecie białogardzkim nie prowadzono monitoringu zanieczyszczenia powietrza. Modelowanie klasy strefy zanieczyszczenia powietrza wykonane przez WIOŚ w Szczecinie zakwalifikowały opisywany rejon do klasy IIIb. Wyniki modelowania pozwalają zaliczyć powiat białogardzki (w tym gminę Karlino) do obszarów czystych. 26 Stężenia normowane dyrektywami UE uzyskane drogą modelowania, dają wartości stężeń poniżej dolnego progu oszacowania. Rozwój gazyfikacji (miasto Karlino zgazyfikowane jest w 100%), modernizacje indywidualnych i osiedlowych kotłowni pozwoliło na znaczną redukcję zanieczyszczeń do atmosfery (70-99%). TABELA 4-2 ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA DWUTLENKIEM AZOTU I DWUTLENKIEM SIARKI W GMINIE KARLINO W ROKU 2003 Karlino 2003 NO2 SO2 µg/m3 Średnia roczna Śr. w sezonie grzewczym Śr. poza sezonem 7,8 9,2 6,4 4,2 2,1 6,3 Źródło: Dane z badań WIOŚ w Szczecinie prowadzonych metodą pasywną – 2003 r. TABELA 4-3 ŹRÓDŁA EMISJI W GMINIE KARLINO Nazwa emitora, właściciel NO2 [kg/h] [Mg/rok] Pył [kg/h] [Mg/rok] CO [kg/h] [Mg/rok] Czas pracy 1. Kotłownia gazowa K-1 ul. T.Pełki 6 w Karlinie 1,70 0,012 0,24 Praca ciągła H=23 m dn=450 Gaz GZ-35 1 267 916,00 m3 2. Kotłownia gazowa K-2 ul. 4-go Marca 1 w Karlinie Kotłownia gazowa ul. Koszalińska 93 w Karlinie Kotłownia gazowa ul. Szczecińska 9 w Karlinie Kotłownia gazowa ul. Dworcowa w Karlinie 0,34 0,003 0,08 Praca ciągła H=18 m dn=350 (2 szt.) Gaz GZ-35 379 443,00 m3 0,031 0,004 0,008 Praca ciągła H=18 m dn= 300 Gaz GZ-50 35 432,00 m3 0,0087 0,0001 0,002 - Gaz GZ-50 9 691,00 m3 0,009 0,0009 0,002 Praca w sezonie zimowym Praca ciągła H=3,5 m dn=200 Gaz GZ-50 9 022,00 m3 Kotłownia gazowa ul. Wigury w Karlinie Kotłownia gazowa ul. Konopnickiej 6 w Karlinie Kotłownia gazowa w Karścinie, gm. Karlino 0,013 0,00015 0,0033 Praca ciągła - 0,018 0,0002 0,0044 - 0,027 0,0003 0,006 Praca w sezonie zimowym Praca ciągła Gaz GZ-35 14 574,00 m3 Gaz GZ-35 19 872,00 m3 9. Kotłownia gazowa w Daszewie, gm. Karlino 0,03 0,0003 0,007 10. Kotłownia węglowa w Karwinie, gm. Karlino 0,00001 0,062 0,00045 11. Kotłownia gazowa ul. Kościuszki 3 w Karlinie Kotłownia gazowa ul. Plac Kościelny 7 w Karlinie Kotłownia gazowa ul. Moniuszki 8 w Karlinie Kotłownia gazowa ul. Szczecińska 3 w Karlinie 0,0096 0,0001 0,0024 Praca w sezonie zimowym Praca w sezonie zimowym Praca ciągła 0,022 0,00025 0,005 Praca ciągła - Gaz GZ-50 24 120,00 m3 0,033 0,00038 0,008 Praca ciągła - 0,016 0,00019 0,004 Praca w sezonie zimowym - G –30 36 360,00 m3 GZ-35 18 131 L.p. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 12. 13. 14. Wysokość i średnica emitora Rodzaj paliwa i roczne zużycie H=9,0 m dn=150 (2 szt.) dn=200 - Gaz GZ-30 30 585,00 m3 H=10,0 m dn=250 Paliwo stałe (węgiel, dzrewo) 10 ton Gaz GZ-35 10 682,00 m3 - Gaz GZ-30 33 200,00 m3 27 Kotłownia gazowa ul. Traugutta 3 w Karlinie 15. 0,012 0,0014 0,003 Praca w sezonie zimowym - Gaz GZ-35 13 774 Źródło: Dane z Urzędu Gminy w Karlinie – 2005 r. 4.4 Inne zagrożenia środowiska 4.4.1 Hałas Hałas jest jednym z najbardziej uciążliwych czynników determinujących jakość środowiska. Decydujący wpływ na stan klimatu akustycznego ma motoryzacja, ruch kolejowy oraz działalność przemysłowa. Hałas kolejowy, jak i motoryzacyjny wykazuje tendencję wzrostową. Do najważniejszych czynników mających wpływ na klimat akustyczny Gminy Karlino zaliczyć należy przede wszystkim: komunikację drogową, ze szczególnym udziałem pojazdów ciężarowych. Na terenie gminy nie są prowadzone kontrole poziomu hałasu. 4.4.2 Promieniowanie Źródłami emisji pól elektromagnetycznych o szkodliwym dla otoczenia promieniowaniu niejonizującym są głównie linie energetyczne o napięciu znamionowym powyżej 110 kV. Wzdłuż tras przebiegu tych linii niezbędne jest zachowanie stref ochronnych szerokości odpowiadających wielkości napięć znamionowych, gdzie wyklucza się zabudowę, a korzystanie z zasobów środowiska i sposób zagospodarowania jest ograniczony. Innymi źródłami emisji promieniowania elektromagnetycznego są usytuowane na terenie Gminy Karlino przekaźniki telefonii komórkowej. W Karlinie znajdują się 3 przekaźniki. 4.5 Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do najbardziej uciążliwych zakładów na terenie gminy Karlino należy zaliczyć: zlokalizowane w granicach miasta zakład przemysłu drzewnego „Płyty Karlino” (dane za 2004 r.), zlokalizowane w Krzywopłotach wysypisko odpadów komunalnych oraz kopalnię ropy naftowej i gazu. Szczególne zagrożenie stwarza możliwość awarii obiektów. 28 5. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 5.1. Programy sektorowe i regionalne Przy sporządzaniu niniejszego dokumentu brano pod uwagę zapisy różnych programów rządowych oraz regionalnych, a także programów i opracowań gminnych, zwłaszcza: II polityki ekologicznej państwa, Programu wykonawczego do II polityki ekologicznej państwa, Narodowej strategii ochrony środowiska, Spójnej polityki strukturalnej rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa, Polityki leśnej państwa, Strategii rozwoju turystyki, Wykaz aktualnych rządowych dokumentów programowych dotyczących ochrony środowiska i racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi, Program ochrony środowiska dla województwa zachodniopomorskiego (2002 r.), Program ochrony środowiska dla powiatu białogardzkiego (2004 r.), Strategia rozwoju zrównoważonego miast i gmin Dorzecza Parsęty, Studium wykonalności gospodarki wodno-ściekowej dla gmin Dorzecza Parsęty – 1999r, Gospodarka ściekowa gminy Karlino. Koncepcja techniczno-finansowa – 1997r., Koncepcja programowo-przestrzenna, wielowariantowa uciepłownienia miasta Karlino – 1997r, Strategia rozwoju gminy Karlino, Plan gospodarki odpadami dla gminy Karlino (2005 r.), Waloryzacja przyrodnicza gminy Karlino (2001 r.). 5.2. Cele, założenia i kierunki rozwoju gminy Cele strategiczne Gminy Karlino do roku 2015 to wspieranie przedsiębiorczości w zakresie przemysłu i usług, rozwój funkcji turystycznej Gminy, wspieranie rozwoju i poprawa stanu mieszkalnictwa W sytuacji Gminy Karlino jedną z kluczowych kwestii jest rozwój przedsiębiorczości, a w szczególności przemysłu i usług. Zasadność wytyczenia takiego celu potwierdzają przedstawiciele Komitetu Rozwoju Lokalnego, podkreślając potrzebę tworzenia różnorodnych instrumentów stymulujących rozwój przedsiębiorczości, zarówno o charakterze organizacyjnym, jak 29 i promocyjnym, np. cykliczne plany promocji gospodarczej. Miasto Karlino i jego okolice posiadają niewykorzystany potencjał w zakresie rozwoju turystyki. Ten kierunek rozwoju jest postrzegany jako szansa na szybki rozwój w oparciu o niepowtarzalne walory krajoznawcze i turystyczne. Niezbędne są jednak działania wspierające rozwój bazy turystycznej i podnoszące atrakcyjność tych terenów. Zadania związane z realizacją tego celu strategicznego będą zmierzały w dwóch kierunkach. Pierwszy będzie wspierał działania związane z rozbudową wszelkiej infrastruktury turystycznej np. wyznaczanie szlaków rowerowych i pieszych. Drugi natomiast będzie miał za zadanie edukację turystyczną i promocję walorów turystycznych np. edukacja i budowa przychylnego nastawienia do turystyki wśród mieszkańców. Problem mieszkalnictwa oraz kierunki jego rozwiązania stanowią oddzielną kategorie na poziomie lokalnym. Mieszkalnictwo wymaga rozwiązań strukturalnych. Jest oczywiste, iż kluczowe znaczenie dla rozwoju mieszkalnictwa mają rozwiązania legislacyjne oraz finansowe tworzone na poziomie ogólnokrajowym, jednak wskazanym wydaje się wyznaczenie kierunków działań o charakterze lokalnym oraz ich realizacja. Cele strategiczne są punktem wyjścia dla szczegółowych rozwiązań przewidzianych w strategii, charakteru programów operacyjnych oraz poszczególnych zadań. Stopień osiągnięcia każdego z celów będzie zarazem stopniem skutecznego zrealizowania strategii. Bardzo atrakcyjne położenie przyrodnicze miasta, dwie rzeki, mała odległość od Morza Bałtyckiego, piękne kompleksy leśne, czyste powietrze i woda - to główne czynniki wyznaczające kierunki rozwoju gminy. Są to: rozwój przemysłu (przede wszystkim przemysłu drzewnego), rozwój przetwórstwa rolno - spożywczego rozwój turystyki i czynnego wypoczynku Główne atuty gminy to: korzystne położenie - skrzyżowanie głównych dróg, dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna, atrakcyjne tereny do zagospodarowania na cele przemysłowe jak i rekreacyjne, korzystne warunki naturalne do rozwoju turystyki, duży potencjał siły roboczej, bardzo dobry stan środowiska naturalnego, bezpośrednie połączenie telefoniczne z wszystkimi miastami w Polsce i na świecie. Gospodarka wodna i ściekowa Gospodarka wodna i ściekowa stanowią jeden z najważniejszych czynników zachowania równowagi pomiędzy rozwojem gospodarczym, społecznym i rozwojem środowiska przyrodniczego. 30 Głównym celem jest ochrona zasobów wodnych zapewnienie odpowiednich ilości i odpowiedniej jakości wody w czasie i przestrzeni dla racjonalnego i trwałego zaspokojenia potrzeb związanych z rozwojem społecznym i gospodarczym. Realizacja tego celu wymaga wielu kompatybilnych i solidarnych działań – monitorowania zamian zachodzących w środowisku, ochrony form przyrody i edukacji proekologicznej społeczeństwa oraz systematycznej rozbudowy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Gazyfikacja Rozbudowa sieci gazyfikacyjnej w gminie. Na terenie gminy istnieje sieć gazowa, zainteresowani mieszkańcy we własnym zakresie mogą zapewnić doprowadzenie gazu do swoich gospodarstw. Na intensywność zachodzących zmian będzie miał wpływ czynnik ekonomiczny, bowiem zmiana stosowanych obecnie paliw, na gaz jest ściśle zależna od ekonomicznej konkurencyjności gazu wobec innych nośników energii. Analizując obecne relacje cen kilku podstawowych nośników energii do ceny gazu, wykazują opłacalność jego stosowania, jednak wszystkie inwestycje w zakresie dostosowań do użytkowania gazu są bardzo kapitałochłonne. Energia elektryczna Zmiana oświetlenia ulic na energooszczędne. Zachowanie bioróżnorodności środowiska Zachowanie bioróżnorodności środowiska stanowi jeden z głównych celów ochrony przyrody. Dotyczy to zarówno całej zmienności ekosystemów i różnorodności jak i bogactwa świata roślin, zwierząt i mikroorganizmów. Metodą na obronę różnorodności jest ochrona bierna ekosystemów naturalnych, równoznaczna z ochroną ścisłą. Celem jej jest ochrona naturalnego przebiegu procesów przyrodniczych, przy całkowitym zaniechaniu ingerencji człowieka. W odniesieniu do ekosystemów powstałych w wyniku wielowiekowej działalności człowieka, stosuje się ochronę czynną. Ochrona czynna, czyli inaczej ochrona częściowa, oznacza możliwość ingerowania w zachodzące procesy przyrodnicze, w celu utrzymania określonego stanu ekosystemu i wpływanie na procesy przyrodnicze tak, aby przebiegały w odpowiednim kierunku. Ustawowo obszar chronionego krajobrazu, obejmuje wyróżniające się krajobrazowo tereny, o różnych typach ekosystemów. Zagospodarowanie tych ekosystemów powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych. W praktyce tereny te, są szczególnie atrakcyjne krajobrazowo i mogą spełniać funkcje turystyczno – wypoczynkowe, realizowane w zgodzie ze studium uwarunkowań i planem przestrzennego zagospodarowania. Rozwój proekologicznych form turystyki Podjęte w ostatnich latach działania władz Karlina w celu poprawy stanu środowiska 31 naturalnego dały podstawy do rozwoju turystyki i rekreacji zgodnie z przyjętą strategią rozwoju gminy. Na terenie gminy Karlino występuje ok. 130 miejsc noclegowych, z czego 92 znajduje się w ośrodku wypoczynkowym w PETRICO położonym na krawędzi doliny Radwi. Ośrodek ten oferuje będące na wysokim poziomie usługi w zakresie bazy noclegowej i gastronomicznej, oraz rekreacji wędkarskiej, wodnej. Usługi w zakresie turystyki wędkarskiej świadczy również ośrodek rybacki w Garnkach. W mieście działa również przy głównej drodze w Karlinie hotel na 20 miejsc noclegowych oraz przy ul. Moniuszki w Karlinie pracuje pensjonat na 9 miejsc noclegowych. W celu zaspakajania wymagań aktywnego spędzania czasu oraz zwiększenia atrakcyjności turystycznej gminy Karlino w najbliższym czasie planuje się wybudowanie na rzece Radew kąpieliska oraz stanicy wodnej z zapleczem turystyczno - noclegowym. Do końca 2005 r. planuje się wykonanie ścieżki rowerowo – pieszej wzdłuż Kanału Młyńskiego i rz. Parsęty oraz w rejonie ul. Kościuszki wybudowanie parku rekreacji turystycznej (skate park, mini golf, ścieżki rowerowe, miejsce na ognisko, mała infrastruktura). Strefa nizin nadmorskich, w której znajduje się gmina Karlino stwarza wiele możliwości wykorzystania walorów turystycznych. Obfitość lasów bogatych w runo leśne i zwierzynę łowną, duża liczba cieków wodnych, w tym atrakcyjna Dolina rzeki Radew, będąca siedliskiem ryb łososiowatych, tereny cenne ornitologicznie i botanicznie mogą być zachętą dla turystów. Takie położenie daje również możliwości do zorganizowania aktywnych, specjalistycznych form wypoczynku, z wykorzystaniem możliwości wydłużenia sezonu turystycznego o jesień i zimę, co wiąże się z odpowiednim dostosowaniem bazy noclegowej do tego celu. Edukacja proekologiczna społeczeństwa podnoszenie świadomości mieszkańców gminy w dziedzinie ochrony środowiska, integrowanie mieszkańców gminy, wokół problemów ochrony środowiska na terenie gminy, współpraca z placówkami oświatowymi i organizowanie akcji „sprzątania świata”, konkursów, dbanie o ład i estetykę w Gminie - tworzenie zieleńców, parków, kwietników w poszczególnych miejscowościach gminnych, wytyczanie ścieżek ekologicznych, dydaktycznych. zorganizowanie ośrodka ds. edukacji ekologicznej, programy ekologiczne w szkołach, propagowanie zdrowego trybu życia, prowadzenie spotkań i szkoleń z mieszkańcami miejscowości wiejskich na tematy związane nie tylko z tematyką prowadzenia upraw rolnych, lecz również z prowadzeniem ekologicznego sposobu pracy, organizacja festynów i imprez, na których podejmowana jest między innymi tematyka ekologiczna i działalność promocyjna w zakresie ochrony powietrza, w ramach Dni Karlina organizowane są rajdy rowerowy w celu promowania zdrowego stylu życia bez samochodu, 32 spotkania przedstawicieli Gminy Karlino z mieszkańcami z poszczególnych miejscowości, na których omawiane są potrzeby ochrony atmosfery poprzez gazyfikację gminy,, wydawanie folderów informacyjnych o Gminie Karlino, zawierających informacje o tematyce ekologicznej, stworzenie strony internetowej, na której opisane będą miedzy innymi informacje na temat stanu środowiska w gminie Karlino, organizowanie i aktywny udział dzieci i młodzieży w akcji pod nazwą „sprzątanie świata”, udział dzieci w zajęciach prowadzonych w Ośrodku Edukacji Ekologicznej w Lipiu w ramach których w sposób fachowy i specjalistyczny dzieci biorą udział w specjalnym programie nauczania o ochronie środowiska naturalnego, organizowanie i udział dzieci i młodzieży w wycieczkach do Zakładu Składowania i Unieszkodliwiania Odpadów w Krzywopłotach, przeprowadzenie przez uczniów liceum promocyjnej akcji wśród mieszkańców gminy dotyczącej segregowania odpadów, organizowanie konkursu pn. „Organizacja ścieżek przyrodniczych w dorzeczu Parsęty”, doskonalenie i dokształcanie nauczycieli w dziedzinie ekologii i ochrony środowiska: Rada szkoleniowa: zaznajomienie dzieci w toku organizowanych zabaw spacerów i wycieczek oraz sytuacji edukacyjnych z niebezpieczeństwami jakie zagrażają środowisku naturalnemu ze strony człowieka, Warsztaty w ramach WDN „Edukacja ekologiczna – KRĄG”, Rada szkoleniowa: rozwiązania metodyczne zagadnień ochrony środowiska w nauczaniu przedszkolnym – mini warsztaty prowadzone metodami aktywnymi. rozpowszechnianie i prowadzenie działań placówki w zakresie ochrony środowiska i zagadnień ekologicznych: gazetki „Przedszkolak”, plakaty, przemarsze: ekologiczny bal zielonych, dzieci wędrownika, akcja „sprzątanie świata”, w ramach powstałego w 2001 r. Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Lipiu w gminie Rąbino zakłada się 3 podstawowe rodzaje działalności: pięciodniowa zielona szkoła – edukacja przez okres 5 dni dla grupy 30-osobowej, jednodniowe zajęcia edukacyjne – dla grup 15 – osobowych, turnusy dwutygodniowe – polegające na działaniach edukacyjnych wraz z nauka j. angiekskiego w czasie pobytu w okresie wolnym od zajęć szkolnych tj. w okresie wakacji letnich i ferii zimowych. Zakres działań edukacji ekologicznej obejmuje tematykę: zbiórki i segregacji odpadów komunalnych i opakowań po środkach do produkcji; prawidłowego stosowania nawozów; środków ochrony roślin; nawożenie organiczne i mineralne w świetle uregulowań prawnych; ochrona roślin; ograniczenia zużycia wód i ochrony wód wśród mieszkańców, eliminacji zanieczyszczenia wód na skutek działalności gospodarczej, przygotowani kompostu do nawożenia organicznego; utylizacja ścieków domowych. Współpraca międzynarodowa W ramach Związku MiGDP Gmina Karlino przy współpracy ze stroną duńską realizuje projekt pt.„Zintegrowany system zarządzania terenami podmokłymi zlewni Parsęty”, którego celem jest stworzenie długofalowego systemu zarządzania terenami podmokłymi i ochrony bioróżnorodności, 33 wykonanie inwentaryzacji mokradeł w zlewni Parsęty i stworzenie bazy danych dającej podstawę dla opracowania zintegrowanego planu ochrony rzeki i gospodarowania nią, wraz z otaczającymi ją dużymi terenami podmokłymi. Celem tych przedsięwzięć jest integracja planowania dla mokradeł z istniejącymi planami rozwoju gmin oraz zapoczątkowanie procesu dostosowania do Unii Europejskiej. Wykonane zostaną również projekty pilotażowe odtworzenia mokradeł oraz zastosowania ich jako zbiorników retencyjnych zmniejszających zagrożenia powodziowe w dolnej partii zlewni. Ich dodatkową funkcją jest ochrona wód Parsęty i Bałtyku przed zanieczyszczeniami obszarowymi. Gmina wspólnie ze Związkiem Miast i Gmin Dorzecza Parsęty zakończyła program Salmon (Łosoś) współfinansowany przez Komisję Europejską z Phare Ecos Ouverture. Głównym celem jest rozwój turystyki wędkarskiej w oparciu o ryby łososiowate umożliwiający tworzenie nowych miejsc pracy. Projekt ten ma również charakter integracyjny dla współpracy regionów współuczestniczących w nim z państw takich jak: Szwecja, Hiszpania i Polska. W ramach prowadzonych prac zostały zinwentaryzowane zasoby ryb, opracowana strategia rozwoju turystyki wędkarskiej oraz opracowany przewodnik turystyczny o nakładzie 5 000 szt. w wersji polskoangielskiej, którego dystrybucją zajmą się biura turystyczne, biura podróży, targi, stowarzyszenia wędkarzy. Program był realizowany przy współpracy z Urzędem Marszałkowskim w Gdańsku. Kierunki w zakresie gospodarki wodno – ściekowej i ochrony wód powierzchniowych i podziemnych: dostosowanie parametrów jakości wody pitnej do obowiązujących norm unijnych, (co wymagać będzie przeprowadzenia zmian w procesie uzdatniania wody wodociągowej), modernizacja stacji uzdatniania wody, modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej, poprawa stosunków wodnych i zapobieganie nadmiernym stratom wody - renowacja urządzeń melioracyjnych i zwiększenie retencyjności gleb w wyniku wyłączenia z gospodarczego wykorzystania terenów podmokłych i źródliskowych, ochrona wód powierzchniowych - ograniczenie stosowania wysokotoksycznych środków nawożenia oraz ochrony roślin w strefach brzegowych cieków wodnych, ograniczenie infiltracji i spływów powierzchniowych zanieczyszczonych wód opadowych likwidacja „dzikich” wysypisk odpadów, przechowywanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin oraz obornika i gnojowicy na powierzchniach zabezpieczonych przed kontaktem ze środowiskiem gruntowo – wodnym, obowiązek przechowywania nawozów sztucznych i obornika na nieprzepuszczalnych płytach ze ścianami bocznymi oraz gnojowicy w szczelnych zbiornikach, celem zabezpieczenia wycieków agresywnych zanieczyszczeń do gruntu i przedostawania się do wód gruntowych i podziemnych, ochrona wód gruntowych - eliminacja źródeł ich zagrożeń (szamba) oraz modernizacja i rozwój sieci kanalizacyjnej sanitarnej, budowa oczyszczalni przydomowych na terenach nieskanalizowanych oraz rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych, 34 ochrona ujęć wód podziemnych na cele publiczne - przestrzeganie przepisów dotyczących zasad zagospodarowania w strefach, w tym likwidacja istniejących źródeł zanieczyszczeń i niedopuszczenie do powstawania nowych, optymalizacja zużycia wody do celów różnych dziedzin gospodarki - zbilansowanie zapotrzebowania wody i racjonalne jej używanie. Kierunki rozwoju gospodarki leśnej: ochrona kompleksów leśnych przed zmianą sposobu użytkowania, powiększanie obszarów leśnych przez zalesienie użytków rolnych mało przydatnych do produkcji rolniczej, wykorzystanie zasobów leśnych do rozwoju gospodarczego gminy w dziedzinie przetwórstwa drzewnego, zbieractwa i przetwórstwa runa leśnego, zwiększenie powierzchni lasów ochronnych przede wszystkim na obszarach podatnych na erozje i zanieczyszczenia, w obszarach źródliskowych rzek oraz w rejonach o dużej atrakcyjności rekreacyjnej, przystosowanie do różnorodnych form rekreacji i turystyki obszarów leśnych korzystnych dla wypoczynku. Kierunki rozwoju ciepłownictwa i gazownictwa: sukcesywne zwiększanie udziału proekologicznych nośników energii zmniejszających zanieczyszczenie środowiska – modernizacja kotłowni węglowych na olejowe, budowa elektrowni wiatrowych, sukcesywna rozbudowa sieci gazowej w celu stopniowej eliminacji ogrzewania paliwami stałymi. 5.3. Założenia polityki ekologicznej w odniesieniu do gminy, limity racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska 1. Gospodarka rolna i ochrona środowiska pomoc w zalesianiu gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej realizowana w ramach Krajowego Programu Zwiększania Lesistości, zagospodarowanie płodów rolnych na bazie istniejących i nowopowstałych zakładów przetwórstwa rolnego, wsparcie inicjatyw prowadzenia rolnictwa ekologicznego (biodynamicznego, zintegrowanego), restrukturyzacja obszarów wiejskich, pomoc w realizacji programów rolno-środowiskowych, zadrzewienia śródpolne, tworzenie użytków ekologicznych, pomników przyrody, prace konserwatorskie na istniejących obiektach chronionych i parkach wiejskich. 2. Infrastruktura techniczna rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, rozbudowa oczyszczalni 35 ścieków, budowa przydomowych oczyszczalni, modernizacja kotłowni węglowych (np. na olej, gaz), wprowadzanie energooszczędnego oświetlenia ulic, termomodernizacja budynków. 3. Edukacja ekologiczna stworzenie dostępnego systemu informacji o środowisku przyrodniczym, zintensyfikowanie edukacji ekologicznej społeczeństwa, upowszechnienie ekologicznych metod gospodarowania w rolnictwie, leśnictwie. 5.3.1 Limity krajowe ujęte w „II Polityce ekologicznej państwa” W „II Polityce ekologicznej państwa”, przyjętej przez Radę Ministrów w 2000 r., a następnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2001 r., ustalone zostały następujące ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska: zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle); ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB); ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i 25 % w stosunku do 2000 r. (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB); dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.; odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów komunalnych; pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych; zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego – również o 30 %; ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do stanu w 1990 r.; do końca 2005 r. wycofać z użytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie benzyny bezołowiowej. Wszystkie wymienione limity dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r. Limity powyższe nie były korygowane przy sporządzaniu „Polityki ekologicznej państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010”. W programach gminnych mogą zostać ujęte w zależności od specyficznych warunków danej gminy. 36 5.3.2 Podział limitów krajowych na limity wojewódzkie i powiatowe Brak dostatecznych podstaw planistycznych spowodował, że zarówno Rada Ministrów, przyjmując w czerwcu 2000r. II Politykę ekologiczną państwa, jak i ustawa Prawo ochrony środowiska nie dokonały podziału limitów krajowych na limity regionalne. Dlatego też przytoczone powyżej wskaźniki liczbowe należy traktować jako wielkości orientacyjne, przeznaczone do porównań międzyregionalnych i porównań tempa realizacji celów polityki ekologicznej państwa w poszczególnych powiatach i gminach z tempem realizacji tej polityki na szczeblu krajowym. Tylko w dwóch przypadkach może mieć miejsce określona procedura „przydziału” limitów dla poszczególnych powiatów. Chodzi o ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych i do powietrza w takim zakresie, w jakim w ramach monitoringu środowiska zostaną zidentyfikowane obszary, w których nie są osiągnięte wymagane poziomy jakości wód oraz obszary przekroczeń dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu. Ustalone programy działań naprawczych dla tych obszarów (w postaci programów ochrony wód i programów ochrony powietrza), mogą ustalać limity regionalne. Nie przewiduje się natomiast żadnej procedury odgórnego ustalania limitów gminnych, poza ewentualnymi porozumieniami między Ministerstwem Środowiska, a zainteresowanymi samorządami. Przypadki takie mogłyby mieć miejsce na przykład w odniesieniu do miast przygranicznych, jeśli wynikałoby to z umów dwustronnych z państwami sąsiednimi. Sporządzając programy ochrony środowiska poszczególne powiaty lub gminy, kierując się interesem swoich mieszkańców, mogą ustalić własne limity powiatowe lub gminne, wzorowane na wymienionych wyżej wskaźnikach. Samorządy szczebla podstawowego powinny także sprecyzować zadania szczegółowe w zakresie ochrony środowiska dotyczące estetyki terenów ogólnodostępnych, postępowania ze zwierzętami (w tym domowymi), utrzymania obiektów użyteczności publicznej oraz posesji prywatnych itp. 5.3.3 Limity racjonalnego wykorzystania środowiska w województwie zachodniopomorskim ujęte w WPOŚ Limity racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska województwa zachodniopomorskiego do roku 2010 ujęte w (WPOŚ) Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska. Zasoby wodne Limit wojewódzki szacuje się na wielkość 20 % w zakresie zmniejszania wodochłonności w produkcji. Jest to powodowane, zastosowaniem średnio oszczędnych technologii stosowanych w produkcji i nie przewiduje się w najbliższym czasie do roku 2010 nagłego zmniejszenia zużycia produkcji. Materiałochłonność 37 Wskaźnik ten w województwie zachodniopomorskim kształtuje się na poziomie 30 %. Jest to związane z restrukturyzacją parku maszynowego i zmianami w asortymentach produkcji, które systematycznie ulegają zmianie na korzyść dla środowiska. Energia Zakłada się zmniejszenie energochłonności produkcji o 25 %. Jest to podyktowane wprowadzeniem nowych rozwiązań technologicznych o znacznie mniejszym zużyciu energii. Odpady przemysłowe Uwzględniając dotychczasowe tendencje, w województwie zakłada się zwiększenie wykorzystania odpadów przemysłowych do celów gospodarczych do 90 % (bez uwzględnienia fosfogipsów). Surowce wtórne W województwie odzysk i powtórne wykorzystanie surowców wtórnych przyjęto na poziomie 60 % przy założeniu objęcia selektywną zbiórką odpadów 80 % gospodarstw domowych. Ładunki zanieczyszczeń do wód powierzchniowych W województwie likwidację zrzutów ścieków z miast i zakładów przemysłowych założono około 93 % ze względu na duże zaniedbania w tym zakresie, a w szczególności konieczności objęcia modernizacją istniejących, nie spełniających wymogów UE oczyszczalni ścieków. Na poziomie wojewódzkim przyjmuje się zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych w stosunku do 1990 r. z przemysłu o 50 %, ze spływów powierzchniowych 30 %. W stosunku do gospodarki komunalnej zakłada się zmniejszenie ładunku o 80 %, w tym minimum 75 % redukcji ładunku azotu ogólnego i fosforu ogólnego w ściekach dopływających do oczyszczalni ścieków komunalnych. Emisja substancji do powietrza Na poziomie wojewódzkim przyjmuje się ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki – 30 %, tlenku azotu – 20 %, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do roku 1990. Jest to podyktowane rozproszonymi źródłami emisji i starymi technologiami w zakładach przemysłowych. Poziom zanieczyszczeń powietrza ze źródeł komunikacyjnych będzie również malał przy założeniu udrożnienia sieci komunikacyjnej oraz wsparcia działań na rzecz rozwoju transportu publicznego. Paliwa Na poziomie wojewódzkim zakłada się do końca 2005 r. wycofanie z użytkowania etyliny i przejście na benzyny bezołowiowe. Jednocześnie zakłada się wprowadzenie ograniczenia użytkowania etyliny bezołowiowej kosztem produkcji i zastosowaniem biopaliw. Zakłada się również odchodzenie od uciążliwych instalacji na paliwa stałe na rzecz „czystszych” technologii. 5.3.4 Limity racjonalnego wykorzystania środowiska w powiecie białogardzkim 38 ujęte w PPOŚ Limity racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska przyjęto w powiecie białogardzkim w (PPOŚ) Powiatowym Programie Ochrony Środowiska na takim poziomie jak limity dla województwa zachodniopomorskiego, a mianowicie do roku 2010: zasoby wodne – 20 % wodochłonność produkcji; materiałochłonność – 30 % zmniejszenia materiałochłonności w stosunku do 1990 r.; energia – 25 % zmniejszenia zużycia energii w stosunku do 2000 r.; zwiększenie energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych – do 7,5 % w 2010 r.; odpady przemysłowe – 90 % wykorzystania odpadów przemysłowych do celów gospodarczych; surowce wtórne: - objęcie selektywną zbiórką odpadów komunalnych – 80 % gospodarstw domowych do 2007 r., - odzyskanie i ponowne wykorzystanie surowców wtórnych – 60 %; ładunki zanieczyszczeń do wód – 93 % likwidacja zrzutów ścieków komunalnych zapewnienie do 2015 r. 75 % redukcji ładunku substancji biogennych ze ścieków komunalnych; zaprzestanie do 2006 r. odprowadzania do Bałtyku substancji niebezpiecznych oraz istotne i przemysłowych; ograniczenie zrzutów pozostałych substancji tego typu, a także niedopuszczenie do przyrostu ładunku azotu ze źródeł rolniczych; emisja substancji do powietrza: - 75 % ograniczenia emisji pyłów, - 30 % ograniczenie emisji dwutlenku siarki, - 30 % ograniczenie emisji tlenków azotu, - 7 % ograniczenie emisji lotnych związków organicznych, - 8 % ograniczenie emisji amoniaku w stosunku do roku 1990. Paliwa – wycofanie z użytkowania do końca 2005 r. etyliny i przejście na benzyny bezołowiowe oraz zwiększone stosowanie biopaliw. 5.3.5 Gminny poziom limitów racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska Limity racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska w Gminie Karlino założono na takim samym poziomie jak limity dla powiatu białogardzkiego, z ustalaniem osiągania celów w horyzoncie czasowym roku 2010 w odniesieniu do poziomu roku 1990. Zasoby wodne Limit gminny – 20 % w zakresie zmniejszania wodochłonności produkcji. Materiałochłonność Limit gminny – 30 % w zakresie zmniejszenia materiałochłonności w produkcji. Energia Limit gminny – 25 % zmniejszenia zużycia energii (w stosunku do roku 2000). 39 Limit zwiększenia energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych – do 7,5 %. Odpady przemysłowe Limit gminny – 90 % wykorzystania odpadów przemysłowych do celów gospodarczych. Surowce wtórne Limit gminny – odzysku i ponownego wykorzystania surowców wtórnych – 60 %, przy założeniu objęcia selektywną zbiórką odpadów komunalnych ~ 100 % gospodarstw domowych. Redukcja ładunków zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych do wód powierzchniowych Limit gminny – ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych – 93 % likwidacja zrzutów ścieków komunalnych i przemysłowych. Zapewnienie do 2015 roku 75 % redukcji ładunku substancji biogennych ze ścieków komunalnych. Powietrze atmosferyczne Limit gminny – ograniczenia emisji substancji do powietrza atmosferycznego: pyłów - 75 %, dwutlenku siarki - 30 %, tlenków azotu - 20 %. Dla osiągnięcia powyższych limitów sformułowano dla Gminy Karlino cele do realizacji zgodnie z Programami szczebla wyższego, które przedstawiono w kolejnym rozdziale niniejszego Gminnego Programu Ochrony Środowiska. 40 6. CELE EKOLOGICZNE I KIERUNKI ICH REALIZACJI Cele ekologiczne długoterminowe będą stanowić podstawę planowania działań w zakresie ochrony środowiska dla Gminy Karlino do roku 2011. Zostały one sformułowane w oparciu o: analizę i ocenę stanu istniejącego środowiska oraz technicznej infrastruktury ochrony środowiska na obszarze gminy; tendencje mające istotne znaczenie dla przyszłości gminy i najważniejsze kierunki rozwojowe (wynikające, m.in. ze Strategii rozwoju gminy Karlino do roku 2015); limity wynikające z PEP i programów wyższego szczebla - WPOŚ, PPOŚ; obowiązujące i przewidywane unormowania prawne w zakresie ochrony środowiska. Cele ekologiczne w niniejszym Gminnym Programie Ochrony Środowiska (GPOŚ) określono w odniesieniu do Gminy Karlino wg (niżej zamieszczonej) listy celów sformułowanych w Programach wyższego szczebla, tj.: Program ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego (WPOŚ, 2002 r.), Program ochrony środowiska powiatu białogardzkiego (PPOŚ, 2004 r.), Cel 1. „Gorące punkty” Cel 2. Gospodarka wodna Cel 3. Gospodarka odpadami Cel 4. Poprawa jakości środowiska (powietrze, hałas) Cel 5. Racjonalizacja użytkowania surowców Cel 6. Ochrona powierzchni ziemi 41 Cel 7. Racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych Cel 8. Przeciwdziałanie poważnym awariom Cel 9. Zwiększenie świadomości ekologicznej – edukacja ekologiczna Cel 10. Monitoring środowiska 6.1. Cele ekologiczne do roku 2011 wraz z kierunkami działań CEL 1. „GORĄCE PUNKTY” – brak zadań CEL 2. GOSPODARKA WODNA Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i ochrona zasobów wód podziemnych Celem jest systematyczna poprawa stanu czystości wód powierzchniowych na terenie gminy oraz sukcesywne zmniejszanie, a docelowo dążenie do wyeliminowania zanieczyszczeń obszarowych z rolnictwa (nawozy), hodowli zwierzęcej oraz ścieków komunalnych z obszarów nieskanalizowanych (m.in. likwidacja sukcesywnie szamb). Zakłada się zmniejszać sukcesywnie i eliminować zagrożenia, które mogą ograniczać możliwość wykorzystania zasobów wód powierzchniowych gminy, tj.: zanieczyszczenia bakteriologiczne, stężenia zanieczyszczeń biogennych i organicznych, procesy eutrofizacji. Działania w zakresie ochrony wód powierzchniowych będą prowadzone w kierunku rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej (rozbudowa kanalizacji, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków). Ponadto coraz większy nacisk będzie kładziony na zmniejszenie zanieczyszczeń obszarowych (m.in. zmniejszenie nawożenia lub zmiana użytkowania z gruntów ornych na użytki zielone na terenach bezpośrednio przyległych do brzegów rzek i jezior). W zakresie ochrony wód podziemnych rozwijany będzie monitoring lokalny, ochrona ujęć wód podziemnych oraz ochrona zbiorników wód podziemnych, likwidacja „dzikich” wysypisk, deponowanie odpadów na składowisku posiadającym odpowiednie zabezpieczenia przed infiltracją odcieków do wód gruntowych (m.in. folia, drenaż, szczelne zbiorniki odcieków itd.), budowa nowoczesnych stanowisk do składowania obornika i zbiorników na gnojówkę w gospodarstwach rolnych, likwidacja zanieczyszczeń środowiska gruntowo – wodnego substancjami ropopochodnymi. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej wiąże się z koniecznością zrealizowania wymogów dotyczących całkowitego wyeliminowania ze ścieków niektórych substancji niebezpiecznych bezpośrednio zagrażających życiu i zdrowiu ludzi oraz uzyskania bezpiecznych wskaźników emisyjnych dla poszczególnych substancji, zagrażających ekosystemom wodnym. 42 Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej oraz modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej oraz modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków na terenie gminy - wg zamieszczonego w dalszej części niniejszego opracowania – harmonogramu rzeczowo – finansowego. Dalsza racjonalizacja zużycia wody Eksploatacja ujęć wody w gminie Karlino prowadzona jest nie tylko pod kątem uzyskania wody pitnej odpowiadającej normom określonych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 19.11.2002r., ale również prowadzone są prace powodujące zmniejszenie zużycia energii elektrycznej przy produkcji wody. Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej uzyskujemy poprzez: systematyczną wymianę pomp głębinowych starego typu na pompy energooszczędne, wyłączając z eksploatacji energochłonne ujęcia wody. W związku z tym, że każde ujęcie wody musi mieć stację uzdatniania, co podraża koszty eksploatacyjne, od 1999 r. małe ujęcia wody są wyłączane z eksploatacji, a woda doprowadzona jest zmodernizowanych stacji uzdatniania, z których woda odpowiada obowiązujących normom. Eksploatator sieci Karlińskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. bezpośrednio prowadzi działania mające na celu ograniczenie ilości zużycia wody poprzez miedzy innymi: montaż wodomierzy głównych, uszczelnienie sieci wodociągowej poprzez wymianę nieszczelnej armatury (zasuwy, hydranty), wymiana sieci, na której najczęściej występowały awarie, instruowanie użytkowników o racjonalnym korzystaniu z wody. Gmina Karlino, jako inwestor poprzez realizację zadań inwestycyjnych wodociągowych (wymiana starej, nieszczelnej sieci; unowocześnianie systemów poboru i rozprowadzenia wody) wykluczających między innymi przecieki wody do gruntu z nieszczelnych sieci przyczynia się do ograniczenia zużycia wody. Nieuregulowana wcześniej sytuacja gospodarki wodociągowej na początku lat 90-tych przekonała władze Gminy Karlino do podjęcia działań dążących do zracjonalizowania zarządzaniem wodą pitną. Regulacja gospodarki wodą pitną rozpoczęto od rozbudowy i modernizacji stacji uzdatniania wody w Karlinie, następnie sukcesywnie realizowano sieci wodociągowe. W Gminie Karlino przewidziana jest zgodnie z opracowanym w roku 1999 Studium wykonalności gospodarki wodno – ściekowej zcentralizowanie obszarów gminnych do czterech ujęć wody – Karlino, Karwin, Daszewo i Karścino. Planuje się w ciągu najbliższych czterech lat w pełni rozwiązać problemy związane z poborem i dostarczaniem wody pitnej do konsumentów. Przyjęty plan, oprócz zracjonalizowanego systemu wodociągowego, wysoko ujętych efektów ekologicznych ma na celu zmniejszenie kosztów eksploatacji urządzeń wodociągowych. Racjonalizacja poboru i wykorzystania wody będzie realizowana zarówno w sektorze gospodarczym jak i w indywidualnych gospodarstwach domowych (m.in. kontynuacja instalacji wodomierzy). W rolnictwie promowane będzie stosowanie najlepszych dostępnych praktyk rolniczych, co 43 powinno również doprowadzić do zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i jednocześnie ograniczenia ładunków odprowadzanych do odbiorników zanieczyszczeń. Ograniczenie spływu powierzchniowego Oprócz źródeł punktowych znaczący udział w zanieczyszczeniu wód płynących mają zanieczyszczenia pochodzące ze spływów obszarowych, związanych z uprawą pól i nawożeniem. Stosowane będą rozwiązania zmierzające do ograniczenia w rolnictwie związków biogennych, m.in. zmniejszenie nawożenia, zmiana sposobu użytkowania z gruntów ornych na użytki zielone w strefach brzegowych rzek i jezior, kontrola przestrzegania stref buforowych wzdłuż cieków wodnych. Dyrektywa 91/676/EWG o ochronie wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych nakłada na państwa członkowskie konieczność opracowania co najmniej jednego kodeksu dobrej praktyki rolniczej, który musi być propagowany na terenie całego kraju. Ograniczanie poboru wód podziemnych Wody podziemne winny stanowić rezerwę wody pitnej, w związku z tym ograniczony do minimum będzie ich pobór. Budowa nowych, modernizacja istniejących sieci wodociągowych oraz modernizacja istniejących stacji wodociągowych W celu osiągnięcia do 2010 r. jakości wody w sieci odpowiadającej standardom UE (dostosowanie jakości wody pitnej do Dyrektywy 80/778/EWG, m.in. zawartość związków Fe < 200 g/dm3, Mn 50 g/dm3 ), planuje się na terenie gminy inwestycje, tj.: budowa nowych, modernizacja istniejących odcinków sieci wodociągowych, modernizacja istniejących stacji wodociągowych – wg zamieszczonego w dalszej części niniejszego opracowania harmonogramu rzeczowo – finansowego. Ograniczenie zanieczyszczenia wód podziemnych Na zanieczyszczenie narażone są przede wszystkim wody pierwszego horyzontu. Aby zapobiec degradacji wód w pierwszej kolejności uporządkowana zostanie gospodarka ściekowa na obszarze gminy (rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej, budowa, modernizacja oczyszczalni ścieków, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach nieskanalizowanych, sukcesywna likwidacja szamb), ponadto prowadzone będą działania w celu likwidacji „dzikich” wysypisk odpadów, składowanie odpadów odbywać się będzie wyłącznie na składowisku posiadającym odpowiednie zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem wód podziemnych (uszczelnienie folią, drenaż itd.), budowa nowoczesnych stanowisk do składowania obornika i zbiorników na gnojówkę. 44 Ponadto wzmocniona będzie kontrola i uświadamiane konsekwencje zanieczyszczeń właścicielom gospodarstw domowych. Bardzo duże znaczenie będzie miało zatem prowadzenie edukacji w tej dziedzinie, jak również w zakresie stosowania zasad dobrych praktyk rolniczych. CEL 3. GOSPODARKA ODPADAMI Minimalizowanie ilości odpadów powstających, wzrost stopnia ich wykorzystania, zwiększenie bezpieczeństwa składowania i stosowanie nowoczesnych metod unieszkodliwiania odpadów Działania w gminie w zakresie minimalizowania ilości odpadów powstających zarówno w sektorze komunalnym jak i gospodarczym, wzrostu stopnia ich wykorzystania, zwiększenia bezpieczeństwa składowania i stosowania nowoczesnych metod unieszkodliwiania odpadów zostały szczegółowo przedstawione w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami (GPGO) stanowiącym integralną część niniejszego Gminnego Programu Ochrony Środowiska. W GPGO zostały wytyczone, zgodnie z obowiązującymi wymogami przepisów i przewidywanymi unormowaniami oraz planami wyższego szczebla (KPGO, WPGO, PPGO) - cele do osiągnięcia dla gminy, wyznaczone limity i określone kierunki działań oraz zadania do realizacji. CEL 4. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA (POWIETRZE, HAŁAS) Sukcesywne ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, głównie ze źródeł rozproszonych Należy oczekiwać, że w przyszłości utrzymywać się będzie tendencja spadku zagrożenia powodowanego przez zakłady przemysłowe, natomiast coraz większy udział w zanieczyszczeniu powietrza będzie miała rosnąca emisja pochodząca z sektora bytowo-komunalnego: lokalnych kotłowni i gospodarstw indywidualnych, czy zakładów usługowych, ogrzewanych w indywidualnych systemach grzewczych o niskiej sprawności wykorzystania paliwa, a także rozwój motoryzacji. Według przepisów krajowych ochrona powietrza oparta jest o zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń, ograniczanie lub eliminowanie wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających w celu zmniejszenia stężeń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymanie ich na poziomie dopuszczalnych wielkości. Jednym ze sposobów realizacji ww. zasad jest przeprowadzenie termomodernizacji, zarówno w skali indywidualnego odbiorcy jak i zakładów, która pozwala na redukcję zużycia energii nawet o 60 %, co automatycznie oznacza ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Bardzo duże znaczenie w tym zakresie będzie miało prowadzenie odpowiedniej polityki informacyjnej uświadamiającej również korzyści ekonomiczne, jakie są możliwe do osiągnięcia. Ograniczanie niskiej emisji 45 Ograniczanie niskiej emisji będzie następować w wyniku rozbudowy sieci gazyfikacyjnej na terenie gminy, modernizacji kotłowni lokalnych. Na terenach, gdzie względy ekonomiczne nie pozwolą na rozwój gazyfikacji w znaczącym stopniu wykorzystywane będą lokalne zasoby energii odnawialnej i wprowadzane takie źródła energii, jak gaz płynny lub olej opałowy. Oprócz emisji zanieczyszczeń typowych przy spalaniu tradycyjnych paliw (m.in. odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne i substancji zakwaszających), dodatkowym problemem jest fakt spalania w paleniskach domowych materiałów powodujących emisje specyficznych substancji do powietrza (opakowania z tworzyw sztucznych, butelki PET itp.). Istotnym jest zatem prowadzenie edukacji i uświadomienie zagrożeń, jakie mogą one stwarzać. Poprawa stanu technicznego dróg i pojazdów Niezbędne jest rzetelne egzekwowanie okresowych kontroli stanu technicznego pojazdów. Pojazdy w złym stanie technicznym powinny być zatrzymywane i nie dopuszczane do ruchu. Emisję ze źródeł ruchomych reguluje w UE szereg dyrektyw ustanawiających wymogi techniczne i dopuszczalne wartości dla zanieczyszczeń, które stopniowo będą wprowadzane w Polsce. Bardzo duże znaczenie będzie miało podniesienie standardu dróg i poprawa ich stanu technicznego. W obliczu bardzo szybkiego rozwoju motoryzacji konieczne jest rozbudowywanie i modernizacja infrastruktury drogowej. W związku z tym prowadzona będzie systematyczna modernizacja odcinków dróg na terenie gminy. Zmniejszenie uciążliwości hałasu Najbardziej uciążliwym na terenie gminy źródłem hałasu jest hałas komunikacyjny kolejowy i drogowy. Przy czym ten ostatni, z uwagi na rozwój motoryzacji stanowić będzie największe zagrożenie w nadchodzących latach. Coraz częściej problem ten dotyczy nie tylko mieszkańców terenów znajdujących się w pobliżu większych tras komunikacyjnych, ale także dróg dojazdowych i okolic. W "II Polityce Ekologicznej Państwa" za cel w horyzoncie czasowym do roku 2010 uznano, m.in. ograniczenie hałasu na obszarach wokół lotnisk, terenów przemysłowych oraz głównych dróg i szlaków kolejowych do poziomu nie przekraczającego w porze nocnej 55 dB (poziom równoważny) i 65 dB (chwilowe przekroczenia). Rozwiązania prawne obowiązujące w Polsce w zakresie ochrony przed hałasem są zbliżone do modelu funkcjonującego w Unii Europejskiej, który koncentruje się na regulowaniu dopuszczalnego poziomu hałasu emitowanego przez indywidualne źródła. Ograniczenie negatywnego wpływu hałasu komunikacyjnego W celu ograniczenia negatywnego wpływu hałasu komunikacyjnego, zwłaszcza drogowego zakłada się możliwość odcinkowego wprowadzenia zabezpieczeń akustycznych w postaci ekranów dźwiękochłonnych lub zieleni izolacyjnej (po przeprowadzeniu uprzednich pomiarów hałasu, ekspertyz, które wskazałyby odcinki lokalizacji i konieczność zastosowania określonych zabezpieczeń). Ponadto do zmniejszenia hałasu przyczyniać się będzie systematyczne 46 podnoszenie jakości dróg (m.in. w wyniku ich modernizacji). CEL 5. RACJONALIZACJA UŻYTKOWANIA SUROWCÓW Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii Lokalnie alternatywą dla spalania paliw tradycyjnych jest wykorzystanie źródeł energii, tj.: biomasa, energia wód płynących i energia słoneczna. Obowiązek uwzględnienia wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii w polityce społeczno - gospodarczej i politykach sektorowych wynika nie tylko z polityki UE, ale również z rezolucji Sejmu RP z 1999 r. W II Polityce Ekologicznej Państwa za cel do 2010 r. uznano co najmniej podwojenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w stosunku do 2000 r. Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii wymaga jednak szczegółowej analizy możliwych do osiągnięcia korzyści. CEL 6. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI Wyeliminowanie źródeł zanieczyszczeń powierzchni ziemi. Przywrócenie środowiska gruntowo - wodnego miejsc zdegradowanych do stanu właściwego. Podejmowane będą działania w celu eliminacji źródeł zanieczyszczeń powierzchni ziemi na terenie gminy, tj.: sukcesywna likwidacja „dzikich” wysypisk, zwłaszcza na terenach leśnych i przy ciekach, powodującego zanieczyszczenie środowiska gruntowo – wodnego odciekami z odpadów komunalnych; sukcesywna likwidacja szamb (powodujących na skutek nieszczelności zanieczyszczenia środowiska gruntowo – wodnego); budowa nowoczesnych stanowisk do składowania obornika i zbiorników na gnojówkę; wykonywanie nasadzeń ochronnych na terenach narażonych na erozję; prowadzenie właściwie eksploatacji składowiska gminnego, a po zamknięciu tego obiektu wykonanie jego rekultywacji. CEL 7. RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej oraz rozwój systemu obszarów chronionych. Rekomenduje się - zgodnie z „Waloryzacją przyrodniczą Gminy Karlino” (opracowaną w 2001 r.) oraz ustawą z dnia 16.04.2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880) - do objęcia ochroną prawną obiekty i obszary na terenie gminy o walorach kwalifikujących do uznania za: rezerwat przyrody (1), 47 obszar chronionego krajobrazu (2), użytki ekologiczne (9), zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (4), obszary cenne przyrodniczo (15). Szczegółowy opis ww. obiektów i obszarów zamieszczono w części diagnostycznej niniejszego opracowania. Powołanie tych form ochrony prawnej przyrody na obszarze gminy wiązać się będzie z wprowadzeniem i koniecznością przestrzegania wymogów określonych w ww. ustawie o ochronie przyrody oraz odpowiednio uwzględnieniem ich w planie zagospodarowania przestrzennego gminy. Głównym celem w ochronie przyrody na terenie gminy jest: zachowanie i ochrona przed nieuzasadnionym przekształceniem istniejących obszarów i obiektów przyrodniczych objętych ochroną prawną, przestrzeganie wymogów prawnych dotyczących tych form ochronnych, zabezpieczenie cennych wartości i ochrona bioróżnorodności poprzez wprowadzenie nowych ww. form ochrony prawnej. Ponadto zakłada się: zwiększenie powierzchni leśnej gminy poprzez zalesienie gruntów rolnych, które wypadły z produkcji oraz zalesienie obszarów o małej odporności ekologicznej (stref wododziałowych, obszarów źródliskowych, zboczy dolin rzecznych). Zgodnie z "II Polityką Ekologiczną Państwa" wspierane powinny być takie formy i sposoby zagospodarowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, które sprzyjają zachowaniu i wzrostowi różnorodności biologicznej. W tym celu na terenie gminy intensywne rolnictwo będzie ograniczane do obszarów charakteryzujących się glebami o dobrej jakości, na jakich już dzisiaj jest prowadzone, zaś tereny o wyższych walorach przyrodniczych będą przeznaczane pod ekstensywne gospodarowanie. Zakłada się ograniczanie do niezbędnego minimum stosowania dużych dawek środków ochrony roślin i nawozów sztucznych, jako że powoduje to przyrodniczą degradację, nie tylko pól ornych, ale też obszarów przyległych. Z intensyfikacją rolnictwa wiąże się, m.in. likwidacja oczek wodnych, zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych, zbyt intensywny wypas lub koszenie, którym to zjawiskom będzie się zapobiegać. CEL 8. PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM Kontrola i wyznaczenie optymalnych tras przewozu substancji niebezpiecznych oraz kontrola techniczna instalacji i obiektów mogących w wypadku awarii spowodować zagrożenie środowiska. W celu przeciwdziałania poważnym awariom są: prowadzone przez odpowiednie służby systematyczne kontrole przewozów substancji niebezpiecznych, stanu technicznego pojazdów, czasu pracy kierowców oraz wyznaczane optymalne trasy przewozu substancji niebezpiecznych. 48 CEL 9. ZWIĘKSZENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ - EDUKACJA EKOLOGICZNA Prowadzenie edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży w szkołach oraz kampanii informacyjno – edukacyjnych dla mieszkańców gminy. W zakresie edukacji ekologicznej zakłada się działania, m.in.: podnoszenie świadomości mieszkańców gminy w dziedzinie ochrony środowiska poprzez prowadzenie kampanii informacyjno - edukacyjnych, integrowanie mieszkańców gminy wokół problemów ochrony środowiska na terenie gminy, prowadzenie edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży w szkołach na trenie gminy, współpraca Władz Gminy z placówkami oświatowymi, (m.in. przy organizowaniu akcji „sprzątania świata”, konkursów ekologicznych w szkołach itp.), współpraca z organizacjami ekologicznymi działającymi w regionie. CEL 10. MONITORING ŚRODOWISKA Wykorzystanie wyników badań monitoringowych środowiska, prowadzonych na terenie gminy, do oceny efektywności realizacji Gminnego Programu Ochrony Środowiska Wyniki badań monitoringowych środowiska na terenie gminy będą wykorzystywane do oceny efektywności realizowanych działań, zawartych w niniejszym Programie, mających na celu poprawę jakości środowiska w gminie. Będą one pomocne jako wskaźniki (mierniki stanu środowiska) przy sporządzaniu okresowych raportów z realizacji niniejszego Programu. Obowiązek sporządzania ww. raportów wynika z art. 18 ustawy z dn. 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) - z wykonania Gminnego Programu Ochrony Środowiska Wójt /Burmistrz Gminy/Miasta sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia Radzie Gminy/Miasta. Rozwój monitoringu powietrza atmosferycznego Niska emisja, pochodząca głównie z lokalnych kotłowni i gospodarstw indywidualnych stanowi lokalnie poważny problem. Niska emisja jest zagadnieniem trudnym do szybkiego rozwiązania ze względu na brak informacji o rozkładzie przestrzennym emisji, a także bardzo duże rozproszenie jej źródeł. Dodatkowo, uciążliwości związane z niską emisją charakteryzują się sezonowością - wyraźnie wzrastają w sezonie grzewczym, zaś w lecie ich znaczenie jest niewielkie. Konieczne jest rozwinięcie monitoringu, który pozwoliłby pozyskać informacje o 49 poziomie emisji na poszczególnych obszarach i wyznaczyć rejony, w jakich w pierwszej kolejności powinna być ona ograniczana. Monitoring wód podziemnych i powierzchniowych Badania monitoringowe wód podziemnych i powierzchniowych prowadzone będą w dalszym ciągu na terenie gminy przez odpowiednie instytucje i służby ochrony środowiska (PIG, WIOŚ) w wyznaczonych punktach pomiarowych. Duże znaczenie gospodarcze oraz występujące powszechnie zagrożenie wód podziemnych zmusza do prowadzenia stałej ich kontroli. Dobrze rozwinięty monitoring ma na celu wspomaganie działań zmierzających do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych oraz określenia trendów i dynamiki zmian jakości wód podziemnych. Jakość wód podziemnych na obszarze Gminy Karlino jest dobra. Celem jest utrzymanie jej na dotychczasowym poziomie. Badania monitoringowe pozwalają na systematyczną kontrolę i ocenę jakości wód podziemnych. Zakłada się podwyższenie jakości wód powierzchniowych na obszarze gminy na skutek prowadzenia działań w zakresie sukcesywnej eliminacji źródeł ich zanieczyszczeń (głównie uporządkowanie gospodarki ściekowej w gminie i ograniczenie spływów powierzchniowych nawozów). Badania monitoringowe i ocena stanu wód powierzchniowych w gminie będą odzwierciedlały efektywność założonych w niniejszym Programie działań na rzecz poprawy czystości wód rzek. Monitoring hałasu Dotychczas (wg danych WIOŚ Delegatura w Koszalinie) nie prowadzono na terenie Gminy Karlino pomiarów emisji hałasu. Materiałem wyjściowym do podjęcia jakichkolwiek działań ograniczających jego emisję jest dokładne rozpoznanie miejsc przekroczenia norm. W związku z tym należałoby przeprowadzić badania klimatu akustycznego w miejscach najbardziej zagrożonych jego oddziaływaniem (odcinki dróg i linii kolejowej). W PPOŚ założono opracowanie map akustycznych dla obszaru powiatu. Monitoring gminnego składowiska odpadów Prowadzenie badań monitoringowych gminnego składowiska odpadów zgodnie z obowiązującymi przepisami w fazie eksploatacji składowiska i po jego zamknięciu. 6.2. Cele ekologiczne do roku 2008 Cele ekologiczne krótkoterminowe - do roku 2008 dla Gminy Karlino sformułowano zgodnie z programami ochrony środowiska szczebla wyższego (WPOŚ i PPOŚ) oraz określono kierunki działań dla osiągnięcia tych celów. Wiele kierunków działań znajdujących swoje zapisy w okresie krótkoterminowym do roku 50 2008 jest do ciągłego wdrażania. Ich zapis w strategii krótkoterminowej ma za zadanie podkreślenie dużej wagi i konieczności ich wdrażania już w krótkim horyzoncie czasowym. Planowane cele do osiągnięcia do roku 2008 w zakresie gospodarki odpadami, zostały przedstawione szczegółowo wraz z wyznaczonymi limitami w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami (GPGO), który stanowi integralną część niniejszego Gminnego Programu Ochrony Środowiska (GPOŚ). Poniżej zamieszczono główne cele krótkoterminowe w zakresie gospodarki odpadami. CEL 1. „GORĄCE PUNKTY” – brak zadań CEL 2. GOSPODARKA WODNA Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i ochrona zasobów wód podziemnych Modernizacja stacji uzdatniania wody Budowa nowych odcinków i modernizacja sieci wodociągowej Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach nieskanalizowanych (mieszkancy na władny koszt CEL 3. GOSPODARKA ODPADAMI Minimalizowanie ilości odpadów powstających, wzrost stopnia ich wykorzystania, zwiększenie bezpieczeństwa składowania i stosowanie nowoczesnych metod unieszkodliwiania odpadów Objęcie zorganizowaną obsługą w zakresie odbioru odpadów komunalnych ~100% mieszkańców gminy Rozwijanie systemu selektywnej zbiórki, w tym odpadów opakowaniowych i komunalnych odpadów niebezpiecznych Składowanie odpadów komunalnych na składowisku gminnym (do roku 2007) Kierowanie odpadów segregowanych do regionalnego Zakład Zagospodarowania Opadów (ZZO) w gminach ościennych (wariantowo: I wariant – ZZO Sianów (PGK Koszalin), II wariant – ZZO SITA – Leszczyn – Kalina (gmina Rymań)). CEL 4. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA (POWIETRZE, HAŁAS) Sukcesywne ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, głównie ze źródeł rozproszonych Modernizacja kotłowni węglowych na olejowe lub gazowe Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców gminy 51 CEL 5. RACJONALIZACJA UŻYTKOWANIA SUROWCÓW Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii CEL 6. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI Wyeliminowanie źródeł zanieczyszczeń powierzchni ziemi Przywrócenie środowiska gruntowo-wodnego miejsc zdegradowanych do stanu właściwego CEL 7. RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej Rozwój systemu obszarów chronionych Wprowadzenie nowych form ochrony przyrody CEL 8. PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM Kontrola i wyznaczenie optymalnych tras przewozu substancji niebezpiecznych Kontrola techniczna instalacji i obiektów mogących w wypadku awarii spowodować zagrożenie środowiska CEL 9. ZWIĘKSZENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ – EDUKACJA EKOLOGICZNA Prowadzenie edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży w szkołach Prowadzenie kampanii informacyjno – edukacyjnych dla mieszkańców gminy. CEL 10. MONITORING ŚRODOWISKA Wykorzystanie wyników badań monitoringowych środowiska, prowadzonych na terenie gminy, do oceny efektywności realizacji Gminnego Programu Ochrony Środowiska Rozwój monitoringu powietrza atmosferycznego Monitoring wód podziemnych i powierzchniowych Monitoring gminnego składowiska odpadów Szczegółowe zadania w zakresie ochrony środowiska zostały uwzględnione w harmonogramie rzeczowo – finansowym Programu Ochrony Środowiska. 52 7. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ I URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH Zadania do realizacji w niniejszym Gminnym Programie Ochrony Środowiska podano wg listy celów sformułowanych w Programach wyższego szczebla (WPOŚ i PPOŚ): Cel 1. „Gorące punkty” Cel 2. Gospodarka wodna Cel 3. Gospodarka odpadami Cel 4. Poprawa jakości środowiska (powietrze, hałas) Cel 5. Racjonalizacja użytkowania surowców Cel 6. Ochrona powierzchni ziemi Cel 7. Racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych Cel 8. Przeciwdziałanie poważnym awariom Cel 9. Zwiększenie świadomości ekologicznej – edukacja ekologiczna Cel 10. Monitoring środowiska. Przyjęte do wdrożenia rozwiązania techniczno-organizacyjne poddano analizie w zakresie kosztów w celu określenia nakładów finansowych na ich realizację oraz sposobu finansowania. Dla obniżenia ponoszonych jednorazowo nakładów inwestycyjnych założono wdrażanie etapowe 53 kolejnych zadań. Harmonogram realizacji poszczególnych zadań, wynikających z niniejszego Programu, dostosowywany będzie do możliwości pozyskiwania środków finansowych. 54 HARMONOGRAM RZECZOWO - FINANSOWY PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KARLINO DO ROKU 2007, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2011 CEL 1. „GORĄCE PUNKTY” – brak zadań CEL 2. GOSPODARKA WODNA I ŚCIEKOWA KIERUNEK DZIAŁAŃ ZADANIA JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 – 2011 II. 1. Modernizacja ujęć i stacji uzdatniania wody w celu dostosowania jakości wody do picia zcentralizowanie obszarów gminnych do czterech ujęć wody – Karlino, Karwin, Daszewo i Karścino II. 2. Budowa i modernizacja sieci wodociągowej i sieci przesyłowej II. 1.1. Likwidacja ujęć wody: Kowańcz, Zwartowo, Ubysławice, Mierzyn, Poczernino, Lubiechowo, Wyganowo II. 1.2. Budowa zbiornika wyrównawczego dla ujęcia wody w Daszewie II. 1.3. Modernizacja ujęć wody w m. Karlino – Redlino, Daszewo, Karścino, Karwin Gmina II. 2.1. Budowa sieci wodociągowej: - Karścino – Kowańcz z wymianą sieci w Karścinie, - w Karlinie (Plac 1000-lecia - Szczecińska), - Kowańcz – Lubiechowo, - sieci przesyłowej Daszewo – Karlino z uwzględnieniem sieci w Witolubie, Dębolasie, - sieci przesyłowych Karwin – Zwartowo, Mierzyn – Ubysłowice, Wyganowo – Mierzynek, Syrkowice – Poczernino, Karlino – Kozia Góra. II. 2.2. Rozbudowa sieci wodociągowej dla miejscowości Daszewo – Mierzyn, Kolonia Daszewo, Kolonia Mierzynek (sieć tranzytowa i przewody rozprowadzające). II. 2.3. Budowa magistrali wodociągowej z ujęcia Redlino do Karlina (II nitka zasilająca) II. 2.4. Wymiana sieci wodociągowej w Karlinie i Karścinie Gmina 41 518, 946 Gmina Gmina Gmina 55 ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA Fundusz Spójności – 85%, Gmina – 15% (pożyczki z NFOS – 70%, WFOS – 30%) II. 3. Uporządkowanie gospodarki ściekowej II. 3.1. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej: - tłocznej: Ubysławice - Mierzynek, Mierzynek, Syrkowice – Mierzyn, Karlinko – Witolub, Witolub, Lubiechowo, Krukowo – Malonowo, Zwartowo – Karwin, Kowańcz, Karlino, Kolonia Daszewo, - grawitacyjnej w miejscowosciach: Mierzynek, Syrkowice, Lubiechowo, Krukowo, Kowańcz, Karlino, Kolonia Daszewo, Karlinko, Zwartowo, Ubysławice, Witolub. II. 3.2. Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w Karlinie II. 3.3. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscowościach Brzeźno, Chotyń, Wyganowo II. 3.4. Dokończenie budowy zbiorników na gnojowicę oraz płyt do składowania obornika Gmina Gmina Gmina, mieszkańcy Gmina, mieszkańcy CEL 3. GOSPODARKA ODPADAMI KIERUNEK DZIAŁAŃ ZADANIA III. Gospodarka odpadami – zadania razem (wg GPGO) JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 – 2011 Gmina, ZZO Sianów 980,5 1 717,0 ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA Środki własne, fund. ochr. środ., fund. unijne CEL 4. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA (POWIETRZE, HAŁAS) KIERUNEK DZIAŁAŃ ZADANIA IV. 1. Eliminowanie węgla IV. 1.1. Modernizacja kotłowni opalanych paliwem jako paliwa w lokalnych stałym kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go innymi, bardziej ekologicznymi nośnikami ciepła JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 – 2011 Właściciele obiektów, Gmina - 56 ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA Środki własne, fund. ochr. środ., fund. unijne IV. 2. Zmniejszenie zużycia paliw i emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego IV. 3. Ograniczenie emisji hałasu do środowiska IV. 2.1. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych 2007 – 2011 r. - Szkoła Podstawowa w Daszewie, - Szkoła Podstawowa w Karwinie, - Przedszkole w Karlinie, - Hala Sportowa w Karlinie, - Świetlica w Krukowie, - Świetlica w Malanowie, - Świetlica w Zwartowie, - Ratusz w Karlinie, - budynek przy ul. Szym. 17 w Karlinie, - Świetlica w Domacynie, - budynek Karlińskiego Ośrodka Kultury przy ul. Szczecińskiej w Karlinie. IV. 3.1. Przeprowadzenie pomiarów i opracowanie map akustycznych (odc. linii kolejowej, dróg) 2005 - 2006 r. IV. 3.2. Poprawa nawierzchni dróg 2005 – 2011 r. IV. 3.3. Budowa ekranów akustycznych, zakładanie pasów zieleni ochronnej (izolacyjnej) 2007 – 2012 r. Gmina, Wspólnoty Mieszkaniowe, Właściciele obiektów Zarządcy, Wojewoda, Samorząd powiatowy Środki własne, fund. ochr. środ. 2 400 - - - - Środki własne, fund. ochr. środ., fund. unijne CEL 5. RACJONALIZACJA UŻYTKOWANIA SUROWCÓW KIERUNEK DZIAŁAŃ ZADANIA V. 1. Zwiększenie energii V. 1.1. Opracowanie programu rozwoju energetyki elektrycznej wytwarzanej ze opartej o surowce odnawialne, 2006 r. źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych V. !.2. Budowa elektrowni wiatrowych: - w mieście Karlino o mocy 1,5 MW (8 mln zł), - 28 siłowni wiatrowych z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą o maks. mocy 42 MW – obęr Karścina, Wietszyna, Chotynia (112 mln zł), - 20 siłowni wiatrowych o łacznej mocy 40 MW – obręb Lubiechowa, Malanowa, Karwina (80 mln zł) JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 - 2011 Samorząd województwa, Samorządy gminne Gmina - - - 300 000 57 - ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA Przedsiębiorstwa, fund. ochr. środ. Środki własne, fund. ochr. środ., fund. unijne V. 1.3. Wymiana sprzętu oświetleniowego: - oprawa typu SGS 103/70 kl. II 70 W (254 szt.), - oprawa typu SGS 104/100 kl. II 100 W (99 szt.), - oprawa typu SGS 203/100 kl. II 100W + zaczep (6 szt.), - oprawa typu SGS 203/150 kl. II 150 W + zaczep (10 szt.), - oprawa typu ZFD 236 W (2 szt.), - źródło światła SON-T Plus 70 W PIA (254 szt.), - źródło światła SON-T Plus 100 W PIA (105 szt.), - źródło światła SON-T Plus 150 W PIA (10 szt.), - świetlówki kompaktowe 36 W, - zabezpieczenie, przewód, zaciski, farba, wysięgnik (371 szt.). - - - CEL 6. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI KIERUNEK DZIAŁAŃ VI. 1. Ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko zanieczyszczeń pochodzących z działalności rolniczej VI. 2. Ochrona gleb przed erozją ZADANIA VI. 1.1. Budowa nowoczesnych stanowisk do składowania obornika i zbiorników na gnojówkę w gospodarstwach rolnych VI. 2.1. Program zalesień dla gleb erodowanych 2006 r. VI. 2.2. Zalesienia gleb erodowanych 2007 – 2012 r. JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 - 2011 Gmina, rolnicy - Nadleśnictwa, Właściciele terenu - - - - - ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA Środki własne, fund. ochr. środ., fund. unijne Środki własne, fund. ochr. środ., fund. unijne CEL 7. RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH KIERUNEK DZIAŁAŃ VII. 1. Tworzenie zwartych powierzchni leśnych ZADANIA VII. 1.1 Zalesienia gleb klasy VI JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 - 2011 Właściciele gruntów, Nadleśnictwa - 58 ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA Środki własne, fund. ochr. środ. VII. 2. Tworzenie nowych, ochrona istniejących obszarów chronionych i prowadzenie zabiegów konserwatorskich VII. 2.1 Utworzenie użytków ekologicznych, pomników przyrody i in. VII. 2.2 Prace konserwatorskie na istniejących obiektach chronionych i parkach wiejskich Gmina, Nadleśnictwa Właściciele obiektów - Środki własne, fund. ochr. środ. Środki własne, fund. ochr. środ. CEL 8. PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM KIERUNEK DZIAŁAŃ VIII. 1. Zwiększenie bezpieczeństwa przewozów substancji niebezpiecznych ZADANIA VIII. 1.1. Kontrola przewozów substancji niebezpiecznych, stanu technicznego pojazdów. VIII. 1.2. Wyznaczenie optymalnych tras przewozu substancji niebezpiecznych. JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 - 2011 Policja, Inspekcja Transp. Drogowego, Samorządy teryt., Zarządcy dróg, Wojewoda - ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA Budżet państwa, fund. ochr. środ., fund. unijne CEL 9. ZWIĘKSZENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ – EDUKACJA EKOLOGICZNA KIERUNEK DZIAŁAŃ IX. 1. Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy, w tym dzieci i młodzieży szkolnej ZADANIA IX. 1.1. Organizowanie akcji tj. „Sprzątanie świata”, zajęć dydaktycznych, kół zainteresowań, konkursów ekologicznych itp. w szkołach na terenie gminy IX. 1.2. Kampania informacyjno – edukacyjna społeczeństwa gminy IX. 1.3. Wprowadzenie „Małych projektów ekologicznych” JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 - 2011 Gmina, Dyrekcje szkół, Organizacje ekologiczne pozarządowe 30 ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA Środki własne, fund. ochr. środ., środki organizacji ekologicznych CEL 10. MONITORING ŚRODOWISKA KIERUNEK DZIAŁAŃ ZADANIA JEDNOSTKI TERMIN REALIZACJI, KOSZT REALIZACJI, tys. zł REALIZUJĄCE 2005 2006 2007 2008 - 2011 59 ŹRÓDŁA FINANSOWAN IA X. 1. Monitoring wód powierzchniowych i podziemnych X. 2. Monitoring powietrza atmosferycznego X. 3. Monitoring hałasu X. 4. Monitoring przyrody X. 5. Monitoring gminnego składowiska odpadów X. 6. Monitoring odczuć społecznych X. 1.1. Prowadzenie badań w wyznaczonych punktach pomiarowych na terenie gminy X. 2.1. Prowadzenie badań w wyznaczonych punktach pomiarowych X. 3.1. Opracowanie map akustycznych X. 3.2. Aktualizacja obszarów hałasu drogowego i kolejowego X. 4.1. Wyznaczenie obszarów i form przyrodniczych do prowadzenia monitoringu X. 4.2. Wdrożenie monitoringu dla różnych form przyrody X. 5.1. Prowadzenie badań monitoringowych wód podziemnych przy składowisku z piezometrów X. 6.1. Systematyczne prowadzenie badań społecznych WIOŚ, PIG - Budżet państwa WIOŚ - Budżet państwa Samorząd powiat. gmin, WIOŚ, Wojewoda WIOŚ, Samorządy teryt., Wojewoda - Środki własne, fund. ochr. środ., fund. unijne Budżet państwa, samorząd.., fund. ochr. środ. Gmina, WIOŚ, Zarządca skład. Samorząd powiat, gmin,, Organiz. społeczne - - - Źródło: Oprac. na podst. danych z: Urzędu Gminy, GPGO, PPOŚ, WPOŚ oraz WIOŚ Delegatura w Koszalinie (PPOŚ - Powiatowy Program Ochrony Środowiska, WPOŚ – Wojewódzki Program Ochrony Środowiska, GPGO - Gminny Plan Gospodarki Odpadami) 60 Środki własne, fund. ochr. środ. Środki własne, fund. ochr. środ., fund. unijne PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KARLINO MONITORING I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM, W TYM 8. PROGRAMEM Monitoring dostarcza informacji, w oparciu o które można ocenić, czy stan środowiska ulega polepszeniu czy pogorszeniu, a także jest podstawą oceny efektywności wdrażania polityki środowiskowej. Rozróżniamy dwa rodzaje monitoringu: monitoring jakości środowiska, monitoring polityki środowiskowej. Obydwa rodzaje monitoringu są ze sobą ściśle powiązane. Monitoring jakości środowiska jest wykorzystywany w definiowaniu polityki ochrony środowiska. W okresie wdrażania niniejszego programu, monitoring także będzie wykorzystywany dla uaktualnienia polityki ochrony środowiska. Celem monitoringu jest zwiększenie efektywności polityki środowiskowej poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących jakości środowiska i zachodzących w nim zmian. Informacja o stanie środowiska jest niezbędna do ustanawiania priorytetów ochrony środowiska, do monitorowania, egzekwowania i przestrzegania przepisów ochrony środowiska, do integrowania polityki. Powinna służyć zarówno podejmującym decyzje, jak i społeczeństwu, sektorowi prywatnemu, pozarządowym organizacjom ekologicznym i wszystkim zainteresowanym grupom. WSKAŹNIKI MONITORINGU REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KARLINO Wyszczególnienie Zwodociągowanie Skanalizowanie Zgazyfikowanie Emisja SO2 (średnia roczna) Emisja NO2 (średnia roczna) Wody podziemne Wskaźniki monitoringu realizacji Programu Stan aktualny Poziom dla 2008r. Poziom dla 2011r. 99 % miasta i gmina ~ 100 % (oraz poprawa prace remontowe, posiada sieć stanu techniczn. sieci) poprawa stanu wodociągową technicznego sieci, wymiana odcinków skorodowanych skanalizowanie – 82 % sukcesywna rozb. sieci skanalizowanie 100 % kanalizacji (~95 %) zgazyfikowanie miasta i sukcesywnie sukcesywnie gminy - 76% 4,2 µg/m3 3,4 µg/m3 2,94 µg/m3 7,8 µg/m3 7,0 µg/m3 6,3 µg/m3 klasa I b klasa I b klasa I b Źródło: Oprac. własn. na podst. danych Urzędu Gminy, PEP, WPOŚ, PPOŚ 8.1 Monitoring stanu środowiska oraz monitoring polityki ekologicznej Monitoring - system kontroli stanu środowiska - jest narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza on informacji o efektach wszystkich działań na rzecz ochrony środowiska. Monitoring polityki ochrony środowiska oznacza, że wdrażanie Programu będzie podlegało regularnej ocenie. Monitoring ten będzie obejmował: 61 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KARLINO określenie stopnia wykonania działań, określenie stopnia realizacji przyjętych celów, ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem, analizę przyczyn tych rozbieżności. Koordynator wdrażania programu będzie oceniał co dwa lata stopień wdrożenia Programu. W latach 2005-2007 na bieżąco, będzie monitorowany postęp w zakresie wdrażania zdefiniowanych działań, a pod koniec 2007 roku nastąpi ocena rozbieżności między celami zdefiniowanymi w Programie i analiza przyczyn tych rozbieżności. Wyniki oceny będą stanowiły wkład dla następnego Programu, w którym zostaną zdefiniowane działania na lata 2008-2011, z uszczegółowieniem działań na lata, tj. 2008 i 2009. Ten cykl będzie się powtarzał co dwa lata, co zapewni uaktualnienie strategii krótkoterminowej co cztery lata i polityki długoterminowej co sześć lat. 8.2 Zarządzanie programem Efektywne wdrażanie niniejszego Programu wymaga dużego zaangażowania administracji samorządowej, a także dobrej współpracy między wszystkimi instytucjami (organizacjami) włączonymi w zagadnienia ochrony środowiska. Wdrażanie polityki długoterminowej oraz strategii krótkoterminowej rozpocznie się w okresie zmian systemu prawnego, wynikających z dostosowywania polskiego ustawodawstwa do przepisów Unii Europejskiej. Zmiany te mogą mieć wpływ na strukturę zarządzania środowiskiem, a co za tym idzie na strukturę zarządzania Programem. 8.3 Harmonogram weryfikacji celów i kierunków działań oraz terminów przygotowywania raportów z wykonania programu Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na Burmistrza/Wójta Miasta/Gminy obowiązek sporządzenia co 2 lata raportu z wykonania gminnego programu ochrony środowiska i przedłożenia go Radzie Miasta/Gminy. „II Polityka ekologiczna państwa” zakłada, że głównym celem średniookresowym (do 2010r.) w sprawie kontroli i monitoringu jest pełna harmonizacja procedur i zakresu działań w tej dziedzinie z zaleceniami OECD, wymogami Unii Europejskiej oraz zobowiązaniami wobec konwencji międzynarodowych. Realizacja tego celu wymaga do 2006 powołania nowych struktur organizacyjnych i wdrożenia systemów obiegu informacji w dziedzinie środowiska, niezbędnych do spełnienia przez Polskę warunków uczestnictwa w Unii Europejskiej i realizacji innych zobowiązań międzynarodowych. Wdrożenie systemów informatycznych oraz modyfikacja systemu statystyki publicznej, państwowego monitoringu środowiska i pozostałych mechanizmów nadzoru i kontroli umożliwi dokonywanie co 2 lata oceny realizacji gminnych programów ochrony środowiska oraz oceny realizacji programów naprawczych poszczególnych komponentów środowiska. 62 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KARLINO 8.4 Edukacja ekologiczna Podstawowe znaczenie dla szerokiego, społecznego udziału w urzeczywistnianiu celów ekologicznych ma odpowiednia edukacja ekologiczna oraz zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku i stworzenie instytucjonalnego zabezpieczenia dla wyrażania przez społeczeństwo swoich opinii i wpływania na podejmowane, istotne dla środowiska decyzje. Edukacja ekologiczna powinna być prowadzona począwszy od szkół podstawowych oraz wśród społeczności lokalnej gminy. W prowadzeniu edukacji można wykorzystać potencjał pozarządowych organizacji ekologicznych. 8.5 Upowszechnianie informacji o stanie środowiska i wykonaniu programu Obecnie informacja ekologiczna w Polsce dostępna jest dla społeczeństwa poprzez: publikacje Głównego Urzędu Statystycznego, publikacje Ministerstwa Środowiska, publikacje służb państwowych - Inspekcję Ochrony Środowiska, Państwowy Zakład Higieny, Inspekcję Sanitarną, publikacje o charakterze edukacyjnym i popularyzatorskim jednostek naukowo-badawczych, publikacje opracowane przez organizacje pozarządowe, Polski Klub Ekologiczny, Ośrodki i Centra Edukacji Ekologicznej, Fundacje Ekologiczne, prasę popularnonaukową o tematyce ekologicznej, programy telewizyjne i radiowe, targi i giełdy ekologiczne, plakaty, plakaty filmowe, filmy, festiwale i konkursy ekologiczne, akcje edukacyjne i promocyjne, internet. Gromadzenie i udostępnianie informacji dotyczących środowiska jest jednym z zadań, m.in. Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) - zgodnie z art. 28 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska. Zgodnie z tym założeniem IOŚ do celów swojej działalności włączyła zadania edukacji ekologicznej i szerokiego informowania społeczeństwa o faktycznym stanie środowiska oraz działaniach mających na celu jego ochronę, w tym również z realizacji wykonania założeń przyjętych w powyższym opracowaniu. W ramach realizacji tych zadań WIOŚ w Szczecinie prowadzi formy działalności, tj.: opracowuje cyklicznie raporty o stanie środowiska na terenie województwa, które przekazywane są władzom lokalnym, placówkom oświatowym i bibliotekom oraz poprzez sieć wojewódzkich inspektoratów, wszystkim zainteresowanym na terenie kraju, prowadzi w swoich placówkach zajęcia dydaktyczne dla dzieci i młodzieży szkół województwa, pracownicy Wydziału i Działów Monitoringu Środowiska biorą udział w lekcjach o tematyce ekologicznej w szkołach województwa, uczestniczą w zajęciach metodycznych dla nauczycieli oraz związanych z tematyką ekologiczną szkoleniach organizowanych dla różnych jednostek. Przedstawiciele WIOŚ zgodnie z wymaganiami wynikającymi z art. 8a ust.2 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, przygotowują i przedstawiają radom powiatów i sejmiku województwa coroczną informację o stanie środowiska i podejmowanych działaniach na rzecz jego poprawy. 63
