The Polish Institute and Sikorski Museum
advertisement
Archives Reference No: PRM.30 PRM .30 t2. ZMIKROFILMOWANE DNIA 2,— ROLKA NR. t-Q-\"°, ta ),4-'3•A^ Th e sh li Po s In te titu S 5.4-1kitA)4/k \0 4.0 d an Si m eu us iM k rs ko ZESKANO, PR.Ą . 80 Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 pR.ibc). PREUS RADY MDTISTR6W Th TEKA nr 30 1940 e "Sprawy Finlandii" lis Po ł h 1 5.V111.1940. Depesza z Poselstwa R.P.w Helsinkach w spra— wie prawdopodbnego porozumienia niemiecko— sowieckiego oddania Finlandii w sferę inte— resów sowieckich. te titu s In 2 Pik.Kgdzior — opracowanie: 'Front sprzy— mierzonych po upadku sprayy finfiskiej. 2. IV. 1940. == o== 1.- LYt.frt-oV_~, 2 3 X1, ketVa d an zł«., (5.AN-;. e, Stuv• Si m eu us iM k rs ko Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 PRm.3011 Th e h lis Po te titu s In d an Si m eu us iM k rs ko Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 RZECZPOSPOLITA POLSKA Paryż, dn. ,1 92 @ - 1940 Ille)11 / 4 SZEF SZTABU GŁÓWNEGO RPUBLIQUE DE POLOGNE e Th CHEF D'ETAT- MAJOR G\IRAL Nr Po FRONT SPRZYMIERZONYCH PO UPADKU SPRAWY FEISKLEJ. lis h I. Znaczenie s prawy fińskiej dla Sprzymierzonych i dla Polski. s In Zawarcie pokoju fifisko-sowieckiego zamyka drugi okres wojny, stwarzając nową sytuację dla Sprzymierzonych. Wojna fińsko-so- titu wiecka była doskonał4 okazją do przeję cia przez Sprzymierzonych inicjatywy w swoje ręce, dając im przytym szereg korzyści politycznych te i wojskowych. Wystarczy wymieni ć najważ niejsze z nich: d an Rozszerzenie blokady na produkcję Szwecji i Norwegji (ż elazo), Zmuszenie Hitlera do zajęcia wyraźnego stanowiska wobec Rosji, co uniemo żliwił oby mu prowadzenie w dalszym ciągu szantaż u po- Si litycznego wobec państw neutralnych, k rs ko - Przejś cie Sprzymierzonych do postawy aktywnej kosztem minimalnego wysiłku (przeję cie inicjatywy), co miał oby bardzo poważny wpł yw na państwa neutralne, zagroż one przez Niemcy i Rosję, - Związanie na dł ugi czas duż yth sił sowieckich na północ iM co mogłoby mieć nieobliczalne nastę pstwa dla Stalina i jego reżimu. Na podkreślenie zasł uguje tutaj zwłaszcza fakt, że akej us Sprzymierzonych na terenie Finlandji musiałaby położ yć kres dalszemu eu -,owi uprawianemu przez Hitlera przy pomocyji straszaka sowieckiego szanta: - a to przez zmuszenie go do zajęcia wyraźnego zupełnie stanowiska wo- m bec Rosji. O praktycznym znaczeniu tego szantażu najlepiej świadczy fakt, że we .&ranóji nawet zdecydowani zwolennicy prowadzenia wojny do upadłego (np. Kirilis) ulegają sugestji potęgi rosyjsko-niemieckiej, wyraającej się 250 mil jonami ludnoś ci, nie zdając sobie sprawy fani z Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 - 2 - realnej wartości stosunku Z.S.R.R. do Niemiec, ani z licznych braków e Th przygotowania sowieckiego do wo jny. Efekty - o których była mowa powyż ej - można było osiągną< minimalnym wysiłkiem. Jeszcze w styczniu wystarczyłoby około 6 dywizj: Po aby wzmocni ć front fiński i przedł użyć wojnę na dł ugie miesią ce. Z pul ktu widzenia interesów Sprzymierzonych obojętne byłd, na jakiej linii lis frontu fińskiego zaangażowany byłby korpus ekspedycyjny, chodziło bowiem głównie o wstrzymanie dowozu do Rzeszy rud żelaznych oraz o wyja- h śnienie stosunku Hitler - Stalin. Interwencja Sprzymierzonych była s In przy tym wysoce ułatwiona wobec opinii publicznej dzięki uchwał om Ligi Narodów, titu Kapitalna ta okazja została zmarnowana przez Sprzymierzonych. Była to jedna z tych straconych możliwości, które decydować mo- te gą, o zwycięstwie. Wojnę z Niemcami prowadzić należy metodami Hitlera d an równie brutalnymi i równie zdecydowanymi. Ustąpienie wobec Szwecji i Norwegii był o słabością ze strony Sprzymierzonych. Zresztą pozostawał ostatecznie ince jeszcze możliwości - choćby maskowanie pomocy dla Fir Si łandji w podobny sposób, jak to robili Niemcy i Włosi w wojnie hiszpa- k rs ko ńskiej, wysyłając w postaci ochotników całe dywizje, albo udzielając tylko wydatnej pomocy lotniczej, co zawsze było możliwe. Sprawa fińska dla Polski pod każdym względem odegrała fatalną rolę. Pomijając już skutki, jakie wywoła jej załatwienie w nas- iM trojach krajowych, pozostaje fakt nie dający się zaprzeczyć, że sprav,k, Polski - jako zasdniczy element problematu wschodniego - usunięta zos us ta/a na plan dalszy, a razem z nią, i możliwości praktyczne poruszenia eu już obecnie sprawy naszych granic na Wschodzie i Poludnio-wschodzie, Ogólnie więc oceniając sytuację wojenną po upadku sprawy m fińskiej, należ y stwierdzić, że jest to niewątpliwie przegrana ze stro ny Sprzymierzonych w sensie wojskowym i dyplomatycznym. Bezpośrednim następstwem wydarzeń fińskich jest wzmożona aktywność polityczna Hitlera, skierowana wyraźnie ku 1)1d-wschodowi Europy. Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) 2 Archives Reference No: PRM.30 -3 akcji tej sięgnę/ obecnie Hitler do nowego dotychczas niewygrywanego czynnie elementu polityki wojennej, jakim sę Włochy. Z jednej strc e Th ny zatym Rosja i Stalin, a z drugiej - Wł ochy i Mussolini stanowię punkty oparcia dla nowej wielkiej gry politycznej Niemiec, której bez pośrednim celem zdaję się być obecnie Bał kany i Turcja. Po Nastę pstwa tej gry politycznej mogę być niezwykle donios lis /e dla Sprzymierzonych. Wypadki rozwijaj si ę w takim tempie, że nie ma chwili czasu do stracenia. Przeciwakcja ze strony Sprzymierzonych h musi być równie i szybka i gwałtowna. s In II. Możliwości przeciwakcji Sprzymierzonych. titu W obecnym stanie rzeczy dwie tylko istnieję możliwo ś ci podjpecia przeciwakcji ze strony Sprzymierzonych: te 1. Ofenzywa na froncie zachodnim z ewentualnym włączeniem obszarów Belgii i Hołandji, d an 2. Akcja na Bałkany i na Kaukaz przez Turcję. Pierwsza z tych możliwości nie daje pożądanego efektu bowiem: Si Stosunek sił wciąż, jeszcze układa się na korzyść Niemiec - Akcja na Zachodzie nie uniemożliwia Rzeszy korzystania z bogactw państw bałkańskich. k rs ko - Akcja na Bałkany i na Kaukaz podjęta pod hasłem obrony stwarza nowy te- państw bałkańskich i wyzwolenia narodów kaukazkich iM atr wojenny, na którym le żę najgroniejsze i najniebezpieczniejsze zarówno dla Hitlera, jak i dla Stalina kierunki i możliwości działań. us Z drugiej strony stworzenie tego teatru wojennego pozwala Sprzymierzojako czynniki aktywne - siły zbrojne eu nym włączyć do swego frontu większości państw bałkańskich oraz, jako elementy dywersji, siły se- m patatystyczne Kaukazu. Państwa bał kańskie - z wyjątkiem jednej tylko Bułgarji, w której panuję sympatje pro-niemieckie - orjentuję się raczej na 3 Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 Sprzymierzonych. Tylko silny nacisk ze strony Niemiec oraz obawa przed Sowietami i Włochami wpływa hamująco na ich pro-aliancką politykę. Na- e Th leżałoby przypuszczać, że silne i zdecydowane posunięcie polityczno-wo, skowe Sprzymierzonych na terenie Bał kanów musiałoby przesądzi ć o udzia- le tych państw w wojnie ns rzecz Sprzymierzonych. Po Na Bałkanach zbiegają si ę w obecnym momencie interesy lis trzech państw; Rzeszy, Rosji i Włoch, Interesy te s rozbieżne, ale wszystkie sk groźne i niebezpieczne dla państw ba/kafiskich. Uzgodnie- h nie tych sprzecznych interesów - zwłaszcza jeśli chodzi o Włochy z s In jednej a Rosję i Niemcy z drugiej strony - jest bardzo trudne, jakkolwiek oczywiście nie jest wykluczone. Fakt ten powoduje, ż e Bał kany nie titu stały się dotychczas terenem agresji ze strony Niemiec i Rosji, a jednocześnie pozwala przypuszczać, iż Włochy w razie ‚akcji ze strony Sprz3 te mierzonych na Bałkanach zająć mogk stanowisko nie zależne od Berlina. d an Odmiennie przedstawia się s prawa Kaukazu. Tkwię tu ZaWSZE mocne bardzo tendencje separatystyczne w stosunku do Z.S.R.R., oparte na momentach narodowościowych, wyznaniowych i plemienno-stanowych. Woj- Si na na Kaukazie powinna - normalnie biorąc - spowodować silne wstrząsy wewnętrzne, których refleksy odbić się mogą, szeroko w całym Turkiestari1 k rs ko i na ziemiach Idei - Uralu, a być może nawet na Ukrainie. Zasadniczym jednak warunkiem podjęcia przez Sprzymierzonych akdjji na Bałkany i poprzez Turcję na Kaukaz jest całkowite ujaś- III. Włochy i Mussolini. us iM nienie sytuacji Włoch:' racżei. roli Mussoliniego w wojnie. Rola Mussoliniego - jako jedynego decydującego dotychczas m eu czynnika politycznego Włpch - od początku wojny nie jest dostatecznie vZ, wyjaśniona, Pomnienie włosko-niemieckie było niewktpliwie- w ostatnich paru latach jednym z podstawowych elementów decyzji Hitlera. Tę samą rolę odegrało ono w decyzji rozpoczkcia wojny. Formalnie ten nieokreślony bliżej stosunek Rzym - Berlin, albo Hitler - Mussolini trwa dotąd Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 i obie strony w oficjalnych enuncjacjach daj4 temu wyraz, jakkolwiek Rzym zajął niezależne stanowisko w wojnie, deklarując si ę jako nie - e Th walczący (co jednak jest pojęciem innym - niż neutralny), To niezależ ne stanowisko Mussoliniego występowało dotych- czas głównie w stosunku do Rosji, z któr4 nic go jeszcze nie łączy - Po a dzieli bardzo wyraźnie pakt anty-kominternowski, którego w danej chwi li najczynniejszym przedstawicielem jest sam Mussolini. Ostatnio dopie- lis ro po upadku sprawy fińskiej wyłonił y się pewne możliwości porazumienia h pomiędzy nim a Stalinem pomimo isthiejących niewątpliwie rozbieżnych s In interesów pomiędzy tymi państwami na terenie Bał kanów. Z drugiej strony wiadomo ogólnie, że Włosi nie s4 ani titu przygotowani, ani tymbardziej zdolni do prowadzenia wojny, że już dzisiaj odczuwają dotkliwy brak węgla i nafty, nie mówiąc o innych surow- te cach, że wreszcie wojna abisyńska i współudział w wojnie hiszpańskiej poderwały całkowicie ich zasoby finansowe. d an Wreszcie - co nie jest bez praktycznego znaczenia - nastrc je społeczeństwa włoskiego są bezwarunkowo nieprzychylne Niemcom i Mussolini musi zdawać sobie z tego sprawę, że zaangażowanie w wojnę Włoch Si po stronie Niemiec byłoby w cał ym kraju bardzo niepopularne. k rs ko Wynikał oby stąd, że Mussolini ostatecznych decyzji jeszcze nie powziął i jak dotąd zajmuje pozycję wyczekującą. Na decyzach jego ciążą dwa zwłaszcza momenty: poczucie własnej słaboś ci wojskowej i dwie iM domośó rozbie żności interesów wł oskich na Ba łkanach w stosunku do Niemiec i Rosji:" Ten brak decyzji ze strony Mussoliniego jest wyrazem je- us go słabości i to stwierdzenie pozwała przypuszczaó, że Mussolini w obec nej chwili może stanowi6 jeszcze objekt zabiegów dyplomatycznych ze str m eu ny Sprzymierzonych. W obecnej sytuacji są dwa sposoby wyjaśnienia stosunku Włoch do Sprzymierzonych: I. Kupnt Włoch dla włączenia ich do frontu Sprzymierzonych, Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 2. Obalenie Mussoliniego. Co do punktu pierwszego: e Th Sprzymierzeni posiadają w swych rękach wszystkie walory, przy pomocy których możnaby pokusić się o zjednanie Włoch dla celów Sprzymierzonych. Odrzucając wszelkie ich pretensje odnośnie basenu Po gródziemnego Morza - jako zgóry nie do przyjęcia przez Sprzymierzo- nych - pozostaję następujące możliwości: lis I. Część portfelu akcji sueskia4 h 2. Port Dżibutti, s In 3. Ew » Somalja angielska, 4. Uznanie podboju Albanji/ a przez to interesów włoskich na Bał kanach, titu 5, Pożyczka. S4 to oczywiście tylko możliwo ści targów, g każdym bądź te razie stanowią one bardzo wysoką cenęl zwłaszcza wobec słabego przygo- d an towania Włoch do wojny i łatwo ści zagrożenia włoskich posiadłości przez Sprzymierzonych, (Abisynja i Somalja wł oska, Libja, możność blokady Metropolji)j Si Rozwiązanie to ma jeden zasadniczy słaby punkt, byłoby k rs ko ono bowiem wielką koncesją na rzecz osoby Mussoliniego, jego autorytetu - a więc i reżimu. Byłoby to sprzeczne z ogólnym celem wojny Sprzymierzonych, jakim jest walka z totalnymi ustrojami. Za cenę tych koncesji Włochy musiałyby być włączone do frontu Sprzymierzonych, iM wzglę dnie oddać do ich dyspozycji marynerkę wojenną i niektóre bazy lotnicze, us Co do punktu drugiego: eu Gdyby zawiodła akcja dyplomatyczna, mająca na celu pozyskanie Włoch, pozostaje druga możliwo ść obalenie Mussoliniego i jego m reżimu przez silne zagrożenie wojenne Włoch, Mussolini bowiem osobiście stanowi jedyną przeszkodęj uniemożliwiającą porozumienie Rzymu z Aliantami. Obalenie Mussoliniego wydaje się być rzeczą możliw ą,zwa- Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 żywszy wyjątkowo ci ęż ką i trudną sytuację , w jakiej znalazł się obecni , dzi ę ki swej polityce. Ryzyko wojny po stronie niemieckiej dla Mussoli- e Th niego jest ogromne. W razie przegranej Niemiec jest to ca ł kowita kl ęska osobista Mussoliniego i jego imperialnej polityki. W razie zwyci ęs- twa Niemiec - wobec oczywistej przewagi Hitlera - korzyś ci dla Włoch Po przedstawiaj4 się bardzo problematycznie, tymbardziej że tereneLl wojny lis musiałyby być Włochy północne, co kryłoby w sobie groźb ę zniszczenia cał ego prawie cięż kiego przemysł u Włoch. h Na tle tego wyjątkowo duż ego ryzyka występuję trudności s In wewnę trzne Mussoliniego w stosunku do dworu królewskiego oraz w stosunku do masy narodu. Obydwa bowiem te czynniki polityki - król i na- titu ród - zepchni ę te obecnie przez Mussoliniego na plan dalszy - w wypadku wojny odwrócił y by si ę przeciwko niemu. te Wojskowo Wł ochy nie są przygotowane do wojny. Położenie d an geograficzne decyduje przytym o specjalnej ich wraż liwoci na skutki blokady gospodarczej. Najgroźniejsz4 pozycję dla Sprzymierzonych stano wi flota podwodna i lotnittwo Wł och, wobec braku jadnak materiał ów pęd- Si nych i węgla bardzo szybko musiałoby nastąpi ć ograniczenie i zahamowJ.nil ich dzia łalności, tymbardziej że Niemcy w tej mierze nie mogł yby okazaĆ k rs ko Włochom wydatnej pomocy. Wszystko to stanowi o słabości pozycji Mussoliniego. Mocny nacisk wojenny ze strony Sprzymierzonych z zagrożeniem wł oskich posia- iM dł oś ci imperialnych Libji, Abizynji i Albanii przy zdecydowanej i szeroko zakreślonej akcji dyplomatyczno-propagandowej musiałby doprowadzid wybrał drogę wojny ze Sprzymierzonymi. eu us do załamania się polityki Mussoliniego i jego reżimu w wypadku gdyby Obalenie Mussoliniego oddaje cał kowicie Włochy w ręce m Sprzymierzonych, wyjaśnia odrazu sprawy Abisynji i Albanji, a przedewszystkim stwarza doskonał e warunki dla akcji Sprzymierzonych na Bał kany i Kaukaz, wytrącajęc z ręk Hitlera jeden z podstawowych elementów obecnego szanta żu politycznego. Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) 7 Archives Reference No: PRM.30 IV, Ogólne linie planu wojny na południowo-wschodzie Europy. Wyjaśnienie sytuacji Włoch stanowi zasadniczy Warunek pod e Th jęcia przez Sprzymierzonych wielkiej kampanji na płd.-wchodzie Europy- na Bałkanach i raukazie. Właściwym celem strategicznym powinno być przejęcie ini- Po cjatywy w swoje ręce i przerzucenie na p/c1,-wch. teatr wojenny główne- Celem operacyjnym powinno być utworzenie wielkiego frontu h lis go ciężaru wojny z Niemnami. na południu Europy od Wiednia po Kaukaz. Historja uczy nas, że opanowa s In nie Wiednia decyduje o panowaniu nad całym środkowym rejonem curopy. Dyplomacja Sprzymierzonych zapewnić powinna udział w tych zapasach po titu stronie Sprzymierzonych: - amrji tureckiej, te - armii greckiej, - armji rumuńskiej, d an armji jugosłowiańskiej. Główny obszar wojenny stanowiłyby Bał kany, pomocniczy Si Kaukaz. W akcji pomocniczej na Kaukazie dużą rolę powinny odegrać momenty polityczne (hasła niepodległościowe, hasła Islamu, Tiurkizmu). k rs ko Akcja na Bał kany i Kaukaz wymaga ponadto przeprowadzenia działań morskich na Morzu Czarnym dla zaszachowania Sowietów, zniszczej nia ich floty wojennej i uniemożliwienia transportów nafty. iM Równocześnie z wojnę na Bałkanach i Kaukazie rozwijać sig powinna silna akcja wiążąca na froncie zachodnim dla materiałowego zu- us życia przeciwnika. Akcja ta prowadzona być winna głównie przez lotnictwo, działające przeciwko szczególnie czułym - z punktu widzenia wojny eu na zużycie - rejonom Rzeszy, a więc Nadrenji, Westfalji i Saary. m Sroaki, jakich by wymagał tak pomyślany plan wojny, są całkowicie już dzisiaj w dyspozycji Sprzymierzonych. oicreS Na pierwszy operacji bałkańsko-kaukazkiej należał oby Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) zanii Archives Reference No: PRM.30 gażować ok. 26.D.P. Sprzymierzonych. Obecny stan armji gen.Weyganda musiałby być zatym nieznacznie tylko wzmocniony. Siły tureckie, greckie e Th jugosłowiańskie i rumuńskie stworzyłyby właściwe masy wojsk na obydwdet tych obszarach wojennych. Operacja na Morzu Czarnym wymagałaby w pierwszym okresie Po tylko sił morskich. Możliwoś ci desantów zarysował yby się dopiero po zniszczeniu floty sowieckiej. h lis Korzyś ci przerzucenia głównego cię aru wojny na obszary s In południowe Europy z punktu widzenia Sprzymierzonych s4 istotnie tak wie kie i kryję w sobie takie mo żliwości dla Sprzymierzonych, że uzas,_dnia- titu ję w całej pełni ryzyko podjęcia tego manewru. Bez ryzyka oczywiście nikt nigdy wojny nie wygrał i nie wygra. te Dla zrozumienia obecnej sytuacji wojennej i tego impasu, w jakim znajduję się Sprzymierzeni, należy zdać sobie sprawę z dwóch za d an sadniczych atutów, jakimi operuje Hitler w dotychczasowej grze i które zapewniają mu inicjatyw ę działań i aktywność. Atuty te - to Rosja i Włochy, a raczej Stalin i Mussolini. Stanowię one dwa mocne punkty o- Si przynajmniej parcia dla polityki Hitlera, Wytrącenie tych atutów k rs ko jednego z nich włoskiego z ręk Hitlera odwraca cały manewr polityczny przediwko niemu. Pozostawienie ich w ręku Hitlera decyduje o niezaprzeczonych dalszych jego sukcesach i nowych porażkach politycznych Sprzymierzonych. iM Wojna obecna jest wojnę o sumienie ludzkości. Ten elemenl us sumienia Sprzymierzeni muszą wygrać na swoj korzyść z całym uporem i charakterem, nieobawiaj4c się ryzyka, który nieodłącznie związane jest eu ze zwycięstwem. m SZEF SZTABU GIX5jUGO K]Zi ł 0 R płk. Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 PRI.,t. 3o1 Th e h lis Po te titu s In d an Si m eu us iM k rs ko Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London) Archives Reference No: PRM.30 (1024/61 8, nisi Th Dla Pana Prezesa Rady Ministrów . e Po ł'oselstwo RP w Helsinkach Nr 12 lis dn. 5.V111 .40 h s In Poseł zawiadamia, że obserwuje coraz więcej faktów, które wskazują, że Niemcy wycofują się z dawnych obietnic titu ewentualnej pomocy i że niedawno musiało dojść do porozumienik z Sowietami co do oddania Finalandii w sferę intere- te sów sowieckich. Rozbrojone Alandy zostały już de facto okupowane pod pozorem Konsulatu. Do Hango idą wciąż d an pociągi z wojskie i materiałem wojennym. Ciągłe manifestacje komunistyczne są powodem do późniejszego inter- ki rs ko Si weniowania. Mimo wszystko rzad fiński stoi na zdecydo-...ł wanym stanowisku eu us M m 10 Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London)
