Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (zgodnie z art. 72 ust
advertisement
Zał. do decyzji PBŚ.6220.5.2012 z dn. 30.11.2012 KARTA INFORMACYJNA PRZEDSIĘWZIĘCIA Projekt budowlany i projekt wykonawczy zabudowy przeciwerozyjnej i udrożnienia koryta rzeki Pisy od ujścia do Narwi do miejscowości Jeże Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (zgodnie z art. 72 ust. 1 z dnia 3 października o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – Dz. U. nr 199 poz. 1227 z późniejszymi zmianami) niezbędna jest Inwestorowi do uzyskania pozwolenia na budowę. 1). Rodzaj, skala i usytuowanie przedsięwzięcia Planowane przedsięwzięcie polegać będzie na wykonaniu ubezpieczenia brzegu rzeki Pisy w pięciu lokalizacjach (na dziesięciu odcinkach) o łącznej długości około 2000 m. Projekt przewiduje ochronę brzegu rzeki Pisy przed procesami erozyjnymi w następujących lokalizacjach: Gmina Kolno: Gietki 20+800 ; Gmina Turośl: Cieciory 24+800 , Cieciory 26+300 , Popiołki 41+700 oraz Gmina Pisz: Wolisko 52+800. Nurt rzeki na tych odcinkach ma silną tendencję do podmywania istniejącego brzegu. Celem przedsięwzięcia jest wykonanie prac likwidujących skutki erozji oraz zabezpieczających brzegi rzeki przed ich dalszą erozją. Przedsięwzięcie zlokalizowane jest na terenie województwa podlaskiego - powiat kolnieński oraz województwa warmińsko-mazurskiego - powiat piski. Projekt na wyżej wymienione zadanie związany jest z budownictwem hydrotechnicznym inwestycji celu publicznego. Planowane przedsięwzięcie należy zaliczyć do robót lokalnie stabilizujących brzegi rzeki. Charakterystyka rzeki Pisy Położenie Rzeka Pisa jest głównym ciekiem odprowadzającym wody ze zlewni Wielkich Jezior Mazurskich do rzeki Narwi. Płynie na Pojezierzu Mazurskim i Nizinie Północnomazowieckiej. Za górny bieg Pisy przyjmuje się szlak wodny Wielkich Jezior Mazurskich od Giżycka a jej właściwy bieg rozpoczyna się od wypływu z jez. Roś w pobliżu Piszu. Całkowita długość rzeki wynosi 142,2 km (od Kanału Giżycko) z czego dolny odcinek rzeki od jeziora Roś ma długość 80 km. Pisa wpada do rzeki Narwi w okolicach Nowogrodu. Całkowita powierzchnia zlewni Pisy wynosi 4499.8 km 2 z czego na dolną część zlewni (od jez. Roś do rz. Narwi) przypada 3024 km 2. Na całej długości Pisa jest rzeką żeglowną, wykorzystywaną głównie w celach turystycznych. Jest to droga wodna łącząca rejon Warszawy poprzez Kanał Żerański i Narew z Wielkimi Jeziorami Mazurskimi. Rzeka ma charakter naturalny. Od jez. Roś do wodowskazu Ptaki jest ona dość wąska, 1 natomiast na dolnym odcinku rzeki jest bardziej rozległa i częściowo zabagniona. Rzeka Pisa posiada koryto silnie rozwinięte o żywym procesie korytotwórczym. Koryto rzeki rozwinięte jest w osadach aluwialnych, dno wyścielają mady i piaski rzeczne. Trasa rzeki meandruje w szerokiej, płaskiej dolinie. Dolina rzeki charakteryzuje się dużymi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi. W dolinie występują liczne starorzecza i oczka wodne. Obszar zlewni Pisy należy do dwóch krain geograficznych. Prawa (zachodnia) część zlewni leży na Równinie Kurpiowskiej, natomiast lewa (wschodnia) na Wysoczyźnie Kolneńskiej. Przynależność do dwóch krain geograficznych wskazuje na duże zróżnicowanie geomorfologiczne zlewni. Równina Kurpiowska to dość płaski i rozległy obszar sandrowy, powstały w wyniku akumulacji polodowcowej. Występują tu liczne jeziora, obszary bezodpływowe i wydmy piaszczyste. Na Równinie Kurpiowskiej przeważają grunty piaszczyste i żwirowe. Doliny rzeczne są płytkie i płaskie, najczęściej występują w nich utwory organiczne - torfy i gytie. Prawa część zlewni w 70 % pokryta jest lasami z których największy kompleks stanowi Puszcza Piska. Wysoczyzna Kolneńska to obszar bardzo urozmaicony, kształtowany przez procesy denudacji polodowcowej. Występują tu liczne wzniesienia o wysokości przekraczającej 200 m n.p.m., poprzedzielane szerokimi, wyraźnie wciętymi dolinami o na ogół łagodnych zboczach. Utwory gruntowe to głównie piaski gliniaste i piaski na podłożu glin zwałowych. W dolinach rzecznych występują utwory aluwialne i torfy. Lewostronna część zlewni Pisy jest przeważnie wykorzystywana jako grunty orne. Warunki klimatyczne Średnie opady roczne z wielolecia wynoszą 550 - 590 mm z czego na półrocze zimowe przypada 180 - 200 mm. Przeciętnie występuje 160 dni z opadem, w tym 35 dni z opadem śniegu. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7O C. Temperatury wody wynoszą: średnia roczna 10OC, w zimie 1.3 OC, w lecie 14 OC. Zjawiska lodowe przeciętnie pojawiają się w okresie 10 XII - 31 XII a kończą się w okresie 10 III - 20 III. Warunki hydrograficzne Sieć rzeczna w zlewni Pisy jest dość bogata, przy czym występuje wyraźne zróżnicowanie w obu częściach zlewni - prawej i lewej. Na obszarze Równiny Kurpiowskiej sieć rzeczna jest bardziej gęsta. Występują tu również liczne jeziora w obszarach bezodpływowych. Największymi dopływami prawostronnymi Pisy są rzeki Turośl (powierzchnia zlewni A = 285.5 km 2) i Rybnica (A = 124.5 km2). Największe dopływy lewostronne to Skroda (A = 414.9 km 2) oraz Wincenta (A= 181.8 km 2). Charakterystyka hydrologiczna Przepływy i stany rzeki kontrolowane są na wodowskazach Pisz, Ptaki i Dobry Las oraz Jeże. wodowskaz Pisz (km 78,1) - zero wodowskazu 112,67 m npm Kr Powierzchnia zlewni A = 3024 km2 wodowskaz Jeże (km 54,3) - zero wodowskazu 108,60 m npm Kr (obecnie zlikwidowany) Powierzchnia zlewni A = 3199 km2 2 wodowskaz Ptaki (km 37,7) - zero wodowskazu 104,87 m npm Kr Powierzchnia zlewni A = 3562 km2 wodowskaz Dobry Las (km 12,1) - zero wodowskazu 97,92 m npm Kr Powierzchnia zlewni A = 4061 km 2 Stany wody H [cm] Dobry Las Najwyższy stan wody WWW 334 Średni stan z wód wielkich SWW 258 Średni stan wody SSW 166 Średni niski stan wody SNW 114 Najniższy stan wody NNW 63 Ptaki 266 202 130 83 47 Jeże 295 - - - 63 Pisz 292 237 187 136 83 Wodowskaz Przepływy Q [m3/s] Dobry Las Najwyższy stan wody WWQ 107 Średni stan z wód wielkich SWQ 49,9 Średni stan wody SSQ 24,4 Średni niski stan wody SNQ 12,9 Najniższy stan wody NNQ 7,05 Ptaki 89,7 39,7 21,2 11,3 5,5 Jeże 54,9 32,4 19,1 10,1 4,25 Pisz 41,6 27,8 18,3 11,0 6,44 Wodowskaz 2). Powierzchnia zajmowanej nieruchomości, a także obiektu budowlanego oraz dotychczasowy sposób ich wykorzystania i pokrycia szatą roślinną. Teren inwestycji znajduje się na terenie województwa podlaskiego - powiat kolnieński oraz województwa warmińsko-mazurskiego - powiat piski a swym zasięgiem obejmuje następujące działki: Lokalizacja nr 5 - Gietki 20+800 Gmina Kolno – odcinek nr 1 działka nr 42 [Gietki obręb 10] – Karpińska Teresa, Karpiński Mariusz działka nr 143 [Siwiki obręb 15] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 41/3, 136 [Gietki obręb 10]. – odcinek nr 2 działka nr 38/1 [Gietki obręb 10] – Walczyk Agnieszka, Walczyk Andrzej, Walczyk Grzegorz, Walczyk Krzysztof, Walczyk Magdalena działka nr 38/2 [Gietki obręb 10] – Walczyk Agnieszka, Walczyk Andrzej, Walczyk Grzegorz, Walczyk Krzysztof, Walczyk Magdalena 3 działka nr 143 [Siwiki obręb 15] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 37/2, 39/1 [Gietki obręb 10]. – odcinek nr 3 działka nr 25 [Gietki obręb 10] – Karpińska Teresa, Karpiński Mariusz działka nr 127 [Gietki obręb 10] – Wilczek Stanisław, Wilczek Marianna działka nr 143 [Siwiki obręb 15] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 26, 34, 126 [Gietki obręb 10]. Lokalizacja nr 6 - Cieciory 24+800 Gmina Turośl działka nr 934/3 [Cieciory obręb 4] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa działka nr 934/4 [Cieciory obręb 4] – Niedbała Piotr działka nr 935/1 [Cieciory obręb 4] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa działka nr 935/2 [Cieciory obręb 4] – Banach Antoni, Banach Stanisława działka nr 936 [Cieciory obręb 4] – Rydel Jerzy działka nr 937 [Cieciory obręb 4] – Szewczyk Beata działka nr 829 [Cieciory obręb 4] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 933, 934/2, 938 [Cieciory obręb 4]. Lokalizacja nr 7 - Cieciory 26+300 Gmina Turośl – odcinek nr 1 działka nr 183 [Cieciory obręb 4] – Pieloch Paweł działka nr 186 [Cieciory obręb 4] – Banach Krzysztof, Banach Jadwiga działka nr 187 [Cieciory obręb 4] – Banach Krzysztof, Banach Jadwiga działka nr 188 [Cieciory obręb 4] – Górski Krzysztof działka nr 829 [Cieciory obręb 4] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 182, 189/1 [Cieciory obręb 4]. – odcinek nr 2 działka nr 175/1 [Cieciory obręb 4] – Serowik Józef działka nr 829 [Cieciory obręb 4] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 174/1, 177, 178/1, 178/5 [Cieciory obręb 4]. – odcinek nr 3 działka nr 178/2 [Cieciory obręb 4] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa działka nr 178/6 [Cieciory obręb 4] – Banach Bogdan, Banach Irena 4 działka nr 178/8 [Cieciory obręb 4] – Poreda Stanisław działka nr 178/9 [Cieciory obręb 4] – Karwowski Józef działka nr 829 [Cieciory obręb 4] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 177, 178/1, 178/3, 178/5, 179, 180 [Cieciory obręb 4]. Lokalizacja nr 8 - Popiołki 41+700 Gmina Turośl – odcinek nr 1 działka nr 239 [Popiołki obręb 12] – Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Nowogród działka nr 7 [Dudy Nadrzeczne obręb 6] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 127, 180, 181, 182/1 [Popiołki obręb 12]. – odcinek nr 2 działka nr 182/1 [Popiołki obręb 12] – Banach Bronisław, Banach Elżbieta działka nr 220 [Waszki obręb 37] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa Działki sąsiadujące z inwestycją: 239 [Popiołki obręb 12], 7 [Dudy Nadrzeczne obręb 6]. Lokalizacja nr 9 - Wolisko 52+800 Gmina Pisz działka nr 13/18 [Wolisko obręb 38] – Marchewka Jan, Marchewka Hanna działka nr 14/1 [Wolisko obręb 38] – Skarb Państwa – Agencja Nieruchomości Rolnych działka nr 18/1 [Wolisko obręb 38] – Skarb Państwa – Zarządca trwały RZGW w Warszawie ul. Zarzecze 13B , 03-194 Warszawa działka nr 113 [Wolisko obręb 38] – Marchewka Jan, Marchewka Hanna Działki sąsiadujące z inwestycją: 10, 12, 13/21 [Wolisko obręb 38]. Wszyscy właściciele działek przewidzianych pod inwestycje oraz działek sąsiadujących z inwestycją wymieni są w wypisach uproszczonych z rejestru gruntów oraz w wypisach ze skorowidza działek wydanymi przez Starostwa Powiatowe w Kolnie i Piszu. Wszystkie wypisy załączono do karty informacyjnej. Ponadto w ramach niniejszej inwestycji na terenie powiatu łomżyńskiego realizowane będą prace w czterech kolejnych lokalizacjach nr 1-4 (łącznie siedem odcinków o długości około 1200 m). Rzeka Pisa posiada koryto silnie rozwinięte o żywym procesie korytotwórczym. Przyczyną erozji brzegów jest brak równowagi pomiędzy prędkością przepływu wody a odpornością gruntu na wymywanie. Odcinki brzegu przewidziane do ubezpieczenia stanowią przeważnie skarpy pionowe z widocznymi licznymi osuwiskami. Brzegi rzeki miejscami porośnięte są skupiskami krzewów oraz pojedynczymi drzewami. 5 Teren przeznaczony pod inwestycje to przeważnie działki prywatne zajęte obecnie przez wody rzeki Pisy. Są to głównie tereny niezabudowane – stanowiące głównie łąki i pastwiska oraz częściowo tereny zurbanizowane, przekształcone przez człowieka, zabudowane zabudową zagrodową. Poniższe zdjęcia obrazują bezpośredni teren inwestycji. Lokalizacja nr 5 - Gietki 20+800 – odcinek nr 1 Lokalizacja nr 5 - Gietki 20+800 – odcinek nr 2 6 Lokalizacja nr 5 - Gietki 20+800 – odcinek nr 3 Lokalizacja nr 6 - Cieciory 24+800 7 Lokalizacja nr 7 - Cieciory 26+300 – odcinek nr 1 Lokalizacja nr 7 - Cieciory 26+300 – odcinek nr 2 8 Lokalizacja nr 7 - Cieciory 26+300 – odcinek nr 3 Lokalizacja nr 8 - Popiołki 41+700 – odcinek nr 1 9 Lokalizacja nr 8 - Popiołki 41+700 – odcinek nr 2 Lokalizacja nr 9 - Wolisko 52+800 10 3). Rodzaj planowanej technologii. Planowana inwestycja będzie polegać na wykonaniu ubezpieczenia brzegów rzeki Pisy. Rozwinięcie ubezpieczenia w planie zostanie dostosowane do aktualnego układu linii brzegowej. Ubezpieczenie projektuje się wykonać opaską brzegową materacowo-kamienną. W ramach robót ubezpieczeniowych konieczne będzie wykonanie profilowania skarp i dna w obrębie projektowanych ubezpieczeń. Proponowane ubezpieczenie stworzy odpowiednie warunki zabezpieczające brzeg przed procesami erozyjnymi i we właściwy sposób zabezpieczy tereny sąsiadujące. Ocena oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko : Ocena pod względem strat dla krajobrazu i morfologii koryta rzeki. Budowa ubezpieczeń, zabezpieczających brzeg przez erozją, które zostaną wykonane z materiałów nie wpływających negatywnie na środowisko (kamień naturalny, faszyna, kołki i włóknina) nie spowoduje przekształcenia krajobrazu rzeki i doliny. Planowane przedsięwzięcie nie zmieni położenia linii brzegowej i statusu rzeki. Projektowane umocnienia nie zamkną dostępu do wody ani nie naruszą harmonii krajobrazu, nie wprowadzą także do środowiska materiałów nieprzyjaznych przyrodzie. Ocena pod względem strat dla środowiska przyrodniczego. 11 Inwestycja nie będzie miała negatywnego wpływu na środowisko. Biorąc pod uwagę powierzchnię najbliższych obszarów chronionych tereny przewidywane pod inwestycję stanowi ledwie ich ułamek. Z tego względu potencjalne straty dla przyrody spowodowane budową ubezpieczeń w skali całego obszaru będą praktycznie niezauważalne. Oddziaływanie na środowisko przyrodnicze w trakcie budowy będzie krótkotrwałe i zniknie od razu po zakończeniu robót. Nie wpłynie także negatywnie na obszary specjalnej ochrony Natura 2000 a co za tym idzie na zmiany gatunkowe. Flora i fauna powróci na obszar robót w krótkim czasie po ich zakończeniu. Przed rozpoczęciem prac a terenie przeznaczonym pod inwestycje miejscami konieczne będzie przeprowadzenie wycinki drzew lub krzewów, przy czym wycinkę ograniczono do niezbędnego minimum. Wykaz drzew do wycinki - w raptularzu stanowiącym załącznik do niniejszej karty. W trakcie prac wykonawczych zastosowane zostaną technologie oraz materiały budowlane przyjazne środowisku i posiadające wymagane prawem certyfikaty. Uwzględniając, iż planowane prace nie zmienią funkcji terenu można stwierdzić, że przedsięwzięcie w fazie eksploatacji nie wpłynie negatywnie na środowisko. Oddziaływanie przedsięwzięcia na środowisko wystąpi tylko w okresie realizacji inwestycji i ograniczone zostanie do terenu bezpośrednio przeznaczonego na inwestycję. Wpływ na wody płynące i podziemne. W fazie budowy istnieje potencjalne zagrożenie możliwością zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych. Źródłami zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego mogą być na przykład niekontrolowane wycieki smarów i paliw z maszyn budowlanych. Stała kontrola stanu technicznego maszyn pozwoli na wyeliminowanie tego zagrożenia. W przypadku ewentualnego wycieku konieczne jest niezwłoczne jego usuniecie za pomocą specjalistycznego sprzętu do tego przeznaczonego (np. zastosowanie sorbentu - środek czyszczący do pochłaniania olejów smarów, substancji ropopochodnych). Planowane przedsięwzięcie nie wpłynie negatywnie na wody płynące. Oddziaływanie w trakcie budowy na wody powierzchniowe będzie krótkotrwałe i zniknie po zakończeniu robót. Wpływ na klimat akustyczny i stan czystości powietrza. W trakcie budowy wystąpi wzrost zapylenia oraz emisja zanieczyszczeń z maszyn budowlanych. Wpływ przedsięwzięcia na powietrze w czasie realizacji można ograniczyć poprzez zachowanie wysokiej kultury prowadzenia robót oraz stosowanie nowoczesnego i sprawnego technicznie sprzętu o niskich parametrach emisji zanieczyszczeń i hałasu. Emisję hałasu w trakcie budowy wywołają silniki maszyn budowlanych. Przewidywane prace stworzą jedynie niewielką uciążliwość hałasową i nie muszą być ograniczane czasowo. Uciążliwość akustyczna zależna jest od oddalenia od placu budowy oraz od czasu pracy poszczególnych urządzeń. Prace związane z fazą budowy będą powodowały jedynie występowanie wpływów przejściowych, bezpośrednio związanych z etapem realizacji, nie mają więc one znaczenia w dłuższym horyzoncie czasowym. Emisja spalin i hałasu będzie krótkotrwała, o zasięgu lokalnym ograniczonym do terenu budowy i ustąpi po zakończeniu robót. 12 Gospodarka odpadami. W trakcie prowadzenia prac budowlanych powstaną odpady. Generalną zasadą postępowania z odpadami będzie ich selektywna zbiórka w wydzielonych miejscach i odpowiednio oznakowanych pojemnikach. Wykonawca prac budowlanych zobowiązany jest do przestrzegania przepisów i zasad obowiązujących przy gospodarowaniu odpadami. W myśl przepisów ustawy o odpadach wytwórcą odpadów jest każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów. 4). Ewentualne warianty planowanego przedsięwzięcia. Jednym z podstawowych kryteriów wyboru technologii wykonania prac powinno być zminimalizowanie oddziaływania na środowisko. Dotyczy to zarówno oddziaływania na warunki życia (ograniczenie hałasu, zanieczyszczeń powietrza) jak i na przyrodę (wpływ na szatę roślinną i warunki siedliskowe ptaków). W trakcie budowy wskazane jest maksymalne zawężenie pasa robót i ograniczenie prac w korycie rzeki Pisy. Warianty lokalizacyjne: Lokalizacja proponowanych do wykonania robót związanych z ubezpieczeniem brzegu rzeki Pisy dotyczy cieku naturalnego i nie ma możliwości, ani tym bardziej potrzeby, zmiany trasy koryta rzeki, a zatem i zmiany lokalizacji przedsięwzięcia. Warianty realizacyjne: Rozpatrywano dwa warianty realizacji inwestycji: Wariant „0” - polegający na niepodejmowaniu prac Pozostawienie brzegów w istniejącym stanie, z uwagi na postępującą erozje, prowadzić będzie do dalszej ich degradacji oraz skutkować będzie zajęciem kolejnych terenów prywatnych przez wody rzeki Pisy. Brzegi na przedmiotowych odcinkach rzeki stanowią bardzo wyerodowane skarpy. Nurt rzeki na tym odcinku ma tendencję do ich ciągłego podmywania z uwagi, iż rzeka Pisa posiada koryto silnie rozwinięte o żywym procesie korytotwórczym. Przyczyną erozji brzegów jest brak równowagi pomiędzy prędkością przepływu wody a odpornością gruntu na wymywanie. Odcinki brzegu przewidziane do ubezpieczenia stanowią przeważnie skarpy pionowe z widocznymi licznymi osuwiskami. Budowa umocnień, zabezpieczających brzegi przez ich dalszym rozmywaniem, jest realizacją zadań wynikających z nadrzędnego interesu publicznego. Z tych względów odrzucenie wariantu „0” należy uznać za uzasadnione Wariant przyjęty w projekcie – polegający na realizacji inwestycji 13 Realizacja rozwiązania przyjętego w projekcie wymaga naruszenia istniejącego brzegu. Niezbędne są też pewne korekty przebiegu linii brzegowej (wyrównanie lokalnych nieregularności). Nie zmienią się natomiast szerokość koryta oraz warunki przepływu. Dno koryta zostanie naruszone w niewielkim stopniu i tylko w pobliżu istniejącego brzegu. Roboty ziemne spowodują okresowy wzrost zmącenia wody, lecz będzie to oddziaływanie nieistotne dla środowiska przyrodniczego. Projektowane ubezpieczenia stabilizują istniejący brzeg i zabezpieczają go przed jego dalszym rozmywaniem. Projektowane umocnienia nie zmienia położenia linii brzegowej i statusu rzeki. Rozwiązania konstrukcyjne nie zamykają dostępu do wody, nie naruszają harmonii krajobrazu i nie wprowadzają do środowiska materiałów nie sprzyjających przyrodzie. Podstawowe materiały budowlane to kamień naturalny, faszyna, kołki i włóknina. Włóknina nie występuje samodzielnie, lecz wyłącznie jako podkład filtracyjny pod narzuty kamienne i materace na skarpach brzegu i jest całkowicie pokryta materiałem kamiennym. Są więc to materiały naturalne, dobrze komponujące się w systemach rzek i stanowiące przyjazne środowisko dla zwierząt i roślin. Z tych względów wariant ten należy uznać za najbardziej optymalny pod kątem oddziaływania na środowisko przyrodnicze. 5). Przewidywana ilości wykorzystywanej wody i innych wykorzystywanych surowców, materiałów, paliw oraz energii. Na etapie wykonywania robót budowlanych nie przewiduje się korzystania z wody ani z energii elektrycznej. Przewiduje się korzystanie z paliw płynnych służących jako źródło energii dla sprzętu budowlanego z napędem spalinowym. Średnie zużycie paliwa dla tego typu sprzętu budowlanego wynosi 10 litrów na godzinę. Prace sprzętem mechanicznym będą prowadzone w niezbędnym zakresie w celu minimalizacji zużycia paliwa. 6). Rozwiązania chroniące środowisko. W trakcie prac wykonawczych wykorzystane zostaną materiały budowlane przyjazne środowisku i posiadające wymagane prawem certyfikaty. Realizacja inwestycji wymagać będzie korzystania z ciężkiego sprzętu budowlanego co może spowodować: podwyższony poziom hałasu, zwiększenie emisji pyłów i spalin z eksploatacji sprzętu mechanicznego, możliwość ewentualnego skażenia wód i gleb substancjami ropopochodnymi w przypadku rozlania paliwa. Właściwa organizacja pracy, odpowiedni sprawny sprzęt i reżim technologiczny wyeliminują te zagrożenia. Wprowadzanie ciężkiego sprzętu budowlanego na tereny nieobjęte inwestycją jest nie 14 dopuszczalne. W celu zminimalizowania prawdopodobieństwa skażenia konieczne jest właściwe zabezpieczenie miejsca robót oraz zaplecza budowy. Prace ziemne i zasadnicze prace budowlane będą miały charakter czasowy i uciążliwości występujące podczas ich trwania będą krótkotrwałe i przemijające. Rozwiązania chroniące środowisko w trakcie wykonywania prac budowlanych W celu ograniczenia do minimum negatywnego wpływu na środowisko przyrodnicze oraz zdrowie ludzi zastosowane zostaną następujące działania: - stosowanie nowoczesnego i w pełni sprawnego technicznie sprzętu - stosowanie sprzętu o niskich parametrach emisji zanieczyszczeń i hałasu - odpowiednie przygotowanie placu budowy oraz jego zaplecza - ograniczenie do minimum wielkości terenów zajętych pod plac budowy - odpady powstające w czasie prac budowlanych będą segregowane i gromadzone na placu budowy w odpowiednio wydzielonych miejscach i odpowiednich, oznakowanych pojemnikach a później przekazywane do unieszkodliwienia uprawnionym podmiotom Planowana inwestycja znajduje się na terenie wchodzącym w skład obszarów Natura 2000 – Dolina Pisy (SOO) [lokalizacje 1-8] oraz Puszcza Piska (OSO) [lokalizacje 8-9]. Zadaniem OSO jest ochrona przestrzeni życiowej ptaków. Mówiąc o ochronie przestrzeni życiowej ptaków, mówimy zarówno o zachowaniu określonego typu krajobrazu jak i zaspokojenia ich wymogów gniazdowych, żerowiskowych i odpoczynku. Zadaniem SOO jest ochrona siedlisk przyrodniczych i gatunków istotnych dla utrzymania różnorodności biologicznej. Z uwagi na powyższe warunki należy wyeliminować prowadzenie prac budowlanych w okresie lęgowym ptaków. Oddziaływanie planowanego przedsięwzięcia nie przekroczy standardów jakości środowiska poza granicami terenu, do którego tytuł prawny posiada Inwestor, zarówno na etapie realizacji jak i eksploatacji. 7). Rodzaj i przewidywana ilości wprowadzanych do środowiska substancji lub energii przy zastosowaniu rozwiązań chroniących środowisko. Oddziaływanie przedsięwzięcia na środowisko wystąpi jedynie w okresie realizacji inwestycji i będzie związane głównie z pracami ziemnymi. Oddziaływanie przedsięwzięcia na tereny sąsiednie zostanie ograniczone do minimum. Zastosowane rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne zapewnią, iż oddziaływanie planowanego przedsięwzięcia nie przekroczy standardów jakości środowiska poza granicami terenu do którego Inwestor posiadać będzie tytuł prawny. W trakcie prowadzenia prac budowlanych powstaną odpady. Generalną zasadą postępowania z odpadami będzie ich selektywna zbiórka w wydzielonych miejscach i odpowiednio oznakowanych 15 pojemnikach. Odpady będą wywożone i unieszkodliwiane przez odbiorców posiadających odpowiednie zezwolenia na gromadzenie, transportowanie i unieszkodliwianie odpadów. W miarę możliwości odpady będą poddawane recyklingowi. Odpady komunalne z zaplecza budowy w postaci stałej będą tymczasowo magazynowane w specjalnie do tego celu przystosowanych kontenerach, a następnie przekazywane podmiotowi posiadającemu stosowne zezwolenie w celu przekazania ich na składowisko. Odpady komunalne w postaci płynnej pochodzące z przenośnych toalet będą zabierane z miejsca budowy przez specjalistyczną firmę zajmująca się ich obsługą. 8). Możliwe transgraniczne oddziaływanie na środowisko. Dla planowanego przedsięwzięcia w związku z zakładaną technologią prac budowlanych nie przewidziano powstania istotnych, szczególnie negatywnych oddziaływań w zakresie emisji zanieczyszczeń powietrza, emisji hałasu i zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych. Nie przewidziano, aby realizacja przedsięwzięcia powodowała skumulowanie negatywnych oddziaływań z istniejącymi lub planowanymi w sąsiedztwie przedsięwzięciami. Ze względu na odległość od granic Polski, charakter inwestycji i zawężenie jej oddziaływania tylko i wyłącznie do miejsca lokalizacji, przedsięwzięcie nie będzie źródłem transgranicznego oddziaływania na środowisko, pochodzącego z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej Wszystkie prognozowane negatywne oddziaływania na środowisko i warunki ludzi będą miały charakter lokalny i nie będą powodować przekroczeń dopuszczalnych norm poza granicami inwestycji. 9). Obszary podlegające ochronie na podstawie ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.) znajdujące się w zasięgu znaczącego oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia Tereny przewidziane pod inwestycje leżą w Obszarze Natura 2000 SOO – PLH 200023 – Dolina Pisy [lokalizacje nr 5-8] oraz w Obszarze Natura 2000 OSO – PLB 280008 – Puszcza Piska [lokalizacje nr 8-9]. Zgodnie z Dyrektywą Ptasią, Dyrektywą Siedliskową oraz szeregiem innych rozporządzeń i dokumentów wykonawczych w krajach Unii Europejskiej utworzono system (sieć) obszarów objętych ochroną przyrody. Celem programu Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy i wymienia w załącznikach Dyrektyw. Ponadto przedsięwzięcia leżą w Obszarze Chronionego Krajobrazu Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi. W sąsiedztwie* planowanego przedsięwzięcia znajdują się następujące obszary Natura 2000 . [*odległości ustalono względem najbliższej lokalizacji planowanej inwestycji] : Obszar Natura 2000 – PLH 200020 – Mokradła Kolnieńskie i Kurpiowskie (w odl. ok. 1 km) 16 Obszar Natura 2000 – PLH 280048 – Ostoja Piska (w odległości ok. 6 km) Obszar Natura 2000 – PLH 140049 – Myszynieckie Bory Sasankowe (w odległości ok. 6 km) Obszar Natura 2000 – PLB 140014 – Dolina Dolnej Narwi (w odległości ok. 9 km) Obszar Natura 2000 – PLH 200024 – Ostoja Narwiańska (w odległości ok. 10 km) Ponadto w sąsiedztwie* planowanego przedsięwzięcia znajdują się także następujące obszary chronione zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z 16 października 1991 r. : Rezerwat Łokieć (w odległości ok. 2,5 km) Rezerwat Ciemny Kąt (w odległości ok. 6 km) Rezerwat Kaniston (w odległości ok. 7,5 km) Rezerwat Tabory (w odległości ok. 9 km) Rezerwat Torfowisko Serafin (w odległości ok. 9 km) Rezerwat Mingos (w odległości ok. 10,5 km) Rezerwat Czarny Kąt (w odległości ok. 12 km) Usytuowanie obszarów chronionych w stosunku do lokalizacji planowanej inwestycji zobrazowano na mapie stanowiącej załącznik do karty informacyjnej. Charakterystyka obszaru SOO PLH 200023 – Dolina Pisy Specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) o powierzchni 3223,2 ha Obszar położony na wysokości 96-117 m n.p.m. obejmuje dobrze zachowaną dolinę rzeki Pisy z licznie występującymi starorzeczami. Rzeka płynie wśród ekstensywnie użytkowanych łąk, pastwisk i mokradeł. Na południe od wsi Ptaki występują największe w regionie (około 60 hektarów) i najcenniejsze florystycznie łąki trzęślicowe (z cennymi populacjami goździka okazałego, mieczyka dachówkowatego i kosaćca syberyjskiego liczącymi setki osobników) oraz psiary z cenną florą (m. in. goryczką wąskolistną). Wody rzeki są ważną ostoją kilku gatunków ryb (piskorz, koza, głowacz białopletwy, boleń). W Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej wymieniono występujące tu cenne siedliska: wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi, starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, nizinne i podgórskie rzeki, górskie i niżowe murawy bliźniczkowe, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, ziołorośla górskie i nadrzeczne, niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe. W Załączniku I Dyrektywy Ptasiej wymienione zostały gatunki występujących tu ptaków: bąk, orlik krzykliwy, bocian czarny, bocian biały, błotniak stawowy, błotniak łąkowy, bielik, trzmielojad, rybołów, zielonka, żuraw, siewka złota, batalion, dubelt, brodziec leśny, rybitwa rzeczna, rybitwa białoczelna, rybitwa czarna, kraska, dzięcioł czarny, dzięcioł czarny, świergotek polny, trznadel ortolan, skowronek borowy, dzierzba gąsiorek, cietrzew. 17 Z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej stwierdzono tu występowanie wielu gatunków ssaków, takich jak: bóbr, wydra, wilk europejski, płazów i gadów: traszka grzebieniasta, kumak nizinny, żółw błotny, ryb: minog, kiełb białopłetwy, boleń, różanka, piskorz, koza, bezkręgowców: zatoczek łamliwy, czerwończyk nieparek, skójka gruboskorupowa, roślin: sasanka otwarta. Wartość siedlisk przyrodniczych podnosi występowanie rzadkich ptaków migrujących, niewymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej: gęś zbożowa, gęś białoczelna, świstun, kaczka krakwa (krakwa), cyranka, kaczka krzyżówka, płaskonos, głowienka, kaczka czernica, łabędź niemy, gągoł, kokoszka (kurka wodna), łyska, bekas kszyk, nurogęś, słonka, czajka, krwawodziób, kos, kwiczoł, śpiewak, kulik wielki, rycyk (szlamik rycyk), mewa śmieszka, skowronek i rzadkich roślin: goździk okazały, mieczyk dachówkowaty, kosaciec syberyjski. Klasy siedlisk % pokrycia: Lasy iglaste 6%, Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 84%, Siedliska rolnicze (ogólnie) 5%, Torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód, młaki. 5% Zagrożenia: Do najważniejszych zagrożeń dla środowiska przyrodniczego ostoi należy zaliczyć: budowę jazów i zastawek ograniczających lub wręcz uniemożliwiających swobodną wędrówkę ryb; zamulanie i zarastanie starorzeczy roślinnością wodną i szuwarową zakończone lądowieniem tych siedlisk; zaprzestanie rolniczego użytkowania, zwłaszcza koszenia, wypasania i umiarkowanego nawożenia łąk; intensyfikację rolnictwa (silne nawożenie oraz intensywny wypas); sukcesję naturalną wyrażającą się rozwojem zarośli wierzbowych i zadrzewień osikowo-brzozowych na obszarach zajętych przez łąki trzęślicowe; przekształcanie gruntów rolnych na tereny pod zabudowę letniskową; wkraczanie z zabudową w bezpośrednie sąsiedztwo koryta rzeki; spływ zanieczyszczeń z terenów zabudowanych i z gruntów rolnych do Pisy i jej dopływów; odlesienie doliny, zwłaszcza gospodarka zrębowa prowadzona w bezpośrednim sąsiedztwie koryta rzeki, eliminująca pozostałości lasów i zarośli łęgowych, spełniających funkcje ochronne (przeciwpowodziowe) w dolinie; intensyfikację żeglugi śródlądowej, w tym jednostek motorowych (Pisa na całej długości stanowi szlak żeglowny łączący Wielkie Jeziora Mazurskie z Narwią). Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*): wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (Corynephorus, Agrostis) starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis zalewane muliste brzegi rzek z roślinnością Chenopodion rubri p.p. i Bidention p.p. ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) * górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie) * zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) 18 ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) łąki selernicowe (Cnidion dubii) niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe) * Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej): • bocian biały - ptak • bocian czarny - ptak • bóbr europejski - ssak • wydra - ssak • bąk - ptak • trzmielojad - ptak • bielik - ptak • błotniak stawowy - ptak • błotniak łąkowy - ptak • orlik krzykliwy - ptak • rybołów - ptak • kropiatka - ptak • żuraw - ptak • siewka złota - ptak • batalion - ptak • dubelt - ptak • łęczak - ptak • rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak • rybitwa białoczelna - ptak • rybitwa czarna - ptak • zimorodek - ptak • kraska - ptak • dzięcioł czarny - ptak • lerka - ptak • świergotek polny - ptak • gąsiorek - ptak • ortolan - ptak • cietrzew (podgatunek kontynentalny) - ptak • kumak nizinny - płaz • minóg strumieniowy - ryba • boleń - ryba • różanka - ryba • piskorz - ryba 19 • koza - ryba • minóg rzeczny - ryba • skójka gruboskorupowa - bezkręgowiec • czerwończyk nieparek - bezkręgowiec • zatoczek łamliwy - bezkręgowiec Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej): • sasanka otwarta Charakterystyka obszaru OSO PLB 280008 – Puszcza Piska Obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia) o powierzchni 172802,1 ha Obszar obejmuje mocno zalesiony rejon na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich a Niziną Mazurską. Prócz zwartego kompleksu Puszczy Piskiej w jego skład wchodzi wiele jezior, w tym największe polskie jezioro - Śniardwy, a także obszary rolne i łąkowe. Wśród lasów dominują bory iglaste, dużo rzadsze są lasy liściaste, występujące głównie w pobliżu wód. Przez obszar przepływają dwie główne rzeki - Krutynia i Pisa, a także wiele mniejszych cieków. Obszar Puszczy Piskiej jest ostoją ptaków o randze europejskiej, natomiast w skład ostoi wchodzi jeszcze ostoja o randze krajowej - Czarny Róg. Występuje tu co najmniej 37 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 12 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Jest to bardzo ważna ostoja cietrzewia. W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% populacji krajowej (C6) bielika (PCK) i cietrzewia (PCK); ponadto obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: bocian czarny, orlik krzykliwy (PCK), puchacz (PCK), rybitwa rzeczna, włochatka (PCK); w stosunkowo wysokiej liczebności (C7) występuje derkacz. Klasy siedlisk % pokrycia: Lasy iglaste 46%, Lasy liściaste 5%, Lasy mieszane 10%, Siedliska leśne (ogólnie) 1%. Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 8%, Siedliska rolnicze (ogólnie) 17%, Torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód, młaki. 1%, Wody śródlądowe (stojące i płynące) 12% Zagrożenia: Podstawowym zagrożeniem może być zanieczyszczenie i eutrofizacja wód (przez presję turystyczną i osadniczą), zarastanie terenów otwartych stanowiących ostoje lęgowe lub żerowiska ptaków, a także możliwe gradacje owadów (np. jak w roku 2002, w wyniku wiatrołomów). Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej): • ortolan - ptak • gąsiorek - ptak • świergotek polny - ptak • muchołówka mała - ptak 20 • muchołówka białoszyja - ptak • jarzębatka - ptak • wodniczka - ptak • podróżniczek - ptak • lerka - ptak • dzięcioł średni - ptak • dzięcioł białogrzbiety - ptak • dzięcioł zielonosiwy - ptak • dzięcioł czarny - ptak • zimorodek - ptak • lelek - ptak • włochatka - ptak • sóweczka - ptak • puchacz - ptak • rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak • derkacz - ptak • zielonka - ptak • kropiatka - ptak • żuraw - ptak • cietrzew - ptak • jarząbek - ptak • błotniak łąkowy - ptak • błotniak stawowy - ptak • kania czarna - ptak • kania ruda - ptak • trzmielojad - ptak • bielik - ptak • orlik krzykliwy - ptak • bocian czarny - ptak • bocian biały - ptak • bąk - ptak • bączek - ptak Charakterystyka obszaru SOO PLH 200020 – Mokradła Kolnieńskie i Kurpiowskie Specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) o powierzchni 1446,6 ha Mokradła Kolneńskie i Kurpiowskie to obszar Natura 2000 o charakterze dyspersyjnym, obejmujący 15 rozrzuconych po Wysoczyźnie Kolneńskiej i Równinie Kurpiowskiej obiektów o charakterze mokradłowym, wśród których znajdują się: fragment doliny rzeki Rybnicy, trzy niewielkie jeziora dystroficzne oraz kilkanaście zagłębień wypełnionych torfami przejściowymi i wysokimi. 21 Najcenniejszym obiektem na terenie całego obszaru jest pełniąca funkcję ważnego korytarza ekologicznego dolina rzeki Rybnicy. Jej szczególną cechą jest meandrujące, nieregulowane koryto, miejscami rozgałęziające się na kilka odnóg, powiązanych ze sobą siecią drobnych, anastomozujących połączeń i kanałów. Występują tu także zakola i starorzecza z otwartą tonią wodną lub porośnięte helofitami. Wysoki, utrzymujący się cały sezon poziom wody w dolinie warunkuje bardzo dobre uwilgotnienie zalegających tu złóż organicznych. Na szczególną uwagę zasługują zachowane w doskonałym stanie siedliska reprezentujące torfowiska przepływowe, występujące w formie kikudziesięcioarowych bądź nawet kilkuhektarowych "platform", rozlokowanych wzdłuż osi doliny Rybnicy i okolonych ze wszystkich stron korytami lub starorzeczami, co czyni je niedostępnymi bezpośrednio z lądu. Porastają je zbiorowiska wąskolistnych turzyc z dużym udziałem mszaków. Fizjonomicznie zbiorowiska te wyróżnia obecność licznych, rachitycznych sosen i brzóz. Regulacja koryta Rybnicy i melioracje doliny poniżej miejscowości Szablaki przyśpieszają odpływ wody z torfowisk położonych w dolinie rzeki, co odwiercie dla się wkraczaniem gatunków drzewiastych do otwartych zbiorowisk i formowaniem się we wschodniej części doliny lasów bagiennych z dominacją brzozy. W rzece Rybnicy, słynącej niegdyś z dużej ilości ryb i tarlisk, z cenniejszych gatunków ostatnio zaobserwowano niestety jedynie ciernika oraz kozę. Za równie cenne należy uznać zanikające na tych terenach ekosystemy jeziorne: jeziora Łacha - silnie wypłycone jezioro dystroficzne w okolicach wsi Józefowo (gm. Mały Płock); jezioro dystroficzne niedaleko miejscowości Poniat (gm. Piątnica) z piaszczystymi brzegami, pokrytymi cienką warstwą utworów organicznych, bez pła w otoczeniu, w jego miejscu szuwary Caricetum rostratae i Equisetetum fluviatilis. Pozostałe obiekty, wchodzące w skład obszaru, obejmują swymi granicami bardzo rzadkie w krajobrazie Kurpiowszczyzny i Kolneńszczyzny siedliska torfowisk przejściowych oraz borów bagiennych Faliński, w tym największy na terenie Puszczy Kurpiowskiej kompleks torfowisk wysokich w rezerwacie Łokieć. Na wysokie walory przyrodnicze obszaru wpływa znaczne, wewnętrzne zróżnicowanie siedliskowe na stosunkowo niewielkiej powierzchni, jak i rzadkość tego typu elementów w krajobrazie Wysoczyzny Kolneńskiej i Równiny Kurpiowskiej. Stwierdzono tu 10 typów (wraz ze zróżnicowaniem na podtypy) siedlisk przyrodniczych. Niektóre z nich należą do siedlisk rzadkich na terenie obu mezoregionów (zwłaszcza bory bagienne, sosnowo- brzozowy las bagienny), a niektóre są rzadko spotykane w całej północno-wschodniej Polski (jak doskonale tu zachowane torfowiska przepływowe). Znajduje się tu także, największy w Puszczy Kurpiowskiej kompleks torfowisk wysokich. Klasy siedlisk % pokrycia: Lasy iglaste 58%, Lasy liściaste 5%, Lasy mieszane 2%, Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 20%, Siedliska rolnicze 6%, Torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód, młaki. 9% Zagrożenia: 22 Do najważniejszych zagrożeń dla środowiska przyrodniczego w granicach obszaru zaliczyć można: odwodnienia wskutek melioracji przeprowadzonych w otoczeniu obiektów a także zachwianie stosunków hydrologicznych na torfowiskach wskutek źle funkcjonujących budowli hydrotechnicznych i przyśpieszonego odpływu wód; bezsprzecznie najbardziej istotny czynnik zagrażający torfowiskom, będący jednocześnie przyczyną przesychania siedlisk i zachodzących tam procesów sukcesyjnych (wkraczania gatunków drzewiastych), to osuszenie terenu; zaprzestanie koszenia łąk i mechowisk, czego efektem jest sukcesja naturalna, przede wszystkim rozwój zarośli wierzbowych oraz wkraczanie sosny i brzozy na torfowiska o charakterze otwartym; intensyfikacja rolnictwa (głównie nawożenie oraz intensywny wypas); spływ zanieczyszczeń z terenów zabudowanych i z gruntów rolnych do rzek, jezior i zagłębień mokradłowych; gospodarka zrębowa w sąsiedztwie mokradeł - mimo korzystnego wpływu na zmniejszenie ewapotranspiracji, obniża znacząco poziom buforowości i funkcje ochronne lasów; pozyskiwanie roślin w celach komercyjnych (np. Menyanthes trifoliata). Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*): starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) * torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) * łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe) * Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej): • bóbr europejski - ssak • wydra - ssak • kumak nizinny - płaz • koza - ryba Charakterystyka obszaru SOO PLH 280048 – Ostoja Piska Specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) o powierzchni 57826,6 ha Obszar obejmuje Puszczę Piską, jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce. Rzeźba terenu została ukształtowana pod wpływem zlodowacenia bałtyckiego. W północnej części 23 ostoi przeważają utwory morenowe, a w południowej sandry. W części południowej, położonej na Równinie Mazurskiej (sandry), dominują bory sosnowe z domieszką jodły w wilgotniejszych miejscach (jodła jest tam gatunkiem sztucznie wprowadzonym). Lasy łęgowe są zachowane tylko w dolinach potoków. W części północno-wschodniej kompleksu występują mieszane lasy dębowo-sosnowe i grądy, które można traktować jako relikty dawnej Puszczy Jańsborskiej. Przeważają jednak plantacje sosny z domieszką drzew liściastych. Skutkiem osuszenia licznych śródleśnych mokradeł jest rozprzestrzenianie się olszyn i brzezin, naturalne, nadpotokowe drzewostany jesionowo-olszowe występują rzadko, w niewielkich płatach. W skład obszaru wchodzą przede wszystkim tereny o najlepiej zachowanych lasach z cechami naturalnymi oraz o największym bogactwie gatunkowym. Ostoja obejmuje także liczne, rynnowe jeziora połączone ze sobą rzeką Krutynią. Największe z jezior to Nidzkie (1820 ha, 24 m głęb.), Bełdany (941 ha, 43 m) i Mokre (815 ha, 51 m). Granice obszaru "Puszcza Piska" są silnie rozczłonkowane, gdyż obejmują tylko najcenniejsze fragmenty tego kompleksu leśnego. Chronią one najcenniejsze zlewnie i dorzecza takich rzek, jak np. Krutyni i częściowo Pisy, a także zlewnie jezior: Bełdanów i Nidzkiego. W skład obszaru wchodzą też najlepiej zachowane torfowiska jak np. wokół Mysich Jeziorek, oraz fragmenty Puszczy o najbardziej zróżnicowanej i urozmaiconej rzeźbie terenu jak np. rejon Niedźwiedziego Kąta. Obszar Ostoi charakteryzuje się niskim zaludnieniem i brakiem większych jednostek osadniczych. W okresie letnim liczba przebywających osób znacznie wzrasta ze względu na popularność turystyczną tego terenu, zwłaszcza dla aglomeracji warszawskiej. Jest to obszar o wysokiej różnorodności biologicznej (16 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG i 16 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG). Jest to także ważna ostoja wydry /Lutra lutra/, bobra /Castor fiber/, i wilka /Canis lupus/. Szczególnie cenne są zachowane w naturalnym stanie zbiorowiska roślinne, zwłaszcza: grądu subkontynentalnego (9170), naturalnych, dystroficznych zbiorników wodnych (3160), torfowisk przejściowych i trzęsawisk (7140), jezior eutroficznych (3150), oraz zbiorowisk ramienic w wodach mezotroficznych (3140). Na terenie ostoi rosną ponadto pomnikowe drzewa. Oprócz gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, flora obszaru obejmuje gatunki prawnie chronione oraz rzadkie i zagrożone w skali kraju i regionu. Obszar jest fragmentem ostoi ptasiej o randze europejskiej E-23. Klasy siedlisk % pokrycia: Lasy iglaste 45%, Lasy liściaste 7%, Lasy mieszane 17%, Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 5%, Siedliska rolnicze (ogólnie) 12%, Torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód, młaki 1%, Wody śródlądowe (stojące i płynące) 13% Zagrożenia: Zagrożeniem może być intensyfikacja ruchu turystycznego i zwiększenie presji rekreacyjnej, a zwłaszcza lokalizacja domków letnich nad jeziorami. Zagrożenie może również stanowić zintensyfikowanie gospodarki leśnej, wędkarstwa oraz gospodarki rolnej. Teren ten jest także potencjalnie wrażliwy na obniżanie poziomu wód gruntowych. 24 Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*): twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami ramienic Charetea starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion Potamion naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) (*) murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalisFestucion pallentis) (*) zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) (*) torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis) (*) grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) (*) łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe) (*) łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) (*) Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*): • bąk - ptak • bocian czarny - ptak • bocian biały - ptak • podgorzałka - ptak • trzmielojad - ptak • kania czarna - ptak • kania ruda - ptak • bielik - ptak • orlik krzykliwy - ptak • orzeł przedni - ptak • rybołów - ptak • jarząbek - ptak • kropiatka - ptak • zielonka - ptak 25 • derkacz - ptak • żuraw - ptak • rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak • puchacz - ptak • sóweczka - ptak • włochatka - ptak • zimorodek - ptak • kraska - ptak • dzięcioł czarny - ptak • dzięcioł zielonosiwy - ptak • świergotek polny - ptak • podróżniczek - ptak • wodniczka - ptak • cietrzew - ptak • mopek - ssak • nocek łydkowłosy - ssak • bóbr europejski - ssak • wilk (*) - ssak • wydra - ssak • ryś - ssak • żółw błotny - gad • traszka grzebieniasta - płaz • kumak nizinny - płaz • boleń - ryba • piskorz - ryba • koza - ryba • poczwarówka zwężona - bezkręgowiec • zalotka większa - bezkręgowiec • jelonek rogacz - bezkręgowiec • kozioróg dębosz - bezkręgowiec Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej): • sierpowiec błyszczący • sasanka otwarta • obuwik pospolity • lipiennik Loesela Charakterystyka obszaru SOO PLH 140049 – Myszynieckie Bory Sasankowe Specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) o powierzchni 1937 ha 26 Obszar prawie w całości pokrywają lasy iglaste, w śladowej ilości siedliska rolnicze i lasy liściaste. Obszar jest położony na równinie Kurpiowskiej, na terenie lasów państwowych Nadleśnictwa Myszyniec, w obrębie południowej części sandru mazurskiego. Jest to obszar utworzony przez piaski fluwioglacjalne, przynajmniej częściowo zwydmione, a deniwelacje przekraczają miejscami 15 m. Obszar podlega typowej gospodarce leśnej, ze zrębami zupełnymi. Dominują bory świeże (jako typ siedliskowy lasu i jako zbiorowisko roślinne). Wiek drzewostanu, prawie całkowicie zdominowanego przez sosnę, jest zróżnicowany i obejmuje wszystkie klasy wiekowe. Ostoja utworzona dla ochrony silnej populacji sasanki otwartej. Dodatkowo w obrębie ostoi jest zlokalizowane małe zagłębienie ze zbiorowiskami torfowiska wysokiego i boru bagiennego (wraz z fragmentami torfowiska przejściowego). Klasy siedlisk % pokrycia: Lasy iglaste 95%, Lasy liściaste 1%, Siedliska leśne (ogólnie) 2%, Siedliska rolnicze 2% Zagrożenia: Głównym zagrożeniem (na razie potencjalnym) jest eutrofizacja środowiska. Nie jest natomiast zagrożeniem dotychczasowa praktyka leśna polegająca na stosowaniu zrębów zupełnych oraz sztucznych nasadzeń sosnowych. Ten typ gospodarki leśnej pomaga utrzymywaniu się silnej populacji sasanki. Niewątpliwym zagrożeniem jest masowe wkraczanie do zbiorowiska borowego traw, a w szczególności ekspansywnego śmiałka pogiętego, co powoduje zacienienie gleby i eliminację wolnej powierzchni niezbędnej dla kiełkowania siewek sasanki. Zagrożeniem jest również proces sukcesji, w ciągu którego wzrasta zacienienie, i rozwija się bardziej zwarta warstwa mszysta. Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*): niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) * wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (Corynephorus, Agrostis) Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej): • bóbr europejski – ssak Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej): • sasanka otwarta Charakterystyka obszaru OSO PLB 140014 – Dolina Dolnej Narwi 27 Obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia) o powierzchni 26527,9 ha Ostoja obejmuje odcinek rzeki długości 140km, od Łomży do Pułtuska w regionie geograficznym Dolina Dolnej Narwi. Od wschodu graniczy z ostoją Przełomowa Dolina Narwi. Ostoja Dolina Dolnej Narwi składa się z kilku szerokich łuków. Od Łomży rzeka skręca w kierunku północnozachodniego stopniowo na południowy-zachód i płynie rozszerzającą się doliną. Brzegi doliny stają się asymetryczne. Lewy to stroma krawędź wysoczyzny Międzyrzecza Łomżyńskiego, po prawej stronie zbocze przychodzi łagodnie w długie stoki sandru. W okolicy Różana zmienia się krajobraz. Brzeg prawy staje się wyższy. Dolina wcina się w łagodne wyniesienie Wysoczyzny Ciechanowskiej, staje się szeroka na 3km, a rzeka się kieruje wyraźnie na zachód. Następnie, zataczając gwałtownie łuk, ponownie skręca na południe. Dno doliny Narwi zajmują zbiorowiska roślinności wodnej związane ze starorzeczami, roślinności szuwarowej, torfowiskowej i łąkowej. Strome, nasłonecznione zbocza doliny zajmują murawy ciepłolubne, a żyźniejsze stanowiska lasy grądowe z dominacją sosny i udziałem dębu, grabu i lipy. W ostoi Dolina Dolnej Narwi stwierdzono występowanie co najmniej 35 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebność 4 gatunków spełniają kryteria wyznaczania ostoi ptaków kwalifikujące do międzynarodowych ostoi. 19 z wymienionych gatunków zostało zamieszczonych na liście zagrożonych ptaków w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Dolina jest jedną z najważniejszych w Polsce ostoi rybitwy rzecznej, białoczelnej i czarnej. W Dolinie przystępują do lęgów dubelt i kraska. Na obszarze ostoi znajdowało się również do niedawna jedno z ostatnich krajowych lęgowisk kulona. Klasy siedlisk % pokrycia: Inne tereny (miasta, wsie, drogi, śmietniska, kopalnie, tereny przemysłowe) 1%, Lasy iglaste 13%, Lasy liściaste 2%, Lasy mieszane 3%, Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 39%, Siedliska rolnicze (ogólnie) 36%, Wody śródlądowe (stojące i płynące) 6% Zagrożenia: Zaprzestanie wypasu (a w następstwie silna sukcesja roślinności krzewiastej i drzewiastej) oraz penetrowanie siedlisk i niszczenie kryjówek ptasich, eksploatacja torfu i piasku, zanieczyszczenie wód, nielegalne wysypiska śmieci, wnikanie zabudowy rekreacyjnej na obszar doliny. Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej): • nur czarnoszyi - ptak • bocian biały - ptak • łabędź krzykliwy - ptak • bielik - ptak • bielaczek - ptak • kania czarna - ptak • gadożer - ptak 28 • błotniak łąkowy - ptak • błotniak zbożowy - ptak • błotniak stawowy - ptak • orlik krzykliwy - ptak • orzeł przedni - ptak • rybołów - ptak • kropiatka - ptak • zielonka - ptak • derkacz - ptak • żuraw - ptak • kulon - ptak • siewka złota - ptak • batalion - ptak • dubelt - ptak • łęczak - ptak • mewa mała - ptak • rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak • rybitwa białoczelna - ptak • rybitwa białowąsa - ptak • rybitwa czarna - ptak • zimorodek - ptak • kraska - ptak • dzięcioł czarny - ptak • lerka - ptak • świergotek polny - ptak • ortolan - ptak • cietrzew (podgatunek kontynentalny) - ptak Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej): • sasanka otwarta Charakterystyka obszaru SOO PLH 200024 – Ostoja Narwiańska Specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) o powierzchni 18605 ha Narew jest największą rzeką północno-wschodniej Polski. Jej źródła znajdują się na terenie Białorusi w kompleksie torfowisk Dzikie Błoto. Odcinek doliny od źródeł do ujścia Biebrzy określa się terminem Dolina Górnej Narwi, natomiast odcinek poniżej Kotliny Biebrzańskiej wyróżnia się jako Dolinę Dolnej Narwi. Dolina Górnej Narwi jest szerokim obniżeniem terenowym leżącym pomiędzy Wysoczyzną Białostocką, Równiną Bielską i Wysoczyzną Wysokomazowiecką. Od źródeł do Suraża rzeka płynie równoleżnikowo, pod Surażem skręca na północ, zatacza wraz z doliną trzy szerokie łuki, 29 po czym ponownie zmienia swój bieg na równoleżnikowy i wkracza do Kotliny Biebrzańskiej. Poniżej Wizny dolina zatacza szeroki łuk i zmienia kierunek na północny, by poniżej Nowogrodu zmienić ostatecznie bieg na południowo-zachodni. Ostoja Narwiańska obejmuje przeważającą część dna i zboczy doliny Narwi na odcinku pomiędzy ujściem Supraśli na wschodzie i ujściem Szkwy na zachodzie. Pomiędzy Zółtkami (ujściem Supraśli) i Tykocinem dolina jest częściowo wypełniona torfami, a na znacznej jej powierzchni występują "wyspy" mineralne, w większości wydmy i miejscami kemy, zbudowane z piasków drobnoziarnistych. zagospodarowana. Dolina jest Dominują przekształcona gleby i w przeważającej torfowo-murszowe słabo części i zmeliorowana średnio i zmurszałe. Taras zalewowy Narwi leży około 1-2 m nad poziomem rzeki. Cechuje się on obecnością licznych doskonale widocznych form fluwialnych: odsypów korytowych, wałów meandrowych i koryt przelewowych. Dominującymi utworami powierzchniowymi są piaski drobno- i sporadycznie średnioziarniste zawierające często wkładki mułków, szczątki roślinne i skorupki mięczaków. Poniżej Nowogrodu w aluwiach zawierających dużą ilość szczątków organicznych spotykany jest bursztyn. Seria piaszczysta zwieńczona jest glebą madową. W odsłonięciach przykorytowych można napotkać rudę darniową zalegającą kilkadziesiąt centymetrów pod powierzchnią terenu. Niektóre fragmenty łachy meandrowej budują ciemno zabarwione silnie organiczne muły rzeczne. Utwory organiczne, głównie płytkie torfy i muły występują stosunkowo rzadko w podmokłych obniżeniach terenowych i zarastających, nieaktywnych starorzeczach. Antropogeniczne przekształcenia rzeki i związanych z nią mokradeł są stosunkowo duże, ale natężenie przekształceń jest różne w różnych odcinkach doliny. Narew została uregulowana pomiędzy Nowogrodem i Jankowem, oraz na odcinku od ujścia Biebrzy do okolic wsi Rzędziany. Znaczne fragmenty doliny zostały zmeliorowane. Duże zwarte obszary dawnych terenów podmokłych, obecnie osuszonych i wykorzystanych jako łąki, pastwiska i tereny uprawne znajdują się w lewobrzeżnej części doliny poniżej Łomży, pomiędzy poziomem jednaczewskim i krawędzią wysoczyzny. Intensywnie zagospodarowane łąki i pastwiska występują także po zewnętrznej stronie wału przeciwpowodziowego usypanego między Łomżą i Jednaczewem, całkowicie osuszono 8 tys. ha torfowisk w Kotlinie Wizneńskiej; obszary te jednak znajdują się poza granicami Ostoi Narwiańskiej. Pomiędzy Tykocinem i Rzędzianami zmeliorowane zostało ponad 2,4 tys. ha mokradeł, a w korycie rzeki wybudowano szereg jazów regulujących stany wód. Pomimo przekształceń stosunków hydrologicznych wezbrania są nadal istotnym elementem reżimu hydrologicznego doliny Narwi. Dolina w każdym roku podlega zalewom rzecznym, przy czym zawsze są to zalewy wiosenne, po roztopach, a w niektórych latach zalewy związane z obfitymi opadami deszczu latem i jesienią. Znaczenie doliny Narwi jako ostoi Natura 2000 wynika z dużego zróżnicowania przyrodniczego, w tym obecności wielu typów siedlisk, reprezentowanych w niektórych przypadkach przez kilka podtypów. Wiele z nich występuje w postaci reprezentatywnych, doskonale zachowanych i wielkopowierzchniowych płatów, które są już rzadko spotykane i często niedostatecznie chronione w obrębie innych obszarów sieci Natura 2000 w Polsce północno- wschodniej. Należy do nich zaliczyć w pierwszej kolejności starorzecza, jałowczyska oraz murawy napiaskowe i kserotermiczne, a także różne typy łąk oraz dąbrowy świetliste. Dolina Narwi pełni również istotną funkcję korytarza 30 ekologicznego i refugium gatunków związanych z ekosystemami nieleśnymi w rolniczym krajobrazie Niziny Północnopodlaskiej i Północnomazowieckiej. Na agradowanych płaskich odcinkach koryta występują muliste zalewane brzegi rzek z ciborą brunatną, uczepem trójlistkowym oraz rzepichą błotną. Niewielkie powierzchnie doliny zajmują zbiorowiska leśne: łęgi i grądy; część z nich jest silnie zdegradowana na skutek wypasu i pozyskiwania drewna. Na wyżej położonych fragmentach tarasu nadzalewowego i na stokach doliny miejscami występują świetliste dąbrowy oraz płaty grądów. Zbiorowiska leśne, zwłaszcza dąbrowy są niejednokrotnie w znacznym stopniu przekształcone, co przejawia się w rozdrobnieniu płatów i ich zubożeniu florystycznym. Tym niemniej należą one do najlepiej zachowanych zbiorowisk tego typu północno-wschodniej części kraju. Na okrajkach dąbrów, m.in. na południowych obrzeżach kompleksu leśnego chronionego w rezerwacie Rycerski Kierz (na zachód od Łomży) występuje leniec bezpodkwiatkowy - gatunek z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Klasy siedlisk % pokrycia: Inne tereny (miasta, wsie, drogi, śmietniska, kopalnie, tereny przemysłowe) 4%, Lasy iglaste 7%, Lasy liściaste 7%, Lasy mieszane 1%, Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 57%, Siedliska rolnicze (ogólnie) 21%, Torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód, młaki. 1%, Wody śródlądowe (stojące i płynące) 2% Zagrożenia: Zróżnicowanie przyrodnicze Doliny zostało ukształtowane w wyniku naturalnych procesów fluwialnych oraz długotrwałego użytkowania rolniczego, przede wszystkim kośnego użytkowania łąk oraz wypasu, które w dalszym ciągu są dominującą formą użytkowania terenu na przeważającej części ostoi. Największym zagrożeniem dla przyrody doliny jest zalesianie sosną nieużytkowanych muraw, łąk i pastwisk oraz ekspansja zakrzaczeń i roślinności drzewiastej, która może pojawić się w wyniku odchodzenia rolników od tradycyjnego typu gospodarki. Zagrożeniem może stać się także zmiana stosunków wodnych, nadmierna intensyfikacja produkcji rolnej, zwłaszcza wzrost nawożenia, zaorywanie istniejących łąk i podsiewanie szlachetnych gatunków traw, stosowanie środków ochrony roślin. Do poważniejszych zagrożeń należy zaliczyć również eksploatację kruszyw naturalnych, zanieczyszczanie wód, nielegalne wysypiska śmieci, intensywną penetracja rekreacyjna, wnikanie zabudowy rekreacyjnej na obszar doliny, kłusownictwo. Poważnym zagrożeniem dla ekosystemów leśnych jest ujednolicanie drzewostanów i niedostosowanie ich składu gatunkowego do warunków siedliskowych przez wprowadzanie monokultur sosnowych na umiarkowanie żyzne siedliska leśne; zachwianie prawidłowej struktury wiekowej drzewostanów związane z eliminacją starodrzewi. Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych (z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*): wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (Corynephorus, Agrostis) starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 31 formacje z jałowcem pospolitym Juniperus communis na wrzosowiskach lub nawapiennych murawach ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) * murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalisFestucion pallentis) * górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie) * zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) łąki selernicowe (Cnidion dubii) niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe) * ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) * Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej): • nocek łydkowłosy - ssak • nocek duży - ssak • bóbr europejski - ssak • wydra - ssak • kumak nizinny - płaz • traszka grzebieniasta - płaz • żółw błotny - gad • boleń - ryba • różanka - ryba • piskorz - ryba • skójka gruboskorupowa - bezkręgowiec • czerwończyk fioletek - bezkręgowiec Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej): • leniec bezpodkwiatowy • sasanka otwarta • rzepik szczeciniasty Rezerwaty Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z 16 października 1991 r. (t.j. Dz. U. nr 99 z 2001r. poz. 1079) Rezerwat Przyrody jest obszarem obejmującym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, w tym siedliska przyrodnicze, a także określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych. 32 Rezerwat Łokieć Rezerwat utworzony został w 1989 roku na terenie gminy Zbójna Nadleśnictwo Nowogród. Zajmuje powierzchnię 139,50 ha. Jest to rezerwat leśny. Celem ochrony jest zachowanie w stanie naturalnym torfowisk niskich i wysokich wraz z otaczającymi zbiorowiskami leśnymi naturalnego pochodzenia, charakterystycznych dla Puszczy Kurpiowskiej. Obejmuje stosunkowo dobrze zachowany fragment Puszczy Kurpiowskiej o dużym zróżnicowaniu szaty roślinnej z udziałem gatunków chronionych. Najcenniejszą częścią rezerwatu są naturalne torfowiska wysokie, największe w całej Puszczy Kurpiowskiej. Dominującym zbiorowiskiem leśnym jest bór trzęślicowy rosnący na wilgotnych glebach. Występuje w nim sosna z domieszką brzozy brodawkowej, brzozy omszonej i świerka. W runie dominują borówki czarne z domieszką innych gatunków tych krzewinek, a także trzęślicy modrej, turzycy pospolitej i mchów torfowców. W południowej części rezerwatu znajdują się wydmowe pagórki zajęte przez bór brusznicowy, głównie z drzewostanem sosnowym. W najniższych obniżeniach terenu, występują torfowiska a przy nich bory bagienne. Drzewostan w nich stanowi sosna niewielkich rozmiarów, która na siedliskach tych roślnie bardzo wolno. Spotyka się tu nawet 200 letnie drzewa. W runie obok borówek występuje powszechnie bagno zwyczajne. Rezerwat Ciemny Kąt Rezerwat leśny obejmujący różne typu zbiorowisk głównie borowych. Drzewostany te są naturalnego pochodzenia i charakterystyczne dla Puszczy Kurpiowskiej. Mało atrakcyjny turystycznie, ale o wielkim znaczeniu dla naukowców. Ochroniony szczególnie przed szkodnikami owadzimi drzew oraz pożarami. Rezerwat zajmuje powierzchnię 125 ha. Celem ochrony jest zachowanie zbiorowisk leśnych i drzewostanów naturalnego pochodzenia, charakterystycznych dla Puszczy Kurpiowskiej. Rezerwat został utworzony w 1984 r. i położony jest zachodniej części uroczyska Czaki Przyborowiec, w gminie Turośl w województwie podlaskim. Lasy i grunty leśne należą do Nadleśnictwa Nowogród. Rezerwat obejmuje zmeliorowane torfowiska wokół kanału Turośl na południu, zaś na północ - dawne bagna Leman i Rybnica. Zespół Peucedano-Pinetum cladonietosumsosnowy bór brusznicowy z chrobotkami zajmuje grzbiety i południowo zachodnie skłony wałów wydmowych. Drzewostan tworzy sosna z jednostkową domieszką świerku. W runie panuje borówka brusznica, czernica i pszeniec łąkowy. Bujnie wykształconą warstwę mchów tworzą rokiet widłozęby i gajnik. Na wschodnich i południowych zboczach wydm występuje zespół Peucedano-Pinetum typicum- sosnowy bór brusznicowy. W drzewostanie dominuje sosna z nieznaczną domieszką świerka. Zespół Vaccinio-myrtilli-pinetum ledotosum - bór sosnowy czernicowy z bagnem -zajmuje misy deflacyjne pomiędzy wydmami. Na pograniczu borów sosnowego i świerkowego znajduje się zbiorowisko przejściowe Vaccinio-myrtilli-pinetum x Myceli-Piceetum. Zbirowisko charakteryzuje odnawiający się świerki starzejaca się sosna. Jednym z bardziej interesujących zbiorowisk rezerwatu jest Myceli-Piceetum caricetosum glaucae - bór iglasty podmokły. Drzewostan składa się z sosny i 33 świerka o podobnym udziale. Runo jest zdominowane przez gatunki borowe Vaccinium myrtillus i Licopodium annotinum. Gatunki grądowe są nieliczne. Na terenie rezerwatu występują gatunki olsu jesionowego i olsu wskazujące na oligotrofizację i nawiązanie do zbiorowisk torfowisk przejściowych. Głównym przedmiotem ochrony rezerwatu Ciemny Kąt jest zabezpieczenie fitocenoz przed degradacją szkodników owadzich i pożarami. Obiekt posiada ogromne znaczenie szkoleniowe. Rezerwat Kaniston Rezerwat leśny. Celem ochrony jest zachowanie zwartego, naturalnego kompleksu olsów w Puszczy Kurpiowskiej. Rezerwat utworzony został w 1984 roku. Zajmuje powierzchnię 136,59 ha. Obejmuje fragment kompleksu leśnego położonego w odległości 5 km na północny-zachód od wsi Zbójna. Las należy do Obrębu i Nadleśnictwa Nowogród. Jest to największy i jeden z najlepiej zachowanych na terenie Puszczy Kurpiowskiej bagienny las olszowy o dużej wartości przyrodniczej. Przeważającą część rezerwatu zajmuje zespół olsu o charakterystycznej, kępiastej strukturze. Odznacza się on drzewostanem olszowym z domieszką brzozy omszonej, a w dolnej warstwie również świerka. Niekiedy przewagę w drzewostanie uzyskuje brzoza omszona. W warstwie krzewów głównym gatunkiem jest kruszyna. Niewielką domieszkę stanowią podszytowe świerki oraz jarzębina. W warstwie ziół pokrywającej 60-80% powierzchni, głównymi gatunkami są: turzyca błotna, turzyca pęcherzykowata, psianka słodkogórz, narecznica błotna, kosaciec żółty, wietlica samicza, turzyca długowłosa i inne. Ols w rezerwacie wykazuje charakterystyczną strefowość. W części centralnej występuje wariant z turzycą błotną, od strony otwartych bezleśnych torfowisk niskich występuje wariant z turzycą pęcherzykowatą, a od strony gruntów mineralnych - wariant z sitowiem leśnym. Jest to rzadki przypadek występowania na jednym terenie olsu o tak szerokiej skali zróżnicowania. Przy czym wszystkie trzy warianty olsu mają charakter zupełnie naturalny, wynikający ze specyfiki typowo olsowego siedliska, a nie z oddziaływań antropogenicznych. Fakt ten bardzo podnosi przyrodniczą wartość tego obiektu. Ols od strony gruntów mineralnych otacza niezbyt szeroka strefa lasu łęgowego o charakterze łęgu jesionowo-olszowego. W postaci bardziej typowej występuje on od strony gruntów mineralnych. Zaznacza się przy tym wyraźnie rozszerzanie się zasięgu łęgu jesionowo-olszowego kosztem olsu, co jest wyrazem obniżania się poziomu wód gruntowych na terenie całego rezerwatu. Jest to obniżenie niewielkie, które zaznaczyło się tylko na obrzeżach olsu nie powodując jeszcze zmian w jego centrum. Stanowi to jednak wyraźny dowód niekorzystnych zmian stosunk6w wodnych zachodzących na terenie rezerwatu, kt6re w przypadku dalszego utrzymania się mogą spowodować zanik olsu będącego głównym przedmiotem ochrony rezerwatu i zarazem już ostatniego na terenie Puszczy Kurpiowskiej tego typu przyrodniczego obiektu. Od strony południowej rezerwatu występuje na powierzchni kilku arów trzcinnikowo-świerkowy bór mieszany świeży. Zespół ten o borealnym charakterze występuje tu na zachodniej granicy swego zasięgu. Odznacza się on dorodnym drzewostanem złożonym ze świerka i sosny i dość bogatym runem z udziałem gatunk6w ciepłolubnych i kilku rzadkich, jak dzwonek brzoskwiniolistny, strzęplica polska i turówka leśna. 34 Od strony północnej występują wąskim pasem zbiorowiska leśne reprezentujące bór sosnowy czernicowy i bór mieszany wilgotny. Są one wykształcone tu bardzo fragmentarycznie i mają silnie przerzedzone drzewostany. W południowej i wschodniej części rezerwatu występują niskotorfowiskowe zbiorowiska turzycowe. Dość dużą powierzchnię zajmuje tu zespół turzycy pęcherzykowatej. Obok turzycy pęcherzykowatej rośnie tu szereg gatunków bagiennych. W pododdziale 215c i częściowo w 215g występuje zespół turzycy sztywnej. Oba zespoły, zarówno turzycy pęcherzykowatej jak i turzycy sztywnej, zajmują miejsca silnie podtopione. Również ich występowanie warunkuje wysoki poziom wody gruntowej. W południowej i południowo-zachodniej części rezerwatu występuje dość bogata florystycznie kwaśna łąka wykształcająca się na wilgotnych glebach glejowych. Zawiera ona w swoim składzie między innymi storczyki: szerokolistny i krwisty oraz rzadką paproć cienkozarodniową nasięźrzał pospolity. Rezerwat obejmuje więc trzy zespoły leśne dobrze wykształcone i dwa na obrzeżach wykształcone fragmentarycznie oraz dwa nieleśne zespoły niskotorfowiskowe i jeden zespół kwaśnej łąki. Szata roślinna jest więc bogata i zróżnicowana. Rezerwat Tabory Rezerwat leśny o powierzchni 17,21 ha, położony w gminie Łyse ok. 2 km od wsi Popiołki na terenie Nadleśnictwa Nowogród, utworzony w 1974 roku. Głównym celem ochrony jest zachowanie boru sosnowo-świerkowego naturalnego pochodzenia na obszarze Puszczy Kurpiowskiej. Zachowały się tu sosny i świerki w wieku 160 - 180 lat. W drzewostanie dominuje sosna, ponadto występują : świerk, jałowiec, rzadziej brzoza, czasami dąb, kruszyna, jarzębina. W runie leśnym występują: borówki, wrzos, widłaki, sasanki i arniki. Zespół występujących ziół i mchów różnicuje obszar rezerwatu na dwie równe powierzchnie: jedną z przewagą wariantu chrobotkowego i drugą z przewagą wariantu czernicowego. Zespół wariantu chrobotkowego jest bardzo suchy i ubogi, charakterystyczny dla boru suchego, występuje głównie przy zachodniej granicy rezerwatu. W skład powierzchni leśnej wchodzą drzewostany na powierzchni 15,63 ha oraz halizny i płazowizny na powierzchni 1,37 ha. Od strony zachodniej rezerwat graniczy z drzewostanem sosnowym IIa klasy wieku, od północy z drzewostanem sosnowym IIIa klasy wieku i młodnikiem olszowym. Od wschodu rezerwat graniczy z drzewostanem olszowym II - III klasy wieku, od południa z drzewostanem sosnowym IIIb klasy wieku. Obszar rezerwatu podzielony jest i opisany znakami oddziałowymi w postaci słupów granicznych, na których czarną olejną farbą na białym tle zapisano numery oddziałów. Powierzchnia terenu rezerwatu jest płaska o deniwelacjach od 0,5 do 1,0 m. Rezerwat Torfowisko Serafin W północno-wschodniej części Mazowsza, wśród lasów Puszczy Zielonej, położony jest rezerwat Torfowisko Serafin. Jest to rozległe bagno, w miejscu którego - jeszcze niedawno znajdowało się polodowcowe jezioro. Kilka tysięcy lat temu jezioro wypełniało cała nieckę, a jego brzegi dochodziły do wysokich wydm i wyniesień morenowych powstałych podczas ostatniego na tych terenach zlodowacenia. To płytkie jezioro z czasem wypełniało się namułami i torfami, które wypełniły całą nieckę. Jeszcze w okresie międzywojennym istniało lustro wody, a pływający kożuch roślinności 35 wodnej w niektórych miejscach był cienki i chodzenie po nim było bardzo niebezpieczne. W ostatnich kilkudziesięciu latach w wyniku przeprowadzonych melioracji poziom wody znacznie się obniżył, co sprzyjało dalszemu, przyspieszonemu zarastaniu jeziora. Obecnie tzw. pływające pło, czyli powierzchniowa warstwa roślinności wodnej i bagiennej jest zwarta, ale ugina się pod ciężarem człowieka. Pod nią znajduje się uwodniony torf i namuły. Wypełniona torfami dawna misa jeziorna jest płaska jak stół. Powstałe tu dawno temu naturalne zbiorowiska roślinne zostały zamienione przez człowieka w łąki uprawne. Na wyniesieniach okalających łąki rozsiadły się lasy i osiedla ludzkie. Od południa wciśnięta między torfowisko a lasy Puszczy Zielonej - znajduje się wieś Serafin. Od północy - także między niedawnym jeziorem a lasami - położone są nieliczne zabudowania wsi Pupkowizna, a od zachodu rozsiadły się na wyniesieniu - jak na grzędzie - zabudowania wsi Łyse kolonia Grzęda. Rezerwat Torfowisko Serafin zajmuje 184,92 ha powierzchni. W większości jest to bagno traktowane z gospodarczego punktu widzenia - jako nieużytek. Znaczną część powierzchni rezerwatu stanowią grunty prywatne, w większości mieszkańców wsi Serafin i Łyse. Około 30% powierzchni należy do Skarbu Państwa, a 4% do Nadleśnictwa Myszyniec. Bardzo interesująca jest flora rezerwatu. Badania przeprowadzone w roku 1982 wykazały występowanie rzadkiego gatunku wierzby lapońskiej. W roku 1995 nie znaleziono jednak tego gatunku, który prawdopodobnie wyginął. Z roślin objętych ochroną gatunkową licznie występuje rosiczka okrągłolistna, storczyki - krwisty i plamisty - oraz kruszczyk błotny. Z gatunków rzadkich na uwagę zasługują: turzyca obła, dwupienna i bagienna, wełnianka delikatna, przęstka pospolita, nasięźrzał pospolity, kozłek dwupienny. Niektóre z wymienionych gatunków występują w rezerwacie licznie. Do ciekawostek florystycznych należy zaliczyć także dwa gatunki mchów reliktowych (pozostałości po epoce lodowcowej). Rezerwat Mingos Rezerwat leśny Mingos o powierzchni 13,46 ha, położony w gminie Łyse, w Nadleśnictwie Lipniki, utworzony w 1971r. Rezerwat położony jest według regionalizacji przyrodniczo-leśnej w IV Krainie Mazowiecko-Podlaskiej w Dzielnicy Puszczy Kurpiowskiej. Głównym celem ochrony jest zachowanie dla potrzeb naukowych i dydaktycznych fragmentu boru sosnowego Puszczy Kurpiowskiej z naturalnym drzewostanem. Drzewostanem głównym jest sosna, stanowi ona zasadniczo pierwsze i drugie piętro. Jedynym typem siedliskowym lasu na terenie rezerwatu jest bór świeży. W warstwie krzewów licznie występuje jałowiec. W podszyciu występują m.in. konwalia, rokitnik i widłaki. Warstwę mszystą reprezentuje rokitnik pospolity, gajnik lśniący i widłoząb. Na obrzeżu lasu w sąsiedztwie drogi występują płaty zbiorowisk murawowych z rzadkimi gatunkami: przetacznik kłosowaty, łyszczec baldachogronowy, bodziszek czerwony. Występują gatunki chronione takie jak: widłaki, sasanka, arnika górska. W części północno-wschodniej, na powierzchni ok. 14 ha nie występuje podszyt, został zniszczony podczas pożaru. Pod względem fitosocjologicznym rezerwat stanowi zespół boru brusznicowego. Sosna odnawia się tu w sposób naturalny co stanowi rzadkie zjawisko. 36 Gospodarowanie drzewostanem na tym obszarze było planowane od 1819 r. Obszar rezerwatu jak i Puszczy był miejscem pozyskiwania torfu i kory garbarskiej. Rezerwat Czarny Kąt Rezerwat leśny. Celem ochrony jest zachowanie zbiorowisk boru brusznicowego i czernicowego, charakterystycznych dla Puszczy Kurpiowskiej. Utworzony w 1989 roku na powierzchni 32,97 ha. Rezerwat obejmuje niewielki fragment uroczyska Wyk w Nadleśnictwie Nowogród w Puszczy Kurpiowskiej (gmina Zbójna). Las odznacza się dorodnym drzewostanem sosnowym naturalnego pochodzenia w wieku 90100 lat, z niewielką, pojedynczą domieszką świerka. Dużą część rezerwatu zajmują wyniesienia wydmowe o znacznej wysokości i stromych stokach. Między wyniesieniami występują wilgotne obniżenia z wodą gruntową blisko powierzchni gleby. Wyniesienia zajmuje bór brusznicowy reprezentujący zespół Vaccinio vitis-idaeae-Pinetum. Zajmuje on zdecydowanie większą część powierzchni rezerwatu. Odznacza się dość rozluźnionym drzewostanem, licznym występowaniem jałowca w warstwie krzewów i domieszką w runie borówki brusznicy oraz szeregu gatunków siedlisk suchych, jak kostrzewa owcza, trzcinnik piaskowy, turzyca wrzosowiskowa, łyszczec baldachogronowy oraz podlegający ochronie goździk piaskowy. Miejscami dość duże, zwarte płaty tworzy delikatna trawa śmiałek pogięty. W warstwie mchów dominuje rokitnik pospolity i widłoząb falisty. W niewielkich ilościach występują też porosty, głównie, z rodzaju Cladonia. W północno-wschodniej części rezerwatu drzewostan jest mniej dorodny, głównie wskutek wygrabiania dawniej ścioły i mchów przez okoliczną ludność. Obecnie las regeneruje dawne zniekształcenia. Tu runo wyróżnia się nieco większym udziałem trzcinnika piaskowego i rzadszym występowaniem borówki czarnej. W płaskich i dość rozległych obniżeniach zajmujących południowo-zachodnią część rezerwatu występuje bór czernicowy. Odznacza się on dorodnym drzewostanem sosnowym z niewielką domieszką świerka i rzadziej brzozy omszonej. W runie zdecydowanie dominuje borówka czarna nadająca temu zbiorowisku charakterystyczną fizjonomię. W niewielkiej ilości występują tu zawsze gatunki wilgotnych siedlisk: borówka bagienna, bagno zwyczajne, turzyca pospolita i inne. Stałym składnikiem warstwy ziół w tym zespole jest trzęślica modra. Wchodzi ona jednak często również do boru brusznicowego. W warstwie mchów spotyka się też często niewielkie płaty torfowców. Obszar Chronionego Krajobrazu Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z 16 października 1991 r. (t.j. Dz. U. nr 99 z 2001r. poz. 1079) Obszary Chronionego Krajobrazu są to tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z wypoczynkiem i turystyką lub pełnią funkcje korytarzy ekologicznych (czyli takich ciągów roślinności, które łączą dwa ekosystemy o tym samym charakterze, np. zwierzęta zamieszkujące w dwóch oddalonych od siebie lasach mogą się przemieszczać dzięki istnieniu grupek zadrzewień, co ma duże znaczenie np. przy poszukiwaniu partnerów). Obszary chronionego 37 krajobrazu są przeznaczone głównie na rekreację, a działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom. Obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi. Obszar ten, o powierzchni obejmuję 48 994 ha, obejmuje zachodnią część Doliny Dolnej Narwi oraz rozciągającą się od niej na północ część rozległej Równiny Kurpiowskiej. Od wschodu graniczy z Wysoczyzną Kolneńską i Parkiem Krajobrazowym Doliny Narwi, zaś od zachodu dochodzi do granicy województwa podlaskiego. Dolina Narwi na tym obszarze charakteryzuje się stromymi zboczami. Można w niej wydzielić dwa poziomy: zalewowy łąkowy i piaszczysty z wydmami, najczęściej zalesiony. Równina Kurpiowska to rozległy sandr na południowym przedpolu Pojezierza Mazurskiego, poprzecinany dolinami niewielkich rzek. Jej płaski, równinny krajobraz urozmaicają wydmowe wzgórza. Najliczniej występują w międzyrzeczach Pisy, Szkwy i Rozogi, gdzie teren wznosi się 100 150 m n.p.m. i opada łagodnie w kierunku południowym. Doliny rzek są tu płaskie, szerokie, a w ich obrębie dominują łąki kośne i pastwiska. Melioracji uniknęła tylko dolina Pisy, zachowując naturalny charakter rzeki nizinnej z licznymi meandrami i starorzeczami. Wzdłuż Pisy ciągną się lasy i otwarte, podmokłe terasy zalewowe, wykorzystywane głównie jako łąki. Równinę Kurpiowską porastała pierwotnie Puszcza Zielona (Kurpiowska). Obecnie, lasy nie stanowią już zwartego kompleksu jak kiedyś, lecz są porozcinane siecią pól, łąk i dolin rzecznych. Na omawianym OCK lasy dominują powierzchniowo, zajmując ponad 17 000 ha. Dolina Dolnej Narwi, meandrująca Pisa z licznymi zakolami, starorzeczami i wydmowymi wyspami oraz obecna część dawnej Puszczy Kurpiowskiej, to mozaika wielu przeplatających się ze sobą siedlisk, warunkująca dużą bioróżnorodność tych terenów. Obszar wyróżnia się wysokimi, dobrze zachowanymi, walorami przyrodniczymi – bogactwem flory i fauny – oraz krajobrazowymi i kulturowymi. Tu przebiega znany szlak wodny rzeką Pisą, łączący Wielkie Jeziora Mazurskie z Narwią. Wpływ inwestycji na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt podlegających ochronie na obszarach Natura 2000. Przedsięwzięcie nie będzie miało negatywnego wpływu na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt podlegających ochronie na obszarach Natura 2000, ani inne tereny ochrony przyrodniczej, bądź o wysokich walorach krajobrazowych i kulturowych polegające ochronie na podstawie ustawy z 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody. Charakter inwestycji i zakres prac, wykluczają bezpośredni wpływ na przedmiot ochrony – chronione gatunki ptaków, roślin, zwierząt i siedlisk. Żaden z obszarów nie zostanie zlikwidowany ani ograniczony. Nie zidentyfikowano żadnego wpływu na korytarze pomiędzy obszarami Natura 2000. 38 Opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensacje przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko. Nie ma potrzeby stosowania dodatkowych rozwiązań ograniczających straty w środowisku oraz przedsięwzięć kompensacyjnych. Inwestycja nie wymaga wyznaczenia obszaru ograniczonego użytkowania. 39
