Typ siedliska przyrodniczego
advertisement
Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 METODYKA MONITORINGU aktualizacja 2011-02-10 1866 Galanthus nivalis – śnieżyczka przebiśnieg Metodyka badań Autor: Edward Walusiak Monitoring przeprowadzono stosując standardową metodę opracowaną przez Instytut Ochrony Przyrody PAN. Lokalizację stanowisk fot. A. Walusiak ustalano na podstawie literatury i przy pomocy urządzeń GPS. Określenie areału i granic stanowisk ze względu na duże rozproszenie gatunku na stanowiskach obliczono przy pomocy serwisu www.geoportal.gov.pl oraz wizji w terenie. Za stanowisko uznano w przypadku tego gatunku płat jednorodnego siedliska – fragment polany, płat zarośli lub fragment kompleksu leśnego, gdzie stwierdzono występowanie gatunku. Na wybranych do badań stanowiskach dokonano oceny szeregu wskaźników charakteryzujących właściwości, stan populacji oraz siedliska, a także występujące lokalnie zagrożenia. Część z tych wskaźników miała charakter ilościowy, a część jakościowy i opisowy: Opis stosowanych wskaźników: Stan populacji: liczba osobników – śnieżyczka przebiśnieg jest rośliną z reguły występującą w dużej ilościowości, w związku z czym występują pewne trudności przy ocenie liczebności populacji; w przypadku stanowisk o nielicznych populacjach podano ilość (policzono) osobników. Za osobnika uważa się pojedynczą różyczkę liściową, wyrastającą z jednej cebulki. W przypadku stanowisk o bardzo licznych populacjach oszacowano liczbę, opierając się na średnim zagęszczeniu i powierzchni zajętego siedliska. liczba osobników generatywnych; podano liczbę osobników kwitnących w stosunku do całkowitej liczebności populacji liczba osobników wegetatywnych - podano liczbę osobników nie kwitnących w stosunku do całkowitej liczebności populacji zagęszczenie –oceniono liczbę osobników przypadających na 1 m2, powtarzając obliczenia w skupieniach gatunku i fragmentów z rozproszoną populacją COPYRIGHT © GIOŚ Strona 1 z 4 Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 METODYKA MONITORINGU aktualizacja 2011-02-10 stan zdrowotny – oceniano częstość występowania uszkodzeń mechanicznych, żerów zwierząt, chorób, patogenów; typ rozmieszczenia – określono w trzy stopniowej skali: pojedyncze osobniki - rozproszone, typ skupiskowy i typ równomierny, rozproszony (łanowe występowanie); Stan siedliska: powierzchnia potencjalnego siedliska - dla każdego stanowiska określono indywidualnie, w zależności od warunków fizjograficznych, określając całość powierzchni jednorodnego siedliska, takiego w którym występuje gatunek; oceny dokonano w sposób opisowy, podając także liczbę jednostek powierzchni – ar, hektar; powierzchnia zajętego siedliska - powierzchnia jednorodnego siedliska, w którym występuje gatunek (ary, hektary). Granice areału populacji wyznacza skrajne położenie skupień śnieżyczki w obrębie płatu tego siedliska. fragmentacja siedliska – oceniano w terenie stopień fragmentacji siedlisk, czyli przestrzennego odseparowania płatów siedlisk dostępnych dla gatunku; oceny dokonywano używając trzy stopniowej skali: mała, średnia, duża; gatunki ekspansywne - określano, jaki procent stanowiska zajmują ekspansywne gatunki roślin, należy jednak zwrócid uwagę na fakt, że śnieżyczka jest gatunkiem, który jako jeden z pierwszych zakwita na wiosnę i zazwyczaj ilośd roślin towarzyszących jej, jest mocno ograniczona; obecność obcych gatunków inwazyjnych – ustalono, czy na stanowisku występują gatunki roślin obce geograficznie, a jeśli tak, to z jaką częstością; oceny dokonano w sposób opisowy; warstwa nie rozłożonej materii organicznej – określono w centymetrach grubość materii organicznej na stanowisku; zwarcie drzew i krzewów - określono procentowo zwarcie drzew i krzewów na stanowisku monitorowanym. Odnotowywano także na stanowiskach negatywne wpływy z otoczenia – oceniano, czy i jakie czynniki negatywnie oddziaływujące na populację i na siedlisko gatunku występują w otoczeniu stanowiska – obserwacje wykonywane w ramach oceny tego wskaźnika, zostaną umieszczone w odpowiedniej części formularza: oddziaływania i zagrożenia. Tab. 1. Waloryzacja wskaźników stanu populacji i stanu siedliska ( w kategoriach FV- stan właściwy, U1 – stan niewłaściwy, U2 – stan zły) Ocena Wskaźnik FV U1 U2 Liczba osobników >20% pokrycia 5-20% pokrycia >5% pokrycia COPYRIGHT © GIOŚ Strona 2 z 4 Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 METODYKA MONITORINGU aktualizacja 2011-02-10 Liczba osobników generatywnych Liczba osobników wegetatywnych terenu; Liczebnośd = lub > niż w poprzednim okresie terenu Liczebnośd < do 10% niż w poprzednim okresie terenu Liczebnośd < więcej niż 10% niż w poprzednim okresie >50% 20-50% 50-80% <20% <50% >80% Na stanowiskach nielicznych, ale utrzymujących się na stałym poziomie, dopuszcza się zmianę oceny, z odpowiednim uzasadnieniem Stan zdrowotny (procent osobników z obserwowaną chorobą liści) Typ rozmieszczenia Zagęszczenie Powierzchnia potencjalnego siedliska Powierzchnia zajętego siedliska Fragmentacja siedliska Gatunki ekspansywne Obecnośd obcych gatunków inwazyjnych (liczba gatunków); sposób występowania Zwarcie drzew i krzewów Warstwa nie rozłożonej materii organicznej (cm) Brak Pojedyncze uszkodzenia Częste uszkodzenia równomierny rozproszony skupiskowy rozproszony pojedynczy duże średnie małe Na stanowiskach mniejszych, ale o udokumentowanej dobrej kondycji i w określonych warunkach fizjograficznych dopuszczalna jest indywidualna ocena ekspercka Dla każdego stanowisko określono indywidualnie, w zależności od warunków fizjograficznych i siedliskowych, przyjmując stan aktualny za punkt odniesienia Zmniejszająca się Zmniejszająca Zwiększająca ale nie więcej niż się więcej niż się lub stabilna 10% 10% Zmniejszająca się Zmniejszająca Zwiększająca ale nie więcej niż się więcej niż się lub stabilna 10% 10% mała średnia duża 1-5% 5 -20% >20% powierzchni powierzchni powierzchni 0 1-2, pojedyncze osobniki >2, w kępach lub łanowo <20% 20-50% >50% Dopuszczalna indywidualna ocena ekspercka w zależności od charakteru badanego stanowiska, wtedy z uzasadnieniem do 10 11-15 >15 COPYRIGHT © GIOŚ Strona 3 z 4 Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 METODYKA MONITORINGU aktualizacja 2011-02-10 COPYRIGHT © GIOŚ Strona 4 z 4
