Rozwoj psychoseksualny czlowieka
advertisement
Warszawa, 27.03.2007 Płeć Rozwój psychoseksualny człowieka Zespół cech, które w obrębie gatunku odróŜniają osobniki płci męskiej produkujące plemniki oraz osobniki Ŝeńskie, które produkują komórki jajowe Krzysztof Nowosielski Zakład Profilaktyki Chorób Kobiecych i Seksuologii, Katedra Zdrowia Kobiety, SUM PŁEĆ PŁEĆ chromosomalna gonadalna hormonalna metaboliczna mózgowa gonadoforyczna „Płciowa karta identyfikacyjna” Płeć psychiczna Aspekty: identyfikacja płciowa rola płciowa orientacja seksualna poznawcze zewnętrznych narządów płciowych fenotypowa socjalna (metrykalna, prawna) psychiczna Identyfikacja płciowa - poczucie przynaleŜności do płci Ŝeńskiej lub męskiej (myśli, czuje, przeŜywa) Rola płciowa – publiczna manifestacja identyfikacji płciowej (mowa i postępowanie) Orientacja seksualna – ukierunkowanie popędu seksualnego (preferencje, kierunek, reakcje seksualne) Rola seksualna 1 Identyfikacja płciowa Rola płciowa całkowita częściowa świadoma nieświadoma wewnętrzna zewnętrzna trwała nietrwała Wszystkie te rzeczy, które dama osoba mówi lub robi, aby pokazać, Ŝe ma status chłopca lub dziewczyny, męŜczyzny lub kobiety. Określenie to obejmuje erotyzm, ale nie ogranicza się do niego. Interseksualizm a hermafrodytyzm Rola płciowa a seksualna Gender-identity/role Seksualność Seksualność – cechą seksualności kaŜdego człowieka jest tendencja do preferowania określonych partnerów oraz określonych forma aktywności seksualnej. Wzorce preferencji są odrębne dla kaŜdego osobnika. KaŜdy człowiek wykazuje róŜny stopień ambiseksualności. Identyfikacja i rola płciowa tworzą jedną całość - identyfikacja/rola płciowa (I/R-P) Identyfikacja ≠ deklaracja jestem kobietą/męŜczyzną Męskość/kobiecość Z historii… Zaburzenia identyfikacji płciowej Sigmund Freud – 1905- teoria seksualizmu dziecięcego Alicja Miller – 1983 – modyfikacja teorii Freuda M. Mead – 1955 – dzieciństwo w kulturach świata W. Levis – reakcje seksualne w 1. rŜ. Nie ma ostrych granic pomiędzy zaburzeniami identyfikacji płciowej, roli płciowej i orientacji płciowej. Jedne zaburzenia mogą wykazywać cechy innych zaburzeń. 2 Z historii… H. Bakwin – 1973 – erotyczne uczucia w dzieciństwie L. Constantin – 1981 – monografia o seksualności dzieci (pierwsza w historii) B. Calderone -1983- reaktywność w wieku płodowym (masturbacja płodu) Psychoanaliza Freuda - definicje id (ono) – prymitywne popędy nieświadome ego (ja) – „ja” realne – osobowość kontrolująca id, świadome ja, równowaga zaspokajania/hamowania popędów superego (sumienie) – „ja” idealne Psychoanaliza Freuda - definicje WYMIARY LIBIDO Psychoanaliza Freuda - definicje id (ono) – prymitywne popędy nieświadome ego (ja) – „ja” realne – osobowość kontrolująca id, świadome ja, równowaga zaspokajania/hamowania popędów superego (sumienie) – „ja” idealne Psychoanaliza Freuda - definicje LIBIDO Popęd seksualny będący głównym źródłem energii seksualnej człowieka Psychoanaliza Freuda – rozwój libido Fazy rozwoju: pregenitalna – do 1. rŜ biologiczny (przyjemności związane z oralna – 1. rŜ pobudzaniem okolic ciała) psychiczny społeczny analna – 2-3. rŜ genitalna (falliczna) – 4. i 5. rŜ Nastawienie na własne ciało 3 Psychoanaliza Freuda – rozwój libido Fazy rozwoju: kompleks Edypa kompleks Elektry i kastracyjny Nastawienie na najbliŜsze otoczenie Psychoanaliza Freuda – kompleks kastracyjny PrzezwycięŜenie kompleksu: - Psychoanaliza Freuda – rozwój libido Fazy rozwoju: godzi się ma nadzieję, Ŝe będzie go jeszcze miała zwrot ku ojcu by jej to odtworzył brak penisa – kara za masturbacje tłumi pragnienia seksualne, traci nadzieję, odrzuca miłość matki pragnie by mieć dziecko z ojcem masturbacja i zachowania typowo męskie Psychoanaliza Freuda – rozwój libido Fazy rozwoju: stłumienie i wyparcie kompleksów do latencja nieśwadomości formowanie się sumienia pociąg seksualny do płci odmiennej jako zagroŜenie (negatywne uczucia) identyfikacja z rodzicem tej samej płci dojrzewanie Psychoanaliza Freuda – rozwój libido Psychoanaliza Freuda – zaburzenia Wniosek: FIKSACJA Zaburzenia kształtowania się libido – zaburzenia seksualności u dorosłych „Atawizmy” – pozostałości etapów rozwojowych u dorosłych REGRESJA Wniosek: Okolica genitalna jest dominująca Przewaga okolicy genitalnej w zakresie seksualności 4 Psychoanaliza Freuda – potrzeba miłości 1. Przejście od miłości biernej do aktywnej dorosły jako narzędzie do zaspokajania potrzeb przejście od instrumentalnego traktowania do podmiotowego (rodzic traktowany jako podmiot prawie równy sobie) Psychoanaliza Freuda – potrzeba miłości 2. Przejście od idealizacji obiektu miłości do spostrzegania go w realnym świetle rodzic wszechmogący postrzeganie wszystkiego w 2. barwach – czerń/biel (nieuwzględnianie złoŜoności natury człowieka) przejście do widzenia rodziców w realnym świetle Psychoanaliza Freuda – potrzeba miłości 3. Przejście od miłości ambiwalentnej do obiektu uczuć do harmonijnej Psychoanaliza Freuda – potrzeba miłości 4. Zmiana obiekty uczuć partner jako indywidualna jednostka, a nie substytut rodzica patologia: przypisywanie partnerowi roli rodzica świadome lub podświadome (np. karmienie miłość i nienawiść naprzemiennie powstaje ambiwalencja wyrównana (dostrzeganie dobrych i złych stron) Psychoanaliza Freuda – potrzeba miłości 5. Przejście od introjekcji i identyfikacji do traktowania osoby – obiektu uczuć – jako odrębnego i odmiennego człowieka introjekcja – włączanie innej osoby do własnego „ja” utoŜsamianie się dziecka z matką poczucie bycia rodzicem podobna reakcja w Ŝyciu dorosłym ale cel inny!!! Psychoanaliza Freuda – miłość dojrzała odrębność od obiektu uczuć miłość harmonijna partner traktowany jako spoza rodziny partner jako wartość sama w sobie miłość aktywna elementy miłości typu dziecięcego w fazie szczątkowej 5 Psychoanaliza Freuda – miłość dojrzała Psychoanaliza Freuda – kryzysy rozwojowe Elementy miłości typu dziecięcego w fazie szczątkowej: identyfikacja podświadoma ambiwalencja chęć brania a nie dawania chęć bycia przedmiotem zainteresowania (pępkiem świata) przejście od idealizacji do rzeczywistego postrzegania Patologia: - dalsza idealizacja i wygórowane wymagania w stosunku do rodziców wrogość w odpowiedzi ba kaŜdy zawód oraz darzenie rodzica miłościo-nienawiścią Psychoanaliza Freuda – kryzysy rozwojowe pogodzenie miłości do rodziców z miłością do innej osoby Patologia: nadmierne związanie z rodziną (brak więzi emocjonalnej z partnerem) rodzice stają się emocjonalnie obojętni Psychoanaliza Freuda – wnioski Funkcjonowanie seksualne warunkowane jest Psychoanaliza Freuda – kontakt płciowy 1-2 rŜ – rozwija się potrzeba i poczucie autonomii (dziecko samo się bawi) reakcje matki – fundamentalne znaczenie (głównie lęk i agresja) podczas stosunku regresja tego zachowania przez rozwój libido i potrzeby miłości zdolność do miłości dojrzałej warunkuje prawidłowe funkcjonowanie społeczne, psychiczne i fizyczne Seksuologia współczesna – fakty - masturbacja płodu reakcje paraseksualne (karmienie piersią) fantazje erotyczne (wiek przedszkolny) zabawy genitaliami (dziewczynki) reakcje orgazmopodobne od 5 m.Ŝ. 6 Seksuologia współczesna – fakty - wpływ TV na stereotypy zachowań płciowych zabawy seksualne i słownictwo seksualne aktywność masturbacyjna ejakulacja przed polucjami Seksuologia współczesna – fakty Fantazje erotyczne: - Formowanie preferencji Otwarcie nowego świata Kreowanie „mapy miłości” negatywne uwarunkowania Seksuologia współczesna – fakty Modele wychowania sekusalnego: - Seksualność kobiety w cyklu Ŝycia restrykcyjny permisywny pseudoafirmacyjny złotego środka rytuały inicjacyjne Fazy dojrzewania płciowego Cele rozwoju seksualnego dziewczynki Dziecięca: 8-12 rŜ Zwiastunów pokwitania: 8-14 rŜ 1. Integracja dwóch aspektów seksualności: uczuciowości i agresji. Przedpokwitaniowa: 9-15 rŜ Pokwitania właściwego: 10-16 rŜ Młodzieńcza: 12-19 rŜ 2. Odejście od rodziców do rówieśników. 3. Wykształcenie nieciągłej linii rozwoju (gotowość do podejmowania i wycofywania aktywności seksualnej). 7 Fazy rozwoju seksualnego przed osiągnięciem dorosłości Przebieg fazy preedypalnej (0-3) 1. Dominujący i pierwotny wpływ matki na seksualność dziewczynki a. Symbioza i identyfikacja z matką I. Faza preedypalna (0-3) M II. Faza edypalna (3-6) III. Faza latentna (6,7 – 11,12) D b. Matka stymuluje seksualność dziecka (pierwsze miesiące) i akceptuje jej przejawy, c. Matka wycofuje stymulację seksualności, hamuje i tłumi jej zainteresowanie 2. Wpływ ojca (pośredni przez matkę) i bezpośredni na potwierdzanie seksualności dziewczynki IV. Faza dorastania (11,12-18) O M Przebieg fazy edypalnej (3 – 6) 1. Wpływ systemu rodzinnego na seksualność dziewczynki: M D D DD D Przebieg fazy latentnej (6 – 11, 12) 1. Wpływ rodziny i rówieśników na seksualność dziewczynki: M O D D O D C D C C 2. Konfliktowe relacje z matką i ojcem. D D D 2. Bezkonfliktowe i bliskie relacje z rodzicami. 3. Integracja uczuciowości i agresji seksualnej. 4. RóŜnorodna i częsta ekspresja seksualna Przebieg fazy dorastania (11,12 – 14,15) (okres wczesny – dojrzewanie fizyczne) 1. Dominujący wpływ grupy rówieśniczej na seksualność dziewczynki M 3. Wypieranie i zaprzeczanie agresji seksualnej. 4. Uboga ekspresja seksualna Przebieg fazy dorastania (14,15 – 18) (okres późniejszy – dojrzewanie emocjonalne i społeczne) 1. Wyłanianie się par z grupy rówieśniczej. O M O C C D K M C D D C I C D DC S 2. Konfliktowe, odtwarzające fazę edypalną relacje z rodzicami C D K M D D C I D DC C S 2. Podejmowanie aktywności seksualnej pozagenitalnej i genitalnej. 8 Seksuologia współczesna – fazy rozwoju 1. Niemowlęcy i poniemowlęcy (0-3 rŜ) - ciekawość i eksploracja własnego ciała trening czystości ciało swoje i innych traktuje naturalnie Seksuologia współczesna – fazy rozwoju 2. Przedszkolny (3-7 rŜ) - Seksuologia współczesna – fazy rozwoju 2. Przedszkolny (3-7 rŜ) - poczucie przynaleŜności do płci róŜnicowanie psychiczne cech płci zazdrość wobec rodziców ciekawość seksualna fantazje i twórczość erotyczna Seksuologia współczesna – fazy rozwoju 3. Szkolny (7 -11 rŜ) - Seksuologia współczesna – fazy rozwoju 3. Szkolny (7 -11 rŜ) - potrzeba intymności potrzeba oparcia i więzi z rówieśnikami skłonność do obnaŜania się przed dorosłymi (7%) poczucie toŜsamości eksploracja ciała – wzrost zabawy w dom pytana „skąd się wziąłem” autoerotyzm (10% dzieci) fizjologiczny ekshibicjonizm wulgaryzmy separatyzm płci i antagonizm fascynacja dorosłymi własnej płci porównywanie narządów płciowych, wspólna masturbacja identyfikacja z własna płcią erekcje w wyniku bodźców nieseksualnych Seksuologia współczesna – fazy rozwoju 4. Dojrzewanie: - autoerotyzm fantazje seksualne zainteresowanie własną płcią związki heteroseksualne inicjacja i kontakty seksualne 9 Seksuologia współczesna – fazy rozwoju 4. Dojrzewanie: - zdolność orgazmu obraz własnego ciała źródła zainteresowań seksulanych faza homoerotyczna przechodzi w heteroseksualność Seksuologia współczesna – fazy rozwoju Identyfikacja z płcią i podjęcie roli płciowej - Seksuologia współczesna – fazy rozwoju Wczesnodziecięcy trening emocji: - pierwsze 5. lat Ŝycia powstają schematy emocjonalne niedojrzałość emocjonalna (zdolność do kochania tylko jednej osoby) wzorzec identyfikacji rodziny niepełne wzorzec nieodpowiedni wiekowo wzorzec mało atrakcyjny i identyfikacja skrzyŜowana (babochłop) pierwsze prawo treningu wzorce społeczne (hipisi) Seksuologia współczesna – fazy rozwoju Emocje elementarne: - radość z zaspokojenia potrzeb smutek gniew lęk - Seksuologia współczesna – fazy rozwoju Zaburzenia treningu emocji: - neurotyk twardziel Kto za młodu nie zaznał miłości nie będzie kochał Seksuologia współczesna – fazy rozwoju Trening zachowań społecznych: - interakcje pochyłe interakcje rówieśnicze (3 rŜ) ETAPY INTREAKCJI Nawiązanie Podtrzymanie Kontynuowanie 10 Seksuologia współczesna – fazy rozwoju Model relacji z obiektem Normalny autyzm i normalna symbioza 2. RóŜnicowanie 3. Optymalna akceptacja i optymalna frustracja 1. Rozwój potrzeby seksualnej (okres dojrzewania): - konkretyzacja (forma makro i mikro) mentalizacja socjalizacja Zaburzenia na kaŜdym etapie mogą prowadzić do patologii w Ŝyciu dorosłym Identyfikacja z ofiarą Identyfikacja ze sprawcą Traumatyczna reakcja Wybór partnera Doświadczenie Wzorce relacji rodzinnych wykorzystania INICJACJA SEKSUALNA Powtórzenie wzorców Odwrócenie wzorców Wypieranie wzorców Transgeneracyjny cykl wykorzystania seksualnego [na podstawie A.Bentovim (1990)] Wyznaczniki pozwalające odróŜnić normę od patologii Charakterystyka populacji badanej Dojrzałość Parametr Obustronna akceptacja DąŜenie do obustronnej rozkoszy Nieszkodzenie zdrowiu Nieszkodzenie innym (społeczeństwu) Kobiety MęŜczyźni Wiek 26,2 ±5,09 23,15 ±4,11 Wiek inicjacji 16,35 ±2,37 14,4 Ocena Ŝycia seksualnego 4,12 ±1,09 4,12 ±0,97 Mell-Krat 43,5 ±4,19 29,3 ±2,30 ±8,77 11 Motywy inicjacji seksualnej Motywy kontaktów seksualnych Wśród kobiet najczęstszym motywem podejmowania kontaktów seksualnych jest chęć rozładowania napięcia 76,5% oraz chęć doświadczenia orgazmu 74,5%. Mniejszą rolę przypisują budowaniu więzi z partnerem 41% , czy teŜ rozwojowi związku 39%. Dla męŜczyzn głównym motywem podejmowania kontaktów seksualnych jest chęć rozładowania napięcia 90% oraz chęć doświadczenia orgazmu 74,5. 50 45 90 40 Kobiety MęŜczyźni 80 35 70 % 30 % 60 25 50 20 40 15 30 Podobnie jak kobiety w mniejszym stopniu akcentują: budowę więzi z partnerką 41% oraz rozwój związku 39%. 20 10 10 5 0 0 kobieta Ciekawość Uczucie Potrzeba bycia dorosłym Uwiedzenie meŜczynza Wymuszenie budowa więzi rozwój zwiąŜku Częstotliwość kontaktów seksualnych w ciągu ostatnich 12-stu miesięcy 30 rozładowanie napięcia chęć orgazmu Sposób poznania partnerów Kobiety poznają najczęściej swoich partnerów poprzez znajomych (53%) i internet (43%), pozostałe sposoby to: 1 n a 2tyg. 1 n a tydzeń 70 2na tydzień 25 3-4na tydzień 5-6na tydzień 60 -poznanie w pubie 40% -w dyskotece 27,5% -w szkole/pracy 22% 50 1na mies 20 1 n a 2-3mies 40 % 1 n a pół roku 15 1na rok % 30 <1n a rok 20 -znajomi 55% -internet 55% wcale 10 MęŜczyźni poznają partnerki głównie w pubach (63%), w podobnym stopniu przyczyniają się do tego: 10 -dyskoteki 53% 0 5 dyskoteka 0 pub przez znajomych szkoła/praca kobiety kobiety sypialnia łazienka auto mpubliczne praca/szkoła 60 50 Znamiennie mniejszą rolę przypisują szkole/pracy – 30% . męŜczyźni meŜczyźni Miejsce kontaktów seksualnych 70 internet Dziękuję za uwagę Najczęściej do kontaktów seksualnych dochodzi w sypialni: 59%kobiet i 63% męŜczyzn Kontakty w łazience/toalecie potwierdza: 40 40% kobiet i 28% męŜczyzn % 30 W aucie kontakt odbywa : 20 43% kobiet i 50% męŜczyzn 10 0 kobieta meŜczynza W miejscach publicznych kontakt obywało: 12% kobiet i 23% męŜczyzn W pracy/szkole odbywa kontakty: 27% kobiet i 22% męŜczyzn 12
