Dziecko z zaburzeniami tikowymi w szkole i przedszkolu

Dziecko z zaburzeniami tikowymi w
szkole i przedszkolu
Opracowanie na podstawie
„One są wśród nas” A. Bryńska, T. Wolańczyk
Edyta Krajewska-Cyrwus
Wirginia Krzemińska
Tiki
 Tiki to najczęstsza postać ruchów mimowolnych występujących u
dzieci. Polegają one na mimowolnych czyli niezależnych od woli,
szybkich, nagłych, krótkotrwałych, skoordynowanych i nierytmicznych
skurczach mięśni jednej lub więcej części ciała, występujących na
podłożu prawidłowej czynności ruchowej (tzw. tiki ruchowe) lub
mimowolnym, szybkim, nagłym, krótkotrwałym wydawaniu dźwięków
lub słów (tzw. tiki wokalne).
 Tiki powtarzają się w jednolitych seriach, występują często, chociaż w
nieregularnych odstępach czasu. Zazwyczaj nasilają się w stanach
pobudzenia emocjonalnego – zdenerwowania, napięcia, zmęczenia,
radości, wzruszenia czy podekscytowania.
 Tiki traktowane są przez rodziców z dużym niepokojem lub jako
zjawisko przemijające i niegroźne.
Tiki ruchowe
 Tiki proste: najczęściej dotyczą twarzy, głowy i szyi. Mogą
zmieniać lokalizację u tej samej osoby. Możliwe jest
występowanie kilku tików ruchowych jednocześnie.
Najczęstsze to: marszczenie czoła, mruganie oczami,
otwieranie ust, wytrzeszczanie oczu, unoszenie brwi, ruchy
żucia, wysuwanie języka z ust, potrząsanie głową,
wzruszanie ramionami, zaciskanie pięści.
 Tiki złożone: dotykanie nosa, innych ludzi, wąchanie
przedmiotów lub rąk, zagryzanie warg, kopanie,
podskakiwanie, powtarzanie gestów lub ruchów
wykonywanych przez inne osoby.
Tiki wokalne
 Tiki proste: głośne wdechy lub wydechy, chrząkanie,
pogwizdywanie, wąchanie, mlaskanie, cmokanie, szczekanie,
czkawka, krztuszenie się, mruczenie, jęczenie.
 Tiki złożone: złożone sekwencje tików prostych, echolalia
(powtarzanie zasłyszanych sylab, słów), powtarzanie
wypowiadanych przez siebie sylab, słów, wypowiadanie treści
wulgarnych.
Tiki czuciowe
 Występują rzadko w postaci krótkotrwałych i
powtarzających się doznań somatycznych, odczuwanych na
skórze lub blisko niej, wyraźnie zlokalizowanych w
konkretnej części ciała.
Przykłady: uczucie mrowienia skóry, swędzenie, łaskotanie,
uczucie napięcia, drętwienie, uczucie gorąca, pobolewanie,
odczucie „nie do opisania”
Rodzaje zaburzeń tikowych
 Tiki przejściowe – są najczęstszą postacią zaburzeń tikowych.
Występują u 4-24% dzieci w wieku szkolnym. Ustępują
samoistnie, bez leczenia, zazwyczaj przed upływem roku.
 Tiki przewlekłe – charakteryzują się większym nasileniem
objawów niż tiki przejściowe. Występują od 0,1-0,3% dzieci w
wieku szkolnym. Tiki te są rozpoznawane, jeżeli utrzymują się
dłużej niż rok.
 Choroba tikowa (Gilles de la Tourette’a) – jej początek przypada
na okres między 2 a 15 r.ż. Objawy tikowe narastają od prostych
po wieloogniskowe. U mniej niż połowy osób objawy ustępują
przed 18r.ż, niestety u części pacjentów utrzymują się przez całe
życie.
Przyczyny zaburzeń tikowych
 Badacze wskazują na neurologiczne uwarunkowania
pojawiania się tików czyli związane z budową i sposobem
funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, a także na
podłoże genetyczne. W części przypadków objawy zespołu
Gilles de la Tourette’a mogą być następstwem reakcji
organizmu dziecka na przebytą infekcję bakteryjną.
Zaburzenia współistniejące
 Specyficzne trudności w uczeniu się – u około 50% dzieci
stwierdza się zaburzenia tikowe
 Zespół nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzenia
koncentracji uwagi – około 24-62% dzieci z zespołem
Tourette’a
 Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – występują u ok. 2868% osób z zespołem Tourette’a
Leczenie:
 Psychoedukacja
 Terapia psychologiczna
- Psychoterapia indywidualna
- Psychoterapia grupowa
 Farmakoterapia
Funkcjonowanie dziecka w szkole i
przedszkolu
 Ustalenie przez nauczyciela rodzaju objawów
 Określenie w jakich sytuacjach występują
 Wnikliwe obserwowanie i ignorowanie objawów przez




nauczyciela i innych uczniów
Obiektywne ocenianie wiedzy ucznia
Dopilnowywanie, aby nie nagradzać objawów tikowych
(wzmożona uwaga nauczyciela, zwalnianie z zadań)
Monitorowanie efektów leczenia farmakologicznego i terapii
psychologicznej
Tworzenie przyjaznego środowiska szkolnego