DZIECKO Z ZABURZENIAMI TIKOWYMI W SZKOLE

DZIECKO Z ZABURZENIAMI TIKOWYMI W SZKOLE
Tiki stanowią najczęstszą postać ruchów mimowolnych występujących u dzieci i są
przykładem zaburzenia zazwyczaj budzącego wiele niepokoju lub przeciwnie – traktowanego
jako zjawisko przemijające i niegroźne.
Polegają one na mimowolnych, niezależnych od woli, szybkich, nagłych, krótkotrwałych,
skoordynowanych i nierytmicznych skurczach mięśni jednej lub więcej części ciała,
występujących na podłożu prawidłowej czynności ruchowej.
RODZAJE TIKÓW
Ruchowe proste (najczęściej występujące)
- marszczenie czoła,
- mruganie oczami,
- otwieranie ust,
- wytrzeszczanie oczu,
- grymasy śmiechu lub płaczu,
- unoszenie brwi,
- ruchy żucia,
- potrząsanie głową,
- wzruszanie ramionami,
- zaciskanie pięści
Ruchowe złożone
- dotykanie nosa,
- dotykanie innych ludzi,
- wąchanie przedmiotów,
- wąchanie swoich rąk,
- podskakiwanie,
- zagryzanie warg,
- kopanie,
- echopraksja (powtarzanie gestów lub ruchów wykonywanych przez inne osoby)
Tiki wokalne proste
- głośne wdechy lub wydechy,
- chrząkanie,
- pogwizdywanie,
- wąchanie,
- mlaskanie,
- cmokanie,
- mruczenie,
- mruczenie,
- jęczenie
Tiki wokalne złożone
- echolalia (powtarzanie zasłyszanych sylab, zgłosek lub słów),
- palilalia (powtarzanie wypowiedzianych przez siebie sylab, zgłosek lub słów)
Tiki czuciowe somatyczne (rzadziej spotykane)
- uczucie mrowienia skóry,
- swędzenie, łaskotanie,
- uczucie napięcia,
- drętwienie,
- uczucie gorąca
ROZPOWSZECHNIENIE I RODZAJE ZABURZEŃ TIKOWYCH
Rozpoznanie zaburzeń tikowych oparte jest wyłącznie na wywiadzie i obserwacji.
Istnieje tendencja do traktowania wszystkich zaburzeń tikowych jako jednej jednostki
chorobowej. W związku z powyższym wśród zaburzeń tikowych wyróżniamy następujące
jednostki: tiki przejściowe, tiki przewlekłe i chorobę tikową.
Tiki przejściowe (małe nasilenie objawów, przejściowy charakter) ustępują samoistnie,
bez leczenia, zazwyczaj przed upływem roku.
Tiki przewlekłe (stereotypowy, utrwalony charakter) Są to głównie proste i złożone tiki
ruchowe. Tiki te rozpoznawane są wówczas, gdy objawy utrzymują się dłużej niż rok.
Choroba tikowa to zespół tików głosowych i ruchowych. Jej początek przypada na okres
między 2 a 15 rokiem życia.
PRZYCZYNY ZABURZEŃ TIKOWYCH
Przez wiele lat przyczyny zaburzeń tikowych były wiązane przede wszystkim z
czynnikami psychologicznymi. Obecnie badacze wskazują na neurologiczne uwarunkowania
zaburzeń tikowych, związane z określoną budową i sposobem funkcjonowania ośrodkowego
układu nerwowego.
Wśród czynników warunkujących zaburzenia tikowe należy wymienić przede wszystkim
nieprawidłowości w zakresie rozkładu i stężenia w obrębie struktur mózgowia pewnych
substancji chemicznych (neurotransmitery lub neuroprzekaźniki) oraz czynniki genetyczne.
ZABURZENIA WSPÓŁISTNIEJĄCE
Zaburzenia tikowe rzadko występują jako izolowane schorzenie, najczęściej
towarzyszą im inne zespoły chorobowe.
Do najczęściej występujących należą: zaburzenia obsesyjno-kompulsacyjne, zespół
nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeń koncentracji uwagi, nasilona impulsywność.
Istotnym i częstym problemem pojawiającym się u dzieci z zaburzeniami tikowymi są
specyficzne trudności w uczeniu się (dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia), które
stwierdza się u blisko 50% dzieci z zaburzeniami tikowymi.
TERAPIA TIKÓW – METODY
- metoda wytężonego powtarzania tików (wielokrotne, świadome powtarzanie tików),
- ćwiczenia w kontrolowaniu tików i systemy nagradzania zachowań pożądanych,
- metoda kalendarzykowa (notowanie momentów i sytuacji, w których pojawiają się tiki),
- odwracanie nawyków (rozpoznawanie odczuć bezpośrednio poprzedzających wystąpienie
tiku,
- ćwiczenia w opóźnianiu tików.
Warunkiem powodzenia oddziaływań terapeutycznych z dzieckiem dotkniętym schorzeniem
tikowym jest zawsze ścisła współpraca nauczycieli i środowiska rodzinnego ucznia.
A. Wieteska pedagog szkolny SP6