Zaburzenia neurologiczne u dzieci w wieku szkolnym

Problemy neurologiczne dzieci i
młodzieży w wieku szkolnym
Iwona Rotter
Samodzielna Pracownia Rehabilitacji
Medycznej PUM w Szczecinie
Okres rozwojowy dzieli się na:





Okres noworodkowy- 1 miesiąc życia
Okres niemowlęcy 1-12 miesiąc życia
Małe dziecko- 1-3 rok życia
Okres przedszkolny- 3-6 rok życia
Okres szkolny (faza przedpokwitaniowa,
pokwitanie i dojrzewanie płciowe)-7-18
rok życia
Problemy neurologiczne zaburzające
rozwój dziecka







Mózgowe porażenie dziecięce
Przepukliny oponowo-rdzeniowe
Padaczka
Zaburzenia ruchowe- zespół tików
Choroby mięśni
Guzy ośrodkowego układu nerwowego
Choroby metaboliczne
Tiki- definicja
skoordynowane, nierytmiczne,
pojawiające się nagle i
występujące okresowo ruchy
mimowolne bądź zjawiska
akustyczne
Cechy charakterystyczne tików:
- odczuwalny przez pacjenta przymus wykonania
ruchu lub wydania dźwięku, po którym
następuje ulga
- nasilanie w sytuacjach stresowych
- wygaszanie w czasie snu
- złagodzenie w sytuacjach pochłaniających uwagę
chorego
- możliwość krótkotrwałego zahamowania
wystąpienia tików siłą woli
Podział tików ze względu na morfologię
 proste motoryczne- zaangażowane są pojedyncze grupy
mięśniowe, objawiają się jako np.: potrząsania głową,
mrugania, wysuwania języka, marszczenia nosa,
wzruszania ramionami
 proste wokalne- wydawanie pojedynczych dźwięków np.:
chrząkanie, pociąganie nosem, pomruk, kaszel, szczekanie
 złożone motoryczne- kilka grup mięśniowych, występują
w postaci klaskania, spluwania, pocierania,
podskakiwania, wymachiwania rękami, wykonywania
gestów obscenicznych (kopropraksja), naśladowania
ruchów innych osób, powtarzania ruchów własnych
(echopraksja)
 złożone wokalne- wydawanie więcej niż jednego dźwięku,
np.: powtarzanie całych wyrazów lub sekwencji słów po
sobie (echolalia) lub po kimś (palilalia), wypowiadanie
słów obscenicznych (koprolalia)
.
Epidemiologia tików
 Częstość występowania:
5/10000 u mężczyzn,
3/10000 u kobiet
W populacji wieku rozwojowego tiki dotyczą
10-20% dzieci
Początek zazwyczaj ok. 5rż, największe
nasilenie ok. 10rż., po 18 rż. zazwyczaj
złagodzenie, a nawet ustąpienie objawów.
Problemy zdrowotne
współistniejące z tikami:
1. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej
(ADHD)
2. Zachowania obsesyjno-kompulsyjne
3. Zaburzenia osobowości (labilność
emocjonalna, impulsywność, agresja)
4. Samookaleczenia (wyrywanie włosów,
przygryzanie języka, rozdrapywanie ran)
Etiopatogeneza
Nadmierna aktywność układu
dopaminergicznego w układzie
pozapiramidowym, co w efekcie
prowadzi do zaburzeń równowagi w
zakresie neuroprzekaźnictwa
Podłoże genetyczne ?
 Nie wykryto genu odpowiedzialnego za dziedziczenie
 Prawdopodobnie dziedziczenie autosomalne
dominujące z różnym stopniem penetracji
 Penetracja jest skorelowana z płcią- dla chłopców jest
prawie całkowita, dla dziewcząt 56%
 Dziedziczenie po ojcu: tiki wokalne i nadpobudliwość
ruchowa
 Dziedziczenie po matce: złożone tiki motoryczne i
natręctwa
Wpływ na ujawnienie się predyspozycji
genetycznych mają:
- konflikty w rodzinie
- nieprawidłowe postawy rodzicielskie
- przeciążeniowa sytuacja szkolna
- konflikty z grupą rówieśniczą
ROZPOZNANIE
 Obserwacja dziecka
 Wywiad: tło rodzinne, stan
emocjonalny, charakter, nasilenie,
czas pojawienia się tików
 Konsultacja neurologicznawykluczenie tła organicznego
 Konsultacja
psychiatryczna/psychologicznaukierunkowana na ocenę
występowania zaburzeń zachowania i
osobowości
 Diagnoza pedagogiczna
Błędy diagnostyczne
 Konsultacje okulistyczne- mruganie
 Konsultacje laryngologiczne- chrząkanie
 Konsultacje alergologiczne- pociąganie
nosem
POSTĘPOWANIE TERAPEUTYCZNE
 Zależy: od wieku dziecka
nasilenia zespołu tików
problemów współistniejących
POSTĘPOWANIE
NIEFARMAKOLOGICZNE




Terapia behawioralne
Techniki relaksacyjne
Autohipnoza
Psychoedukacja
Grupy leków stosowane w leczeniu zespołów
tikowych:





Neuroleptyki typowe
Neuroleptyki atypowe
Agoniści receptora adrenergicznego alfa 2 (klonidyna)
Leki nasilające transmisję GABA-ergiczną (baklofen)
Agoniści receptora dopaminergicznego (ropinirol,
pramipeksol)
 Blokery kanałów wapniowych (flunaryzyna,
werapamil, nifedypina)
 klonazepam
Padaczka
Chorobowość
 Około 1% populacji choruje na padaczkę
 Zapadalność- 40-70- nowych przypadków
na 100000 ludzi w krajach rozwiniętych
 Zachorowalność- 50-60% przypadków
padaczki rozpoczyna się przed 16 rokiem
życia. Kolejny wzrost zachorowalnościpopulacja geriatryczna.
Klasyfikacja padaczki
 Objawowa- powstała w wyniku znanych,
rozpoznawalnych, wcześniej nabytych
uszkodzeń mózgu
 Skrytopochodna- powstaje w wyniku
uszkodzeń mózgu, których się nie rozpoznaje
lub których przyczyna nie jest znana
(najczęstsza postać)
 Samoistna- podłoże genetyczne, np. u dzieci
łagodna padaczka częściowa
Główne zespoły padaczkowe
 Dziecięca padaczka z napadami nieświadomościpoczątek między 3 a 10 rż, predyspozycja
genetyczna,stan neurologiczny prawidłowy, częściej
kobiety, napady wielokrotnie w ciągu dnia, często
współistnieją mioklonie powiek, w okresie dojrzewania
w 50% przypadków dołączają się napady klonicznotoniczne, charakterystyczna jest wrażliwość na
fotostymujacę i hiperwentylację, dobrze poddają się
leczeniu, napady ustępują zazwyczaj około 20 rż
Główne łagodne zespoły
padaczkowe populacji w wieku
szkolnym
 Łagodna padaczka zakrętu Rolanda- częściowa
z iglicami w okolicach centralno-skroniowych,
początek-3-15 rż, zachorowalność roczna- 1011 na 100000, napady częściowe obejmują
twarz, struktury ustno-gardłowe, ramię,
obserwuje się zatrzymanie mowy, drgania
twarzy, wyciek śliny, dławienie, wymioty,
występują głównie w nocy, stan neurologiczny
prawidłowy, rokowanie dobre- ustępuje ok. 15
rż.
Zaburzenia emocjonalne w
padaczce
 Lęk
 Zmiany nastroju
 Gwałtowne reakcje emocjonalne
Napady padaczkowej jako czynnik
zaburzający życie chorego
 Nieprzewidywalność
 Możliwość urazu
 Działania niepożądane leków
p/padaczkowych
 Stygmatyzacja
Migrena
 Napadowy ból głowy trwający 4-72
godziny pojawiający się z różną częstością
 Ból zazwyczaj pulsujący obejmuje połowę
lub całą głowę, jest połączony z
nudnościami i/lub wymiotami, fotofobią,
fonofobią, osmofobią, nasila się pod
wpływem aktywności fizycznej
 Między napadami pacjent nie odczuwa
żadnych dolegliwości
Epidemiologia migreny
 25% pacjentów zaczyna chorować w wieku
szkolnym
 Choruje 10-15% populacji
 Kobiety chorują 4x częściej
 Ryzyko zachorowania wśród krewnych
osoby chorej na migrenę jest 5x wyższe niż
w populacji ogólnej
Typy migreny
 Migrena bez aury (80-90% przypadków)- oprócz
objawów typowych mogą wystąpić: zawroty
głowy, poty, biegunka, kołatanie serca, omdlenie
 Migrena z aurą (10-15%): ból głowy poprzedzony
jest objawami neurologicznymi jak np.:
zaburzenia widzenia, jednostronne parestezje,
niedowład połowiczy, zaburzenia mowy o typie
afazji.
 Migrena podstawna: zazwyczaj występuje u
dziewcząt i młodych kobiet: dwojenie, zaburzenia
równowagi, dyzartria, utrata przytomności.
Przyczyna migreny
 Nie jest do końca wyjaśniona
 Na początku napadu występuje skurcz
naczyń
 Następnie występuje rozszerzenie naczyń ze
zwiększeniem przepuszczalności i
obrzękiem okołonaczyniowym
 Istotną rolę odgrywa serotonina
Leczenie migreny
 Edukacja pacjenta
 Unikanie czynników prowokujących
napady
 Doraźne zwalczanie napadów
 Leczenie profilayczne
Dziękuję
za uwagę