Centrum Informacji o Leku www.leki-informacje.pl Wydanie nr 6 lipiec 2013r. Biuletyn o Lekach dla Pacjentów W tym numerze Biuletynu : 1. Od Redakcji 2. Przyjmowanie leków zgodnie z biorytmem organizmu – czyli dlaczego niektóre leki należy stosować o stałych porach dnia 3. Leki a słońce - czyli dlaczego nie można opalać się stosując niektóre leki i herbatki ziołowe 4. Fundacja Serce Dziecka im. Diny Radziwiłłowej 1. Od Redakcji Szanowni Państwo, w środku lata oddajemy do Państwa rąk kolejny numer Biuletynu o lekach, zawierający wybrane przez naszych farmaceutów tematy jakimi są : „Leki a słońce – czyli dlaczego nie powinniśmy się opalać stosując niektóre leki i herbatki ziołowe” oraz „Przyjmowanie leków zgodnie z biorytmem organizmu – czyli dlaczego niektóre leki należy stosować o stałych porach dnia”. Dlaczego poruszamy taką tematykę? Dlatego, że o takie informacje proszą często pacjenci w aptekach. Biorąc dodatkowo pod uwagę fakt, że mamy okres wakacyjny pomyśleliśmy, że warto zapoznać prenumeratorów naszego biuletynu z ważnymi informacjami na temat leków i słońca. Warto bowiem wiedzieć, że stosując niektóre leki i wystawiając skórę na promienie słoneczne narażamy się na polekowe odczyny fototoksyczne (tj. wystąpienie na skórze rumienia, obrzęku, pęcherzy) lub odczyny fotoalergiczne (tj. zaczerwienienie skóry, świąd, wysypka). Mając nadzieję, że zamieszczone przez nas artykuły okażą się ciekawe i będą służyły pomocą we właściwym i bezpiecznym stosowaniu leków, życzymy Państwu udanego urlopu. mgr farm. Ewa Zygadło mgr farm. Paweł Kozaczuk Centrum Informacji o Leku 2. Przyjmowanie leków zgodnie z biorytmem organizmu – czyli dlaczego niektóre leki należy stosować o stałych porach dnia Pacjenci często pytają farmaceutów o jakiej porze dnia powinni zażywać nie tylko przepisane przez lekarza preparaty, ale także te dostępne w aptekach bez recepty. Szczególnie w przypadku leków przyjmowanych raz dziennie, pora dnia może mieć duże znaczenie dla skuteczności leczenia. Dawkowanie leków dostosowane do biorytmów organizmu określa się jako chronofarmakoterapia. W trakcie doby zmianie ulegają różne parametry działania organizmu: tj. siła i efektywność skurczów serca, ciśnienie tętnicze, temperatura ciała, wydzielanie hormonów i innych substancji wewnątrz organizmu, ruchy robaczkowe jelita grubego etc.. Z tego powodu niektóre leki, których działanie zależy od wyżej wymienionych parametrów, powinny być stosowane o konkretnej porze dnia tak, aby ich działanie było jak najbardziej skuteczne. Poniżej przedstawiamy wskazówki dotyczące przyjmowania leków, o które najczęściej pytają pacjenci. Grupa leków (nazwa handlowa) Lp. Pora przyjmowania 1. Leki wykazujące działanie uspokajające i nasenne Powinny być przyjmowane wieczorem, kiedy mają najsilniejsze działanie. 2. Preparaty naparstnicy (Digoxin, Digoxinum Teva i inne) Wykazują skuteczniejsze działanie zażywane wieczorem. Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym: 3. leki moczopędne (Furosemidum Polpharma, Furosemidum Polfarmex, Hydrochlorotiazidum Polpharma i inne) beta-blokery (Betaloc Zok, Beto ZK, Concor, Concor Cor, Propranolol WZF, Nebilet, Nedal, Visken, Carvetrend, Vivacor i inne) inhibitory ACE i receptorów AT1 (Accupro, Acurenal, Lotensin, Prinivil, Prenessa, Prestarium, Valsacor, Diovan, Tensart, Lorista, Micardis i inne) Powinny być zażywane rano, podczas śniadania. Także powinny być zażywane rano, najlepiej zaraz po przebudzeniu. Stosuje się rano zaraz po przebudzeniu. Leki przeciwastmatyczne 4. zawierające teofilinę (Euphyllin, Theophyllinum prolongatum, Theospirex retard, Theovent i inne) oraz β2-sympatykomimetyki (Berotec, Salbutamol, Ventolin, Ventodisc, Zafiron, Oxodil, Oxis Turbohaler, Symbicort Turbohaler, Foradil, Atiumos, Serevent, Seretide, Pulmoterol i inne) Stosowane powinny być wieczorem, ponieważ wtedy objawy towarzyszące astmie oskrzelowej mają tendencje do nasilania się. Grupa leków (nazwa handlowa) Lp. Pora przyjmowania Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy: 5. antagoniści receptora H2 (Cimetidine, Ranigast, Ranimax, Apo-Ranitidine, Riflux, Famidyna, Ulfamid, Famogast i inne) oraz preparaty zawierające omeprazol (Ortanol, Helicid, Gasec, Polprazol, Prazol, Losec i inne) preparaty zawierające pantoprazol (Anesteloc, Panogastin, Controloc, IPP, Pantogen, Panzol, Ozzion, Xotepic, Nolpaza, Ranloc, Panrazol i inne) Powinny być zażywane późnym popołudniem. Powinny być zażywane rano godzinę przed śniadaniem. Niezależnie od informacji zawartych w powyższej tabeli, należy pamiętać, że w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących stosowania leków, można zawsze zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty. mgr farm. Beata Sienkiewicz Piśmiennictwo: 1. 2. 3. 4. 5. Wiela – Hojeńska A., Orzechowska – Juzwenko K.: Wpływ czynników środowiska oraz rytmu dobowego na działanie leków. [w:] Farmakologia kliniczna znaczenie w praktyce medycznej. Red. K. Orzechowska – Juzwenko. Górnicki wydawnictwo medyczne, Wrocław, 2006, 188-190. Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer H.K., Ruth P., Schäfer – Korting M.: Choroba wrzodowa[w:] Farmakologia i toksykologia. red. E. Mutschler. Medpharm Polska, Wrocław, 2010, 672 - 680. Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer H.K., Ruth P., Schäfer – Korting M.: Serce[w:] Farmakologia i toksykologia. red. E. Mutschler. Medpharm Polska, Wrocław, 2010, 596 - 633. Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer H.K., Ruth P., Schäfer – Korting M.: Astma oskrzelowa.[w:] Farmakologia i toksykologia. red. E. Mutschler. Medpharm Polska, Wrocław, 2010, 639- 654. Galler C.: Choroby serca i układu krążenia. Red. P. Wojtylak, J. Pluta, P. Bohater. Medpharm Polska. Wrocław, 2011. 3. Leki a słońce - czyli dlaczego nie można opalać się stosując niektóre leki i herbatki ziołowe Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że wiele popularnych leków uwrażliwia skórę na szkodliwe działanie promieniowania słonecznego. W wyniku zażycia niektórych preparatów leczniczych i wystawienia ciała na słońce, zwłaszcza w lecie, gdy poziom promieniowania UV jest wyższy, na skórze mogą wystąpić odczyny fototoksyczne lub fotoalergiczne. Znacznie częściej występują polekowe odczyny fototoksyczne. Przypominają one oparzenia słoneczne. Na skórze pojawia się rumień, obrzęk lub pęcherze. Dodatkowym objawem może być oddzielenie się płytki paznokciowej. Odczyny fototoksyczne pojawiają się u większości osób pod wpływem zadziałania substancji fototoksycznej (leku) i promieniowania UV w odpowiednio dużej dawce. Występują bezpośrednio lub w niedługim czasie po kontakcie ze słońcem i ograniczają się do miejsca, które było wystawione na promienie słoneczne. Po wyleczeniu mogą zostawić ślad na skórze w postaci przebarwień. Leki, które mogą powodować odczyny fototoksyczne to: Grupa leków Antybiotyki Leki przeciwgrzybicze Leki stosowane w leczeniu trądziku Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne Leki moczopędne Leki obniżające poziom cholesterolu Leki stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych Leki i inne preparaty o działaniu przeciwdepresyjnym Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia i arytmii Nazwa substancji czynnej (nazwa handlowa) Doksycyklina (Doxycyclinum, DoxyratioM, Unidox) Tetracyklina (Tetracyclinum) Ciprofloksacyna (Cipronex, Proxacin, Ciprinol,Ciphin) Ofloksacyna (Floxal, Tarivid) Levofloksacyna (Levoxa, Oroflacina) Sulfametoksazol (Bactrim, Biseptol) Sulfatiazol (Argosulfan) Itrakonazol (Orungal, Trioxal) Isotretinoina ( Izotek, Aknenormin, Curacne) Ibuprofen (Ibuprom, Ibum, Nurofen, Ibupar) Ketoprofen (Ketonal, Fastum, Profenid, Ketospray) Naproksen (Naproxen, Aleve, Opokan Actigel, Naxii) Furosemid (Furosemidum) Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorthiazdium) Fenofibrat (Lipanthyl) Chlorpromazyna (Fenactil) Perazyna (Perazinum, Pernazinum) Amitryptylina (Amitryptyllinum) Doksepina (Doxepin) Karbamazepina (Tegretol ) preparaty dziurawca (Deprim, herbatka z dziurawca, etanolowy wyciąg z dziurawca) Diltiazem (Dilzem, Oxycardil) Amiodarone (Cordarone, Opacorden) Rzadziej obserwowanym odczynem po zażyciu niektórych leków jest odczyn fotoalergiczny, który powstaje po większej liczbie ekspozycji na słońce. Objawia się wysypką, zaczerwienieniem, świądem skóry w miejscach eksponowanych, a także w odległych, nie poddanych działaniu światła, partiach ciała. Objawy mogą pojawić się na skórze po kilkudziesięciu godzinach, lub nawet kilku miesiącach od ekspozycji na światło słoneczne. Do leków fotoalergizujących zaliczamy: przeciwbólowy ketoprofen, przeciwcukrzycowy glipizyd (Glibenese GITS, Glipizide BP), stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych chlorpromazyna (Fenactil) i perazyna (Perazin, Pernazinum), doustne środki antykoncepcyjne, stosowany w leczeniu nadciśnienia Hydrochlorothiazyd oraz przeciwbakteryjne sulfonamidy (Bactrim, Biseptol, Sulfacetamid). Co możesz zrobić aby zapobiegać powstaniu wyżej opisanych odczynów? Po pierwsze unikaj bezpośredniej ekspozycji na słońce, noś odpowiednie ubranie np. koszule z długimi rękawami, spodnie z długimi nogawkami, kapelusze, czapki z daszkiem. W razie wyjścia na słońce smaruj skórę kremami z filtrami ochronnymi (zarówno przed promieniami UVA i UVB) i wartościach co najmniej 30 SPF. Uwaga! Kwas para-amino benzoesowy, który może być zawarty w filtrach także może uwrażliwiać skórę na promieniowanie. Jeżeli wystąpiły silne reakcje skórne, rozważ wspólnie z lekarzem lub farmaceutą, czy terapia preparatem fotouwrażliwiającym jest konieczna. W miarę możliwości, w niektórych przypadkach, korzystnie jest zamienić dotychczas stosowany lek na preparat zawierający substancję czynną, która nie wykazuje niepożądanych działań związanych z ekspozycją na słońce. W przypadku antybiotyków bezpiecznymi pod tym względem są np. amoksycylina, azytromycyna, klarytromycyna. W razie konieczności zażywania leków przeciwbólowych zastosuj paracetamol. Doustną antykoncepcję, jeżeli przynosi niepożądane skórne efekty, zastąp wkładką domaciczną lub inną niehormonalną metodą antykoncepcji. Taka zamiana musi być zawsze skonsultowana ze specjalistą. Pamiętaj, że nasilenie objawów fototoksycznych lub fotoalergicznych może być różne u każdego pacjenta i może wymagać innego rozwiązania. Zawsze konsultuj się z lekarzem lub farmaceutą jeżeli zaobserwowałeś niepokojące odczyny skórne po ekspozycji na słońce. Mogą być one wynikiem stosowanych przez Ciebie leków i suplementów diety. mgr farm. Jakub Zublewicz Źródła: 1. 2. 3. 4. Martindale The Complete Drug Reference Podstawy farmakologii klinicznej, Orzechowska - Juzwenko http://online.lexi.com/ Charakterystyki produktów leczniczych 4. Współpracujemy z … Fundacja Serce Dziecka im. Diny Radziwiłłowej Szanowni Państwo, miło nam przedstawić Państwu współpracującą z naszym serwisem Fundację Serce Dziecka. Fundacja - stworzona i prowadzona przez rodziców dzieci z wadami serca, od ponad ośmiu lat prowadzi działania na rzecz „Serduszkowych” dzieci. W ciągu tych lat Fundacja objęła opieką ponad 2 000 dzieci udzielając pomocy na kwotę 4,3 mln. złotych. Więcej>> Biuletyn przygotowany przez Centrum Informacji o Leku Biuletyn przeznaczony jest dla pacjentów 24 lipca 2013r. www.leki-informacje.pl