Biuletyn o Lekach dla Pacjentów

Centrum Informacji o Leku
www.leki-informacje.pl
Wydanie nr 6
lipiec 2013r.
Biuletyn o Lekach dla Pacjentów
W tym numerze Biuletynu :
1. Od Redakcji
2. Przyjmowanie leków zgodnie z biorytmem organizmu – czyli dlaczego niektóre leki należy
stosować o stałych porach dnia
3. Leki a słońce - czyli dlaczego nie można opalać się stosując niektóre leki i herbatki ziołowe
4. Fundacja Serce Dziecka im. Diny Radziwiłłowej
1. Od Redakcji
Szanowni Państwo,
w środku lata oddajemy do Państwa rąk kolejny numer Biuletynu o lekach, zawierający
wybrane przez naszych farmaceutów tematy jakimi są : „Leki a słońce – czyli dlaczego nie
powinniśmy się opalać stosując niektóre leki i herbatki ziołowe” oraz „Przyjmowanie leków
zgodnie z biorytmem organizmu – czyli dlaczego niektóre leki należy stosować o stałych
porach dnia”.
Dlaczego poruszamy taką tematykę?
Dlatego, że o takie informacje proszą często pacjenci w aptekach. Biorąc dodatkowo pod
uwagę fakt, że mamy okres wakacyjny pomyśleliśmy, że warto zapoznać prenumeratorów
naszego biuletynu z ważnymi informacjami na temat leków i słońca. Warto bowiem wiedzieć,
że stosując niektóre leki i wystawiając skórę na promienie słoneczne narażamy się na
polekowe odczyny fototoksyczne (tj. wystąpienie na skórze rumienia, obrzęku, pęcherzy) lub
odczyny fotoalergiczne (tj. zaczerwienienie skóry, świąd, wysypka).
Mając nadzieję, że zamieszczone przez nas artykuły okażą się ciekawe i będą służyły pomocą
we właściwym i bezpiecznym stosowaniu leków, życzymy Państwu udanego urlopu.
mgr farm. Ewa Zygadło
mgr farm. Paweł Kozaczuk
Centrum Informacji o Leku
2. Przyjmowanie leków zgodnie z biorytmem organizmu – czyli dlaczego
niektóre leki należy stosować o stałych porach dnia
Pacjenci często pytają farmaceutów o jakiej porze dnia powinni zażywać nie tylko przepisane
przez lekarza preparaty, ale także te dostępne w aptekach bez recepty. Szczególnie w
przypadku leków przyjmowanych raz dziennie, pora dnia może mieć duże znaczenie dla
skuteczności leczenia. Dawkowanie leków dostosowane do biorytmów organizmu określa się
jako chronofarmakoterapia.
W trakcie doby zmianie ulegają różne parametry działania organizmu: tj. siła i efektywność
skurczów serca, ciśnienie tętnicze, temperatura ciała, wydzielanie hormonów i innych
substancji wewnątrz organizmu, ruchy robaczkowe jelita grubego etc.. Z tego powodu
niektóre leki, których działanie zależy od wyżej wymienionych parametrów, powinny być
stosowane o konkretnej porze dnia tak, aby ich działanie było jak najbardziej skuteczne.
Poniżej przedstawiamy wskazówki dotyczące przyjmowania leków, o które najczęściej pytają
pacjenci.
Grupa leków
(nazwa handlowa)
Lp.
Pora przyjmowania
1.
Leki wykazujące działanie uspokajające i nasenne
Powinny być przyjmowane wieczorem, kiedy
mają najsilniejsze działanie.
2.
Preparaty naparstnicy
(Digoxin, Digoxinum Teva i inne)
Wykazują skuteczniejsze działanie zażywane
wieczorem.
Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym:


3.

leki moczopędne
(Furosemidum Polpharma, Furosemidum Polfarmex,
Hydrochlorotiazidum Polpharma i inne)
beta-blokery
(Betaloc Zok, Beto ZK, Concor, Concor Cor,
Propranolol WZF, Nebilet, Nedal, Visken,
Carvetrend, Vivacor i inne)
inhibitory ACE i receptorów AT1 (Accupro, Acurenal,
Lotensin, Prinivil, Prenessa, Prestarium, Valsacor,
Diovan, Tensart, Lorista, Micardis i inne)

Powinny być zażywane rano, podczas
śniadania.

Także powinny być zażywane rano,
najlepiej zaraz po przebudzeniu.

Stosuje się rano zaraz po
przebudzeniu.
Leki przeciwastmatyczne

4.

zawierające teofilinę
(Euphyllin, Theophyllinum prolongatum, Theospirex
retard, Theovent i inne)
oraz
β2-sympatykomimetyki
(Berotec, Salbutamol, Ventolin, Ventodisc, Zafiron,
Oxodil, Oxis Turbohaler, Symbicort Turbohaler,
Foradil, Atiumos, Serevent, Seretide, Pulmoterol i
inne)
Stosowane powinny być wieczorem, ponieważ
wtedy objawy towarzyszące astmie oskrzelowej
mają tendencje do nasilania się.
Grupa leków
(nazwa handlowa)
Lp.
Pora przyjmowania
Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka i
dwunastnicy:

5.


antagoniści receptora H2
(Cimetidine, Ranigast, Ranimax, Apo-Ranitidine, Riflux,
Famidyna, Ulfamid, Famogast i inne)
oraz
preparaty zawierające omeprazol
(Ortanol, Helicid, Gasec, Polprazol, Prazol, Losec i inne)
preparaty zawierające pantoprazol
(Anesteloc, Panogastin, Controloc, IPP, Pantogen, Panzol,
Ozzion, Xotepic, Nolpaza, Ranloc, Panrazol i inne)

Powinny być zażywane późnym
popołudniem.

Powinny być zażywane rano
godzinę przed śniadaniem.
Niezależnie od informacji zawartych w powyższej tabeli, należy pamiętać, że w przypadku
jakichkolwiek wątpliwości dotyczących stosowania leków, można zawsze zasięgnąć porady
lekarza lub farmaceuty.
mgr farm. Beata Sienkiewicz
Piśmiennictwo:
1.
2.
3.
4.
5.
Wiela – Hojeńska A., Orzechowska – Juzwenko K.: Wpływ czynników środowiska oraz rytmu dobowego
na działanie leków. [w:] Farmakologia kliniczna znaczenie w praktyce medycznej. Red. K. Orzechowska –
Juzwenko. Górnicki wydawnictwo medyczne, Wrocław, 2006, 188-190.
Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer H.K., Ruth P., Schäfer – Korting M.: Choroba wrzodowa[w:]
Farmakologia i toksykologia. red. E. Mutschler. Medpharm Polska, Wrocław, 2010, 672 - 680.
Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer H.K., Ruth P., Schäfer – Korting M.: Serce[w:] Farmakologia i
toksykologia. red. E. Mutschler. Medpharm Polska, Wrocław, 2010, 596 - 633.
Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer H.K., Ruth P., Schäfer – Korting M.: Astma oskrzelowa.[w:]
Farmakologia i toksykologia. red. E. Mutschler. Medpharm Polska, Wrocław, 2010, 639- 654.
Galler C.: Choroby serca i układu krążenia. Red. P. Wojtylak, J. Pluta, P. Bohater. Medpharm Polska.
Wrocław, 2011.
3. Leki a słońce - czyli dlaczego nie można opalać się stosując niektóre leki i
herbatki ziołowe
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że wiele popularnych leków uwrażliwia skórę na szkodliwe
działanie promieniowania słonecznego. W wyniku zażycia niektórych preparatów leczniczych
i wystawienia ciała na słońce, zwłaszcza w lecie, gdy poziom promieniowania UV jest wyższy,
na skórze mogą wystąpić odczyny fototoksyczne lub fotoalergiczne.
Znacznie częściej występują polekowe odczyny fototoksyczne. Przypominają one oparzenia
słoneczne. Na skórze pojawia się rumień, obrzęk lub pęcherze. Dodatkowym objawem
może być oddzielenie się płytki paznokciowej. Odczyny fototoksyczne pojawiają się u
większości osób pod wpływem zadziałania substancji fototoksycznej (leku) i promieniowania
UV w odpowiednio dużej dawce. Występują bezpośrednio lub w niedługim czasie po
kontakcie ze słońcem i ograniczają się do miejsca, które było wystawione na promienie
słoneczne. Po wyleczeniu mogą zostawić ślad na skórze w postaci przebarwień.
Leki, które mogą powodować odczyny fototoksyczne to:
Grupa leków
Antybiotyki
Leki przeciwgrzybicze
Leki stosowane w leczeniu trądziku
Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
Leki moczopędne
Leki obniżające poziom cholesterolu
Leki stosowane w leczeniu zaburzeń
psychicznych
Leki i inne preparaty o działaniu
przeciwdepresyjnym
Leki stosowane w leczeniu
nadciśnienia i arytmii
Nazwa substancji czynnej (nazwa handlowa)







Doksycyklina (Doxycyclinum, DoxyratioM, Unidox)
Tetracyklina (Tetracyclinum)
Ciprofloksacyna (Cipronex, Proxacin, Ciprinol,Ciphin)
Ofloksacyna (Floxal, Tarivid)
Levofloksacyna (Levoxa, Oroflacina)
Sulfametoksazol (Bactrim, Biseptol)
Sulfatiazol (Argosulfan)

Itrakonazol (Orungal, Trioxal)

Isotretinoina ( Izotek, Aknenormin, Curacne)



Ibuprofen (Ibuprom, Ibum, Nurofen, Ibupar)
Ketoprofen (Ketonal, Fastum, Profenid, Ketospray)
Naproksen (Naproxen, Aleve, Opokan Actigel, Naxii)


Furosemid (Furosemidum)
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorthiazdium)

Fenofibrat (Lipanthyl)


Chlorpromazyna (Fenactil)
Perazyna (Perazinum, Pernazinum)




Amitryptylina (Amitryptyllinum)
Doksepina (Doxepin)
Karbamazepina (Tegretol )
preparaty dziurawca (Deprim, herbatka z dziurawca,
etanolowy wyciąg z dziurawca)


Diltiazem (Dilzem, Oxycardil)
Amiodarone (Cordarone, Opacorden)
Rzadziej obserwowanym odczynem po zażyciu niektórych leków jest odczyn fotoalergiczny,
który powstaje po większej liczbie ekspozycji na słońce. Objawia się wysypką,
zaczerwienieniem, świądem skóry w miejscach eksponowanych, a także w odległych, nie
poddanych działaniu światła, partiach ciała. Objawy mogą pojawić się na skórze po
kilkudziesięciu godzinach, lub nawet kilku miesiącach od ekspozycji na światło słoneczne.
Do leków fotoalergizujących zaliczamy:






przeciwbólowy ketoprofen,
przeciwcukrzycowy glipizyd (Glibenese GITS, Glipizide BP),
stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych chlorpromazyna (Fenactil) i perazyna (Perazin,
Pernazinum),
doustne środki antykoncepcyjne,
stosowany w leczeniu nadciśnienia Hydrochlorothiazyd oraz
przeciwbakteryjne sulfonamidy (Bactrim, Biseptol, Sulfacetamid).
Co możesz zrobić aby zapobiegać powstaniu wyżej opisanych odczynów?
Po pierwsze unikaj bezpośredniej ekspozycji na słońce, noś odpowiednie ubranie np. koszule
z długimi rękawami, spodnie z długimi nogawkami, kapelusze, czapki z daszkiem. W razie
wyjścia na słońce smaruj skórę kremami z filtrami ochronnymi (zarówno przed promieniami
UVA i UVB) i wartościach co najmniej 30 SPF.
Uwaga! Kwas para-amino benzoesowy, który może być zawarty w filtrach także może
uwrażliwiać skórę na promieniowanie.
Jeżeli wystąpiły silne reakcje skórne, rozważ wspólnie z lekarzem lub farmaceutą, czy terapia
preparatem fotouwrażliwiającym jest konieczna. W miarę możliwości, w niektórych
przypadkach, korzystnie jest zamienić dotychczas stosowany lek na preparat zawierający
substancję czynną, która nie wykazuje niepożądanych działań związanych z ekspozycją na
słońce. W przypadku antybiotyków bezpiecznymi pod tym względem są np. amoksycylina,
azytromycyna, klarytromycyna. W razie konieczności zażywania leków przeciwbólowych zastosuj paracetamol. Doustną antykoncepcję, jeżeli przynosi niepożądane skórne efekty,
zastąp wkładką domaciczną lub inną niehormonalną metodą antykoncepcji. Taka zamiana
musi być zawsze skonsultowana ze specjalistą.
Pamiętaj, że nasilenie objawów fototoksycznych lub fotoalergicznych może być różne u
każdego pacjenta i może wymagać innego rozwiązania. Zawsze konsultuj się z lekarzem lub
farmaceutą jeżeli zaobserwowałeś niepokojące odczyny skórne po ekspozycji na słońce.
Mogą być one wynikiem stosowanych przez Ciebie leków i suplementów diety.
mgr farm. Jakub Zublewicz
Źródła:
1.
2.
3.
4.
Martindale The Complete Drug Reference
Podstawy farmakologii klinicznej, Orzechowska - Juzwenko
http://online.lexi.com/
Charakterystyki produktów leczniczych
4. Współpracujemy z …
Fundacja Serce Dziecka im. Diny Radziwiłłowej
Szanowni Państwo,
miło nam przedstawić Państwu współpracującą z naszym serwisem Fundację Serce Dziecka.
Fundacja - stworzona i prowadzona przez rodziców dzieci z wadami serca, od ponad ośmiu
lat prowadzi działania na rzecz „Serduszkowych” dzieci. W ciągu tych lat Fundacja objęła
opieką ponad 2 000 dzieci udzielając pomocy na kwotę 4,3 mln. złotych.
Więcej>>
Biuletyn przygotowany przez Centrum Informacji o Leku
Biuletyn przeznaczony jest dla pacjentów
24 lipca 2013r.
www.leki-informacje.pl