Sieć to zespół komputerów połączonych ze sobą w taki sposób, że możliwa jest wymiana informacji między nimi. Do podłączenia komputera do sieci potrzebne są 3 elementy: * karta sieciowa * oprogramowanie sieciowe * medium transmisji Rodzaje stacji sieciowych * stacje robocze – stacje obsługiwane przez operatorów * serwery – stacje bezobsługowe Budowa sieci • okablowanie pomieszczenia lub budynku • zamontowanie kart sieciowych w komputerach • zainstalowanie sterownika karty sieciowej • zainstalowanie protokołu sieciowego np. TCP/IP • skonfigurowanie sieci na wszystkich klientach sieci Podział sieci ze względu na medium transmisji: 1) przewodowe, w których do połączenia komputerów i transmisji (wymiany) danych stosuje się przewód (np. skrętkę, kabel koncentryczny lub światłowód) Zalety: niskie koszty instalacji, odporność na uszkodzenia mechaniczne i zakłócenia Wady: trudność w zlokalizowaniu uszkodzeń kabla i unieruchomienie całego odcinka sieci w razie awarii 2) bezprzewodowe, w których do połączenia komputerów i transmisji danych używa się np. fal radiowych, mikrofal lub podczerwieni. Zalety: brak kabli łączących, możliwość przemieszczania komputerów i całej sieci Wady: ograniczony zasięg sieci, możliwość wystąpienia zakłóceń oraz przechwycenia danych Podział sieci ze względu na sposób komunikowania się komputerów • sieć typu każdy z każdym (P2P, peer to peer). W takiej sieci wszystkie komputery są równorzędne, w sieci nie ma serwera, ale wszyscy mogą korzystać z udostępnionych zasobów innych komputerów i drukarek. W sieciach takich jest niski poziom bezpieczeństwa i duże ryzyko awarii. • sieć typu klient-serwer. Jeden z komputerów pełni rolę nadrzędną - serwera. Na nim instaluje się sieciowy system operacyjny i przechowuje dane i programy udostępniane stacjom roboczym (klientom). Osoba nadzorująca pracę serwera to administrator. Przyznaje on poszczególnym użytkownikom określone prawa do korzystania z zasobów. Serwer - wydzielony w sieci komputer udostępniający swoje zasoby innym komputerom (klientom). Serwer służy do zarządzania pracą sieci. Serwer dedykowany - gdy serwer tylko zarządza siecią i nie ma możliwości pracy na nim. Serwer niededykowany - zarządza pracą sieci i dodatkowo można na nim normalnie pracować. Jakie zasoby może udostępniać serwer? • pliki (serwer plików) • aplikacje (serwer aplikacji) • drukarki (serwer druku) • strony WWW (serwer stron) • bazy danych (serwer baz danych) Topologia sieci: sposób fizycznego połączenia komputerów w sieć na określonym obszarze. Sposoby łączenia komputerów w sieć (topologie sieci): 1) topologia magistrali (szynowa, bus) - wszystkie komputery podłącza się do jednego kabla za pomocą trójników. Na końcu kabla umieszcza się terminatory blokujące odbicia sygnału. Zaleta: prosty i tani sposób instalacji, mała ilość kabli, brak dodatkowych urządzeń i serwera, łatwa instalacja dodatkowych komputerów. Wada: trudność zlokalizowania przyczyny awarii, mała szybkość wymiany informacji, niebezpieczeństwo wystąpienia dużej ilości kolizji w sieci, uszkodzenie magistrali powoduje unieruchomienie całej sieci, wzrost liczby dołączonych komputerów zwalnia sieć i potęguje kolizje. 2) topologia gwiazdy (star) - wszystkie komputery w sieci podłącza się do koncentratora (huba), pracą sieci steruje serwer. Zalety: możliwość dołączania i odłączania w każdej chwili komputera do koncentratora, szybka lokalizacja awarii, centralne sterowanie pracą sieci, duża szybkość transmisji przy szybkim serwerze. Wady: wysokie koszty utworzenia sieci (duże ilości kabla, hub i serwer), konieczność obsługi sieci przez administratora, uzależnienie działania sieci od sprawności serwera. 3) topologia pierścienia (ring) - komputery są połączone w obwód zamknięty i kolejno aktywowane przez pakiet aktywizujący zwany tokenem. Token przydziela każdej stacji limit czasowy na wysyłanie informacji. Zaleta: małe zużycie kabla, przewidywalny czas oczekiwania na dostęp do sieci, wydajna transmisja danych. Wada: uszkodzenie kabla lub komputera powoduje unieruchomienie całej sieci, trudno znaleźć przyczyny awarii. 4) topologia drzewiasta (tree) zwana też hierarchiczną gwiazdą, stosowana jest w sieciach w całości opartych na skrętce. Budowa sieci jest podobna do topologii gwiazdy, z tą różnicą, że na jej zakończeniach zamiast stacji roboczych mogą być przyłączone kolejne koncentratory, do których przyłączamy kolejne stacje. Dzięki temu możemy budować naprawdę duże i wydajne sieci. Podział sieci ze względu na zasięg • sieć lokalna (LAN) - to komputery połączone w obrębie jednego pomieszczenia lub budynku, sieć okablowana zazwyczaj za pomocą skrętki lub przewodu koncentrycznego. Czasami bywa bezprzewodowa. • sieć metropolitarna (MAN) - ma zasięg do 50 km, obejmuje zazwyczaj miasto lub osiedle. Medium transmisyjnym są w niej zazwyczaj światłowody. Przykładem może być sieć poznańska POZMAN, rzeszowska RESMAN, warszawska WARMAN itp. • sieć rozległa (WAN) łączy miliony komputerów na świecie, składa się z wielu połączonych sieci LAN i MAN. Przykładowa sieć WAN to Internet. Korzyści stosowania lokalnej sieci komputerowej • korzystanie ze wspólnych urządzeń np. drukarki, modemu Wady stosowania lokalnej sieci komputerowej • korzystanie ze wspólnego oprogramowania zainstalowanego na • duże koszty instalacji serwerze • konieczność zatrudnienia administratora sieci • zespołowa praca nad wspólnymi dokumentami • zwiększone ryzyko nieuprawnionego dostępu do danych • przesyłanie informacji między komputerami Przeglądarka internetowa to program pozwalający przeglądać strony w WWW. Popularne przeglądarki to: Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome, Safari, Opera. Portal internetowy - rodzaj rozbudowanego serwisu informacyjnego, dla którego nośnikiem jest Internet. Zazwyczaj portal internetowy zawiera dział aktualnych wiadomości, pogody, katalog stron www, chat oraz mechanizmy wyszukiwania informacji w nim samym lub zewnętrznych zasobach Internetu (wyszukiwarki internetowe). W celu przyciągnięcia większej ilości użytkowników portale oferują darmowe konta e-mail i miejsce na strony WWW. Popularne polskie portale to: wp.pl, onet.pl i interia.pl. Katalog stron WWW - duży zbiór adresów internetowych pogrupowanych tematycznie. Wyszukiwarka internetowa - program lub strona internetowa, której zadaniem jest ułatwienie użytkownikom Internetu znalezienie informacji w sieci. Najpopularniejsza to www.google.pl, bing.com Korzyści istnienia Internetu: możliwość łatwego wyszukiwania informacji na każdy temat, ułatwienie porozumiewania się i rozwijania zainteresowań z różnych dziedzin, pozwala na wymianę doświadczeń w danej dziedzinie i korzystanie z porad fachowców, pozwala na udział w kursach, szkoleniach i seminariach on-line. Zagrożenia w sieci: niewiarygodne, niesprawdzone informacje na stronach WWW; strony eksponujące pornografię, przemoc, nienawiść, fałszywy, negatywny obraz świata; listy elektroniczne mogą zawierać wirusy, robaki, programy szpiegujące, spam (niechciane, niezamawiane informacje, reklamy); znajomości internetowe bardzo często prowadzą do rozczarowań, bo osoby poznane na żywo odbiegają od naszych wyobrażeń o nich podczas pogawędek w sieci; transakcje finansowe odbywane za pośrednictwem sieci stwarzają zagrożenie przejęcia poufnych informacji o numerach naszych kont i kart kredytowych, towar zakupiony w Internecie to często zakup "kota w worku"; podczas rozmów w sieci może dochodzić do zastraszania, obrażania lub nakłaniania do określonych działań przy błędnym założeniu anonimowości i bezkarności osób toczących pogawędki. Usługi internetowe: WWW, poczta elektroniczna, FTP, grupy dyskusyjne, rozmowy w sieci, telnet WWW (World Wide Web) to najpopularniejsza usługa Internetu pozwalająca na przeglądanie dokumentów WWW zawierających tekst, grafikę, wideo i dźwięk. poczta elektroniczna - usługa internetowa pozwalająca na wysyłanie informacji drogą elektroniczną. Aby wysłać wiadomość trzeba mieć konto pocztowe (emailowe) i połączenie z Internetem. Adres e-mail ma unikatową w skali całego Internetu nazwę. Ma on postać symbolu i składa się z dwóch części przedzielonych znakiem "@"(czytaj at) Przed znakiem @ znajduje się identyfikator skrzynki pocztowej użytkownika, a za nim umieszczony jest adres serwera, w którym ta skrzynka się znajduje. FTP (ang. File Transfer Protocol - protokół transmisji plików) to protokół umożliwiający wymianę plików między komputerami w sieci. Przy jego pomocy możemy np. wysłać swoją stronę WWW na serwer i opublikować ją w sieci. IRC - (Internet Relay Chat) to narzędzie do porozumiewania się "na żywo" w sieci Internet. Obecnie istnieje wiele innych sposobów na prowadzenie pogawędek internetowych, ale usługa IRC była pierwszym tego typu narzędziem w sieci. Dziś popularniejsze są komunikatory (Gadu-Gadu, ICQ, Tlen itp.), czaty, aplikacje do wideokonferencji, bramki SMS, telefonia internetowa ( Voice over IP, w skrócie VoIP to technologia służąca do przesyłania głosu poprzez sieć). Lista dyskusyjna to forma internetowej grupy dyskusyjnej polegającej na automatycznym rozsyłaniu e-maili przysyłanych na adres listy do osób, które zdecydowały się na zapisanie się do takiej listy. Telnet jest usługą (programem) pozwalającą na zdalne połączenie się komputera (terminala) z oddalonym od niego komputerem (serwerem) przy użyciu sieci, wykorzystując do tego celu protokół TCP\IP. Umożliwia on zatem ustanowienie użytkownikowi zdalnej sesji na serwerze tak jak gdyby siedział tuż przed nim. Oprócz wyżej wymienionych, Internet umożliwia dostęp do szerokiej gamy usług takich jak m.in.: * komunikatory internetowe (np. Gadu-Gadu, ICQ, Jabber, Skype, Tlen) e-banki to banki świadczące swe usługi w Internecie i za pośrednictwem * telefonia internetowa (VoIP) sieci, czyli bez potrzeby tworzenia oddziału bankowego, zatrudniania kasjerów * radio internetowe itp. Za pośrednictwem e-banku można przeprowadzić transakcję siedząc * telewizja internetowa przed komputerem. * telekonferencje e-nauka to usługa polegająca na nauczaniu na odległość. Student przechodzi * faksowanie pełen kurs nie odchodząc od swego komputera. Bardzo często w oparciu o * sklepy internetowe usługę e-nauka odbywają się studia zaoczne. Popularne platformy e- * aukcje internetowe np. Allegro learningowe to: Moodle, Olat, Fronter itp. * giełda internetowa e-praca to forma zarabiania z wykorzystaniem Internetu w zawodach, które * bankowość elektroniczna nie wymagają fizycznej obecności pracownika w zakładzie pracy. * gry online e-zakupy to forma kupowania na odległość w wirtualnym sklepie bez konieczności wychodzenia z domu w sklepach oddalonych od nas o setki czy tysiące kilometrów.