Norma Psychiczna (łączy się lub daje się
advertisement
x60NORMA PSYCHICZNA (łączy się lub daje się wyprowadzać ze współczesnej psychologii). 4 podejścia 1. Statystyczne pojęcie Normy Połączone z behawioryzmem – przyjrzenie się. Operuje się średnią arytmetyczną i odchyleniem od normy standardowe (miara rozproszenia-dyspersja). Pozwalają przedstawić obserwację w sposób uporządkowany. Krzywa Gausa jest obrazowym rozkładem populacji. Krzywa „dzwonowa” – badanie I.I. Ma opisowy charakter i służy do opisu. Wyniki najczęściej pojawiające się w populacji uważa się za normę. 2. Społeczno-Kliniczne pojęcie Normy Najbliższe psychoanalizie. Objawowe pojęcie – koncentracja na objawach. Objawy Obiektywne (oznaka nieprzystosowania jednostki w sensie społecznym. Są proste w zidentyfikowaniu np. głębszy niedorozwój umysłowy, trwałe kalectwo, choroba psychiczna, zachowania antyspołeczne). Objawy Subiektywne (oznaką nieprzystosowania jednostki w sensie psychologicznym – do siebie samej. Dysfunkcje o charakterze nerwicowym. Lęki, niepokoje, wahnięcia nastroju. Problem samooceny jednostki. Obserwator nie ma pełnego dostępu do lęku jednostki, rozumowanie przez empatię. Ocena powinna odbywać się na tle historii życia jednostki. 3. Teoretyczne pojęcie Normy Łączy się z teoriami poznawczymi. Pojęcie postulatywne – jak powinna wyglądać norma. Tworzenie modeli, wzorców. Tworzenie list cech aby móc uznać człowieka za normalnego. Ogrell i Mozkowic utworzyli listę Modelu Normy; a] realizm zachowania (uwzględniający rzeczywistość), b] efektywność zachowania, c] plastyczność zachowania, d] uspołecznienie (socjalizacja), e] zadowolenie z życia, f] dojrzałość. Seligman i Rosenhan – teoretyczne pojęcie normy. Stworzyli pozytywną i negatywną listę norm człowieka. Podejście do objawów; warunek konieczny i wystarczający. Lista Negatywna (Amerykańska); -cierpienie (ustawiczne); -trudności w przystosowaniu; nieracjonalność i dziwaczność zachowania; -nie przewidywalność i utrata kontroli, -wyrazistość i niekonwencjonalność; -dyskomfort obserwatora, -naruszenie ideałów i norm moralnych – Postępowanie; jedna cecha nie świadczy o nienormalności. Lista Pozytywna (człowiek Normalny); żyć optymalnie (przeżywanie emocji). -Pozytywne nastawienie do siebie (znam swoje zalety i wady, stosunek do siebie, godność osobista); -rozwój osobisty; -autonomia (poczucie niezależności); -adekwatne spostrzeganie rzeczywistości (empiryczny stosunek do świata); kompetencja w działaniu; -pozytywne stosunki interpersonalne. Stanisław Krato Lista Pozytywna; realistyczne i atrakcyjne plany życiowe; -organizacja dnia codziennego; autentyczne kontakty interpersonalne. 4. Norma jako różnorodność Wyrasta z doświadczeń praktyków. Wiąże się z postawą zawodową psychologa, osób obcujących z chorymi, akceptacja różnorodności. Zgoda na różnorodność poglądów, systemów wartości. PSYCHOLOGIA KLINICZNA Ma około 100 lat rozwoju, zachowana w nurcie psychologii poznawczej. Pojawienie się w USA w 1896 roku. W Klinice – pedagogowie, wychowawcy. Powstanie instytucji wychowawczej. II nurt w 1905 we Francji Binet I skala do badania I.I. Powstają metody do badania ilorazu inteligencji. W czasie II wojny światowej w USA powstanie kwestionariusz osobowy z 566 pytaniami. Projekcyjne metody badania. Powstają pierwsze narzędzia do badania. W latach `30 w ZSRR zakazano stosowania testów. Cejdowik B. Przeprowadza eksperyment kliniczny. 1962 w Polsce w Uniwersytecie Adama Mickiewicza powstaje I Katedra Psychologii Klinicznej twórca A. Mielnicki. Kolejne Katedry powstają w Warszawie, Krakowie KULu,. Duży związek z psychologią medycyny. Zastosowanie Psychologii Klinicznej jest dość szerokie; w poradniach zawodowych, w sądownictwie, w szpitalach. PSYCHOPATOLOGIA Badania nad mechanizmami, rodzajami, przyczynami, zaburzeń psychicznych. Do zadań należą; określenie pojęcia zdrowia, choroby, normy. Zajmuje się rejestrem obserwowanych zaburzeń, pokazuje dynamikę zaburzeń. Najczęściej współpracuje z farmakoterapią, psychoterapią. II kierunki poziomy rozpatrywania zjawisk psychopatologii. 1) Podejście Atomistyczne; rozpatruje poszczególne procesy psychiczne, pokazując ich normę i patologię. Procesualne – analiza poszczególnych procesów, ustalanie zaburzeń. 2) Rozpatruje relacje CZ O (człowiekotoczenie). Przedstawiciele psychologii wywodzącej się z behawioryzmu i psychoanalizy. Co jest w człowieku i otoczeniu, lub tu i tu że relacja jest dysfunkcyjna. Jakie czynniki, zaburzenia powodują, że relacja CZ O jest dysfunkcyjna?. Analiza mechanizmów obronnych. Bada się aspiracje, możliwości, motywację. Spostrzeżenia; zaburzeniami mogą być złudzenia lub iluzje. Złudzenia to, to co jest w polu widzenia, ale obraz jest wypaczony, zniekształcony. Omamy-halucynacje (patologia). Nie ma nic w polu widzenia a jest spostrzegane. Myślenie; zaburzenia w procesie myślenia. 1] myśli natrętne (nerwica natręctw, czynności przymusowe, konwulsje), 2] urojenia (patologiafałszywe, fiksacyjne przekonanie na temat świata i własnej osoby), 3] zaburzenia tępa (schizofrenia prosta – gonitwa myślowa) i toku myślenia, 4] zaburzenia lepkości myślenia – powracanie do myśli, chodzenie wokół sedna myśli ale nie dochodząc do niego. Pamięć, Uwaga; nie pamięć, amnezja, labilność uwagi, niemożność koncentracji uwagi. Uczucie; stępienie uczuciowości wyższej, w schizofrenii złożonejrozstrzępienie uczuciowości. Stany depresji, wzmożona uczuciowość. Świadomość; zmiany to halucynacje – „delirium tremens”, choroby starcze. PSYCHOPATOLOGIA Wg. Prof. Bohdana Zawadzkiego; Jest to ta część psychologii która bada, zajmuje się osobami które są chore psychicznie lub są na drodze do choroby psychicznej. Schemat Nieprzystosowania jako zjawisko CZ O NIEPRZYS Zaspokojenie potrzeb Poznawcza (niedorozwój umysłowy) Ogólne zadania życiowe człowieka Niezdolność Ochrona przed niebezpieczeństwem Emocjonalo - uczuciowa (nerwica) Czynnościowa (w wyniku niepełnosprawności ruchowej potrzebuje opieki Niezdolność – może być trwała lub czasowa Może prowadzić do nieprzystosowania Klasyfikacja Chorób psychicznych. Kategorie; 1) Psychozy Organiczne. Syndromy mózgowe (zespół objawów) Mózg jest uszkodzony, uszkodzony centralny układ nerwowy i z tego wynikają zmiany choroby, przyczyną mogą być zatrucia chemiczne, alkohol, Uszkodzenie mózgu po przyjściu na świat 2) Upośledzenie umysłowe Uszkodzenie mózgu przed przyjściem na świat. Niedorozwój struktur poznawczych, emocjonalnych. 4 stopnie upośledzenia; lekki, umiarkowany, znaczny, głęboki. 3) Psychozy psychogenne Schizofrenie, paranoja, cyklofrenia. O przyczynach choroby więcej decydują czynniki wewnętrzne. 4) Zaburzenia psychosomatyczne Wrzody żołądka, dwunastnicy. Chodzi tu o sposób reagowania, tłumienie reakcji, implozja emocji, wybuchają tłumione emocje do wewnątrz. 5) Reakcje nerwicowe Nerwica; hipochondryczna (), anankastyczna (natręctw, występowanie leku z towarzyszącymi mu uporczywymi niepożądanymi myślami), neurostyniczna (), konwersyjna dysocjacja, depresyjna (reagowanie przesadnym smutkiem i depresja na stratę lub zagrażającą stratę). Objawy Osiowe Nerwicy; złe samopoczucie, niepewnie czuje się w swojej roli społecznej, agresywny w odniesieniu do innych lub wobec siebie, ma zaburzenie snu, zaburzenie seksualne (impotencja, oziębłość), wydaje się nadmiernie podatny na zmęczenie. Rzeczywiste znużenie bierze się z nieświadomych wysiłków, by przezwyciężyć popęd i agresję, lęk, zaburzenia wegetatywne, nerwicowe zamknięte koło, egocentryzm nerwicowy, koncentracja na sobie. Neurotyk toczy wewnętrzny dramat, którego nie może rozwiązać , gdyż nie jest w stanie uświadomić sobie zasadniczej przyczyny swojej przypadłości. Wg Junga – Nerwica jest zawsze substytutem rzeczywistego cierpienia (objawy) 6) Zaburzenia osobowości Bohdan i Zawadzki twórcy klasyfikacji zaburzeń osobowości Dzieli się na podgrupy; zaburzenia układu osobowości; zaburzenia cech osobowości; socjopatyczne zaburzenia osobowości (dysocjalni, antysocjalni, alkoholizm, narkomania, zaburzenia seksualne, W zaburzeniach osobowości pierwsze są alkohol, narkomania, zaś zaburzenie seksualne jest wtórne. 7) Przejściowe sytuacyjne zaburzenia osobowości Zaburzenia osobowości podobne do nerwicy. Syndrom atypowy dla nerwicy, widać zależności przejściowo-sytuacyjno-przyczynowe np. powódź. To co uzdrawia jest czas. SOCJOPATYCZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI Ludzie kłamiący, cynicy, nastawieni agresywnie do otoczenia. Brak tolerancji na odroczenie gratyfikacji. Życiem rządzi strona popędowa. Osobowość dawniej nazywana psychopatią. Brak logiki w zachowaniu, motywacji. Zaburzone JednostkaOtoczenie społeczne. Antysocjalni Socjopaci – zaburzenia psychiczne, źródłem cierpienia bliskich. Drapieżność, niewrażliwość wobec innych, oni nie cierpią tylko otoczenie. Nigdy nie wezmą na siebie winy za wyrządzone zło, tylko winą obarczą otoczenie. W populacji 2-3% to Socjopaci. Z diagnozy wynika że częściej są nimi mężczyźni niż kobiety. Rozwój koncepcji typologicznych. Dysfunkcje mózgowe pojawiają się u socjopatów. Przyczyny socjopatycznych zaburzeń osobowości; kilka czynników może doprowadzić do ukształtowania się takiej osobowości. Ich psychika przypomina zachowanie 10 latka. U socjopatów obserwowano wolne fale i wyładowania iglicowe (wzrost napięcia, impulsywność). Wyuczalni. Nie uczą się tylko norm i zasad współżycia w społeczeństwie. Zaburzenie ujawniają się bardzo wcześniebrak wstydu, znęcanie się nad zwierzętami, pastwienie się nad rówieśnikami, ucieczki z domu, wagary, kradzieże, grupy przestępcze. Objawy Osiowe Socjopaty; 1] zachowania Antyspołeczne, brak wystarczającej motywacji (brak logiki), 2] brak sumienia i poczucia odpowiedzialności wobec innych (brak skruchy, sumienia, kontakty instrumentalne), 3] ubóstwo emocjonalne – brak uczuciowości wyższej, niezdolność do empatycznych zachowań. Wszyscy empatycy są syntonimami (syntonia-współgranie emocjonalne). Inteligentni socjopaci manipulują empatią, ale za tym kryje się pustka. ZABURZENIA DYNAMIKI PROCESÓW NWRWOWYCH JAKO JEDNA Z PRZYCZYN NIEPOWODZEŃ W NAUCE Różnice indywidualne spowodowane są różnicą i tempem procesu nerwowego – silą, równowagą (stan wyważenia), ruchliwością (szybkość przechodzenia między pobudzeniem a hamowaniem). Za optymalny do prawidłowego funkcjonowania dla człowieka jest taki zespół cech układu nerwowego który charakteryzuje się stosunkowo dużą siłą pobudzenia, zabezpieczenia zdolności komórki człowieka do pracy. Siła procesów hamowania równoważąca proces pobudzania, oraz średni stopień ruchliwości. 4 typy Układu Nerwowego wg. Pawłowa; melancholiksłaby; choleryksilny+niezrównoważony; Flegmatyksłaby+nieruchliwy; Sangwiniksilny+aktywny. Zaburzenia neurodynamiki – niemożliwa regulacja czynników nerwowych człowieka. U Dzieci zaburzenia dynamiki procesów nerwowych, mają swoje uwarunkowania środowiskowe, patologie rodziny. Dzieci z nadpobudliwością ruchową jest więcej i bardziej rzucają się w oczy. 3 typy zachowania u Dzieci; nadpobudliwe, zahamowane, niestałe > psychoruchowo (ruchowa, poznawcza, emocjonalno-uczuciowa). U małych dzieci przewaga pobudzenia nad hamowaniem, wraz z dojrzewaniem równoważenie tych procesów. Nadpobudliwość ruchowa u dzieci; 1) wzmożona ekspansja ruchowa (dzieci szukają okazji do ruchowego wyżycia się, ruchliwość wzrasta kiedy są w grupie) 2) niezdolne do kontrolowania swoich ruchów (niezrównoważone, nie kontrolowane ruchy). Należy pilnować jak odrabia lekcje. 3) Niepokój ruchowy – aby wyeliminować przemoc trzeba zastąpić ją na inną czynność ruchową np. rysowanie. Uspokojone przechodzi do wykonywania innej czynności. 4) Łączą w sobie cechy wzmożonej ekspansji z niepokojem. Nadpobudliwość poznawcza przejawia się w zaburzeniach uwagi, pochopność i pobieżność myślenia, oraz w zakresie wyobraźni. Brak koncentracji, uwaga jest labilna (chwiejna). Odrabianie lekcji trwa długo, chaotyczne wypracowania, pochopność i pobieżność myślenia. Świat wyobraźni miesza się z rzeczywistością. Fantazjowanie, sugestywność dzieci. Nadpobudliwość emocjonalna to wrażliwość na reakcje emocjonalne i duża siła ich reakcji. Dziecko o wzmożonej drażliwości; wybuchy, reakcje krótkie, nie są lubiane w klasie, konfliktowe. Dziecko o wzmożonej lękliwości; reagują lękiem, nie może być spontaniczny nie pozwalają mu na to inne dzieci. Zachowania psychoruchowe W sferze psychoruchowej; zmniejszona ruchliwość, nie biegają spontanicznie, niezdarny ruchowo, niezgrabne, opóźnione w stosunku do poleceń. W sferze poznawczej; zwolnione reagowanie intelektualne, poznawcze, sprawiają wrażenie mało spostrzegawczych, trudno wiążą fakty, nie znaczy to że wytwory ich pracy są gorsze. W sferze emocjonalno-uczuciowej; osłabione reakcje uczuciowe, zablokowana ekspresja, oskarżane o obojętność. Przejawy psychoruchowe w pewnych okresach przypominają nadpobudliwość a w innych zahamowania. Przypominają typ słaby. Duża labilność, słabość. Pobudzenie krótkotrwałe i bardzo szybko doprowadza do wyczerpania psychoruchowego. Hamowanie ochronne są dłuższe. Przyczyny zaburzeń procesu; po przebytych chorobach, uszkodzenie centralnego układu nerwowego, w skutek przebiegu choroby reumatycznej, w okresie wylęgania się choroby, przemęczenie, przeżywane konflikty. NERWICE DZIECIĘCE Objawy osiowe; zaburzenia wegetatywne, nerwicowe błędne koło, gorzej z egocentryzmem dziecięcym (skoncentrowane na siebie) Reakcja nerwicowa; Proces diagnostyczny; 1] czy mamy do czynienia z nerwicą?, 2] wykluczenie wszystkich objawów pochodzenia nerwicowego, gdyż mogą kryć się schorzenia (nerwicowe zapalenie opon mózgowych), 3] rozpoznanie objawów osiowych, jeśli ich nie ma, nie ma nerwicy. Przyczyny; istnieją w rodzinie, środowisku. Zależność nerwicy z objawami. Nerwica Lękowa; zespół dosyć szeroki, opanowuje całą osobowość. Pierwszoplanowym objawem jest lęk. Wzrost natężenia lęku jak pojawia się nowa sytuacja. Brak zdolności przystosowania lub zmieniające się warunki znanej sytuacji. Unika nowych sytuacji, przez co ogranicza rozwój poznawczy. Unikają wszystkiego co nowe. Ucieczka jest obroną, bez pasji poznawania. Pojawiają się lęki z określoną sytuacją np. boi się terenów otwartych lub zamkniętych. Leki nocne – 2-3 lata- zespół objawów; w początkowej fazie snu dziecko budzi się, źrenice rozszerzone, mówi coś, widzi postacie, zwierzęta, nie rozpoznaje bliskich, zasypia ponownie i jest już spokojne. FOBIE – ukonkretnienie lęku np. lęk przed ciemnością. W wieku szkolnym – lęk przed pytaniem, obawa przed tym momentem, próżnia myślowa. Zalecane; spokój, pomoc w rozwiązaniu konfliktu, farmakoterapia, psychoterapia. Obsesyjna (psychosteniczna) nerwica; współwystępowanie; natrętnego myślenia i konwulsje (czynności przymusowe) Nerwica anankastyczna – nerwica natręctw Występuje u dzieci starszych, nie spotyka się u dzieci poniżej 6 r.ż. Psychiczna słabość, zmniejszona odporność psychiczna, duża wrażliwość wyobraźnia, przewaga procesów hamowania, łatwo ulegają zmęczeniom. Więcej czasu potrzebują na zregenerowanie sił. Mniej wydajni w pracy. Trudności w podejmowaniu decyzji, wrażliwi, o wysokim poziomie intelektualnym, często nie wykorzystanym. Im wyższy potencjał tym zmęczenie jest szybsze, nie dokańczają zaczętej czynności. Szybciej reagują hamowaniem obronnym. Dzieci są refleksyjne o filozoficznym nastawieniu. Występuje nerwica wyczekiwania; ma za zadanie wykonać czynność, a czeka np. ma sprzątnąć a siedzi i patrzy. Lęk przed trwaniem i byciem. Mają zdolności artystyczne albo matematyczne. W kontaktach dziecko jest lękowe, drażliwe, niskie zapotrzebowanie na stymulacje, często wybierają samotność. Unikają uczestnictwa w grupach, źle się w nich czują. Dzieci bardzo wrażliwe, wymagające troski. Kłamią świadomie. Nerwica histeryczna Duża systematyczność nadpobudliwości, zmienność usposobienia. Towarzyszy mu infantylizm somatyczny wątła budowa ciała, malutkie, cechy dziecięce. Objawy; drgawkowe, zwężenie pola widzenia, konwersyjne objawy. Psychicznymi objawami jest ruchliwość, brak harmonii między intelektem a uczuciami, rozprężenie. Kapryśni, dziwaczni, fantastycznie udają, aktorzy, kłamstwo u nich jest podbarwioną rzeczywistością, wyobraźnią. Objawy nie występują przed 7 r.ż. Silny egocentryzm, kapryśność „astazja-abazja”nie możność chodzenia i stawania. Skłonność do naśladowania chorób, kalectwa. Nie robią niczego co by było oszustwem, silna postawa, skierowani na otoczenie, świat. Leczenie; farmakoterapia, natura, spokój, psychoterapia. SAMOBÓJSTWA Wg Kępińskiego – dzielimy samobójstwa na; A] Popełniane w młodszym wiekupróby samobójstwa, usiłowania. Samobójstwo jest wołaniem o pomoc. Nie raz kończy się śmiercią (manipulacja, wymuszanie czegoś, nie należy lekceważyć próby S.) B] Popełniane w starszym wiekudokonanie samobójstwa (S. wołanie o śmierć) Najczęściej wiąże się z depresją. Chorzy psychicznie, narkomani, alkoholicy. Samobójstwo jest drugim obok wypadków samochodowych najczęściej popełnianym czynem w USA. Tworzy się tam grupy terapeutyczne z osobami w rodzinach których ktoś popełnił lub usiłował popełnić samobójstwo. Mity i Fakty Z 10 osób które mówiły o popełnieniu samobójstwa8 popełnia je Zabójcy nie dokonują świadomego wyboru śmierci, nie są zdecydowani między życiem a śmiercią. Igrają ze śmiercią, czekają na wsparcie Jeśli ktoś raz próbował wcale nie musi próbować jeszcze raz. Może być to związane z Depresją. Jak mija depresja to i mija chęć samobójstwa. Endogenna depresjaczynnik wewnętrzny depresji. Jak zaplanuje samobójstwo to jest to konsekwentne i zaplanowane. W apogeum depresji nie popełnia się samobójstwa. Samobójstwo jest częściej wśród bogatychNieprawda Samobójstwo jest aktem osoby chorejNieprawda (zdarza się) Czynniki ryzyka W USA rocznie odbiera sobie życie 25 tys osób, ale prób samobójczych jest 10 razy więcej. W grupie ryzyka; czy dziedziczy się tradycje samobójstwa?. W tych rodzinach zdarzyło się, ale to nie jest zasada. Serotoninahormon tkankowy wytwarzany w błonie śluzowej jelita, w płytkach krwi i ośrodkowym układzie nerwowym. Bierze udział w regulacji ciśnienia krwi, czynnościach układu nerwowego zwłaszcza w procesach psychicznych. Obniżony poziom serotoniny nie wpływa na skłonności samobójcze. Jeśli się pojawiło to było okrutne-zadawanie sobie bólu. Płeć Kobiety3x częściej niż mężczyźni podejmują Samobójstwo Mężczyźni3x częściej niż kobiety skuteczne Samobójstwo Samobójstwo a kultura W krajach uprzemysłowionych częściej jest popełniane samobójstwo Samobójstwo a wiek Rzadko u dzieciliczba S. wśród młodzieży wzrasta, w średnim wieku spada liczba S., w wieku starszym wzrasta liczba S. (narastająca depresja, samotność) Motywacje do Samobójstwa (jak jednostka spostrzega siebie wśród społeczeństwa) A] anomiczna – rozpad wartości, norm życia, zerwanie stosunków ze społeczeństwem, recesja B] egoistyczna – jednostkę łączy zbyt uboga więź z otoczeniem C] cechy osobowości – np. japońscy kamikadze Psychologiczne cechy ryzyka A] doświadczenie z przeszłości – utrata rodzinnego domu przed 15 r.ż B] próby samobójstwa znajomych, rodziców C] cechy osobowościowe – niska samoocena, poczucie mniejszej wartości, autoagresja D] izolacja od otoczenia, trudności materialne, zawodowe, uzależnienia E] utrata ideałów F] wg Zimbardo; UTRATA zdolności autoregulacji; utrata radości życianerwica, utrata kontaktu z rzeczywistościąpsychoza, utrata innych możliwości istnieniasamobójstwa Sposoby postępowania 1] zachować spokój 2] nie próbować na siłę, namolnie odwodzić od S. 3] nie próbujemy zmieniać tematu jak informuje nas o próbie S. 4] nie eksponujemy spraw związanych z S. 5] nie odwołujemy się do norm i zasad religii 6] nie przedłużamy rozmowy na temat S, jeśli rozmówca nie chce już rozmawiać 7] wyrozumiałość, życzliwość 8] oparciem (może na nas liczyć że go nie potępimy) PSYCHOTERAPIA Def wg Janet Pieere; Psychoterapia jest to zastosowanie wiedzy psychologicznej do leczenia różnych chorób. (słowo, kontakt werbalny, więź emocjonalna, mimika, gest). Inna def; Psychotearapia sa to wszelkie formy psychologicznego leczenia zaburzeń psychicznych oraz anomalii myślenia, emocji, zachowania. 3 cele psychoterapii 1. Usunięcie objawów choroby 2. Integracja osobowości 3. Restruktualizacja osobowości wg Reykowskiego Osobowość jest systemem elementów powiązanych ze sobą w specyficzny sposób. Główne nurty psychoterapii Głębinowa (klasyczna), Dynamiczna, Behawioralna, Pawłowska, Antropologiczna, Eklektyczna (różnorodność metod postępowania), Kognitywna (koncepcje poznawcze) PSYCHOLOGIA Terapia Kognitywna – wywodzi się z poznawczego nurtu psychologii. Myślenie jest strukturą poznawczą. ELP – NeuroLingwistyczne Prognozowanie. Eric Marcuslekarz, ukończył kurs terapii głębinowej (Gersztat – teoria postacipraca na świadomości, sposoby zorganizowania postrzegania świata). Reorganizacja pracy; tło (rozwiązania, wyjście) i przedmiot (samobójstwa). Neurolingwistyczne; wiedza o mózgu i jego funkcjonowaniu. Prawa półkula – myśli skrótowe, obrazowe. Lewa półkula; myśli pojęciowe, logiczne, usystematyzowane. Programowanie; uzenie nowych programów zachowania. Prawo konieczności różnorodności – lingwiści, i elastyczności – wygenerowanie kilku różnorodnych rozwiązań. Marcus dzieli pacjentów na 3 kategorie 1] opiekuńczy pacjent – który mówi zaopiekuj się mną, pogłaskaj, nie chce nic zmieniać wokół siebie, lubi być głaskany, przytulany. 2] medyczny – pacjent rozkazuje co mu dać aby pomogło, mówi co trzeba mu przepisać, wierzy w magię chemii. 3] rozwojowy – chcę się rozwinąć, np. poprawić relacje interpersonalne. Marcus proponuje 5 etapów zawierania kontraktu z klientem. Należy się umówić z klientem co do ilości spotkań 1] czy jesteś tu z własnej nie przymuszonej woli (pacjent dokonuje ostatecznego wyboru) 2] co jest twoim rzeczywistym doświadczalnym problemem (określamy istotę problemu np. alkoholizm nie jest problemem a problemem jest rozwód) 3] czy problem jest do rozwiązania 4] czy to miejsce i terapeuta odpowiadają klientowi 5] czy istnieją jakieś konkretniejsze motywy że jest tak jak jest, czyli masz jakąś konkurencję dla choroby. Terapia Racjonalno-Emocjonalna RET Albert Elliss. Naturalna cecha ludzkiej natury jest wartościowanie. Powinności wyobrażone przez ludzi. Wątpliwość w twierdzeniuMUSZĘ – zastępujemy – MOGĘ, CHCĘ. Odkryli irracjonalne przekonanie na temat własnej osoby, fałszywe myślenie. 1] powinno być tak, że wszyscy powinni nas kochać .Wszyscy ci na których nam zależy FAŁSZ. 2] jeśli ma się być szanowanym, trzeba być dobrym (kompetentnym) we wszystkimFAŁSZ 3] jeśli rzeczywistość nie zgadza się z naszymi wyobrażeniami to dzieje się coś złegoFAŁSZ. Powinniśmy uaktualnić naszą wiedzę. 4] ludzkie niepowodzenia mają przyczyny zewnętrzne. Świat jest winien nie jaFAŁSZ 5] o teraźniejszości decyduje nasza przeszłośćFAŁSZ Cele psychoterapii wg Ellissa 1] zainteresować pacjenta własna osobą, aby nie bał się siebie, aby rozwijał się, szacunek dla siebie 2] uczymy umiejętności autoregulacyjne, wnioski ze zmiany struktury, uczymy podejmowania decyzji i dorosłości. 3] uczymy tolerancji w stosunku do siebie, ludzkie zachowanie poddajemy ocenie, nie potępiamy siebie totalnie. 4] uczymy niepewności. Pewne jest że umrzemy, reszta jest prawdopodobieństwem. 5] uczymy umiejętności podejmowania ryzyka, decyzji. Racjonalna Terapia zachowania RTZ Recepta na życie Teoria - ABC A – świat otaczający, obraz świata, wiedza o świecie B – nasze myślenie o świecie, wyobrażenie jak odnoszę do siebie C – emocje które dostajesz za swoje myślenie Świata nie zmienisz ale swoje myślenie możesz zmienić, ta ja wybieram wariant myślenia. PRZEMOC W RODZINIE 1] człowiek nie jest bezradny wobec sił które czynią go sprawcą przemocy 2] za przemoc odpowiada sprawca. Charakteropata – przyznaje się do winy i przeprasza, Socjopata – nie przyznaje się do winy, za czyn swój obwinia otoczenie. 3] przemoc jest często rozpaczliwym zagłuszeniem poczucia przemocy 4] przemoc lubi się powtarzać Prze|mocprzeciwmocy – odbieranie ofierze mocy Po|mocodzyskiwanie, przywrócenie mocy Każdy z nas ma jakieś doświadczenia związane z przemocą. Czym jest Przemoc; jest naruszeniem symetrii mocy, jest intencjonalna, jest naruszeniem psychologicznego terytorium drugiego człowieka (miejsce do spania, osobiste przedmioty, system wartości) Rodzaje Przemocy ZIMNA – przemoc w „białych rękawiczkach”, ma przeważnie scenariusz mentalny, ma swoje uzasadnienie np. coś dla dobra drugiej osoby, jest to wychowawcze. GORĄCA – duży ładunek emocjonalny, furia, naładowana atmosfera, EKONOMICZNA, SPOŁECZNA – walka między klasami, POLITYCZNA. Przemoc a media Filmy i programy przesiąknięte przemocą Model wychowania Dziewczynka; wychowywana do roli uległej osoby, spokojnej Chłopiec; ma się bronić, a jeśli tego nie robi jest karcony, ma bronić swoich praw. Prawa SPRAWCAOFIARA – dynamiczna relacja dotyczy specyficznych obszarów wtargnięcia na; zachowanie, umysł, uczuciowość, struktura Ja (obraz świata i własnej osoby), ciało. Sprawca Zachowanie – bije, uderza, rzuca przedmiotami, gwałt, grozi śmiercią. Umysł – zniewolenie ofiary w oparciu o mechanizm projekcji – rzutowanie, zdeprecjonowanie wartości ofiary (obniżenie wartości), gromadzenie faktów z przeszłości, tendencyjne, wymyślone, poszlakowe przekonanie na temat ról, mitów, standardów „jak chłop baby nie bije to mu wątroba gnije”, np. ojciec lał, dziadek lał i ja też biję bo wszyscy wyrośliśmy na ludzi. Uczuciowość – gniew, złość, rozdrażnienie, uczucie zazdrości, nienawiści, niepokoju, agresji, lęku. LA, Lek agresja biegunowo przeciwstawne, wywodzą się ze siebie. Struktura Ja – poczucie niskiej wartości, słabości. Stosowana przemoc jest w celu zwiększenia swojej wartości. Przemoc jest zagłuszeniem niemocy. Wzory wychowania związane z poczuciem mniejszej wartości. Problem płciowości, nie pewni własnego obrazu płciowego, chcą się upewnić w płciowości – sadyzm. U alkoholików spadek gotowości do stosunku. Tendencja do przerzucania odpowiedzialności. Podwójna tożsamość. Ciało – męskie ciało predysponowane do agresji Ofiara Zachowanie – obietnice, ukrywanie przemocy, stosuje pasywna obronę, nadużywanie substancji chemicznych, błaganie, klękanie, zachowania agresywne. Ofiara zabija sprawcę przemocy. Ważne jest jakiego zachowanie używa ofiara. Umysł – czy jej myślenie wspiera to co się dzieje, nie zadaje sobie pytania; dlaczego, jak długo?, powinniśmy zainicjować myślenie dlaczego tak jest. Zmiana myślenia. Uczuciowość – cierpienie fizyczne, psychiczne, lęk, smutek, gniew, złość, agresja. Pacyfikowanie gniewu i agresji, tłumienie agresji. Implozja emocji – wybuch wewnętrzny. Struktura Ja – poczucie krzywdy, poczucie winy, bierze część winy na siebie za istniejącą przemoc – łatwiej znosi się przemoc, chroni ja to przed obłędem. Poczucie bezradności (przy pierwszych trudnościach – pasywna postawa, bezradność, płacz). Mechanizm zachowania wyuczonego. Potencjalnie może opuścić miejsce przemocy, ale nie robi tego. Zdominuje w końcu w świadomości – „taki mój los”. 4 Etapy Agresji 1] Okres narastania gniewu – (rozciągnięty w czasie). Okres nieporozumień, słabe wybuchy, proporcjonalne do przyczyny, przypominanie powstania krzywd, nakręcanie się emocjonalne. 2] Moment krytyczny – gwałtowny wybuch gniewu, nieproporcjonalny do siły działającej podniety. Zatopienie emocjonalne. Silne przeżycia emocjonalne, zacienienie kręgu świadomości. 3] Okres urazy – gwałtowne zaburzenie mija, ale utrzymuje się zwiększona pobudliwość sprzyjająca wystąpieniu nowych wybuchów. Jednostronna interpretacja faktów. Negatywistyczne reakcje, myślenie o zemście, możliwość powrotu do fazy 2 4] Okres wygasania – stan emocjonalny powraca do równowagi, myśli o zadośćuczynieniu, refleksje, pojawiają się myśli usprawiedliwiające. Buss i Durke Poruszają problem agresji teoretyczny i praktyczny. Dokonują analizy czynnikowej. Formy Agresji; -atak, użycie siły -pośrednia agresja; wyżywanie się na czymś innym -przeniesiona agresja słowna; wyzwiska, uszczypliwe uwagi -irytacja; agresja -negatywistyczna postawa -uraza, pielęgnowanie urazy -podejrzliwość -wina; uczucie winy, autoagresja czynniki agresji wrogośćagresja mogą współistnieć Cykle przemocy. Ujecie I 1-narastanie, wzrost napięcia, zachowań agresywnych, 2-wybuch, zalanie, 3-faza miodowego miesiąca – składanie obietnic, faza destruktywna, budzi nadzieje że będzie poprawa, nie będzie przemocy. Cykle przemocy. Ujecie II 1-mogłębienie asymetrii mocy (odebranie mocy psychicznej, fizycznej), 2-łamanie oporu i karanie za obronę, 3-deficyt wsparcia zewnętrznego (izolowanie ofiary, zrywanie kontaktów koleżeńskich, rodzinnych), ofiara zgłasza się do psychiatry, co jest wyrobieniem opinii u sąsiadów że jest na pewno wariatką, 4-sytuacyjne odebranie mocy; ciąża, choroba Psychologiczna charakterystyka, Portret OFIARY 1] niska samoocena. 2] wierzy we wszystkie mity dotyczące związków wypełnionych przemocą, 3] akceptowanie własnej odpowiedzialności winy za zaistniałe sytuacje przemocy, 4] tradycyjne poglądy na dom, silna wiara w jedność wspólnoty rodzinnej, 5] pasywna twarz do świata, 6] miały wiele objawów stresowych, dolegliwości psychoruchowej, 7] manipulowanie seksem dla stworzenia intymności, 8] kobiety miały przekonanie, że nikt oprócz ich samych nie może im pomóc. Psychologiczna charakterystyka, Portret SPRAWCY 1] niska samoocena, 2] wierzenie w mity związane z przemocą, 3] tradycyjne poglądy na dom, rodzinę, wierzą w nominacyjną rolę mężczyzny nad kobietą, 4] obwinianie innych za swoje zachowanie, 5] byli patologicznie zazdrośni, 6] przedstawiali cechy podwójnej osobowości, 7] wiele naładowanych objawów stresowych, 8] używali alkoholu, 9] używali przemocy fizycznej w celu radzenia sobie z własnymi problemami, 10] seks dla podniesienia własnej niskiej samooceny lub wyładowania emocji, 11] nie wierzyli w negatywne konsekwencje swojej przemocy, czuli się bezkarni. Jak rozmawiać z OFIARĄ 1] skoncentrować się na osobie; słowo klucz- w czym mogę pomóc? 2] należy okazać osobiste zaangażowanie, traktujemy każdy przypadek indywidualnie. 3] dać nadzieję (ciepło, kontakt, zainteresowanie, czas) 4] nie dociskamy w czasie rozmowy (zbieramy informację w sposób nie nachalny) 5] proponujemy kolejne spotkanie jak czas się kończy. Ustalić potrzeby i oczekiwania osoby, składanie propozycji. Wywiad psychologiczny – zbieranie danych związanych z człowiekiem, kontakt intelektualny, emocjonalny uczestniczących osób, wywiad z osobą badaną. Wywiad z kimś o kimś np. rozmowa matki o dziecku – anamnestyczny wywiad. Rozmowa - zbieranie danych związanych z człowiekiem, kontakt intelektualny, emocjonalny uczestniczących osób, udzielanie informacji, zainteresowanie innymi. Wywiad jest najszybszym sposobem zbierania informacji i jest najtrudniejsza metodą 1] umówienie się na wywiad, 2] przeznaczenie odpowiedniej ilości czasu (mini. 30 min), 3] określenie celu spotkania, 4] w czasie wywiadu prowadzimy obserwacje, 5] sporządzamy notatkę, 6] przygotowujemy schemat wywiadu, ale nie ma kolejności zadawanych pytań. Rodzaje pytań; wielo i jedno tematyczne, projekcyjne, naprowadzające Nerwice lękowe u Dorosłych Wg Kępińskiego 5 Reakcji Nerwicowych 1] Hipochondryczna (wymyślane choroby) 2] Anankastyczna (nerwica natręctw) 3] Neurasteniczna (słabe nerwy, psychika) 4] Depresyjna (wiąże się z sytuacją) 5] Reakcja konwersyjna (dysocjacyjna – rozszczepienie jaźni, osobowości) Reakcja Lękowa u dzieci Osiowe Objawy Nerwicy Lęk, nerwicowe błędne koło, egocentryzm nerwicowy, zaburzenia wegetatywne. Dominujący objaw określa rodzaj nerwicy. Chory z faktu że ma nerwicę czerpie korzyści; posiada status chorego człowieka, za nic nie ponosi odpowiedzialności bo ma nerwicę. Różnicowanie między PSYCHOZĄ a NERWICĄ PSYCHOZA NERWICA 1. organizuje nowe urojone środowisko w 1. środowisko nie zmienione oparciu o urojenia i omamy 2. autyzm 2. Brak autyzmu 3. myśli dereistyczne (oderwane) 3. brak myślenia dereistycznego (oderwanego) 4. kojarzenie może ulec zaburzeniu 4. kojarzenie nie ulega zaburzeniu 5. brak tłumienia w zakresie popędu i fantazji 5. mechanizm tłumienia popędu i fantazji sprawny 6. sfera dążeniowa zaburzona 6. sfera dążeniowa zaburzona nieznacznie lub wcale 7. rozszczepienie uczuciowości wyższej. 7. zachowana modulacja afektu. Dostosowany afekt. Nieadekwatne reakcje emocjonalne Może być przerost np.; histeria 8. brak związku między depresją a sytuacją 8. ściśle zachowany związek między depresją a pacjenta sytuacją pacjenta 9. często nie przestrzeganie norm społecznych 9. przestrzeganie norm i zasad społecznych 10. brak poczucia choroby. Postępujący rozpad 10. dotkliwe odczuwanie subiektywnego cierpienia. osobowości Pragnienie wyzdrowienia. Nerwica Neurasteniczna (Uczucie pośpiechu i nudy, znurzenia) Hiposteniczna Dominuje osłabienie. Stały charakter zmęczenia w sferze psychicznej i fizycznej. Czuje się jak po ciężkiej pracy. Bóle mięśniowe w okolicy lędźwiowo-krzyżowym (napięcie mięśniowe). Bóle głowy – napięcia mięśni głowy. Bóle oka – napięcie mięśni oka. Szum w głowie. Szereg objawów wegetatywnych; kołatanie serca, zaburzenie snu, łaknienia, potencji, anorgazm. Kask Neurasteniczny; bóle głowy wokół. Uczucie rozproszenia, dekoncentracja, wszystko go męczy – wysiłek fizyczny, wstanie z łóżka staje się męczące. Rozrywka wywołuje zmęczenie. Pobudzenie – pacjenci czują się zmęczeni. Wieczorem stają się trochę aktywni. Ucieczka przed dniem i odpowiedzialnością. U osób aktywnych zawodowo nie ma tej nerwicy. Poranek neurasteniczny – niechęć do wstawania „Nerwica Lenia” Hipersteniczna Dominuje rozdrażnienie. Zwiększona pobudliwość na bodźce. Bólowy charakter. Wszystko go drażni; szum, skrzypiące łóżko. Irytacja, napięciereakcja otoczeniatłumienie napięcia. Wegetatywne dolegliwości. Nerwica Dyrektorska – na kierowniczych stanowiskach, nie mogących podołać wyzwaniu, zadaniom pond siły. Stałe poczucie pośpiechu, niewydolności, wyładowywanie emocji na pracownikach. Dyrektor nie ufa pracownikom i wszystkie zadania bierze na siebie. Nerwica Histeryczna (reakcje konwersyjne=dysocjacyjne) Konwwersja – na cześć Frouda. Objawami cielesne są gdy pojawi się problem natury psychicznej. Nie rozwiązane problemy ujawniają nerwicę. Jeśli skupimy się na objawach mocniej objawia się nerwica. Należy niekoncentrować się na objawach. Konwersje – zwrotne reakcje z psychicznych na cielesne. Wszystko jest sprawne a są objawy; ruchowe (triki, nie możność stawania i chodzenia, paraliż, nie możność mówienia), zmysłowe (ślepota, widzenie tunelowe), brak reakcji na ból (anolgezja – nie czułość na ból), anoreksja. Dysocjacje – na cześć Piere Jane (odkupienie). Zaburzenia świadomości, paraliż pamięci, luki pamięciowe. Objawy; Brak umiaru (jak płacze to szlocha), zmienność, niestałość; sugestywność; wielka naśladowczyni (ciąża urojona), zaraźliwość (zjawiska społeczne). Wywołuje w otoczeniu napięcie, lęk. Nerwica Hipochondryczna Ośmieszenie formą leczenia. Typ pacjenta medycznego, upierdliwy. Należy oderwać go od tego myślenia i zająć go czymś innym np. zabraniem na wycieczkę do szpitala dla głęboko chorych. Jego cierpienie jest największe i najdotkliwsze. Przyczyną może być nad opiekuńcza postawa wychowawcza. Nerwica Anankastyczna Natręctwa myślowe – obsesje Natręctwa czynnościowe – konwulsje Natrętne lęki – fobie Panika, trwoga, natrętne czynności (czynności przymusowe) np. liczenie numerów. Nie ma uzasadnień dla tych zachowań. Fobie – skoncentrowane lęki (przed ciemnością, przestrzenią) Nerwica Depresyjna Ten typ tak ma. endogenna depresja. Sprawność dziedziczenia, skłonność. Nerwicowa reakcja na sytuacje w której sobie nie radzi. Wypalenie zawodowe (wg Kępińskiego) Stosunek emocjonalny do pracy. Wzory kulturowe; wg Pisma Św. Kara to pracakara za grzech pierworodny. Etnografowie; praca jest włączeniem się w akt twórczy. Praca dająca zadowolenienie męcz, a jeśli męczy to jest zdrowy. Poczucie sensu, celowości, pozytywne nastawienie. Praca jako środek do zdobywania celu jak zostanie oceniona i co za nią dostanę. Niezadowolenie, konfliktowość. Obraz Otoczenia; w twórczej pracyotoczenie jest tworzywem, w użytkowym aspekcieotoczenie jest środkiem, Wypalenie zawodowe; ASPEKT I związany z teorią stresu; geneza wypalenia. Przedłużający się stres wiąże się z czasem. Okres przeżywanego stresu – nie możność poradzenia sobie z sytuacją stresu. ASPEKT II dążenie do pogrupowania i usystematyzowania symptomów. Konfiguracja objawów – jednostka kliniczna. Indeks symptomów wypalenia zawodowego. Przyczyny wypalenia; 1] właściwości otoczenia, 2] cechy indywidualne sprzyjające wypaleniu, 3] stres, 4] wyczerpanie emocjonalne (człowiekOtoczenie), 5] uwikłanie w relacje interpersonalne Czynniki niekorzystne; (OtoczeniePracodawca) 1] stopień psychicznego zaangażowania, jeśli jest duże istnienie większego stresu 2] nadmierny poziom osobistej odpowiedzialności 3] wysoki poziom wymagań pracodawcy wykorzystujący maksymalnie nasze kwalifikacje 4] duże tępo pracy i obciążenie fizyczne pracownika 5] nieodpowiedni styl zarządzania instytucją; autokratyczny i liberalny styl nie są korzystne – tłumią samodzielność 6] niewłaściwe relacje interpersonalne 7] niski standard warunków pracy 8] niewystarczające zarobki – frustracja Przyczyny wypalenia (człowiek – cechy osobowości) 1] Niedojrzałość osobowości (bierność, niska samoocena, popadanie w zależność, powierzchowność relacji interpersonalnych, nadmierna ofensywność, podejrzliwość, silna postawa wobec otoczenia, nie realistyczna ocena własnych możliwości) 2] osobowość histeryczna 3] typ zachowania (motywacyjny aspekt); a] nadmierne poświęcanie się pracy i zapominanie o sobie, b] zaangażowanie w pracę stanowi substytut niezadowolenia z życia osobistego, c] przepracowujące się w których jest przekonanie że są osobami nie zastąpionymi, najbardziej kompetentnymi. Stres a Wypalenie Spostrzeganie sytuacji stresowej; Dostrzeżenie źródła stresu, mobilizacja, walka, wyczerpanie. Jednostka sama może być źródłem stresu. Wyobrażenie subiektywne. Osiowe Objawy Wypalenia I WYCZERPANIE EMOCJONALNE; reakcja na przedłużającą się sytuację stresową. (labilność emocji, izolacja emocji, skłonność do płaczu, stosunek do pracy z pozytywnego w negatywny IIDEPERSONALIZACJA; stosunek pracownika do drugiego pracownika, petentów, pacjentów. Relacje bezosobowe, unikanie bliskiego kontaktu, brak współczucia, próba psychicznego odizolowania się od problemu. IIIBRAK OSIĄGNIĘĆ W PRACY; liczne zaburzenia przystosowania Brak osiągnięć w pracy – przy intensywnej pracy efekty mierne. Praca staje się wrogiem, negatywna energia na otoczenie. Behawioralne zachowania powodujące wypalenie Alkohol, narkomania, próby samobójcze, konfliktowość, poczucie winy, krzywdy. Brak wglądu krytycznej postawy, skąd się bierze przyczyna złego stanu. Grupy zawodowe zagrożone wypaleniem; Pielęgniarki, pracownicy socjalni, nauczyciele Profilaktyka 1] edukacja, 2] kandydaci do tych zawodów powinni przejść psychologiczne badania, 3] już w miejscu pracy, pracownicy powinni mieć prawo konsultacji by pomóc w zapobieganiu napięcia, 4] edukacja przełożonych, 5] tworzenie grup samopomocy w pracy Pomoc 1. Poprawa funkcjonowania człowieka w obszarach; 2. zmiana obrazu własnej osoby 3. zdolność do urzeczywistniania swoich aspiracji 4. nauka konstruktywnych kontaktów z otoczeniem 5. uczenie radzenia sobie z sytuacjami stresowymi 6. analizowanie zachowań Jak zajmować się sobą Bądźmy dla siebie łagodni Odejście od perfekcjonizmu Jesteś osobą podtrzymującą a nie czarodziejem Znalezienie swojego miejsca gdzie często będziesz je odwiedzać w myślach Danie współpracownikom wsparcia, otuchy. Przyjmujemy pochwały, otuchę Zmieniać codzienną rutynę Unikanie rozmów o pracy w towarzystwie Mówienie Mogę – taka moja decyzja, mówienia NIE zamiast Nie
