Konspekt lekcji języka polskiego dla klasy czwartej

Konspekt lekcji języka polskiego dla klasy trzeciej
Temat: Zbigniew Herbert jako poeta kultury
Opracowanie: mgr Katarzyna Stabla
Czynności nauczyciela
- Na naszych ostatnich zajęciach
mówiliśmy o poezji Z. Herberta.
Przypomnijcie główne cechy jego cechy
poezji oraz utwory, które
zinterpretowaliśmy.
- Zapiszmy temat lekcji:
„Zbigniew Herbert jako poeta kultury”
- Przejdźmy do pierwszego tekstu p.t.
„Dlaczego klasycy”. Nim jednak zostanie
on odczytany, wyjaśnijmy termin
„klasycyzm”.
Czynności ucznia
Uczniowie odpowiadają:
- poezja o wielkich walorach estetycznych
i etycznych,
- sięga do mitologii i do Biblii,
- posługuje się aluzją literacką i toposem,
- reinterpretacja motywów mitologicznych
i biblijnych,
- odwołania do filozofii- do stoicyzmu
i egzystencjalizmu,
- wierność wartościom moralnym,
- etyka heroiczna,
- poznane utwory: „Przysłanie Pana Cogito”,
„Tren Fortynbrasa”.
uczniowie zapisują temat
KLASYCYZM- ponadczasowa tendencja
w sztuce, nawiązująca do dorobku kultury
antyku.
odczytanie tekstu
- Scharakteryzujcie budowę wierszy.
Zastanówcie się nad tym, w jaki sposób
zostaje określony czas w każdej z tych
części.
uczniowie odpowiadają
- Utwór posiada budowę tryptyku.
I część dotyczy przeszłości,
II teraźniejszości,
III przyszłości.
Czas określa forma czasowników (przykłady).
TRYPTYK
I część
II część
przeszłość
teraźniejszość
-wpadła,
-skomlą,
-spóźnił się, -zachwalają,
-zapłacił,
- oskarżają,
III część
uczniowie zapisują
przyszłość
-będzie,
-zostanie,
Odpowiedzcie na pytanie: kto jest
bohaterem lirycznym utworu i jaka
sytuacja została zarysowana?
- Bohaterem lirycznym jest Tucydydes.
Był on greckim historykiem i w czasie wojny
peloponeskiej został wybrany strategiem.
Kiedy nie udało mu się obronić kolonii
ateńskiej Amfipolis przed atakiem Spartan,
został skazany na wygnanie. Skazano go za to,
że spóźnił się z odsieczą.
- Czego dotyczy druga część tryptyku?
- W drugiej części tryptyku podmiot liryczny
zestawia zachowanie ludzi posiadających
władzę z zachowaniem Tucydydesa.
- Widzimy więc, jak w obliczu porażki
zachowują się bohaterowie ostatnich
wojen, a jak Tucydydes. Nasze
spostrzeżenia zapiszemy w tabelce.
 nauczyciel rysuje tabelę:
GENERAŁOWIE
OSTATNICH
WOJEN
- zachwalają
bohaterstwo i
niewinność,
- oskarżają innych,
- usprawiedliwiają
siebie i swoje czyny,
- skomlą na kolanach,
TUCYDYDES
uczniowie uzupełniają tabelę
i przepisują ją do zeszytu
- nie zna się na
wykrętach,
- jest oszczędny w
słowach,
- podaje konkretne
przyczyny
niepowodzenia,
- nie szuka
usprawiedliwienia,
- poprzestaje na
faktach,
- Przyjrzyjcie się tabelce. Jaki zabieg
artystyczny zastosował poeta?
- Zestawił bohaterów na zasadzie kontrastu.
- Jakie uczucia budzą w was bohaterowie
ostatnich wojen, a jakie Tucydydes??
- Bohaterowie ostatnich wojen wzbudzają
politowanie, są żałosni, a Tucydydes to
człowiek honoru, odważny, godny podziwu.
- Przejdźmy do ostatniej części. Jak
zinterpretować ten fragment w świetle
naszych wcześniejszych rozważań?
- Postarajmy się zinterpretować teraz dwa
inne utwory Z. Herberta – mianowicie
„Apollo i Mesjasz” oraz „Nike która się
waha”.
 Nauczyciel dzieli klasę na dwie
grupy i rozdaje im kartki
- Tematem prawdziwej sztuki nie powinny być
rzeczy małe, nieistotne, błahe – jak żałosny
płacz kochanków o świcie w małym, brudnym
hotelu.
Prawdziwa sztuka to nie życiowe rozterki,
lecz fakty historii. Sztuka nie może być
fałszywa, zakłamana, ale bezkompromisowa
etycznie.
Uczniowie pracują w grupach
z poleceniami dotyczącymi tekstów.
„Apollo i Marsjasz”
1. Do jakich wydarzeń odwołuje nas tekst? 1. Wiersz odwołuje nas do mitu o Apollinie
2. Scharakteryzuj bohaterów lirycznych,
i Marsjasza. Apollo był bogiem wyroczni
przedstaw ich zachowanie (np. w
i wróżb, patronem wieszczów, śpiewaków
formie tabelki).
i poetów. Sam mistrzowsko grał na cytrze.
3. Do jakiej poetyki odwołuje czytelnika
Stanął z nim w szranki niejaki Marsjasz,
fragment dotyczący śmierci Marsjasza? który był znakomitym fletnistą. Apollo
4. Jak nazywać postawę Apollona?
zwyciężył a pokonanego przeciwnika
5. Jaką funkcję w tekście pełni przyroda?
żywcem obdarł z skóry.
6. Jak rozumiesz pojęcie „sztuki
Utwór dotyczy pojedynku, ale nie tego,
konkretnej”?
o którym mówi mit. Właściwy pojedynek
odbył się później:
„(…)pod wieczór
gdy jak już wiemy
sędziowie
przyznali zwycięstwo bogu”.
2.
APOLLO
MARSJASZ
- rozpacza,
- prawdziwy artysta,
- wrażliwy, delikatny, ma
nerwy „z tworzyw
sztucznych”,
- czuje niesmak, odrazę,
wstręt wobec
pokonanego,
- wstrząsa nim dreszcz
obrzydzenia,
- słaby psychicznie,
nieodporny na cudze
cierpienie,
- udaje obojętności,
- czyści swój instrument,
- odwraca głowę,
- czuje się zwycięzcą
- głośno wyraża swój
ból, krzyczy, wyje,
- czuje się pokonany,
- w krzyku wyraża
nieprzebrane bogactwo
swojego ciała
- cierpienie foniczne
podkreśla samogłoska
A.
3. Fragment dotyczący śmierci Marsjasza
odwołuje czytelnika do poetyki turpizmu:
„łyse góry wątroby
pokarmów białe wąwozy
szumiące lasy płuc
słodkie pagórki mięsni
stawy żółć krew i dreszcze
zimowy wiatr kości
nad solą pamięci”.
Fragment ten to anatomiczny opis wnętrza
człowieka.
4. Apollo jest estetą-zachwyca go to, co
piękne, efektowne, gardzi brzydotą.
5. Przyroda uczestniczy w cierpieniu
Marsjasza, opowiada się po jego stronie
(skamieniały słowik, siwe drzewo).
6. „Sztuka konkretna” to taka, która potrafi
oddać ból, cierpienie, całą skalę ludzkich
odczuć i przeżyć - nie tylko skupiać się na
pięknie. Musi łączyć estetykę z etyką.
Nike która się waha
1. Jakie płaszczyzny zestawia w utworze
Zbigniew Herbert?
2. Scharakteryzuj bohaterów lirycznych.
3. W jakim celu zrywa poeta z
tradycyjnym wizerunkiem Nike?
4. Jakie jest przesłanie utworu?
1. Herbert zestawia w utworze dwie
płaszczyzny czasowe - antyk oraz
współczesność - obraz polskiego września
1939 roku:
„długa koleina wojennego wozu”,
„szara droga w szarym krajobrazie
skał i rzadkich krzaków jałowca”.
2.
NIKE
MŁODY
ZOŁNIERZ
- mitologiczna bogini
zwycięstwa, odważna,
bohaterska,
- w wierszu kieruje się
uczuciem,
- waha się,
- chce zerwać z formą
narzuconą jej przez
tradycję,
- pragnie powstrzymać
młodzieńca przed walką,
gdyż wie że on zginie,
- jest ludzką, wzruszona,
- wstydzi się swej
słabości,
- chłopiec idący walczyć
za ojczyznę,
- nieświadomy swego
losu,
- nie zaznał on miłości,
- odważny,
3. Poeta stara się nadać bogini cechy ludzkiej,
„najpiękniejsza jest Nike w momencie
kiedy się waha”. Najpiękniejsza, bo żywa,
czująca, kobieca.
4. Herbert zastanawia się nad sensem walki,
sensem ponoszenia ofiar za ojczyznę,
bohaterstwa:
„(…)jutro o świcie
muszą znaleźć tego chłopca
z otwartą piersią
zamkniętymi oczyma i cierpkim obolem
ojczyzny pod drętwym językiem”.


Uczniowie rozwiązują krzyżówkę.
Na zakończenie naszych zajęć
rozwiążecie krzyżówkę, którą dla
Was przygotowałam. Jest to forma
utrwalenia zdobytych wiadomości
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1. Przedstawicielami tego pokolenia byli, m. in. Gajcy, Baczyński.
2. Bohater dramatu Szekspira.
3. Najpierw Dworski później Zwierzęcy.
4. Epoka odkryć.
5. „Tren………..” Z. Herberta.
6. Tytuł wiersza T. Rożewicza, będącego swoistego rodzaju wyznaniem.
7. Kochanowskiego wyraz rozpaczy po stracie córki.
8. Powieść A. Szczypiorskiego o holocauście.
9. Środek stylistyczny, przenośnia.
CELE LEKCJI:
1. Poziomy wiadomości:
a. zapamiętanie wiadomości: uczeń potrafi wymienić charakterystyczne cechy
poezji Z. Herberta;
b. zrozumienie wiadomości: uczeń potrafi wyjaśnić znaczenie pojęć: reinterpretacja,
aluzja literacka, topos, klasycyzm;
2. Poziomy umiejętności:
c. stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych: uczeń potrafi porównać teksty
literackie, scharakteryzować bohaterów, określać płaszczyzny czasowe w utworze;
d. stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych: uczeń potrafi zanalizować
tekst literacki, ocenić postawy bohaterów, sformułować przesłanie;
3. Postawy i przekonania: uczeń posiada świadomość bogactwa kultury duchowej narodu,
jest przekonany o potrzebie kontaktu z dziełem literackim.