Podejmowanie decyzji Problem decyzyjny - E-SGH

advertisement
Podejmowanie decyzji
Problem decyzyjny
Jest to odchylenie stanu
istniejącego od stanu pożądanego.
Rozwiązanie problemu
decyzyjnego polega na
odpowiedzeniu na pytanie: jak
należy postąpić, by zniwelować
różnicę między między stanem
istniejącym a stanem pożądanym
1
Problem decyzyjny
Stan pożądany
problem
Stan istniejący
Podejmowanie decyzji
Jest to akt świadomego
wyboru jednego z
rozpoznanych i dostępnych
wariantów czegoś co jest
przedmiotem wyboru.
2
Rozpoznanie wariantów
• Należy przewidzieć skutki realizacji
każdego z nich.
• Należy określić
prawdopodobieństwo zaistnienia
tych skutków.
• Należy przewidzieć stopień
pożądania tych skutków.
Dostępność wariantów
Oznacza ona, że mogą
być rozpatrywane tylko,
te warianty, które są
dostępne w danej
sytuacji.
3
Fazy procesu decyzyjnego
• Faza rozpoznania.
• Faza projektowania.
• Faza wyboru.
Faza rozpoznania.
Jaki jest problem decyzyjny?
Należy uzyskać następujące informacje:
• Gdzie powstał problem?
• Kiedy powstał problem decyzyjny?
• Na czym polega niezgodność między stanem
istniejącym a stanem pożądanym?
• Jakie były przyczyny powstania problemu
decyzyjnego?
• Czy to jest problem powtarzalny czy
incydentalny?
• Jakie są ograniczenia w rozwiązaniu problemu
decyzyjnego?
• Kto powinien odpowiadać za rozwiązanie
problemu?
4
Faza projektowania
Jakie są możliwe warianty rozwiązania
problemu decyzyjnego?
Ustalenie kryteriów oceny rozwiązań.
Kryteria oceny:
• ekonomiczność,
• łatwość realizacji,
• legalność,
• ograniczone ryzyko,
• szybkość,
• funkcjonalność.
Ocena poszczególnych rozwiązań.
Faza wyboru.
Jaki wariant rozwiązania problemu decyzyjnego
jest najlepszy ?
Etap I. Porównanie rozwiązań między sobą.
Etap II. Ostateczny wybór.
Etap III. Akceptacja wyboru.
5
Reguły decyzyjne
•
•
•
•
•
•
•
Reguła dominacji.
Reguła koniunkcji.
Reguła dysjunkcyjna.
Reguła leksykograficzna.
Reguła eliminacji.
Reguła maksymalizacji.
Reguła sumowania użyteczności.
Reguła dominacji
Polega na znalezieniu takiego
wariantu, który jest lepszy od
pozostałych pod względem
przynajmniej jednego kryterium, a
nie gorszy pod względem
pozostałych.
6
Reguła koniunkcji
Polega na wyborze
rozwiązania, które spełnia
minimalne wymagania
decydenta.
Reguła dysjunkcyjna
Polega na tym, że decydent
wybiera wariant, w którym
przynajmniej jedna spośród
ocenianych przez niego cech
osiągnęła lub przekroczyła
próg krytyczny.
7
Reguła
leksykograficzna
Polega na tym, że decydent
najpierw porządkuje kryteria
według ich ważności, następnie
wybiera ten wariant, który jest
lepszy z punktu widzenia
najważniejszego dla niego
kryterium.
Reguła eliminacji
Polega na tym, że decydent
odrzuca wszystkie te warianty,
które na skalach ocen dla
określonych cech nie osiągnęły
progu krytycznego.
8
Reguła maksymalizacji
Polega na szukaniu wariantu
lepszego od pozostałych pod
względem liczby kryteriów,
które spełnia w lepszym
stopniu.
Reguła sumowania
użyteczności
Polega na wyborze
rozwiązania najlepszego
pod względem sumy
ważonych wartości
kryteriów.
9
Technika porównań
binarnych
Służy do ustalania wag
kryteriów.
Polega ona na porównywaniu
znaczenia kryteriów w parach i
wyprowadzaniu z tych
porównań wag kryteriów.
Procedura techniki
porównań binarnych.
• Etap I: Sporządzanie tabeli
porównawczej.
• Etap II: Dokonywanie porównań w
parach kryteriów i zaznaczanie wyników
porównań w tabeli.
• Etap III: Określenie sumarycznych
wyników oceny dla poszczególnych
kryteriów.
• Etap IV: Przetworzenie ocen
sumarycznych na wagi kryteriów.
10
Technika oceny punktowej
ważonej
Służy ona do oceny
poszczególnych wariantów
rozwiązań z punktu widzenia
wcześniej ustalonych
kryteriów.
Technika ta uwzględnia wagi
kryteriów.
Technika oceny punktowej
ważonej
Procedura:
• Etap I: Określenie listy kryteriów.
• Etap II: Określenie wagi poszczególnych kryteriów.
• Etap III: Określenie skali ocen.
• Etap IV: Dokonanie oceny punktowej wg.
poszczególnych kryteriów.
• Etap V: Obliczenie ocen punktowych ważonych dla
poszczególnych kryteriów,
• Etap VI: Formułowanie oceny syntetycznej w
postaci sumy ocen punktowych ważonych
wszystkich kryteriów.
11
Racjonalność w sensie
metodologicznym
podejmowania decyzji
To taki wybór działania, który
dokonany został w dobrej wierze,
na podstawie dostępnych dla
decydującego informacji i zgodnie
z zasadami podejmowania decyzji.
Racjonalność w sensie
rzeczowym podejmowania
decyzji
Polega na wyborze takiego
wariantu, którego realizacja
doprowadza do osiągnięcia
zamierzonego celu.
Decyzja przeistoczona w działanie
jest zgodna z rzeczywistością,
zgodna z prawami nią rządzącymi
a także warunkami działania.
12
Bariery racjonalności
podejmowania decyzji
•
•
•
•
•
•
•
Bariera informacyjna.
Bariera zasobowa.
Bariera kompetencyjna.
Bariera społeczna.
Bariera organizacyjna.
Bariera biurokratyczna.
Bariera konkurencyjna.
Sposoby podnoszenia
racjonalności decyzji.
• Podnoszenie kompetencji decydentów.
• Podejmowanie decyzji w oparciu o
naukowe metody.
• Uspołecznianie procesu decyzyjnego.
• Utechnicznianie procesu decyzyjnego.
• Upraszczanie struktur organizacyjnych.
• Posługiwanie się technikami
organizatorskimi.
13
Sposoby podejmowania
decyzji.
• Decyzje jednoosobowe.
• Decyzje grupowe.
Zalety decyzji
jednoosobowych
• Duża szybkość podejmowania
decyzji.
• Jednoznaczna odpowiedzialność
osoby podejmującej decyzję.
14
Wady podejmowania
decyzji jednoosobowych.
• Podejmowanie decyzji o
ograniczoną ilość informacji.
• Rozważanie małej liczby
wariantów rozwiązania danego
problemu.
• Nieakceptowanie decyzji przez
podwładnych.
Zalety podejmowania
decyzji grupowych.
• Posiadanie dużej ilości informacji.
• Dobre rozpoznanie problemu
decyzyjnego.
• Wygenerowanie większej liczby
wariantów rozwiązań problemu
decyzyjnego.
• Wybór dobrego rozwiązania.
• Duży stopień akceptacji wybranego
wariantu.
15
Wady podejmowania
decyzji grupowych.
•
•
•
•
•
•
Wysoka czasochłonność.
Wysokie nakłady.
Wypracowywanie kompromisów.
Przyjęcie strategii dyrektora.
Przyjęcie strategii zwykłej większości.
Wystąpienie zjawiska myślenia
grupowego.
• Wystąpienie zjawiska przesunięcia
ryzyka w grupie.
Zjawisko myślenia
grupowego.
Powstaje ono w sytuacji, gdy dążenie
grupy do porozumienia i jedności
przeważa nad dążeniem do wybrania
najlepszego rozwiązania.
Pod wpływem takiego myślenia grupa
może podjąć decyzję, która ma na celu
uniknięcie sytuacji konfliktowej.
16
Symptomy myślenia
grupowego:
• Bezwarunkowa wiara w moralność
grupy.
• Racjonalizacja.
• Autocenzura.
• Cenzura grupy.
• Stróże prawomyślności.
• Iluzja jednomyślności.
Działania nie dopuszczające do
powstania zjawiska myślenia
grupowego.
• Zachęcanie członków grupy do wypowiadania
ich krytycznego stanowiska dot.
rozwiązywanego problemu.
• Nie narzucanie swojego stanowiska członkom
grupy - wypowiadanie się na końcu.
• Przydzielenie jednemu z członków roli „
advocatus diaboli ”.
• Organizowanie spotkań ostatniej szansy.
• Podział grupy na podgrupy.
17
Zjawisko przesunięcia
ryzyka w grupie.
Grupa podejmuje bardziej
ryzykowne decyzje niż
podjęłyby poszczególne
osoby wchodzące w skład
grupy.
Przyczyny występowania
zjawiska przesunięcia ryzyka w
grupie
• Odpowiedzialność za podjętą decyzję
ponoszona jest przez całą grupę.
• Grupa dysponuje większą ilością
informacji, co zmniejsza jej niepewność.
• Menedżerowie są bardziej skłonni do
ryzyka.
• Obecność innych członków grupy
zmusza do głosowania za ryzykowną
decyzją.
18
Informacja
Zbiór danych, które są
potrzebne kierownikowi i
pracownikom do
podejmowania decyzji i
kontroli w zakresie
działania przedsiębiorstwa.
Cechy dobrej informacji
•
•
•
•
•
•
Aktualność,
dokładność,
jednoznaczność,
ciągłość,
wiarygodność,
szybkość.
19
Funkcje informacji
• Umożliwienie realizacji strategii,
• umożliwienie komunikowania się
pracowników i kierownictwa,
• wzbogacanie wiedzy
przedsiębiorstwa i indywidualnej,
• nawiązywanie więzi z otoczeniem.
Informacja
•
•
•
•
Informacja w przedsiębiorstwie
powinna umożliwić:
właściwą ocenę sytuacji, w jakiej
przedsiębiorstwo się znajduje,
właściwą ocenę sytuacji w przyszłości,
poprawną ocenę wpływu
wewnętrznych i zewnętrznych
czynników na działanie
przedsiębiorstwa,
podejmowanie racjonalnych decyzji.
20
Źródła informacji w
przedsiębiorstwie
•
•
•
•
Sprawozdawczość finansowa,
sprawozdawczość rzeczowa,
dokumenty planistyczne,
protokoły kontroli, narad,
konferencji,
• wyniki dotychczasowych analiz,
• inne.
Zewnętrzne źródła
informacji
•
•
•
•
•
•
•
•
Firmy doradcze,
wywiadownie gospodarcze,
firmy badań rynkowych,
agencje informacyjne,
instytucje naukowo - badawcze,
banki,
urzędy statystyczne,
zrzeszenia branżowe,
21
Zewnętrzne źródła
informacji - cd.
•
•
•
•
•
•
rząd i jego agendy,
instytucje międzynarodowe,
środki masowego przekazu,
dostawcy,
odbiorcy,
konkurenci.
System informacji w
przedsiębiorstwie
Zbiór informacji niezbędnych do
podejmowania powtarzalnych
decyzji.
22
Potrzeby informacyjne
Potrzeby informacyjne dotyczą:
• portfela działalności przedsiębiorstwa,
• funkcji przedsiębiorstwa.
Portfel działalności
przedsiębiorstwa
Jest to zakres działalności
przedsiębiorstwa wyznaczony przez trzy
parametry:
• sektory, w których przedsiębiorstwo
działa,
• rynki geograficzne, na których jest
obecne,
• segmenty klientów, które obsługuje.
23
Informacje z obszaru natężenie
walki konkurencyjnej
• Obecna wielkość sektora,
• przyszła wielkość sektora i spodziewana
dynamika sprzedaży,
• faza w cyklu życia sektora,
• rozwój sektora na tle rynków europejskich i
światowych,
• obecna i przewidywana rentowność sektora,
• liczba konkurentów, ich udziały rynkowe,
dynamika udziałów,
• strategie realizowane przez konkurentów,
• wielkość potencjalnej szarej strefy,
• wpływ na środowisko naturalne.
Informacje z obszaru
zagrożenie nowymi wejściami
do sektora
• Wysokość barier wejścia,
• okres zwrotu zaangażowanego kapitału,
• możliwość zwalczania nowych
producentów przez dotychczasowych
uczestników sektora,
• potencjalni inwestorzy w sektor,
• działania aktualnych uczestników
sektora, mogących stać się furtką dla
jeszcze nieobecnych.
24
Informacje dotyczące
aktualnych i nowych
substytutów
• Jakie istnieją obecne substytuty danego
sektora?,
• w jakim stopniu obecne substytutu
zmniejszają przychody sektora ( poziom
cen, użyteczność, dostępność)?,
• jakie są zmiany technologiczne, które
mogą być przyczyną pojawienia się
nowych substytutów?,
• jak zmieniają się preferencje klientów w
stosunku do produktów sektora i do
substytutów?
Informacje dotyczące siły
przetargowej dostawców
• Rodzaje zasobów niezbędnych do
działalności w danym sektorze,
• dostępność podstawowych zasobów,
• struktura rynku oferentów zasobów i
panującej tam konkurencji,
• możliwość podjęcia przez dostawców
produkcji wyrobów finalnych,
• wpływ dostawców na koszty i jakość
produktów finalnych,
• koszty zmiany dostawców,
• współpraca dostawców z konkurentami.
25
Informacje dotyczące siły
przetargowej odbiorców
• Udział poszczególnych kanałów
dystrybucji w sprzedaży
produktów sektora,
• struktura rynków nabywców i
panująca tam konkurencja,
• podstawowe segmenty klientów,
• elastyczność cenowa popytu,
• lojalność klientu.
Funkcje przedsiębiorstwa
•
•
•
•
Badanie i rozwój,
Zaopatrzenie,
Produkcja,
Marketing, sprzedaż i usługi
posprzedażne,
• Planowanie i organizacja działalności,
• Finanse,
• Zasoby ludzkie.
26
Badanie i rozwój
• Rozwój technologii,
• rozwój produktu.
Informacje dotyczące
rozwoju technologii
• Informacje dot. technologii,
• informacje pozwalające określić cykl życia
technologii,
• informacje dot. stopnia wykorzystania
technologii kluczowej i eksperymentalnej,
• informacje dotyczące różnic w
technologiach stosowanych przez
konkurentów,
• informacje dotyczące możliwości oraz
kosztów pozyskania nowej technologii lub
unowocześnienia technologii istniejącej.
27
Informacje dotyczące
rozwoju produktu
• Informacje dotyczące fazy cyklu życia
produktu,
• informacje dające możliwość
scharakteryzowania produkcji
przedsiębiorstw konkurencyjnych,
• informacje dotyczące badań nad nowym
produktem,
• informacje dotyczące jakości
produktów,
• informacje na temat oczekiwań
klientów produktu.
Zaopatrzenie
• Stosunek do konkretnych
dostawców,
• technologia dostaw.
28
Informacje dotyczące
zaopatrzenia
• Informacje dotyczące potencjalnych
dostawców,
• informacje dotyczące dostawców w
przedsiębiorstwach konkurencyjnych,
• wielkość zapasów buforowych w
przedsiębiorstwie,
• cykl obrotu zapasami w
przedsiębiorstwie,
• możliwość magazynowania wyrobów
dostawców.
Produkcja
• Wyposażenie produkcyjne,
• organizacja produkcji.
29
Informacje dotyczące
produkcji
• Wielkość sprzedaży w poprzednich
latach,
• zapas magazynowy poszczególnych
wyrobów,
• wielkość zamówień zakontraktowanych
i potencjalnych,
• możliwość produkcyjna parku
maszynowego.
Marketing, sprzedaż i
usługi posprzedażne.
• Zarządzanie sprzedażą,
• strategia cenowa,
• dystrybucja,
• promocja,
• usługi posprzedażne.
30
Informacje dotyczące
marketingu, sprzedaży i usług
posprzedażnych
•
•
•
•
•
Koszty produkcji,
koszty przedsiębiorstw konkurencyjnych,
występowanie efektu skali,
występowanie efektu specjalizacji,
możliwość obniżenia poszczególnych grup
kosztów,
• stopień zaspokojenia potrzeb klienta,
• możliwość obniżenia kosztów użytkowania
wyrobów,
• możliwość podwyższenia wartości
użytkowej wyrobu,
Informacje dotyczące
marketingu, sprzedaży i usług
posprzedażnych –cd.
• ceny wyrobów konkurentów,
• wysokość cen akceptowanych przez
nabywców,
• charakterystyka odbiorców,
• kanały dystrybucji wykorzystywane
przez konkurentów,
• możliwość reklamy i prowadzenia
promocji,
• koszty stosowania instrumentów
marketingowych.
31
Informacje dotyczące
planowania i organizacji
działalności
• Możliwości restrukturyzacji
przedsiębiorstwa,
• możliwości inwestycji w istniejącą bazę,
• możliwości tworzenia nowej bazy,
• współpraca z innymi
przedsiębiorstwami,
• przepływ informacji,
• standardy w przedsiębiorstwie,
• kultura organizacyjna.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Informacje dotyczące
finansów
Płynność finansowa,
stopień zadłużenia przedsiębiorstwa,
rentowność przedsiębiorstwa,
relacja między strukturą majątku a
kapitału,
przeciętny cykl obrotu,
ściąganie należności,
regulowanie zobowiązań,
próg rentowności,
efektywność działań inwestycyjnych,
zewnętrzne źródła finansowania.
32
Zasoby ludzkie
•
•
•
•
•
•
Planowanie kadr,
dobór kadr,
doskonalenie kadr,
motywowanie pracowników,
ocenianie pracowników,
rotacja pracowników.
Informacje dotyczące
zasobów ludzkich
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kwalifikacje pracowników,
wykorzystanie kwalifikacji,
poziom motywacji pracowników,
rotacja pracowników,
wydajność pracowników,
aktualne i przyszłe potrzeby kadrowe,
potrzeby szkoleniowe,
zasady wynagradzania i wysokość wynagrodzeń,
warunki pracy,
atmosfera pracy,
koszty zatrudnienia,
działalność związków zawodowych.
33
SIP zapewnia:
• Pełną integrację i scalenie wcześniej
istniejących w przedsiębiorstwie baz
danych,
• dostosowanie posiadanych informacji
do potrzeb,
• ciągłą aktualizację posiadanych zbiorów
informacji,
• pozyskiwanie informacji z różnych
źródeł,
SIP zapewnia:
• wychwytywanie słabych sygnałów z
otoczenia i przetwarzanie ich w mocne,
• dostarczanie informacji w formie
nadającej się do bezpośredniego
wykorzystania przez decydenta i w
najdogodniejszym dla niego czasie do
podjęcia decyzji,
• dostarczanie informacji kompleksowych
i aktualnych,
• dostarczanie informacji
prospektywnych.
34
Wiedza
Wiedza to ten zasób przedsiębiorstwa,
który pozwala na mądre prowadzenie
biznesu.
Wiedza = informacje x doświadczenie x
kontekst
Wiedza stanowi połączenie
doświadczenia, informacji
wygenerowanych w konkretnym celu,
określonej sytuacji, tworząc zarazem
ramy dla zdobycia nowego
doświadczenia.
Wiedza
Wiedzę dzielimy na wiedzę:
• zimną – informacje zapisane w
książkach i dokumentach,
• gorąca - umiejętności ludzi nabyte
przez wykształcenie, doświadczenie
życiowe i zawodowe, wsparte
motywacją do rozwiązywania
konkretnego problemu.
35
Wiedza
• Bazowa.
• Kluczowa.
• Innowacyjna.
Zarządzanie wiedzą w
przedsiębiorstwie
• Nabywanie wiedzy – polega na
powiększaniu kapitału intelektualnego
przedsiębiorstwa poprzez doskonalenie
i rozwijanie posiadanych zasobów
kadrowych bądź przez kupowanie
wiedzy na zewnątrz.
• Dzielenie się wiedzą - polega na
upowszechnianiu wiedzy w ramach
organizacji.
• Wykorzystywanie wiedzy w procesie
podejmowania decyzji
36
Warunki konieczne dla sprawnego
zarządzania wiedzą w
przedsiębiorstwie.
• Odpowiednio ukształtowania kultura
organizacyjna.
• Korzystny klimat w przedsiębiorstwie.
• Umiarkowany poziom rywalizacji.
• Odpowiednia motywacja pracowników.
• Efektywna komunikacja.
• Relacje w przedsiębiorstwie oparte na
zaufaniu.
• Inwestowanie w pracowników.
Kapitał intelektualny
przedsiębiorstwa
Kapitał intelektualny jest systemem
korzeniowym przedsiębiorstwa.
Jest pomiarem ukrytych dynamicznych
czynników, które leżą u podstaw
widocznego przedsiębiorstwa.
Stanowi różnicę między wartością
rynkową przedsiębiorstwa, a wartością
księgową, tworząc aktywa niefinansowe
przedsiębiorstwa ( niewidzialne).
37
Kapitał intelektualny - to
„ukryte” aktywa
przedsiębiorstwa
Kapitał
intelektualny
Kapitał
Kapitał
Kapitał
ludzki
organizacyjny
rynkowy
38
Download