Grawitacja Zad. 1 Ile musiałby wynosić okres obrotu kuli ziemskiej wokół własnej osi, aby siła odśrodkowa bezwładności zrównoważyła na równiku siłę grawitacyjną? Dane są promień Ziemi i przyspieszenie grawitacyjne. Zad. 2 Przenosząc ciało o masie 10 kg z punktu A o potencjale równym J VA = −10 kg do punktu B wykonaliśmy pracę W=40 J. Oblicz potencjał pola grawitacyjnego w punkcie B pola. Zad. 3 Wokół Ziemi poruszają się dwa satelity: jeden z nich w odległości r1 od środka Ziemi, drugi w odległości r2 > r1 . Który z nich ma większą szybkość liniową i kątową? Zad. 4 Oblicz czas obiegu satelity poruszającego się na wysokości h=500 km nad powierzchnią Ziemi. Zad. 5 W jakiej odległości od środka Ziemi musi znajdować się satelita stacjonarny? Okres obrotu Ziemi wokół własnej osi T= 23 godziny 56 minut. Zad. 6 Oblicz wartość drugiej prędkości kosmicznej na Księżycu pamiętając, że jego promień wynosi 1740 km, a przyspieszenie grawitacyjne gk = 16 g. Zad. 7 Pocisk o masie 1 kg został wystrzelony z powierzchni Ziemi pionowo do góry z prędkością o wartości równej drugiej prędkości kosmicznej vII . Przyjmujemy, że wartość przyspieszenia ziemskiego wynosi 9, 81 sm2 , promień Ziemi R= 6370 km. a) Na jakiej wysokości h nad Ziemią będzie znajdował się punkt A, w którym prędkość pocisku będzie co do wartości równa pierwszej prędkości kosmicznej wyznaczonej dla odległości równej promieniowi Ziemi R. b) Oblicz wartość energii kinetycznej pocisku w p-cie A. c) W jakiej odległości h1 do powierzchni Ziemi pocisk miał energię kinetyczną o 1/4 mniejszą od początkowej wartości. d) Oblicz wartość siły grawitacji działającej na ciało o masie 1 kg umieszczone w odległości h1 od powierzchni Ziemi. e) Znajdź odległość r < R od środka Ziemi takiego punktu B, w którym wektor siły grawitacji będzie taki sam jak w punkcie odległym o h1 od powierzchni Ziemi. 1 f) W jakim czasie ciało puszczone swobodnie z p-tu znajdującego się w odległości h1 od powierzchni Ziemi przebędzie drogę długości 1m? Zakładamy, że na tym odcinku nie ma zmiany przyspieszenia. Zad. 8 Ciało o masie 1 kg zostało wyrzucone z pow. Ziemi pionowo do góry z prędkością o wartości 1 km . s a) Oblicz wartość siły grawitacji F działającej an ciało w najwyższym p-cie A toru jego ruchu, czyli w odległości rA od środka Ziemi. b) Oblicz wartość pracy W, jaką wykona siła grawitacji F, przemieszczając ciało z p-tu A do środka Ziemi. c) Podaj zależność siły grawitacji od odległości od środka Ziemi i przestaw wykres siły grawitacji działającej na ciało dla odległości r ∈ (0, ra ). d) Podaj wartość prędkości v1 , którą należałoby nadać ciału aby poruszało się po orbicie o promieniu rA . e) Zapisz wzory na obliczanie energii kinetycznej, potencjalnej i całkowitej w zależności od odległości od środka Ziemi satelity o znanej masie poruszającego się po orbicie. Przedstaw zależności wszystkich energii od odległości r w jednym układzie. Zad. 9 Ciało o masie 100 kg porusza się po orbicie na wysokości 160 km nad powierzchnią Ziemi. Niech wartość przyspieszenia ziemskiego wynosi 9, 81 sm2 , promień Ziemi R= 6370 km. a) Oblicz wartość prędkości vI ciała. b) Jaką pracę W należałoby wykonać, aby przenieść ciało z orbity znajdującej się na wysokości h nad powierzchnią Ziemi na orbitę znajdującą się na wysokości h1 = 300km od powierzchni? c) Podaj zależność okresu T1 obiegu satelity na orbicie bliższej i okresu T2 2 obiegu satelity na orbicie dalszej. d) Jaką pracę W1 należałoby wykonać nad ciałem poruszającym się po orbicie w odległości h od powierzchni Ziemi, aby opuściło ono pole grawitacyjne Ziemi? Zad. 10 W p-tach K i L oddalonych od siebie o 2r znajdują się punktowe masy mK = m i mL = 10m. a) Wyznacz, korzystając z rysunku, natężenie pola grawitacyjnego w ptach A, B, C. b) Na prostej przechodzącej przez środki ciał znajduje się punkt X, w którym natężenie pola grawitacyjnego pochodzącego od obu mas jest równe zero. Wyznacz jego położenie. c) W którym miejscu na tej prostej należy umieścić masę punktową mY = 2m, aby ciało mK pozostało w spoczynku? d) Zakładamy, że ciała o masach mK i mL zaczęły się poruszać pod wpływem działania sił wzajemnego oddziaływania grawitacyjnego. Wyznacz stosunek ich przyspieszeń w chwili, gdy zaczynają się poruszać. kg Zad. 11 W ołowianej kuli o gęstości ρ = 11, 3 ∗ 103 m 3 i promieniu R=100 cm jest zrobione kuliste wydrążenie o promieniu rw = 50cm. a) Powierzchnia wydrążenia jest styczna do powierzchni kuli - rys.1. W p-cie A który znajduje się w odległości d=150 cm od środka ołowianej kuli umieszczono kulkę o masie m=100 g. Środki ołowianej kuli, wydrążenia i kulki o masie m leżą na jednej prostej. Jaką siłą F ołowiana kula przyciąga tą o masie m? b) Środek kulistego wydrążenia pokrywa się ze środkiem kuli - rys.2. Wyznacz, a następnie narysuj wykres zależności wartości natężenia pola grawitacyjnego γ kuli z wydrążeniem do odległości r od jej środka. 3 Zad. 12 Wszystkie ciała na Ziemi poruszają się po orbitach kołowych związane jest to z jej ruchem obrotowym. a) W kierunku południka ziemskiego wystrzelono poziomo pocisk. Wystrzał nastąpił na szerokości geograficznej północnej φ = 55◦ z lufy skierowanej na południe. Wartość prędkości wynosiła 800 ms . W którą stronę odchyli się tor pocisku do kierunku południka? W jakiej odległości ∆s od południka znajduje się pocisk po 1 s lotu? b) Jaki musiałby być okres T1 obrotu Ziemi wokół własnej osi, aby na równiku przyspieszenie Ziemskie było równe zeru? R=6378 km. c) Stosunek ciężaru ciała umieszczonego na równiku pewnej planety do ciękg żaru tego ciała na biegunie wynosi 12 . Gęstość planety wynosi ρ = 3 ∗ 103 m 3. Wyznacz okres obrotu planety dookoła własnej osi. Promienie równikowy i biegunowy są sobie równe. Zad. 13 Weźmy niewielką metalową kulkę. Zawieśmy ją na nieważkiej nici - otrzymamy wahadło matematyczne. Przyjmijmy, że mamy wahadło o długości l1 = 0, 95m i wykonujemy nim 5 pomiarów, a potem skracamy jego długość o 0,20 m i ponownie wykonujemy 5 pomiarów. Dokładność długości nici wynosi 0,01 m. Wyniki zawarte są w tabeli: 4 a) Uzupełnij poprawnie tabelę. b) Oblicz wartości średnie okresów dla obu długości nici i ich błędy. c) Zapisz równanie, za pomocą którego można wyznaczyć wartość przyspieszenia ziemskiego g i za jego pomocą policz wartości przyspieszenia dla obu wahadeł. d) Spróbuj policzyć błąd bezwzględny policzonej wielkości i wyraź go w procentach. Rzut ukośny Zad. 1 W odległości d=10 m stoją naprzeciw siebie 2 domy. Z okna jednego znajdującego się na wysokości 30 m została wyrzucona w kierunku poziomym piłeczka. 5 Ruch piłeczki opisuje układ równań: y(t) = 30 − 5t2 , x(t) = 5t. (0.1) Piłeczka wpadła przez okno w drugim domu na pewnej wysokości nad ziemią. a) Jakim ruchem porusza się piłeczka? Jakie wielkości go charakteryzują? b) Wyznacz równanie toru ruchu piłeczki i dokończ rysunek. c) Na jakiej wysokości nad ziemią znajduje się okno, przez które wpadła piłeczka? d) Wyznacz prędkość piłeczki (wektor) i oblicz jej wartość w momencie wpadania przez okno do drugiego domu. Zad. 2 Dwa ciała rzucono jednocześnie z tego samego miejsca z jednakową prędkością początkową v0 = 25 ms . Ciało A rzucono do góry pod kątem 30◦ do poziomu, natomiast ciało B rzucono do dołu pod kątem 30◦ do poziomu. Jaka będzie różnica wysokości między ciałami po upływie 2 s? Zad. 3 Chłopiec kopnął piłkę pod kątem 45◦ do poziomu z prędkością początkową v0 = 10 ms ; piłka uderzyła w ścianę znajdującą się w odległości 3 m od chłopca. Na jakiej wysokości i z jaką prędkością uderzyła piłka w ścianę? Zad. 4 Z wysokosci 3,94 m rzucono w dół pod kątem 60◦ do poziomu piłkę z prędkością początkową v0 = 5 ms . Znajdź odległość między dwoma kolejnymi miejscami, w których odbiła się piłka, jeżeli jej odbicia były całkowicie pozbawione strat energii. 6