Władza wykonawcza w Polsce
advertisement
Władza wykonawcza w Polsce • PREZYDENT RP • RADA MINISTRÓW Trójpodział władzy Władza wykonawcza Władza wykonawcza, egzekutywa – działalność polegająca na wykonywaniu zadań państwowych mających na celu realizację dobra ogółu. Egzekutywa jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa. Wprowadza ona prawa i obowiązki obywateli w życie, jeśli zgodne są one z konstytucją. Jest ona jedną z władz określonych w koncepcji podziału władz. W myśl tej zasady władza ustawodawcza, wykonawcza oraz sądownicza są od siebie zupełnie niezależne, co wyklucza w założeniu alienację władzy oraz despotyzm i autorytaryzm którejkolwiek z nich. Władza wykonawcza W Rzeczypospolitej Polskiej organami egzekutywy są Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów (wraz z Prezesem Rady Ministrów), jako organy konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej. Jednak do władzy wykonawczej zalicza się również organy administracji rządowej. Władza wykonawcza Prezydent RP - najwyższy przedstawiciel RP i gwarant ciągłości władzy państwowej wybór w drodze wyborów bezpośrednich; prawa wyborcze: czynne od ukończenia 18 lat, bierne od ukończenia 35 lat długość kadencji 5 lat, możliwość sprawowania maksymalnie 2 kadencji konstytucyjne zadania czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji, stanie na straży suwerenności państwa, stanie na straży bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium przypadki wcześniejszego zakończenia kadencji Rada Ministrów (rząd) i Prezes Rady Ministrów (premier) powołanie przez Prezydenta i uzyskanie wotum zaufania od Sejmu nieoznaczona - maksymalnie tyle czasu, ile wynosi kadencja Sejmu (premier składa dymisję rządu na pierwszym posiedzeniu nowowybranego Sejmu) zadania niezastrzeżone dla innych organów państwa (domniemanie kompetencji), prowadzenie polityki wewnętrznej i zagranicznej, ochrona interesów Skarbu Państwa, kierowanie administracją rządową złożenie Prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu, śmierć Prezydenta, zrzeczenie się urzędu przez Prezydenta, stwierdzenie nieważności wyboru Prezydenta (przez Sąd Najwyższy), uznanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu przez Zgromadzenie Narodowe uchwalenie przez Sejm (konstruktywnego) wotum nieufności, nieudzielenie przez Sejm wotum zaufania, rezygnacja Prezesa Rady Ministrów (której przyjęcia Prezydent może odmówić) Rada Ministrów wg. konstytucji Rozdział VI RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA Art. 146. 1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. 3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową. Rada Ministrów 4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności: 1) zapewnia wykonanie ustaw, 2) wydaje rozporządzenia, 3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, 4) chroni interesy Skarbu Państwa, 5) uchwala projekt budżetu państwa, 6) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu, 7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, Rada Ministrów 8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa, 9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, 10) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe, 11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej, 12) określa organizację i tryb swojej pracy. wybory parlamentarne – wyłonienie większości parlamentarnej konieczność utworzenia rządu PREZYDENT desygnuje = wyznacza RZĄD ROZPOCZYNA PRACĘ kandydat na premiera TAK = wotum zaufania przedterminowe rozwiązanie sejmu NIE T A K RZĄD ROZPOCZYNA PRACĘ kandydat na premiera przedstawia propozycje rządu podczas posiedzenia sejmu głosowanie w sejmie (wymagana większość bezwzględna) kandydat na premiera przedstawia propozycje rządu podczas posiedzenia sejmu NIE – konstruktywne wotum nieufności SCHEMAT TWORZENIA RADY MINISTRÓW głosowanie w sejmie (wymagana większość zwykła) skład rządu (Rady Ministrów) kandydat na premiera proponuje skład rządu sejm wskazuje kandydata na premiera kandydat na premiera przedstawia propozycje rządu podczas posiedzenia sejmu prezydent ponownie wyznacza kandydata na premiera NIE – wotum nieufności głosowanie w sejmie (wymagana większość bezwzględna) TAK RZĄD ROZPOCZYNA PRACĘ Tryb powoływania Rady Ministrów Zasadnicza procedura ◦ W ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, tj. wskazuje osobę (zwykle wytypowaną wcześniej przez partię polityczną mającą większość w Sejmie lub koalicję partii), która otrzymuje misję sformowania rządu. ◦ Osoba desygnowana na Prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni proponuje Prezydentowi skład Rady Ministrów. ◦ Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera przysięgę od nowo powołanej Rady Ministrów. ◦ W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w trybie, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Tryb powoływania Rady Ministrów I procedura rezerwowa ◦ W razie niepowołania Rady Ministrów w przedstawionym wyżej trybie lub nieudzielenia jej wotum zaufania przez Sejm, w ciągu 14 dni Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera od niej przysięgę. Tryb powoływania Rady Ministrów II procedura rezerwowa ◦ W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Konstytucji Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. ◦ W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. ◦ W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory. Tryb powoływania Rady Ministrów Desygnowanie - wyznaczenie kogoś na jakieś stanowisko lub do pełnienia jakiejś funkcji. Expose - przemówienie programowe przedstawiane przez przewodniczącego rządu (desygnowanego na premiera) na forum parlamentu (jednej z jego izb) Wotum zaufania – podjęta w specjalnym głosowaniu uchwała parlamentu w systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, wyrażająca zaufanie do działalności rządu, kończąca proces powoływania rządu lub aprobująca jego bieżącą działalność. Tryb powoływania Rady Ministrów Konstruktywne wotum nieufności - rodzaj wotum nieufności, zabezpieczający przed pochopnym odwołaniem rządu przez parlament i tym samym zabezpieczający przed destabilizacją systemu politycznego. W tym rozwiązaniu parlament, który wystąpił o wotum nieufności, jednocześnie zgłasza kandydata na nowego premiera. Większość zwykła – większość osiągnięta, gdy więcej osób biorących udział w głosowaniu opowiada się za wnioskiem niż przeciw. Głosy wstrzymujące nie są wliczane do wyniku. Większość bezwzględna - większość osiągnięta, gdy podczas głosowania liczba głosów za wnioskiem jest większa od sumy głosów przeciw i wstrzymujących się (aby wniosek został przyjęty, liczba osób popierających go musi stanowić więcej niż 50% wszystkich głosów). Prezes Rady Ministrów Prezes Rady Ministrów – osoba kierująca Radą Ministrów oraz zapewniająca wykonywanie polityki Rady Ministrów w ustroju politycznym Polski. Zwyczajowo nazywany jest premierem. Jest zarazem przewodniczącym Rady Ministrów oraz odrębnym naczelnym organem administracji rządowej. Prezes Rady Ministrów Kompetencje organizacyjne reprezentuje Radę Ministrów kieruje jej pracami zwołuje posiedzenia ustala porządek obrad przewodniczy posiedzeniom Kompetencje merytoryczne kieruje merytoryczną działalnością Rady Ministrów decyduje o składzie Rady Ministrów, wnioskując o powołanie ministrów do Prezydenta koordynuje i kontroluje pracę ministrów i pozostałych członków Rady zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów wydaje rozporządzenia sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym Odpowiedzialność ministrów Członkowie Rady Ministrów (również Prezes) ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za: naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania, popełnienie przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem. Odpowiedzialność konstytucyjna ma charakter indywidualny, egzekwować ją można tylko od każdego członka Rady Ministrów z osobna. Wnioskować w tej sprawie może Prezydent lub grupa 115 posłów. Wniosek kierują oni na ręce Marszałka Sejmu, który przekazuje go Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w celu zbadania zasadności. Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przekazuje sprawozdanie oraz końcowy wniosek na posiedzenie plenarne Sejmu, gdzie odbywa się głosowanie – postawienie członka Rady Ministrów w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu wymaga większości kwalifikowanej 3/5 ustawowej liczby posłów. Prezydent RP wg. konstytucji Rozdział V PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Art. 126. 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. 2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. 3. Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Kompetencje Prezydenta Kompetencje w stosunku do Rady Ministrów Kompetencje w stosunku do parlamentu powoływanie rządu zarządza wybory parlamentarne desygnowanie premiera zwołuje pierwsze posiedzenie nowego Sejmu przyjmowanie dymisji Rady Ministrów posiada inicjatywę ustawodawczą odwołanie ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności posiada prawo weta zawieszającego w stosunku do projektów ustaw zwoływanie Rady Gabinetowej (obrady Rady Ministrów pod przewodnictwem prezydenta; powoływana w sprawach szczególnej wagi) podpisuje ustawy zarządza ogłoszenie ich w Dzienniku Ustaw RP posiada prawo rozwiązania parlamentu (w sytuacjach określonych przez konstytucję) Kompetencje Prezydenta Kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej powołuje sędziów powołuje Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego powołuje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego Kompetencje w zakresie spraw zagranicznych reprezentuje państwo na arenie międzynarodowej (razem z premierem i ministrem spraw zagranicznych) ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe mianuje i odwołuje ambasadorów Polski Kompetencje Prezydenta Kompetencje w zakresie zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi kraju oraz państwowej obronności jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych za pośrednictwem ministra obrony narodowej, sprawuje w czasie pokoju zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi mianuje szefa Sztabu Generalnego oraz dowódców Sił Zbrojnych na czas wojny mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych nadaje stopnie wojskowe w razie zagrożenia państwa zarządza powszechną bądź częściową mobilizację oraz użycie sił zbrojnych do obrony kraju Kompetencje Prezydenta Pozostałe kompetencje: nadaje według uznania obywatelstwo polskie. Od decyzji odwołanie nie przysługuje nikomu (zewnętrznym osobom lub organom też) wnioskuje do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego powołuje 2 członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (bez kontrasygnaty); w przypadkach określonych w ustawie ma prawo odwołać powołanych przez siebie członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji ma prawo zlecać Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenie kontroli nadaje ordery i odznaczenia na wniosek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów nadaje tytuły naukowe profesora oraz profesora sztuki Prezydenci RP LECH WAŁĘSA ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI Prezydenci RP LECH KACZYŃSKI BRONISŁAW KOMOROWSKI Prezydenci RP Prezydent elekt Rzeczypospolitej Polskiej. ANDRZEJ DUDA W wyniku drugiej tury wyborów z 24 maja 2015 został wybrany na urząd prezydenta RP, pokonując w głosowaniu ubiegającego się o reelekcję Bronisława Komorowskiego. Andrzej Duda uzyskał 51,55% głosów ważnych (8 630 627 głosów) WYBORY PREZYDENTA RP ◦ ◦ ◦ ◦ ◦ Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz Bierne prawo wyborcze – 35 lat Kandydata zgłasza co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie (spośród 2 kandydatów) Odpowiedzialność Prezydenta Zgodnie z polską konstytucją prezydent ponosi za swoje działania odpowiedzialność konstytucyjną. Za podejmowane przez siebie decyzje może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za naruszenie konstytucji lub ustaw. Przed Trybunałem Stanu może prezydenta postawić Zgromadzenie Narodowe uchwałą 2/3 głosów ustawowej liczby członków. Prezydent ponosi także odpowiedzialność karną za popełnienie przestępstwa. Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem. Prowadzona przez niego polityka nie jest więc przedmiotem obrad obu izb. Nie może też być pozbawiony sprawowanego urzędu z politycznych przyczyn. Istnienie wymogu kontrasygnaty daje pewną możliwość Radzie Ministrów do oddziaływania na politykę prowadzoną przez prezydenta.
