Wydatki a wielkość produkcji w gospodarce

Wydatki a wielkość produkcji w gospodarce
Dwa modele wyjaśniające wzrost gospodarczy
- model klasyczny
- model Keynesowski
Różnice:
- wykorzystanie zdolności produkcyjnych
- zmienność płac i cen
Podstawowe założenia modelu klasycznego:
- zdolności produkcyjne w gospodarcze wykorzystane
są w pełni;
- panuje pełne zatrudnienie w gospodarce (gdyby było
bezrobocie to zniknęłoby ono dzięki spadkowi płac –
dążeniu do równowagi na rynku pracy);
- ceny i płace szybko dostosowują się do zmian,
przywracając równowagę pomiędzy popytem i podażą
.
1
MODEL KEYNESOWSKI
Dochodzenie do stanu równowagi w modelu keynesowskim
dokonuje się przede wszystkim dzięki zmianom w sferze
produkcji a nie poprzez dostosowania cenowe.
Założenia tego modelu można sformułować zatem
następująco:
- poziom produkcji może być mniejszy lub większy od
potencjalnego (w krótkim lub średnim okresie);
- ceny i płace nie są elastyczne (sztywność cen i płac
można przyjąć zarówno w krótkim okresie jak i w długim
okresie – bo np. płace ustalane są poprzez układy
zbiorowe ze związkami zawodowymi).
2
W modelu keynesowskim mamy do czynienia z:
- rzeczywistą (faktyczną) wielkością produkcji
- potencjalną wielkością produkcji (całkowite
wykorzystanie dostępnych w tej gospodarce zasobów
czynników produkcji
Wielkość produkcji waha się cyklicznie
(Na podstawie Milewski 1999)
3
Struktura zagregowanych wydatków
Przyjmijmy uproszczony model gospodarki składający się z
przedsiębiorstw i gospodarstw domowych (bez państwa i wymiany
międzynarodowej).
planowane zagregowane wydatki (ang. aggregate
expenditure) na dobra finalne AEpl:
- na konsumpcję Cpl
- na inwestycje Ipl
Planowane wydatki na inwestycje Ipl są w proponowanym
modelu dla uproszczenia przyjęte jako stałe (autonomiczne).
4
Funkcja konsumpcji:
C pl  KSK  Yd  Ca
Yd – dochód do dyspozycji
Cpl - planowana konsumpcja
KSK – krańcowa skłonność do konsumpcji
Ca – konsumpcja autonomiczna
(Na podstawie Czarny 2002)
Stosunek przyrostu wydatków konsumpcyjnych do przyrostu
dochodu nazywamy krańcową skłonnością do konsumpcji.
KSK 
C
Y
Konsumpcja autonomiczna, jest to wielkość konsumpcji,
która nie zależy od bieżącej wielkości produkcji i dochodu.
5
Oszczędności (S) są nie skonsumowaną częścią dochodu do
dyspozycji gospodarstw domowych.
Krańcowa skłonność do oszczędzania (KSO) mówi o tym
jaka część przyrostu dochodu przeznaczana jest na
oszczędności.
KSO 
Funkcja oszczędności:
S
Y
S pl  KSO  Yd  Ca
(Na podstawie Czarny 2002)
6
Wykres zagregowanych wydatków
(Na podstawie Czarny 2002)
Linia na Rys. a) składa się z punktów, w których wielkość
produkcji
Y
równa
jest
wielkości
planowanych
zagregowanych wydatków AEpl
7
Krzyż keynesowski i równowaga w gospodarce
zamkniętej
Krótkookresowa równowaga ekonomiczna to stan, gdy przy
danych cenach przedsiębiorstwa w gospodarce produkują tyle
dóbr, ile wszyscy chcą kupić.
(Na podstawie Czarny 2002)
AEpl – zagregowane planowane wydatki
Y – wielkość produkcji
8
W stanie równowagi planowane inwestycje równają się planowanym
oszczędnościom:
Y1  Cpl  I pl 

Spl  Y2  Cpl   I pl  Spl

Y1  Y2

gdzie:
Y1 – wartość produkcji przedsiębiorstw
Y2 – dochody właścicieli czynników produkcji
Spl – planowane oszczędności
Ipl – planowane inwestycje
Cpl – planowana konsumpcja
9
Z czego wynika nierównowaga
Nierównowaga pojawia się więc wówczas, gdy zamierzone
(planowane) wydatki na towary nie są równe wartości
wytworzonej produkcji tych towarów.
Stan nierównowagi może zostać zlikwidowany albo przez
zmiany produkcji, albo przez zmiany popytu, albo przez
kombinację zmian obu tych wielkości.
Planowane inwestycje są większe od planowanych
oszczędności:
Y1  C pl  I pl 

S pl  Y2  C pl   I pl  S pl

Y1  Y2

Planowane inwestycje są mniejsze od planowanych
oszczędności:
Y1  C pl  I pl 

< S pl
S pl  Y2  C pl   I pl 

Y1  Y2

gdzie:
Y1 – wartość produkcji przedsiębiorstw
Y2 – dochody właścicieli czynników produkcji
Spl – planowane oszczędności
Ipl – planowane inwestycje
Cpl – planowana konsumpcja
10
Kiedy w pewnym okresie przedsiębiorstwa chcą
zainwestować więcej niż chcą zaoszczędzić gospodarstwa
domowe (Ipl>Spl), produkcja w gospodarce się zwiększa. W
odwrotnej sytuacji (Ipl<Spl) dochodzi do zmniejszenia się
produkcji.
11
Inwestycje:
- Efekt popytowy inwestycji polega na tym, że inwestycje
powodują wzrost popytu na dobra inwestycyjne i
konsumpcyjne z chwilą rozpoczęcia inwestycji.
Efekt podażowy inwestycji polega na tym, że inwestycje
przyczyniają się do powiększenia możliwości kreowania
podaży dóbr poprzez rozbudowę zdolności wytwórczych
gospodarki.
Efekt mnożnika
Nazwą mnożnik M, określamy liczbę, która jest równa
stosunkowi zapewniającej utrzymanie krótkookresowej
równowagi zmiany wielkości produkcji ΔY, do będącej jej
przyczyną początkowej zmiany wydatków ΔI.
M
Y
1

I 1  KSK
Wartość mnożnika zależy od krańcowej skłonności do
konsumpcji.
Przykład:
Obliczyć o ile zwiększy się produkcja, jeśli zwiększy się
inwestycje o 6 mld zł, a krańcowa skłonność do konsumpcji
wynosi 0,8.
12
Rozbudowa modelu o wydatki rządowe
Wpływ podatków na konsumpcję:
AE pl  C pl  I pl  Gpl
Gpl – planowane wydatki państwa
NT  t  Y
t – stopa podatkowa (podatku bezpośredniego)
NT – podatki bezpośrednie netto
Y – wielkość produkcji (dochód narodowy)
C pl  KSK  (1  t )  Y  Ca
Wydatki państwa i podatki a wielkość produkcji
13
Mnożnik zrównoważonego budżetu równa się stosunkowi
przyrostu planowanych zagregowanych wydatków ΔAEpl do
wzrostu wydatków państwa ΔG.
Jest to również stosunek wzrostu produkcji ΔY, któremu do
wzrostu podatków ΔNT.
M '
AE pl
G

Y
NT
Ponieważ: KSK’ = KSK (1-t), więc M’<M
14