„…daj mi siłę, abym pogodził się z tym, czego zmienić nie mogę
advertisement
„…daj mi siłę, abym pogodził się z tym, czego zmienić nie mogę; odwagę, abym zmienił to, co zmienić mogę…” Reinhold Niebuhr PSYCHOLOGIA POZYTYWNA JAKO SPOSÓB UJAWNIANIA WŁASNYCH ZALET SPRZYJAJĄCYCH RADZENIU SOBIE ZE STRESEM mgr Agnieszka Trela Definiowanie optymizmu Powszechnie używane obecnie pojęcie „optymizmu” zostało po raz pierwszy użyte w XVII stuleciu, a na przestrzeni wieków coraz częściej i coraz dogłębniej zjawisku poświęcali się psycholodzy, według których jest to pozytywne nastawienie do życia i wszelkich zjawisk mu towarzyszących. W innym ujęciu jest to połączenie myśli oraz emocji i motywacji przy niezbędnym pozytywnym stosunku do życia i jego spodziewanych oraz nieoczekiwanych kolei. Pojęcie optymizmu Zgodnie z koncepcją optymizmu dyspozycyjnego Carvera i Scheiera, jednostka ludzka formułuje pewne oczekiwania dotyczącego zarówno skutków jego własnych działań jak i wpływu zachowań innych ludzi (i ich zbiorowości) na określone czynności. Jest to swoista dyspozycyjność człowieka do oczekiwania przede wszystkim pozytywnych efektów zachowań własnych. Przejawiając optymistyczną postawę, człowiek stara się tak zachowywać, działać, myśleć i reagować, aby w jak największym stopniu przyczyniło się to do osiągnięcia zgodnych z jego oczekiwaniami rezultatów. Samowystarczalność jednostki Pod pojęciem samowystarczalności należy rozumieć taką postawę, zgodnie z którą człowiek w każdych, czy to pomyślnych czy też niepomyślnych okolicznościach przekonany jest o możliwości wybrnięcia z najtrudniejszej nawet dla siebie sytuacji. Jest to przeświadczenie o sprawstwie i wpływie na swoje otoczenie i współkształtowanie swego losu. Samowystarczalność w życiu Osoba nauczona samowystarczalności jest w stanie opanować wiele takich czynności i procesów, których wykonywanie przez nią pozwala jej samej na życie w pełniejszym niż przy braku tych kompetencji wymiarze W szczególności jest to zauważalne u osób cierpiących na rozmaite dolegliwości zdrowotne, gdyż w im większym zakresie są oni w stanie o siebie zadbać, w tym mniejszym zakresie odczuwają negatywne wpływy swojej choroby. Budowanie samowystarczalności Konieczne jest wyrobienie poczucia wpływu na wszystkie te domeny, na których zachowanie człowieka faktycznie oddziałuje Pewność siebie i wytrwałość w realizowaniu przyjmowanych założeń są immanentnym składnikiem procesu budowania samowystarczalności Poczucie odnoszenia sukcesu Każdemu człowiekowi niezbędne jest, aby mógł przed samemu sobie uświadomić, że w jakiejś dziedzinie jest dobry/lepszy od innych. Stąd też niezbędne jest planowanie takich przedsięwzięć, które na pewno da się zrealizować i następnie konsekwentne ich wdrażanie. W ten sposób jednostka może, przechodząc od zadań łatwych i nieskomplikowanych do trudnych i coraz bardziej złożonych, sprawdzać się w działaniu, osiągając pozytywne wyniki. Rola uczuć Bardzo istotne jest prawidłowe kształtowanie uczuć, a więc dążenie w życiu jednostki do ograniczania wpływu negatywnych emocji (i przyczyn je wywołujących) na rzecz pozytywnych odczuć i wykształcaniu na tej podstawie optymistycznej postawy wobec życia. Niezbędne jest też uświadomienie sobie przyczyn pojawiających się stanów lękowych i racjonalne eliminowanie tych powodów (zdarzeń, emocji, przeżyć) z własnego życia, czego efektem końcowym będzie budowa dobrego samopoczucia. Mały sukces-wielka radość Osiąganie małych celów i budowanie na tej podstawie poczucia własnej wartości jest zarazem sposobem na budowanie poczucia osiągania sukcesu w życiu. Kolejne, coraz bardziej skomplikowane zadania, które zostały zrealizowane pomyślnie, przyczyniają się do ukształtowania poczucia wpływu na własne życia i osiągania w nim wymiernych pozytywnych efektów. Ćwiczenie – Budowanie poczucia szczęścia Wpierw konieczne jest odnotowanie swoich odczuć z poprzedzających ćwiczenie 7 dni. Po ich naniesieniu na papier należy poprzez wybór punktacji od 1 do 10 (gdzie „1” oznacza najmniej, a „10” najbardziej wartościującą odpowiedź) wypowiedzieć się w kwestiach: Jak kształtowało się Twoje poczucie szczęścia? W jaki sposób przebiegały Twoje relacje z rodziną? Czy dobrze śpisz? Czego spodziewasz się po swoim życiu w bliskiej perspektywie? Czego spodziewasz się po swoim życiu w dalszej perspektywie? Co możesz powiedzieć o swojej jakości życia? Ćwiczenie – Ty w najlepszej formie Niezbędnym elementem tego ćwiczenia jest wybór najbardziej pozytywnego okresu swego życia i opisanie go w krótkiej formie. Następnie przez tydzień konieczne jest zapoznawanie się ze spisanymi w takiej formie wspomnieniami oraz przeprowadzenie dogłębnie analizy przyczyn osiągnięcia takiego dobrostanu, który doprowadził do zrealizowania wszystkich przyjętych wtedy pod rozwagę założeń i planów. Bibliografia 1. 2. 3. 4. 5. Carver C.S., Scheier M.F., Weintraub J.K., Assessing coping strategies: A theoretically based approach, Journal of Personality and Social Psychology 1989; 56(2). Carver C.S., Scheier M.F., Segerstrom S.C., Optimism, Clinical Psychology Review 2010; 30(7). Potempa K., Optymizm a zdrowie, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2013, Tom 19, Nr 2. Seligman M.E.P., Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie, Media Rodzina, Poznań 1993. Michaels Wheeler C., 10 prostych sposobów radzenia sobie ze stresem, GWP, Gdańsk 2011. KONIEC DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
