trzustka, cukrzyca

advertisement
Zmiany w kompozycji ciała
Zmiany czynności
wewnątrzwydzielniczej trzustki
Specyfika cukrzycy 2 typu w wieku starszym
Zmiany w neuropeptydach regulujących
homeostazę energetyczną
Dr n. med. Alina Kuryłowicz
Zespół Kliniczno-Badawczy Epigenetyki Człowieka,
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN
Związane z wiekiem zmiany w składzie ciała (1)
 wskutek somato-, adreno- i gonadadopauzy a także
zmian w stylu życia dochodzi do zmian w składzie ciała
 wzrost ilości tkanki tłuszczowej może wynosić nawet o
1.2kg / 5 lat kosztem beztłuszczowej masy ciała
 po 60 rż spadek masy mięśniowej wynosi:
- u mężczyzn 0.8 kg / 5 lat
- u kobiet 0.4 kg / 5 lat
Związane z wiekiem zmiany w składzie ciała (2)
Z wiekiem:
 zmienia się dystrybucja tkanki tłuszczowej: jej większe
depozyty lokalizują się w obrębie jamy brzusznej, oraz w
tkankach, gdzie u osób młodych jest jej niewiele np.:
w mięśniach, w wątrobie
Zmiany te, w niezależny od starzenia się
trzustki sposób, wpływają na gospodarkę
węglowodanową
Związane z wiekiem zmiany w składzie ciała (3)
UWAGA:
BMI nie jest dobrym parametrem do oceny ryzyka metabolicznego, zwłaszcza u
osób starszych
Związane z wiekiem zmiany w składzie ciała (4)
Związanym z wiekiem zmianom w składzie ciała można
zapobiegać poprzez:
 odpowiednią dietę
 aktywność fizyczną
 suplementację hormonalną
- testosteron
- DHEAS
- GH?
Skutki związanych z wiekiem zmian
w składzie ciała
 zmiany zapotrzebowania energetycznego
 zmiany objętości dystrybucji leków
 wzrost insulinooporności i ryzyka
rozwoju zaburzeń gospodarki
węglowodanowej
Wiek jest niezależnym i najważniejszym
czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy
Chang A M , Halter J B Am J Physiol Endocrinol Metab 2003;284:E7-E12
Częstość występowania zaburzeń tolerancji
węglowodanów u osób > 65rż
T2DM: 4-50% IGT: do 70% - przypadki niezdiagnozowane
Częstość występowania zaburzeń tolerancji
węglowodanów u osób > 65rż - Polska
Patogeneza cukrzycy typu 2
1) Upośledzenie wydzielania insuliny
2) Zmniejszenie wrażliwości
tkanek na insulinę
Związane z wiekiem zmiany anatomicznomorfologiczne w trzustce (1)
 Objętość trzustki osiąga maksimum około 20rż
 Po 60rż stopniowo zmniejsza się zarówno całkowita objętość
jak i objętość tkanki miąższowej
 W starzejącej się trzustce pojawiają się ogniska atrofii i włóknienia
oraz nacieki tłuszczowe
 Zmienia się proporcja
między czynnym miąższem
a tkanką tłuszczową
Związane z wiekiem zmiany anatomicznomorfologiczne w trzustce (2)
 Objętość komórek β u zdrowych, nieotyłych, starzejących się
osób pozostaje niezmieniona
 Starzenie się nie wpływa na neogenezę komórek β z komórek
macierzystych i ich apoptozę, upośledza natomiast ich replikację,
która stanowi główny mechanizm:
- regeneracji wysp Langerhansa
- adaptacyjny przy zwiększonym
zapotrzebowaniu na insulinę
Związane z wiekiem zmiany w wydzielaniu
insuliny (1)
 Starzenie się jest niezależnie związane ze zmniejszeniem wydzielania
insuliny przez komórki β (wskutek zmniejszonej wrażliwości na glukozę i
inkretyny jelitowe)
 U osób z prawidłową tolerancją glukozy funkcja komórek β może
obniżać się nawet w tempie o 1% na rok
 Równocześnie zwolniony jest proces eliminacji insuliny (klirens
nerkowy)
 U starszych, zdrowych osób poziom insuliny może być
prawidłowy lub nawet nieco wyższy niż u osób młodych
Związane z wiekiem zmiany w wydzielaniu
insuliny (2)
 U osób starszych dochodzi do rozregulowania podstawowego,
pulsacyjnego wydzielania insuliny
 szybkie, niewielkie pulsy
występujące co 8-15min
mają niższą amplitudę
 wyższe pulsy, występujące co
60-140min są u osób starszych
rzadsze, niższe i nieregularne
osoby
starsze
Odpowiedź na OGTT u osób starszych (1)
 Po obciążeniu glukozą, wzrost wydzielania insuliny u osób
starszych jest opóźniony
 Całkowita ilość wydzielanej insuliny jest nawet o 40-50% niższa w
porównaniu z osobami młodymi
 Szczytowe wydzielanie insuliny w OGTT u osób starszych może być
obniżone nawet o kilkadziesiąt procent
 Upośledzona jest również odpowiedź komórek β na bodźce
nieglikemiczne – np. stymulację argininą
Odpowiedź na OGTT u osób starszych (2)
osoby młode,
zdrowe
osoby
starsze
Odpowiedź na OGTT
Hiperglikemia poposiłkowa
u osób starszych
 pomimo prawidłowych stężeń glukozy na czczo, u osób po 65rż
często stwierdza się nieprawidłowo wysokie glikemię w odpowiedzi na
obciążenie glukozą
 ocenia się, że po 50rż:
- stężenie glukozy na czczo rośnie
o około 0.06 mmol/l/dekadę
- stężenie glukozy w 2 godziny po
obciążeniu doustnym rośnie
o 0.5 mmol/l/dekadę
Patogeneza cukrzycy typu 2
1) Upośledzenie wydzielania insuliny
2) Zmniejszenie wrażliwości
tkanek na insulinę
Insulinooporność u osób starszych
 Insulinoopornosć związana z wiekiem jest głównie skutkiem zmian w
ilości i dystrybucji tkanki tłuszczowej oraz zmniejszeniem ilości
beztłuszczowej masy ciała (sarkopenią)
 Z wiekiem obniża się zależna od insuliny utylizacja glukozy w
mięśniach (zmniejszenie liczby GLUTs w odpowiedzi na ograniczenie
wysiłku fizycznego)
 Metabolizm glukozy w wątrobie nie ulega istotnym zmianom z
wiekiem
Starzenie per se nie jest czynnikiem ryzyka rozwoju
insulinooporności, ważną rolę w tym zjawisku odgrywają inne
mechanizmy (choroby współistniejące, leki i stres)
Czynniki wpływające na pojawienie się
hiperglikemii u osób starszych
Wzrost insulinooporności
Zmniejszenie wydzielania
insuliny
Wzrost całkowitej masy tkanki
tłuszczowej
Starzenie się komórek β
Otyłość brzuszna
Geny
Ubytek masy mięśniowej
Zmniejszenie aktywności fizycznej
Związany z wiekiem wzrost napięcia adrenergicznego
Choroby współistniejące
Leki
Leki upośledzające gospodarkę
węglowodanową
 hipotensyjne (diuretyki tiazydowe i pętlowe,
nieselektywne betablokery)
 hormonalne (GKS)
 psychotropowe (sole Li, pochodne fenotiazyny)
 amiodaron
 inne: NLPZ
Objawy hiperglikemii u osób starszych
mogą nie być charakterystyczne
Wyżej wymienione objawy często
przypisuje się innym schorzeniom
Specyfika cukrzycy u osób starszych (1)
 dwie grupy chorych:
- wieloletnia cukrzyca rozpoznana w wieku młodym lub średnim (10%
osób w wieku podeszłym ma cukrzycę typu 1)
- chorzy ze świeżo rozpoznaną cukrzycą
 rzadko występuje kwasica ketonowa
 często występuje nieketonowy zespół hipermolarny
 słabo wyrażone typowe objawy hipoglikemii, znacznie częściej
występuje neuroglikopenia pod postacią zaburzeń neurologicznych
mylonych z otępieniem starczym
Neuroglikopenia wiąże się z dużą
śmiertelnością
Specyfika cukrzycy u osób starszych (2)
Powikłania przewlekłe:
 retinopatia, nefropatia i polineuropatia występują częściej u chorych
w wieku starszym
 wśród chorych z cukrzycą stwierdza się:
- częstsze występowanie choroby niedokrwiennej
serca w porównaniu z równolatkami bez cukrzycy
- większą śmiertelność w przebiegu zawału serca
- częstsze występowanie jawnych i bezobjawowych udarów mózgu
- częstsze występowanie depresji, nietrzymania moczu, upadków i
złamań
Występowanie cukrzycy wiąże się ze
zwiększoną śmiertelnością wśród osób starszych
Częstość występowania powikłań cukrzycy
u osób starszych
Diagnostyka cukrzycy u osób starszych
 Nie odbiega od zasad obowiązujących
w młodszych grupach wiekowych
 Istotne znaczenie ma
przesiewowe wykonywanie OGTT
w związku z częstszym
występowaniem hiperglikemii poposiłkowych
przy prawidłowym poziomie glukozy na czczo (w patogenezie
dominuje insulinooporność)
 Brak glukozurii w badaniu ogólnym moczu
Leczenie cukrzycy u osób starszych
zasady ogólne
 Wiek chorego nie powinien być wytłumaczeniem dla
nieadekwatnych działań terapeutycznych
 Aktywne leczenie cukrzycy zmniejsza ryzyko rozwoju
powikłań, których rozwojowi mogą sprzyjać inne choroby
towarzyszące
Podstawowe znaczenie ma indywidualizacja terapii –
populacja osób starszych nie jest homogenna
Leczenie cukrzycy u osób starszych
Cele terapeutyczne*
• glikemia na czczo 120-180mg%,
• glikemia po posiłkach 150-200mg%
• glikemia > 300mg% - leczenie szpitalne
• chorzy z przewidywanym przeżyciem >10lat
HbA1c ≤ 7%
• chorzy w zaawansowanym wieku z wieloletnią cukrzycą i
istotnymi powikłaniami makroangiopatycznymi
HbA1c ≤ 8%
ACCORD study
UWAGA: niedokrwistość, przetaczanie krwi, przewlekła choroba nerek (EPO)
Cele terapeutyczne*
Lancet 2010
Algorytm ADA 2012
Diabetes Care 2012
Ogólne cele leczenia cukrzycy u osób
powyżej 65 rż (PTD)
 Nadrzędnym celem leczenia cukrzycy u osób starszych jest dążenie
do poprawy lub przynajmniej utrzymania dotychczasowej jakości życia
 Kluczowe znaczenie ma unikanie hipoglikemii
 Jeżeli przeżycie chorego ocenia się na więcej niż 10 lat to należy
dążyć do optymalnej kontroli glikemii
 Należy prowadzić badania kontrolne w celu wykrycia wczesnych
powikłań cukrzycy
 Leczenie chorób współistniejących
Czynniki ryzyka hipoglikemii
 Zaawansowany wiek
 Politerapia (w tym pochodne SM, insulina, ASA)
 Przewlekłe choroby nerek i wątroby
 Nadmierny wysiłek fizyczny
 Utrata masy ciała
 Nieregularne odżywianie
 Spożywanie alkoholu
Dlaczego boimy się hipoglikemii u osób
starszych?
HIPOGLIKEMIA:
 pogarsza funkcje poznawcze – zwiększa stopień niepełnosprawności
 zwiększa częstość zasłabnięć/upadków
 pogarsza zdolności adaptacyjne układu sercowo-naczyniowego i
zwiększa ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych
 przebyty epizod hipoglikemii może spowodować trwałe pogorszenie
funkcjonowania - demencję (tak jak udar)
Dlatego stosowanie doustnych leków hipoglikemizujących i insuliny u
osób starszych powinno być bardzo ostrożne
Leczenie cukrzycy u osób starszych
zasady ogólne
 leczenie dietetyczne
- problem ze zmianą nawyków u osób starszych
- zmniejszone zapotrzebowanie energetyczne
(o 10% na każdą dekadę po 50rż)
- ale zapotrzebowanie na mikroskładniki nie ulega zmianie lub rośnie
- konieczna edukacja chorych, rodzin i opiekunów
 aktywność fizyczna (badanie Look AHEAD)
Zmiana stylu życia
 u chorych otyłych za cel terapeutyczny stawia się utratę 5% masy
ciała
 MNT (ang. medical nutrition therapy – dieta dostosowana do stylu
życia chorego) u osób z cukrzycą > 65rż powoduje:
- zmniejszenie FPG o 18.9 mg% vs 1.4 mg%
- zmniejszenie st. HbA1c o 0.5%
 korzyści płynące ze zmiany stylu życia są przynajmniej
porównywalne do tych, które odnoszą osoby młodsze i wyższe niż w
przypadku wyłącznie leczenia metforminą
 każdy chory z cukrzycą, niezależnie od wieku, w chwili postawienia
rozpoznania, powinien podlegać ocenie stanu odżywienia
Diabetes Prevention Program
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
zasady ogólne
 u osób starszych można stosować praktycznie wszystkie grupy
leków – z pewnymi zastrzeżeniami – dlatego leczenie powinno być
zindywidualizowane
 „start low and go slow”
 u chorych, którzy nie mają przeciwwskazań należy zacząć leczenie
od pochodnych biguanidu
 dla chorych, którzy nie mogą stosować / nie tolerują metforminy
alternatywą mogą być krótkodziałające pochodne sulfonylomocznika
 u chorych z przewlekłą chorobą nerek i nietolerancją pochodnych
sulfonylomocznika można zastosować repaglinid
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
Pochodne biguanidu
 poprawa insulinowrażliwości i ograniczenie glukoneogenezy
 wskazane na każdym etapie leczenia cukrzycy
 są lekami bezpiecznymi (nie powodują hipoglikemii):
- po wykluczeniu: niewydolności wątroby, serca i oddechowej
- przy GFR > 30ml/min/1.73m2 (ryzyko kwasicy mleczanowej)
 zaczynać od 500mg wieczorem
 u około 30% starszych pacjentów stwierdza się
zaburzenia żołądkowo-jelitowe w przebiegu
stosowania pochodnych biguanidu
 odstawić przy podawaniu jodowych środków cieniujących na 48h
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
Pochodne sulfonylomocznika
 u osób starszych mogą być lekami I-go rzutu w leczeniu cukrzycy,
zwłaszcza u tych bez nadwagi
 najczęstsza przyczyna hipoglikemii u
osób starszych, zwłaszcza przy niewydolności nerek (16/1000/rok)
 nie zaleca się stosowania leków długodziałających (glimepirydu!)
 alternatywą są leki któtkodziałające (glipizyd) lub glinidy
 podczas stosowania należy uważać na czynniki wywołujące
hipoglikemię (niedojadanie, wzmożony wysiłek, alkohol) i leki, które
mogą nasilać ich działanie (np. salicylany, NLPZ, fibraty, warfarynę,
kotrimoksazol, allopurinol, antagoniści H2)
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
Tiazolidynodiony (rosiglitazon wycofany w 2010r z EU, pioglitazon – neo)
 działając na PPARγ poprawiają zużycie glukozy przez mięśnie i hamują
glukoneogenezę
 poprawiają profil lipidowy, BP, funkcję śródbłonka
 ograniczenie w stosowaniu stanowią działania niepożądane:
- przyrost objętości tkanki tłuszczowej
- kumulacja płynów – nasilenie objawów niewydolności serca (NYHA III i IV)
- zwiększone ryzyko zawału serca
- zwiększone ryzyko złamań osteoporotycznych
 rozważać u chorych z niskim stężeniem HbA1c i z przeciwwskazaniami do
stosowania pochodnych sulfonylomocznika
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
Inhibitory alfa-glukozydaz (akarboza, miglitol)
 nie powodują hipoglikemii, obniżają glikemię
poposiłkową
 bezpieczne ale rzadko zalecane z uwagi na działania
niepożądane (biegunka – zaczynać od 25mg)
 przeciwwskazane w zaparciach i niewydolności nerek
 stosowane u osób z IGT – zmniejszają śmiertelność z
powodu chorób serca i naczyń.
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
Leki działające na układ inkretynowy – analogi GLP-1
(exenatyd i liraglutyd)
 nie powodują hipoglikemii
 powodują zmniejszenie masy ciała
 brak danych odnośnie stosowania u osób starszych
 działania niepożądane obejmują powikłania ze strony przewodu
pokarmowego, bóle i zawroty głowy
 ostrożnie w niewydolności nerek
(nie wskazane przy GFR < 30 ml/min) i wątroby
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
Leki działające na układ inkretynowy - inhibitory DPP-IV*
 stosowane w monoterapii obniżają HbA1C o 0.6%
 nie powodują hipoglikemii
 nie mają wpływu na masę ciała
 brak danych odnośnie stosowania u osób starszych,
stosowane raczej w politerapii (poza sytagliptyną)
 przeciwwskazane w niewydolności nerek
DPP-IV* - enzym rozkładający peptydy takie jak GLP1
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
Inhibitory kotransportera sodowo-glukozowego 2 – FLOZYNY
 nie powodują hipoglikemii
 brak danych odnośnie stosowania u osób starszych
 ryzyko zum i nietrzymania moczu
Farmakoterapia cukrzycy u osób starszych
Insulina
 różne schematy - czas trwania cukrzycy/możliwości pacjenta:
 pojedyncze/dwukrotne wstrzyknięcia insuliny długodziałającej/analogu
bezszczytowego (jako dodatek do leków doustnych)
wyłącznie insulina krótkodziałająca przed posiłkami
2-3 wstrzyknięcia mieszanek insulinowych
 intensywna insulinoterapia – model 4 wstrzyknięć + korekty
 wdrożenie insulinoterapii wymaga sprawdzenia, czy pacjent umie
obsługiwać wstrzykiwacz, monitorować glikemię, dostosowywać dawki i
rozpoznać objawy hipoglikemii
Monitorowanie wyrównania cukrzycy u
osób starszych
 zaleca się kontrolę HbA1c 2x w roku
 samodzielna kontrola glikemii (SMBG) ma za zadanie przede wszystkim
wykrywanie niedocukrzeń
 SMBG nie jest rutynowo zalecane u chorych leczonych wyłącznie dietą
i pochodnymi biguanidu
 obowiązuje kontrola pod kątem wystąpienia powikłań: retinopatii,
nefropatii i stopy cukrzycowej
 obowiązują działania mające na celu prewencję chorób sercowonaczyniowych: zalecanie rzucenia palenia, leczenie nadciśnienia i
dyslipidemii, terapia przeciwpłytkowa.
Monitorowanie pod kątem powikłań
MIKROANGIOPATIE
 badanie okulistyczne:
- przy rozpoznaniu, a następnie co rok
- retinopatia, jaskra (3x częściej), zaćma (2x częściej)
 mikroalbuminuria – co rok (lub częściej w zależności od GFR)
 oglądanie stóp – na każdej wizycie
MAKROANGIOPATIE
 zaprzestanie palenia
 leczenie nadciśnienia niż i zaburzeń lipidowych (LDL<100 lub <70 mg%)
 ASA (prewencja wtórna TAK, pierwotna ?)
 wysiłek fizyczny
Cukrzyca w wieku podeszłym
podsumowanie
 Zaburzenia tolerancji węglowodanów mogą dotyczyć 50%
populacji powyżej 65rż
 W rozpoznaniu kluczowe znaczenie ma OGTT
 Objawy cukrzycy mogą być niecharakterystyczne –
hiperglikemia jest dobrze tolerowana
 W leczeniu znajdują zastosowanie te same leki co w przypadku
młodszych grup wiekowych z uwzględnieniem ewentualnych
chorób współistniejących
Leczenie cukrzycy w wieku podeszłym
podsumowanie
 Cel: HbA1c < 7g% lub < 8g% lub wyższy w przypadku
zagrożenia hipoglikemią
 Przy braku przeciwwskazań lekiem I-go wyboru powinna być
metformina (2B)
 Alternatywą dla metforminy mogą być krótkodziałające
pochodne sulfonylomocznika
 Starsi chorzy mogą mieć trudności w stosowaniu kilku leków
równocześnie
 Na każdym etapie leczenia wysiłek + dieta
Niedożywienie u osób starszych
 u osób po 70-75rż obserwuje się spadek apetytu i
dochodzi do zmniejszenia ilości przyjmowanych
pokarmów
 skutkiem zmniejszenia apetytu są niedobory
kaloryczne i kompensacyjny katabolizm obejmujący
zarówno tkankę tłuszczową jak i tkankę mięśniową
 niedożywienie i sarkopenia korelują z ryzykiem zgonu
Epidemiologia niedożywienia
wśród osób starszych
 W środowisku domowym:
- niewystarczająca podaż pokarmowa: 20 %
- niedożywienie: 4 %
W szpitalu lub DPS:
- niewystarczająca podaż pokarmowa: 30-40%
- niedożywienie: 20-60%
Euronut Seneca.
Niedożywienie u osób starszych – Polska
Przyczyny niedożywienia osób
starszych
 szybko osiągane uczucie sytości (CCK)
 stany chorobowe (cytokiny)
 depresja
 leki
 nieodpowiednia dieta/zwiększony katabolizm
 zaburzenia dotyczące neuropeptydów
podwzgórzowych i obwodowych
Ocena niedożywienia osób starszych
 Ankiety
- The Mini-Nutritional Assessment (MNA)
- The Nutrition Screening Initiative (NSI)
 Parametry kliniczne
- BMI < 20 kg/m2
- albuminy < 3.5 g/dl
- transferyna < 250 m/dl
- cholesterol < 160 mg/dl
- niedokrwistość
- limfocytopenia
Regulacja apetytu i homeostazy
energetycznej
 podwzgórze reguluje apetyt i homeostazę energetyczną w
oparciu o sygnały dostarczone z mózgu, przewodu pokarmowego,
tkanki tłuszczowej
 główną rolę w integracji tych sygnałów
odgrywa jądro łukowate podwzgórza gdzie
znajdują się ośrodki:
- głodu – jądro brzuszno-przyśrodkowe
- sytości – boczne części podwzgórza
Neuropeptydy regulujące homeostazę
energetyczną
 oreksygeniczne np.
- neuropeptyd Y (NPY)
- białko Agouti (AgRP)
Uwalniane pod wpływem czynników obwodowych np. ghreliny
 anorektyczne np.
- proopiomelanokortyna (POMC),
- transkrypt regulowany przez kokainę i amfetaminę (CART)
Uwalniane pod wpływem czynników obwodowych np. peptydu YY,
CCK, leptyny
Neuropeptydy regulujące homeostazę
energetyczną – NPY (1)
 neurotransmiter wytwarzany w jądrze łukowatym podwzgórza
 powoduje wzrost łaknienia, ogranicza termogenezę
i wydatek energetyczny, wpływa na podwyższenie
stężenia insuliny i kortykosteroidów
 w czasie głodu stężenie NPY w podwzgórzu wzrasta,
a dokomorowe podanie NPY powoduje u zwierząt
doświadczalnych otyłość
wzrost stężenia leptyny zmniejsza wytwarzanie NPY w podwzgórzu
zmniejszona dostępność pokarmu powoduje spadek stężenia leptyny,
brak ograniczenia wytwarzania NPY i wzrost jego aktywności.
Neuropeptydy regulujące homeostazę
energetyczną – NPY (2)
 Z wiekiem stężenie NPY znamiennie rośnie
 Wyjątek: kobiety stuletnie, u których
stężenie NPY jest znamiennie niższe niż u kobiet
w wieku wczesno-starszym, ale wyższe
niż u kobiet młodych
Neuropeptydy regulujące homeostazę
energetyczną – grelina (1)
 grelina jest produkowana przez podwzgórze a także przez komórki
błony śluzowej żołądka i komórki ε trzustki
 powoduje:
- szybki wzrost ilości przyjmowanego pokarmu
- przyrost masy ciała,
- zwiększenie motoryki jelit
- zwiększenie wydzielania kwasów żołądkowych
 wydzielanie greliny zwiększa się:
- między posiłkami
- wraz z narastaniem ujemnego bilansu energetycznego
Neuropeptydy regulujące homeostazę
energetyczną – grelina (2)
 stężenie greliny wzrasta pomiędzy wczesną i późną dorosłością,
a u osób starzejących się ulega obniżeniu (nawet o 20-35%)
 niższe stężenia greliny obserwowane są u osób starszych z
cechami niedożywienia, w porównaniu z osobami starszymi
prawidłowo odżywionymi
 najniższe stężenia greliny odnotowano
u starszych, niedożywionych kobiet
z niedowagą
Neuropeptydy regulujące homeostazę
energetyczną – leptyna (1)
 działając na podwzgórze zmniejsza uczucie głodu i nasila metabolizm
 wydzielana jest przede wszystkim
przez adipocyty, ale również przez inne tkanki –
– w tym przez neurony podwzgórza
 wydzielanie leptyny ma charakter pulsacyjny –
– najbardziej rytmiczne pulsy obserwuje się
w godzinach nocnych, są one zsynchronizowane
z pulsami lutropiny i estradiolu i pozostają
w „przeciwfazie” w stosunku do pulsów ACTH i kortyzolu
Neuropeptydy regulujące homeostazę
energetyczną – leptyna (2)
 opinie dotyczące zmian w wydzielaniu leptyny z wiekiem są podzielone
a) wiek nie zmienia zależności pomiędzy objętością tkanki tłuszczowej a
sekrecją leptyny
b) z wiekiem dochodzi do upośledzenia sekrecji leptyny
 starzeniu towarzyszy leptynooporność i wysokie stężenia leptyny
 u kobiet stuletnich stwierdza się niższe stężenia leptyny w porównaniu
z kobietami młodymi i w wieku wczesno-starczym
Zapobieganie i leczenie niedożywienia osób
starszych
 zwalczanie przyczyn
 wczesne wykrywanie
 suplementacja żywieniowa (odżywki białkowoenergetyczne, witaminy, mikroelementy, hormony?)
 sonda nosowo-żołądkowa
 przezskórna przetoka żołądkowa
 żywienie pozajelitowe
Piramida żywienia dla osób > 70 rż
Robert M. Russell, M.D.
Joel B. Mason, M.D.
Dziękuję za uwagę!
Download