Sawanna

Sawanna - (z dialektów karaibskich zawan) –
trawiasta formacja roślinna, strefy
międzyzwrotnikowej o klimacie gorącym z
wyraźnie zaznaczoną porą suchą, trwającą od 3
do 9 miesięcy oraz porą deszczową.
Sawanny występują na znacznych obszarach Afryki i Ameryki Południowej na
północ i południe od strefy lasów równikowych, a także w Indiach, wschodniej
Australii czy na pograniczu meksykańsko-amerykańskim. Sawanna nosi różne
nazwy regionalne np. campo w Brazylii, czy llanos w Wenezueli.
Sawannę można podzielić na:
Sawanna trawiasta - formacja roślinna charakterystyczna dla suchych
obszarów międzyzwrotnikowych. Występuje w Afryce i Ameryce
Południowej. Jest to obszar trawiasty z domieszką drzew i krzewów.
Bezleśność sawanny jest skutkiem niedostatku opadów.
Sawanna krzewiasta - zbiorowiska krzewiaste zwykle z domieszką
drzew, na obszarach międzyzwrotnikowych o niedostatku opadów lub
okresowo zalewanych.
Sawanna drzewiasta - (in. sawanna ciernista, busz) - formacja roślinna
charakterystyczna dla suchych obszarów podzwrotnikowych. Okres suszy
wynosi 7-9 miesięcy. Występuje w Australii, Afryce i Ameryce
Południowej.
Na sawannach deszcze padają tylko latem (pora deszczowa), gdy słońce
znajduje się wysoko na niebie, natomiast zima (pora sucha) jest bezdeszczowa.
W porze suchej panuje bezchmurna, słoneczna pogoda i jest bardzo gorąco. W
porze deszczowej temperatury powietrza są nieznacznie niższe. Im bliżej
zwrotnika, tym krótsza jest pora deszczowa, a pora sucha dłuższa. W
sawannie wilgotnej pora sucha trwa od 3 do 5 miesięcy, w sawannie suchej
susza trwa od 5 do 7 miesięcy. Na sawannie kolczastej pora sucha trwać może
nierzadko kilka lat. Ilość opadów jest bardzo zróżnicowana, choć zasadniczo
waha się od 200 do 500 mm na rok. W porze suchej częstym zjawiskiem są
pożary.
TEMPERATURA
Temperatura powietrza w ciągu
całego roku jest wysoka. Średnia
roczna temperatura przekracza
prawie wszędzie 25 stopni C.
OPADY
Ilość opadów zmienia się bardzo
wyraźnie w ciągu roku. W porze
deszczowej opady są obfite - sumy
miesięczne przekraczają 200mm. W
porze suchej są miesiące bez
opadów lub z niewielką ich ilością.
Gleby sawann stwarzają trudności w uprawie polowej, ponieważ w warunkach
silnych opadów i wysokiej temperatury szybko ulegają erozji i stają się jałowe. Na
glebach tych uprawia się kawe, kakao, banany, drzewa kauczukowe i inne rośliny
tej strefy klimatycznej. W strefie klimatu podzwrotnikowego, charakterystycznych
dla basenu
Morza Śródziemnego, w warunkach istniejącej tam roślinności, rozpowszechnione
są gleby brązowe. Gleby tej strefy klimatycznej zajęte są często pod uprawę
winorośli, drzew oliwkowych i cytrusowych. Na półpustyniach i suchych stepach
tej strefy klimatycznej tworzą się szaroziemy, które w klimacie umiarkowanym, ale
równie suchym ustępują buroziemom. W wysokiej temperaturze pod skąpą
pokrywą roślinną rozkład próchnicy jest w nich niezwykle szybki. Toteż w
poziomie próchniczym humusu jest bardzo mało, daje on jedynie ledwo szarawe
zabarwienie. Uprawy rolne wymagają na nich nawodnień i ochrony przed
zasoleniem. Sawanny użytkowane są też jako pastwiska. W warunkach wilgotnych
lasów
rosnących w strefie klimatu zwrotnikowego, np. w zasięgu występowania deszczów
monsunowych powstają żółtoziemy i czerwonoziemy.
W szacie roślinnej dominują
kępy sucholubnych traw (np.
afrykańska trawa słoniowa
dochodząca do 5 m wysokości).
Na niektórych sawannach rosną
nieliczne drzewa, np. akacje,
baobaby, palmy, które zwykle
zrzucają liście w porze suchej.
Większe skupiska drzew
występują tylko nad ciekami
wodnymi tworząc tzw. lasy
galeriowe. W krajobrazie nie ma
wyraźnej granicy między
wilgotnym lasem równikowym a
trawiastą sawanną. W strefie
przejściowej w miarę posuwania
się w stronę sawanny las staje się
coraz rzadszy, a drzewa coraz
niższe. Sawanny żywią stada
zwierząt roślinożernych.
Baobaby magazynują wodę wewnątrz pękatego pnia
(nawet 120 000 l) żeby przetrwać ostre susze właściwe
regionom występowania.
Trawy rosną w kępach, nie tworzą formacji zwartej.
Uniemożliwia to rozprzestrzenianie się ognia podczas
pożaru.
Sawanny pokrywają 20% powierzchni lądów
Trawy sawanny jako przystosowanie przed
intensywnym wyjadaniem przez roślinożerców posiadają
zdolność do rośnięcia od korzenia a nie od górnej części
łodygi.