DATY - STAROŻYTNOŚĆ

DATA/Y
ok. IX tys.
p.n.e.
ok. 3100 p.n.e.
ok.3100 p.n.e.
początek tzw. rewolucji neolitycznej na obszarze „Żyznego
Półksiężyca”
pojawienie się pisma w Mezopotamii
Menes (Narmer) jednoczy Egipt, początek I dynastii
rozwój cywilizacji kreteńskiej tworzonej przez ludność
3000–1450
niegrecką; okres wczesnominojski (3000-2000 p.n.e.); okres
średniominojski (2000-1580 p.n.e.) – pierwsze pałace, pismo
p.n.e.
linearne A; okres późnominojski (1580-1100 p.n.e.)
ok. 1750 p.n.e. wydanie Kodeksu Hammurabiego
960–932 p.n.e. panowanie Salomona w Izraelu (powstanie Świątyni)
776 p.n.e.
pierwsze igrzyska olimpijskie
ok. 775–550 Wielka Kolonizacja
p.n.e.
754/753 p.n.e. tradycyjna data założenia Rzymu (wg Warrona)
754–509 p.n.e. władza królów w Rzymie
VII w. p.n.e. upowszechnienie się walki w szyku falangi
i uzbrojenia hoplity
621 p.n.e.
spisanie praw przez Drakona w Atenach
594 p.n.e.
reformy Solona w Atenach
509 p.n.e.
obalenie monarchii w Rzymie; początek republiki
509-507 p.n.e. reformy Kleistenesa
490 p.n.e.
bitwa pod Maratonem
480 p.n.e.
najazd króla perskiego Kserksesa na Grecję; klęska Greków
w Termopilach (równocześnie nie rozstrzygnięta bitwa morska
koło przylądka Artemizjon); zwycięstwo floty greckiej pod
Salaminą
479 p.n.e.
bitwa pod Platejami i Mykele– wyparcie Persów z Grecji
479-323 p.n.e. epoka klasyczna w dziejach Grecji
338 p.n.e.
bitwa pod Cheroneą
wyprawa Aleksandra Wielkiego przeciw Persji (bitwa nad
334 p.n.e.
rzeką Granikos)
331 p.n.e.
bitwa pod Gaugamelą
264 p.n.e.
ostateczne opanowanie całej Italii przez Rzym
44 p.n.e.
ogłoszenie dożywotnim dyktatorem i śmierć Cezara
27 p.n.e.
wprowadzenie pryncypatu
101-106 n.e. ostatnie podboje rzymskie za panowania Trajana (Dacja
i Arabia Skalista prowincjami rzymskimi)
313 n.e.
edykt mediolański (Konstantyn I Wielki i Licyniusz)
375 n.e.
atak Hunów na Ostrogotów nad Morzem Czarnym - początek
wielkiej wędrówki ludów
476 n.e.
usunięcie z tronu Romulusa Augustulusa
568 n.e.
najazd Longobardów na Italię – „właściwy” koniec
starożytności /upadek cesarstwa zachodniego/
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
2
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
DATA/Y
ok. IX tys.
p.n.e.
ok. 3500 p.n.e.
ok. 3100 p.n.e.
ok.3100 p.n.e.
3000–1450
p.n.e.
2700–2134
p.n.e.
2625–2500
p.n.e.
ok. 1750 p.n.e.
1700–1200
p.n.e.
1550–1070
p.n.e.
ok. XIV wieku
p.n.e.
ok. 1250 p.n.e.
ok. 1200 p.n.e.
2
początek tzw. rewolucji neolitycznej na obszarze „Żyznego
Półksiężyca”
powstanie pierwszych miast w Dolnej Mezopotamii
pojawienie się pisma w Mezopotamii
Menes (Narmer) jednoczy Egipt, początek I dynastii
rozwój cywilizacji kreteńskiej tworzonej przez ludność
niegrecką; okres wczesnominojski (3000-2000 p.n.e.); okres
średniominojski (2000-1580 p.n.e.) – pierwsze pałace, pismo
linearne A; okres późnominojski (1580-1100 p.n.e.)
X
X
X
X
X
Stare Państwo Egiptu (dynastie III–VI)
za rządów IV dynastii (Egipt) powstają wielkie piramidy,
panowanie Chufu (Cheopsa) 2551-2528 p.n.e.
wydanie Kodeksu Hammurabiego
rozwój kultury mykeńskiej (pałace, grobowce telosowe, pismo
linearne B)
Nowe Państwo – okres potęgi Egiptu, walki o dominację
w Syrii
pojawienie się alfabetu (Ugarit); powstanie alfabetu fenickiego
ok. 1200 p.n.e
pojawienie się Hebrajczyków w Palestynie
zagłada kultury mykeńskiej (zniszczenie jej ośrodków,
zarzucenie pisma linearnego B)
712–332 p.n.e. okres późny (Egipt)
960–932 p.n.e. panowanie Salomona w Izraelu (powstanie Świątyni)
935–612 p.n.e. okres nowoasyryjski
VIII w. p.n.e. powstanie poematów Homera
776 p.n.e.
pierwsze igrzyska olimpijskie
ok. 775–550 Wielka Kolonizacja
p.n.e.
754/753 p.n.e. tradycyjna data założenia Rzymu (wg Warrona)
754–509 p.n.e. władza królów w Rzymie
721 p.n.e.
zdobycie Samarii – stolicy królestwa Izraela – przez
Asyryjczyków, deportacja ludności
początek
rozpoczęcie spisywania Biblii
VII w. p.n.e.
VII w. p.n.e. upowszechnienie się walki w szyku falangi
i uzbrojenia hoplity
650–620 p.n.e. powstanie silnej spartańskiej polis
626–539 p.n.e. okres nowobabiloński (chaldejski)
621 p.n.e.
spisanie praw przez Drakona w Atenach
594 p.n.e.
reformy Solona w Atenach
539 p.n.e.
zajęcie przez króla perskiego Cyrusa Wielkiego
Babilonu.
509 p.n.e.
obalenie monarchii w Rzymie; początek republiki
509-507 p.n.e. reformy Kleistenesa
499–494 p.n.e. powstanie w Jonii przeciw Persom
490 p.n.e.
bitwa pod Maratonem
480 p.n.e.
najazd króla perskiego Kserksesa na Grecję; klęska Greków
w Termopilach (równocześnie nie rozstrzygnięta bitwa morska
koło przylądka Artemizjon); zwycięstwo floty greckiej pod
Salaminą
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
3
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
479 p.n.e.
479-323 p.n.e.
478 p.n.e.
449 p.n.e.
431–404 p.n.e.
371 p.n.e.
338 p.n.e.
336 p.n.e.
334 p.n.e.
332 p.n.e.
331 p.n.e.
330–326 p.n.e.
323 p.n.e.
264 p.n.e.
264-241 p.n.e.
218–201 p.n.e.
149–146 p.n.e.
73–71 p.n.e.
58-50 p.n.e.
44 p.n.e.
31 p.n.e.
30 p.n.e.
27 p.n.e.
9 n.e.
101-106 n.e.
212 n.e.
250 n.e.
284–305 n.e.
313 n.e.
375 n.e.
395 n.e.
406 n.e.
476 n.e.
527–565 n.e.
568 n.e.
DATA/Y
ok. IX tys.
p.n.e.
Salaminą
bitwa pod Platejami i Mykele– wyparcie Persów z Grecji
epoka klasyczna w dziejach Grecji
powstanie Związku Morskiego
ogłoszenie Prawa XII Tablic
wojna peloponeska
bitwa pod Leuktrami, zwycięstwo Teb nad Spartą (zmierzch
taktyki falangi)
bitwa pod Cheroneą
śmierć Filipa z rąk zamachowca
wyprawa Aleksandra Wielkiego przeciw Persji (bitwa nad
rzeką Granikos)
bitwa pod Issos
bitwa pod Gaugamelą
zajęcie przez Aleksandra Wielkiego terenów perskiego
państwa Achemenidów
śmierć Aleksandra Wielkiego w Babilonie
ostateczne opanowanie całej Italii przez Rzym
I wojna punicka
II wojna punicka (bitwa pod Kannami 216 p.n.e., bitwa pod
Zamą 202 p.n.e.)
III wojna punicka; zniszczenie Kartaginy; Afryka prowincją
rzymską
powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa
podbój Galii – Gajusz Juliusz Cezar
ogłoszenie dożywotnim dyktatorem i śmierć Cezara
bitwa pod Akcjum
zajęcie Egiptu
wprowadzenie pryncypatu
Klęska w Lesie Teutoburskim
ostatnie podboje rzymskie za panowania Trajana (Dacja
i Arabia Skalista prowincjami rzymskimi)
ogłoszenie edyktu cesarza Karakalli (Constitutio Antoniniana)
przyznający obywatelstwo rzymskie wszystkim wolnym
mieszkańcom imperium
ogłoszenie edyktu cesarza Decjusza nakazującego złożenie
ofiar bogom – pierwsze powszechne prześladowania
chrześcijan
panowanie Dioklecjana (początek dominatu)
edykt mediolański (Konstantyn I Wielki i Licyniusz)
atak Hunów na Ostrogotów nad Morzem Czarnym - początek
wielkiej wędrówki ludów
podział imperium pomiędzy synów Teodozjusza
przekroczenie przez Germanów granicy na Renie
usunięcie z tronu Romulusa Augustulusa
panowanie cesarza Justyniana I Wielkiego – renovatio imperii;
Zbór prawa cywilnego (tzw. kodeks Justyniana 528-534 n.e.)
najazd Longobardów na Italię – „właściwy” koniec
starożytności /upadek cesarstwa zachodniego/
początek tzw. rewolucji neolitycznej na obszarze „Żyznego
Półksiężyca”
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
2
X
3
4
p.n.e.
ok. 5900 p.n.e.
ok. 3500 p.n.e.
ok. 3100 p.n.e.
ok.3100 p.n.e.
ok. 3 tys. lat
p.n.e.
Półksiężyca”
początki rolnictwa w Dolnej Mezopotamii
powstanie pierwszych miast w Dolnej Mezopotamii
pojawienie się pisma w Mezopotamii
Menes (Narmer) jednoczy Egipt, początek I dynastii
pojawienie się pisma w Egipcie
rozwój cywilizacji kreteńskiej tworzonej przez ludność
niegrecką; okres wczesnominojski (3000-2000 p.n.e.); okres
średniominojski (2000-1580 p.n.e.) – pierwsze pałace, pismo
linearne A; okres późnominojski (1580-1100 p.n.e.)
ok. 2900 p.n.e. początki rolnictwa typu śródziemnomorskiego (zboże-oliwkiwinorośl) w świecie egejskim
2750-1500
powstanie i rozkwit pierwszej cywilizacji w dolinie Indusu
p.n.e.
(Harappa, Mohendżo Daro)
2700–2134
Stare Państwo Egiptu (dynastie III–VI)
p.n.e.
ok. 2675 p.n.e. faraon Dżoser buduje pierwszą piramidę schodkową
2625–2500
za rządów IV dynastii (Egipt) powstają wielkie piramidy,
p.n.e.
panowanie Chufu (Cheopsa) 2551-2528 p.n.e.
2350–2210
panowanie semickiej dynastii Sargonidów w całym
p.n.e.
Sumerze,
2120–2005
okres panowania III Dynastii z Ur (okres neosumeryjski)
p.n.e.
2005–1595
okres starobabiloński
p.n.e.
2000–1760
Średnie Państwo (Egipt) – odbudowa administracji i systemu
p.n.e.
irygacyjnego
ok. 1750 p.n.e. wydanie Kodeksu Hammurabiego
XVII-XI w.
pierwsze znane nam państwo „chińskie” rządzone przez
p.n.e.
dynastię Shang – środkowy bieg Żółtej Rzeki
1700–1200
rozwój kultury mykeńskiej (pałace, grobowce telosowe, pismo
p.n.e.
linearne B)
1550–1070
Nowe Państwo – okres potęgi Egiptu, walki o dominację
p.n.e.
w Syrii
1500–1380
okres dominacji państwa Mitanni
p.n.e.
ok. 1450 p.n.e. podbój Krety przez Mykeńczyków
1400-600 p.n.e. ekspansja indoeuropejskich Ariów (zajęcie północnych Indii
po Zatokę Bengalską)
ok. XIV wieku pojawienie się alfabetu (Ugarit); powstanie alfabetu fenickiego
p.n.e.
ok. 1200 p.n.e
1353–1335
panowanie faraona Echnatona (Amenchotepa IV)– reforma
p.n.e.
religijna, destabilizacja państwa
ok. 1250 p.n.e. pojawienie się Hebrajczyków w Palestynie
ok. 1200 p.n.e. zagłada kultury mykeńskiej (zniszczenie jej ośrodków,
zarzucenie pisma linearnego B)
ok. 1200 p.n.e. podbicie przez „ludy morza” państwa Hetytów
1200–1000
powstanie Fenicji
p.n.e.
1070-712 p.ne. okres przejściowy (dynastie XXI-XXV)
712–332 p.n.e. okres późny (Egipt)
3000–1450
p.n.e.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
1000–960 p.n.e.
960–932 p.n.e.
932–721/587
p.n.e.
935–612 p.n.e.
VIII w. p.n.e.
776 p.n.e.
ok. 775–550
p.n.e.
754/753 p.n.e.
754–509 p.n.e.
721 p.n.e.
początek
VII w. p.n.e.
VII w. p.n.e.
663 p.n.e.
650–620 p.n.e.
635 p.n.e.
626–539 p.n.e.
621 p.n.e.
605 p.n.e.
594 p.n.e.
567–487 p.n.e.
551-479 p.n.e.
539 p.n.e.
526 p.n.e.
509 p.n.e.
509-507 p.n.e.
499–494 p.n.e.
490 p.n.e.
480 p.n.e.
479 p.n.e.
479-323 p.n.e.
478 p.n.e.
449 p.n.e.
449 p.n.e.
431–404 p.n.e.
401-399 p.n.e.
386 p.n.e.
371 p.n.e.
panowanie Dawida w Izraelu
panowanie Salomona w Izraelu (powstanie Świątyni)
istnienie podzielonego królestwa Izraela (na pn. – stolica
w Samarii) i Judy (na pd. – stolica w Jerozolimie)
okres nowoasyryjski
powstanie poematów Homera
pierwsze igrzyska olimpijskie
Wielka Kolonizacja
tradycyjna data założenia Rzymu (wg Warrona)
władza królów w Rzymie
zdobycie Samarii – stolicy królestwa Izraela – przez
Asyryjczyków, deportacja ludności
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
rozpoczęcie spisywania Biblii
upowszechnienie się walki w szyku falangi
i uzbrojenia hoplity
zajęcie Teb przez Asyryjczyków; początek panowania asyryjskiego w Egipcie
powstanie silnej spartańskiej polis
wyparcie Asyryjczyków z Egiptu przez faraona Psametyka I
z XXVI dynastii
okres nowobabiloński (chaldejski)
spisanie praw przez Drakona w Atenach
bitwa pod Karkemisz –ostateczna klęska Asyrii
reformy Solona w Atenach
Budda (Siddharta Gautama)
Konfucjusz (Kung fu-tsy)
zajęcie przez króla perskiego Cyrusa Wielkiego
Babilonu.
podbój perski Egiptu – Psametyk III pokonany przez
Kambizesa II
obalenie monarchii w Rzymie; początek republiki
reformy Kleistenesa
powstanie w Jonii przeciw Persom
bitwa pod Maratonem
najazd króla perskiego Kserksesa na Grecję; klęska Greków
w Termopilach (równocześnie nie rozstrzygnięta bitwa morska
koło przylądka Artemizjon); zwycięstwo floty greckiej pod
Salaminą
bitwa pod Platejami i Mykele– wyparcie Persów z Grecji
epoka klasyczna w dziejach Grecji
powstanie Związku Morskiego
ogłoszenie Prawa XII Tablic
pokój Kalliasa – uznanie przez Persję suwerenności jońskich
polis
wojna peloponeska
wyprawa “dziesięciu tysięcy”
„pokój królewski” – uzyskanie przez Persję prawa do
ingerowania w sprawy greckich polis
bitwa pod Leuktrami, zwycięstwo Teb nad Spartą (zmierzch
taktyki falangi)
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
360/359 p.n.e.
338 p.n.e.
336 p.n.e.
początek panowania Filipa II w Macedonii
bitwa pod Cheroneą
śmierć Filipa z rąk zamachowca
wyprawa Aleksandra Wielkiego przeciw Persji (bitwa nad
334 p.n.e.
rzeką Granikos)
332 p.n.e.
bitwa pod Issos
331 p.n.e.
bitwa pod Gaugamelą
330–326 p.n.e. zajęcie przez Aleksandra Wielkiego terenów perskiego
państwa Achemenidów
323 p.n.e.
śmierć Aleksandra Wielkiego w Babilonie
323–278 p.n.e. wojny diadochów
ok.266-233
panowanie Aśoki
p.n.e.
264 p.n.e.
ostateczne opanowanie całej Italii przez Rzym
264-241 p.n.e. I wojna punicka
II wojna punicka (bitwa pod Kannami 216 p.n.e., bitwa pod
218–201 p.n.e.
Zamą 202 p.n.e.)
III wojna punicka; zniszczenie Kartaginy; Afryka prowincją
149–146 p.n.e.
rzymską
148 p.n.e.
koniec niepodległości Macedonii
73–71 p.n.e. powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa
63 p.n.e.
zajęcie przez Rzym Syrii i Judei – Gnejusz Pompejusz
I triumwirat (Gnejusz Pompejusz, Gajusz Juliusz Cezar
60 p.n.e.
i Marek Licyniusz Krassus)
58-50 p.n.e. podbój Galii – Gajusz Juliusz Cezar
49–45 p.n.e. wojna domowa Cezara z Pompejuszem
44 p.n.e.
ogłoszenie dożywotnim dyktatorem i śmierć Cezara
43 p.n.e.
II triumwirat (Marek Antoniusz, Marek Emiliusz Lepidus
i Juliusz Cezar Oktawian)
31 p.n.e.
bitwa pod Akcjum
30 p.n.e.
zajęcie Egiptu
27 p.n.e.
wprowadzenie pryncypatu
9 n.e.
Klęska w Lesie Teutoburskim
43 n.e.
podbój Brytanii przez Klaudiusza
70 n.e.
zburzenie Jerozolimy (I powstanie Żydów przeciw Rzymowi
66-73 n.e.)
101-106 n.e. ostatnie podboje rzymskie za panowania Trajana (Dacja
i Arabia Skalista prowincjami rzymskimi)
212 n.e.
ogłoszenie edyktu cesarza Karakalli (Constitutio Antoniniana)
przyznający obywatelstwo rzymskie wszystkim wolnym
mieszkańcom imperium
250 n.e.
ogłoszenie edyktu cesarza Decjusza nakazującego złożenie
ofiar bogom – pierwsze powszechne prześladowania
chrześcijan
284–305 n.e. panowanie Dioklecjana (początek dominatu)
286 n.e.
wprowadzenie systemu tetrarchii
301 n.e.
ogłoszenie edyktu Dioklecjana o cenach maksymalnych
313 n.e.
edykt mediolański (Konstantyn I Wielki i Licyniusz)
325 n.e
I sobór powszechny w Nicei
375 n.e.
atak Hunów na Ostrogotów nad Morzem Czarnym - początek
wielkiej wędrówki ludów
378 n.e.
najazd Gotów – klęska Rzymian w bitwie pod Adrianopolem
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
392 n.e.
395 n.e.
406 n.e.
438 n.e.
476 n.e.
527–565 n.e.
568 n.e.
zakaz sprawowania kultów pogańskich
podział imperium pomiędzy synów Teodozjusza
przekroczenie przez Germanów granicy na Renie
dokonanie kodyfikacji prawa przez wschodniorzymskiego
cesarza Teodozjusza II
usunięcie z tronu Romulusa Augustulusa
panowanie cesarza Justyniana I Wielkiego – renovatio imperii;
Zbór prawa cywilnego (tzw. kodeks Justyniana 528-534 n.e.)
najazd Longobardów na Italię – „właściwy” koniec
starożytności /upadek cesarstwa zachodniego/
X
X
X
X
X
X
X
STAROŻYTNOŚĆ
DATA/Y
ok. IX tys.
p.n.e.
ok. 5900 p.n.e.
ok. 3500 p.n.e.
ok. 3100 p.n.e.
ok.3100 p.n.e.
ok. 3 tys. lat
p.n.e.
2
początek tzw. rewolucji neolitycznej na obszarze „Żyznego
Półksiężyca”
początki rolnictwa w Dolnej Mezopotamii
powstanie pierwszych miast w Dolnej Mezopotamii
pojawienie się pisma w Mezopotamii
Menes (Narmer) jednoczy Egipt, początek I dynastii
pojawienie się pisma w Egipcie
rozwój cywilizacji kreteńskiej tworzonej przez ludność
niegrecką; okres wczesnominojski (3000-2000 p.n.e.); okres
średniominojski (2000-1580 p.n.e.) – pierwsze pałace, pismo
linearne A; okres późnominojski (1580-1100 p.n.e.)
ok. 2900 p.n.e. początki rolnictwa typu śródziemnomorskiego (zboże-oliwkiwinorośl) w świecie egejskim
2750-1500
powstanie i rozkwit pierwszej cywilizacji w dolinie Indusu
p.n.e.
(Harappa, Mohendżo Daro)
2700–2134
Stare Państwo Egiptu (dynastie III–VI)
p.n.e.
ok. 2675 p.n.e. faraon Dżoser buduje pierwszą piramidę schodkową
2625–2500
za rządów IV dynastii (Egipt) powstają wielkie piramidy,
p.n.e.
panowanie Chufu (Cheopsa) 2551-2528 p.n.e.
2350–2210
panowanie semickiej dynastii Sargonidów w całym
p.n.e.
Sumerze,
2134–2040
Pierwszy Okres Przejściowy (Egipt)
p.n.e.
2120–2005
okres panowania III Dynastii z Ur (okres neosumeryjski)
p.n.e.
2005–1595
okres starobabiloński
p.n.e.
2000–1760
Średnie Państwo (Egipt) – odbudowa administracji i systemu
p.n.e.
irygacyjnego
1760–1565
Drugi Okres Przejściowy (Egipt) - najazd Hyksosów
p.n.e.
ok. 1750 p.n.e. wydanie Kodeksu Hammurabiego
XVII-XI w.
pierwsze znane nam państwo „chińskie” rządzone przez
p.n.e.
dynastię Shang – środkowy bieg Żółtej Rzeki
1700–1200
rozwój kultury mykeńskiej (pałace, grobowce telosowe, pismo
p.n.e.
linearne B)
3000–1450
p.n.e.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
3
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
1550–1070
p.n.e.
1500–1380
p.n.e.
ok. 1450 p.n.e.
1400-600 p.n.e.
Nowe Państwo – okres potęgi Egiptu, walki o dominację
w Syrii
okres dominacji państwa Mitanni
podbój Krety przez Mykeńczyków
ekspansja indoeuropejskich Ariów (zajęcie północnych Indii
po Zatokę Bengalską)
ok. XIV wieku pojawienie się alfabetu (Ugarit); powstanie alfabetu fenickiego
p.n.e.
ok. 1200 p.n.e
1353–1335
panowanie faraona Echnatona (Amenchotepa IV)– reforma
p.n.e.
religijna, destabilizacja państwa
1380–1360
zniszczenie Mitanni przez Hetytów, ekspansja hetycka w Syrii
p.n.e.
1305–1240
Ramzes II – walki z Hetytami zakończone pokojem
p.n.e.
ok. 1250 p.n.e. pojawienie się Hebrajczyków w Palestynie
ok. 1200 p.n.e. zagłada kultury mykeńskiej (zniszczenie jej ośrodków,
zarzucenie pisma linearnego B)
ok. 1200 p.n.e. podbicie przez „ludy morza” państwa Hetytów
1200–1000
powstanie Fenicji
p.n.e.
ok. 1190 p.n.e. Ramzes III odpiera atak „ludów morza” na Egipt
1070-712 p.ne. okres przejściowy (dynastie XXI-XXV)
712–332 p.n.e. okres późny (Egipt)
ok. 1000 p.n.e. dominacja Tyru w Fenicji
1000–960 p.n.e. panowanie Dawida w Izraelu
960–932 p.n.e. panowanie Salomona w Izraelu (powstanie Świątyni)
932–721/587 istnienie podzielonego królestwa Izraela (na pn. – stolica
p.n.e.
w Samarii) i Judy (na pd. – stolica w Jerozolimie)
935–612 p.n.e. okres nowoasyryjski
VIII w. p.n.e. powstanie poematów Homera
814 p.n.e.
tradycyjna data założenia Kartaginy
776 p.n.e.
pierwsze igrzyska olimpijskie
ok. 775–550 Wielka Kolonizacja
p.n.e.
754/753 p.n.e. tradycyjna data założenia Rzymu (wg Warrona)
754–509 p.n.e. władza królów w Rzymie
721 p.n.e.
zdobycie Samarii – stolicy królestwa Izraela – przez
Asyryjczyków, deportacja ludności
początek
rozpoczęcie spisywania Biblii
VII w. p.n.e.
VII w. p.n.e. upowszechnienie się walki w szyku falangi
i uzbrojenia hoplity
663 p.n.e.
zajęcie Teb przez Asyryjczyków; początek panowania asyryjskiego w Egipcie
650–620 p.n.e. powstanie silnej spartańskiej polis
635 p.n.e.
wyparcie Asyryjczyków z Egiptu przez faraona Psametyka I
z XXVI dynastii
626–539 p.n.e. okres nowobabiloński (chaldejski)
621 p.n.e.
spisanie praw przez Drakona w Atenach
605 p.n.e.
bitwa pod Karkemisz –ostateczna klęska Asyrii
594 p.n.e.
reformy Solona w Atenach
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
567–487 p.n.e.
560–528 p.n.e.
559–529 p.n.e.
551-479 p.n.e.
539 p.n.e.
526 p.n.e.
509 p.n.e.
509-507 p.n.e.
499–494 p.n.e.
490 p.n.e.
480 p.n.e.
479 p.n.e.
479-323 p.n.e.
478 p.n.e.
449 p.n.e.
449 p.n.e.
431–404 p.n.e.
401-399 p.n.e.
399 p.n.e.
386 p.n.e.
386 p.n.e.
371 p.n.e.
367 p.n.e.
360/359 p.n.e.
338 p.n.e.
336 p.n.e.
335 p.n.e.
334 p.n.e.
332 p.n.e.
331 p.n.e.
330–326 p.n.e.
Budda (Siddharta Gautama)
tyrania Pizystrata w Atenach
panowanie Cyrusa II Wielkiego
Konfucjusz (Kung fu-tsy)
zajęcie przez króla perskiego Cyrusa Wielkiego
Babilonu.
podbój perski Egiptu – Psametyk III pokonany przez
Kambizesa II
obalenie monarchii w Rzymie; początek republiki
reformy Kleistenesa
powstanie w Jonii przeciw Persom
bitwa pod Maratonem
najazd króla perskiego Kserksesa na Grecję; klęska Greków
w Termopilach (równocześnie nie rozstrzygnięta bitwa morska
koło przylądka Artemizjon); zwycięstwo floty greckiej pod
Salaminą
bitwa pod Platejami i Mykele– wyparcie Persów z Grecji
epoka klasyczna w dziejach Grecji
powstanie Związku Morskiego
ogłoszenie Prawa XII Tablic
pokój Kalliasa – uznanie przez Persję suwerenności jońskich
polis
wojna peloponeska
wyprawa “dziesięciu tysięcy”
proces Sokratesa
założenie Akademii przez Platona
„pokój królewski” – uzyskanie przez Persję prawa do
ingerowania w sprawy greckich polis
bitwa pod Leuktrami, zwycięstwo Teb nad Spartą (zmierzch
taktyki falangi)
dopuszczenie plebejuszy do konsulatu
początek panowania Filipa II w Macedonii
bitwa pod Cheroneą
śmierć Filipa z rąk zamachowca
założenie Lykeionu przez Arystotelesa
wyprawa Aleksandra Wielkiego przeciw Persji (bitwa nad
rzeką Granikos)
bitwa pod Issos
bitwa pod Gaugamelą
zajęcie przez Aleksandra Wielkiego terenów perskiego
państwa Achemenidów
śmierć Aleksandra Wielkiego w Babilonie
wojny diadochów
wprowadzenie w Rzymie kultu Asklepiosa (Eskulapa)
323 p.n.e.
323–278 p.n.e.
293 p.n.e.
ok.266-233
panowanie Aśoki
p.n.e.
264 p.n.e.
ostateczne opanowanie całej Italii przez Rzym
264-241 p.n.e. I wojna punicka
II wojna punicka (bitwa pod Kannami 216 p.n.e., bitwa pod
218–201 p.n.e.
Zamą 202 p.n.e.)
204 p.n.e.
wprowadzenie w Rzymie kultu Kybele
171–168 p.n.e. wojna Macedonii z Rzymianami (III wojna macedońska)
zakończona klęską Macedończyków pod Pydną
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
zakończona klęską Macedończyków pod Pydną
III wojna punicka; zniszczenie Kartaginy; Afryka prowincją
149–146 p.n.e.
rzymską
148 p.n.e.
koniec niepodległości Macedonii
133 p.n.e.
reforma agrarna Tyberiusza Grakcha
82–79 p.n.e. dyktatura Sulli (przewaga optymatów)
73–71 p.n.e. powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa
63 p.n.e.
zajęcie przez Rzym Syrii i Judei – Gnejusz Pompejusz
I triumwirat (Gnejusz Pompejusz, Gajusz Juliusz Cezar
60 p.n.e.
i Marek Licyniusz Krassus)
58-50 p.n.e. podbój Galii – Gajusz Juliusz Cezar
49–45 p.n.e. wojna domowa Cezara z Pompejuszem
44 p.n.e.
ogłoszenie dożywotnim dyktatorem i śmierć Cezara
43 p.n.e.
II triumwirat (Marek Antoniusz, Marek Emiliusz Lepidus
i Juliusz Cezar Oktawian)
31 p.n.e.
bitwa pod Akcjum
30 p.n.e.
zajęcie Egiptu
27 p.n.e.
wprowadzenie pryncypatu
9 n.e.
Klęska w Lesie Teutoburskim
43 n.e.
podbój Brytanii przez Klaudiusza
70 n.e.
zburzenie Jerozolimy (I powstanie Żydów przeciw Rzymowi
66-73 n.e.)
101-106 n.e. ostatnie podboje rzymskie za panowania Trajana (Dacja
i Arabia Skalista prowincjami rzymskimi)
212 n.e.
ogłoszenie edyktu cesarza Karakalli (Constitutio Antoniniana)
przyznający obywatelstwo rzymskie wszystkim wolnym
mieszkańcom imperium
250 n.e.
ogłoszenie edyktu cesarza Decjusza nakazującego złożenie
ofiar bogom – pierwsze powszechne prześladowania
chrześcijan
284–305 n.e. panowanie Dioklecjana (początek dominatu)
286 n.e.
wprowadzenie systemu tetrarchii
301 n.e.
ogłoszenie edyktu Dioklecjana o cenach maksymalnych
313 n.e.
edykt mediolański (Konstantyn I Wielki i Licyniusz)
325 n.e
I sobór powszechny w Nicei
375 n.e.
atak Hunów na Ostrogotów nad Morzem Czarnym - początek
wielkiej wędrówki ludów
378 n.e.
najazd Gotów – klęska Rzymian w bitwie pod Adrianopolem
392 n.e.
zakaz sprawowania kultów pogańskich
395 n.e.
podział imperium pomiędzy synów Teodozjusza
406 n.e.
przekroczenie przez Germanów granicy na Renie
438 n.e.
dokonanie kodyfikacji prawa przez wschodniorzymskiego
cesarza Teodozjusza II
476 n.e.
usunięcie z tronu Romulusa Augustulusa
527–565 n.e. panowanie cesarza Justyniana I Wielkiego – renovatio imperii;
Zbór prawa cywilnego (tzw. kodeks Justyniana 528-534 n.e.)
529 n.e.
zamknięcie Akademii Platońskiej
568 n.e.
najazd Longobardów na Italię – „właściwy” koniec
starożytności /upadek cesarstwa zachodniego/
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X