Deontologia pielęgniarska - Filozofia i etyka zawodu

Deontologia pielęgniarska.doc
(56 KB) Pobierz
Zasady etyczne pielęgniarek
Wśród wielu zasad postępowania etycznego pielęgniarki I. Wrońska
wymienia następujące:
1. Zasada szacunku dla osoby,
2. Zasada dobroczynności i niekrzywdzenia,
3. Zasada sprawiedliwości,
4. Zasada odpowiedzialności (zasada poufności,
prawdomówności).
zasada
Kodeksy deontologiczne

Kodeksy deontologiczne stanowią zbiór reguł, zasad a w
szczególności powinności moralnych. Wiedza etyczna wyrażana
jest w określonych zasadach i regulacjach etycznych. Regulują
one stosunek osób do siebie, grupy, a także w przypadku
kodeksów religijnych stosunek do Siły Wyższej. Jednak kodeksy
nie wskazują na to, jaka decyzja powinna być podjęta w
konkretnym przypadku, bowiem decyzja ta należy do podmiotu
podejmującego decyzję. Decyzję rozważa pielęgniarka we
własnym sumieniu.
 Sumienie – występuje tutaj jako swoista instytucja doradcza,
opiniotwórcza a nawet oceniająca, tkwiąca w osobowości i
naturze podmiotu. Sumienie, sumieniu nie jest równe, dlatego
też dobrze jest pracować i rozwijać własne sumienie (wiedza
moralna, wola, miłość, sumienie zbyt szerokie, sumienie zbyt
wąskie i.t.d.).

Deontologia pielęgniarska rozwijała się i czerpała wiele z
humanizmu a także deontologii medycznej. W literaturze etyki
medycznej możemy odnaleźć wiele takich powiązań.
Prześledźmy zatem główne kodeksy medyczne do których
odwołuje się H. Dunn:

Przysięga Hipokratesa – najbardziej znana z etycznych
przewodników medycznych (460 – 377 przed Chrystusem).
Znajduje się pod wpływem filozofii politeistycznej. Wyraża:
hołd i wdzięczność nauczycielowi, dobro chorego, zakaz aborcji,
czystość osobistą lekarza, zakaz pożądania oraz obowiązek
zachowania tajemnicy lekarskiej.
 Kodeks Majmonidesa – (1135 – 1240). Utworzony pod wpływem
filozofii monoteistycznej. Wskazuje na źródła choroby:
dysharmonia, choroba to posłańcy zapowiadający zbliżanie się
niebezpieczeństwa, rolą lekarza jest czuwanie nad życiem i
zdrowiem, podkreśla rolę miłości w tym zawodzie, siłę serca i
umysłu, wymienia cnoty (umiarkowanie, zgłębianie wiedzy), ma
charakter modlitwy jak również deklaracji etycznej, nie ma
wzmianki o aborcji, eutanazji, tajemnicy.

Deklaracja Genewska. Opracowana przez Światowe
Stowarzyszenie Medyczne w 1948 r. – jako współczesna wersja
Przysięgi Hipokratesa. Deklaracja ta nie odrzuca w sposób
wyraźny eutanazji, nie mówi nic o czystości życia osobistego.
Przysięga nie jest też kierowana do Boga.
 Międzynarodowy Kodeks Etyki Medycznej. Opracowany przez
Światowe Stowarzyszenie Medyczne w 1949 r. Kodeks ten
wyklucza aborcję, eutanazję; stał się – jak podaje Dunn martwą literą.
 Deklaracja Helsińska – Opublikowana w 1964 r., poprawiona w
1975r. w Tokio. Deklaracja ta wskazuje na: niebezpieczeństwo
badań naukowych, eksperymentów i manipulacji genetycznych.
Proponuje powołanie niezależnych komitetów etycznych.
Wyraża ideę, że „troska o człowieka musi górować nad troską o
społeczeństwo”. Wprowadza takie kategorie etyczne jak:
prywatność, godność, świadoma zgoda.
 Deklaracja z Tokio. „Lekarzowi nie wolno popierać, tolerować
lub uczestniczyć w torturach lub różnego rodzaju torturach
niezależnie od przestępstwa o jakie ofiara jest podejrzana,
oskarżona czy uznana za winną”. Lekarz nie może brać udziału
w strajku głodowym.

Deklaracja Lizbońska (1981). Wprowadza takie kategorie
etyczne jak: możliwość wyboru lekarza, akceptacja lub odmowa
sposobu leczenia, prawo do zachowania tajemnicy, dostęp do
dokumentacji medycznej.
 Inne ważne dokumenty etyczne to: Deklaracje ONZ na temat:
praw dziecka, praw osób upośledzonych umysłowo, praw osób
niepełnosprawnych.

Wymienić należy również inne ważne dokumenty etyczne
wykraczające poza etykę medyczną, a których wpływ na etykę
współczesnego pielęgniarstwa - zauważa się w ponowoczesnym
świecie. Są to: Kodeks Muzułmański (1985)nauczanie religijne
wszystkich głównych religii (buddyzm, hinduizm) oraz
chrześcijańska etyka medyczna w nauczaniu Kościoła.
 Na szczególne podkreślenie zasługuje Konwencja o ochronie
praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań
biologii i medycyny ( Konwencja o prawach człowieka i
biomedycynie) przyjęta przez Komitet ministrów UE w dniu 19
listopada 1996r. Konwencja ta stoi na straży godności i
tożsamości istoty ludzkiej wobec zastosowań biotechnologii.

Reasumując stwierdzamy, że nie wszystkie kategorie etyki
medycznej przedstawione przez Dunn mają zastosowanie w
deontologii pielęgniarskiej, bowiem nie wszystkie decyzje, które
podejmuje lekarz - są przedmiotem działania pielęgniarskiego,
a także zawód ten tworzy własne regulacje, wyrażające
kierunek rozwoju pielęgniarstwa np. pielęgniarka rzecznikiem
praw pacjenta.
 Kodeksy zawodowe nie zawierają norm sprzecznych z normami
ogólnymi, a jedynie niektóre z nich podkreślają, zalecając przy
ich stosowaniu zachowanie zasad szczególnej uważności. Np. w
etyce medycznej daje się zauważyć „preferencja wartości życia
nad wartością prawdy”. (B. Dobrowolska).

Kodeksy medyczne regulując wzajemne stosunki pomiędzy
świadczeniodawcami a świadczeniobiorcami stoją na straży
interesów głównie tych drugich, chociaż w pośredni sposób
wpływają korzystnie również na sprawy świadczeniodawców.
Naruszenie zasad etycznych zawartych w kodeksach
zawodowych wiąże się z określonymi przez prawo sankcjami, co
odróżnia je od ogólnych kodeksów etycznych (np. religijnych),
które nie zawsze wspiera prawo pozytywne.

We współczesnym świecie toczy się szeroka dyskusja nad
koniecznością ujmowania etycznych norm zawodowych, aby
współbrzmiały
z
wielonarodowym,
wieloreligijnym,
wielokulturowym światem. Normy te muszą być formułowana
na dużym poziomie ogólności.
Kodeksy deontologiczne pielęgniarek
 Jak zauważa B. Dobrowolska - kodyfikacja etyki zawodowej
pielęgniarek wiąże się z powstaniem pielęgniarstwa
zawodowego (1860),jednak już wcześniej powstały w opiece nad
chorymi pewne dokumenty (Reguły Córek Miłosierdzia Sług
Ubogich Chorych” sformułowane przez św. Wincentego a Paulo
wspólnie z Ludwiką de Marillac), które podkreślały pewne
elementarne zasady zachowania się sióstr miłosierdzia, a które
później na trwałe zadomowiły się w pielęgniarstwie zawodowym
( sprawiedliwość, pogłębianie wiedzy w duchu miłości).

Z kolei I. Wrońska do takich zalicza Przyrzeczenie
sformułowane przez Lystrę Gretter (1893) kierowniczkę szkoły
pielęgniarskiej w Detroit, dla uczczenia pamięci F. Nightingale
(nieskazitelność w pracy i życiu prywatnym, zakaz podawania
śmiercionośnych środków, zachowanie tajemnicy, lojalność w
stosunku do lekarza).

Jednak pierwszy prawdziwy kodeks etyki zawodowej dla
pielęgniarstwa profesjonalnego powstał dopiero w 1953r. i
uchwalony został przez Międzynarodową Radę Pielęgniarek.
Kodeks ma charakter bardzo ogólny, nie jest uwikłany w
kwestie światopoglądowe, religijne i dlatego stanowi dobrą
podstawę do regulacji narodowych. Zakreśla obszar
zainteresowania pielęgniarstwa („ pielęgniarka opiekuje się
chorymi, tworzy fizyczną i duchową atmosferę, przyczyniając
się do wyzdrowienia, zapobiega chorobom, naucza zdrowego
stylu życia. Jej działania mają się odnosić do jednostki, rodziny
i do grupy społecznej”, bez względu na narodowość, religię,
pozycję społeczną.
 Kodeks składa się z dwu części: ogólnej i szczegółowej. Ogólna definiuje zadania pielęgniarskie, zaś szczegółowa wyraża
wartości ogólnoludzkie. (Dobrowolska). Kodeks ten był
kilkakrotnie nowelizowany (1965, 1973, 2000). Równolegle
istnieje również Międzynarodowy Kodeks uchwalony przez
Międzynarodowy Komitet Katolicki Pielęgniarek i Asystentek
Społeczno – Sanitarnych (1954), który nie jest sprzeczny z
kodeksem MRP, ale podkreśla takie aspekty jak: szacunek do
życia od momentu poczęcia aż do śmierci, zaś w części drugiej –
podkreśla się obowiązek wsparcia duchowego, korzystania z
sakramentów świętych, bez wywierania nacisku.
Polskie kodeksy etyczne
 Zainteresowanie deontologią pielęgniarską w Polsce jest już
widoczne w pielęgniarstwie okresu przed drugą wojną światową
(Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych, T.
Kulczyńska –„Etyka zawodowa pielęgniarek”).
 „Tekst został podzielony na części: wstępną, cechy usposobienia
pielęgniarki, cechy charakteru pielęgniarki, cechy fizyczne
pielęgniarki, stosunek pielęgniarki do chorych, stosunek do
pielęgniarki, do koleżanek, stosunek pielęgniarki do
pracowników administracyjnych i gospodarczych, stosunek
pielęgniarki do zakładu pracy”.
 Praca ta jest próbą stworzenia wzoru idealnej pielęgniarki,
posiadającej cnoty uczciwości, prawdomówności, skromności,
odpowiedzialności, dążącej do własnego doskonalenia, osoby
kulturalnej i umiejącej nawiązywać dobre relacje z innymi.
Wzory te znalazły odzwierciedlenie w późniejszych kodeksach
profesjonalnych. Są nimi: „Zasady Etyki Zawodowej (1973).
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie.
 Dokument składa się z dwu części: ogólnej i szczegółowej. W
części pierwszej podkreśla się normę socjalistycznej służby
zdrowia, obowiązek dokształcania zawodowego, obowiązku
udzielania pomocy w nagłych wypadkach, tajemnicy zawodowej
i.t.d. W części szczegółowej wyróżniono trzy rozdziały tj.
pielęgniarka i osoba objęta jej opieką, stosunek pielęgniarki do
koleżanek i innych współpracowników, pielęgniarka a
organizacje polityczne, zawodowe, społeczne). Powyższy
dokument został znowelizowany w 1984r.

Istotnym przełomem w kodyfikacji pielęgniarskiej jest
uchwalenie przez II Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych
nowego Kodeksu pod nazwą Kodeks Etyki Zawodowej Polskiej
Pielęgniarki i Położnej pozostającego pod wyraźnym wpływem
personalistycznej koncepcji człowieka. Kodeks ten odwołuje się
do: filozofii humanizmu, filozofii troki, personalistycznej
koncepcji osoby ludzkiej. Widzimy tutaj rozszerzone działania
pielęgniarskie i odpowiedzialność, widoczna jest nowa
koncepcja pielęgniarstwa jako wolnego zawodu, Kodeks składa
się z czterech części: przyrzeczenia, części ogólnej, części
szczegółowej (pielęgniarka i położna a podopieczny,
pielęgniarka i położna a praktyka zawodowa, pip a
współpracownicy, pip a zawód) oraz Uzasadnienia struktury i
treści etyki zawodowej opracowanej przez I. Wrońską. Do
Kodeksu dołączony jest również Komentarz zatwierdzony przez
II Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych.

Przemiany, jakie dokonywały się w życiu społeczno –
politycznym a także w reformowanej służbie zdrowia w Polsce
zmusiły środowisko zawodowe pielęgniarek i położnych do
kolejnej nowelizacji Kodeksu a mianowicie: Ostatni kodeks
(Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczpospolitej
Polskiej) został uchwalony przez IV Krajowy Zjazd
Pielęgniarek i Położnych w 2003. Zrezygnowano w nim z
personalistycznej koncepcji człowieka, na rzecz odwołania się do
ogólnych zasad etycznych i przestrzegania praw pacjenta i
dbania o godność zawodu.
 Zrezygnowano z terminu „podopieczny”, wprowadzono dwa
dodatkowe rozdziały takie jak: pielęgniarka i położna a
społeczeństwo oraz pielęgniarka/ położna a samorząd
pielęgniarek i położnych. Kodeks ten składa się z
następujących rozdz. Przyrzeczenie, Część Ogólna, Część
Szczegółowa.

W części szczegółowej występują następujące podrozdziały
(składniki
kodeksu):
Pielęgniarka/położna a pacjent,
pielęgniarka/położna a praktyka zawodowa i nauka, pielęgniarka/
położna
a
samorząd
pielęgniarek
i
położnych,
pielęgniarka/położna a współpracownicy, pielęgniarka/położna
a zasady postępowania wobec społeczeństwa, przepisy końcowe.

Jak widzimy, deontologia pielęgniarska rozwija się w
kierunku etyki uniwersalistycznej, nie uwarunkowanej
religijnie i kulturowo, bowiem tego wymaga współczesny
globalizujący się świat.
 Zdaniem B. Dobrowolskiej kodeksy zawodowe spełniają
szereg funkcji m.in.
- funkcja dyrektywna (kierunek i cel działalności),
- funkcja kontrolno – oceniająca (nadzór i ocena pod
względem etycznym),
- funkcja społeczno – wychowawcza (podkreślenie wartości
najistotniejszych),
- funkcja ochrony autonomii zawodu,
- funkcja korygująca (zinternalizowanie wartości, czyli
przyjęcie jej przez pielęgniarkę do własnej osobowości),
- funkcja umacniająca identyfikację zawodową).
Uważne studiowanie składników kodeksów stanowi podstawę
standardów zawodowych.
Literatura:
1. H.P. Dunn. Etyka dla lekarzy, pielęgniarek, pacjentów. Tarnów
1997.
2. Etyka i deontologia lekarska. Red. T. Kielanowski. Warszawa
1985.
3. Wrońska I, J. Mariański. Etyka w pracy pielęgniarskiej. Lublin
2002.
4. Kodeks etyki zawodowej polskiej pielęgniarki i położnej wraz z
Komentarzem (1995).
5. Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczpospolitej
Polskiej (2003).
...
Plik z chomika:
kobietapelnamarzen
Inne pliki z tego folderu:



zasady etyczne zawodu piel.doc (60 KB)
Aksiologia pielegniarstwa.doc (55 KB)
Człowiek jako podmiot morlności.doc (50 KB)
 Deontologia pielęgniarska.doc (56 KB)
 Egzystencjalizm.doc (27 KB)
Inne foldery tego chomika:

Anatomia
 Anestezjologia
 Biochemia
 Chirurgia
 Fizjologia
Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl