Rośliny

Rośliny
Świat porasta ponad 275 000 różnych
gatunków roślin, od maleńkiego planktonu,
widocznego jedynie pod szkłem
mikroskopu, po wielkie , rosnące do 100
metrów wysokości drzewa. Rosną niemal
wszędzie- na lądzie i w morzu,
na równinach i na szczytach gór, a nawet
na pustyniach i śnieżnych pustkowiach.
40% lądów pokrytych jest lasami i trawami
Co to są rośliny?
Eukariotyczne
i samożywne organizmy,
wykorzystujące energię
promieniowania
słonecznego za sprawą
barwników
asymilacyjnych (zdarzają
się wśród roślin także
organizmy cudzożywne –
pasożytnicze, w tym też
myko-heterotroficzne,
ale mają one charakter
wtórny).
Systematyka
Domena: eukarioty
Królestwo: rośliny
Nazwa systematyczna:
Archaeplastida
Budowa komórki roślinnej
Opis:
A) ściana komórkowa,
B) plasmodesma,
C) błona komórkowa,
D) chloroplast,
E) błona tylakoidu,
F) mitochondrium,
G) lizosom,
H) aparat Golgiego,
I) wakuola,
J) retikulum endoplazmatyczne
gładkie,
K) retikulum
endoplazmatyczne szorstkie,
L) jądro,
M) błona jądrowa,
N) otwór w błonie jądrowej,
O) jąderko.
Z czego zbudowane są rośliny?
Rośliny zbudowane są z komórek, tworzących
u roślin wyżej uorganizowanych tkanki i organy.
Umożliwiają one im oddychanie, odżywianie,
wzrost i rozwój. Proces fotosyntezy prowadzą
dzięki chloroplastom zawierającym chlorofil a
i pochodzącym z endosymbiozy sinic.
Produktem zapasowym jest skrobia. Posiadają
sztywną, zwykle celulozową ścianę komórkową.
Rośliny cechują się także zdolnością do
nieprzerwanego wzrostu za sprawą tkanek
twórczych mających stałą zdolność do podziału
komórek. Zazwyczaj są trwale przytwierdzone
do podłoża.
Budowa roślin- korzenie
Są podziemną (bądź podwodną) częścią rośliny. Przytwierdzają
roślinę do podłoża, pobierają wodę i składniki mineralne na materiał
budulcowy. Korzenie niektórych roślin np. buraka, magazynują
substancje odżywcze. Gdy roślina zaczyna rosnąć, z nasiona
wysuwa się korzonek, szybko rozgałęziający się w korzenie boczne;
wierzchołki przebijających się przez glebę korzeni chroni czapeczka.
Niektóre rośliny, jak trawy, mają dziesiątki niewielkich korzeni,
rozrastających się we wszystkich kierunkach. Taki system
nazywamy wiązką. Marchewka ma gruby korzeń główny, z którego
odgałęzia się niewiele bocznych- jest to system korzenia palowego.
Na każdym korzeniu znajdują się małe wyrostki zwane włośnikami,
zwiększające powierzchnię absorbcyjną korzenia. Niektóre rośliny
nie są zdolne do samodzielnego odżywiania się- korzystają
z produktów wytwarzanych przez inne rośliny. Są to pasożyty.
Jemioła jest pasożytem drzew. Nieliczne rośliny pnące, jak bluszcz,
wypuszczają korzenie zarówno w głąb ziemi, jak i wysoko ponad
nią. Za ich pomocą przytwierdzają się do drzew, ścian i płotów.
System korzenia palowego- mniszek lekarski
System korzenia wiązkowego- truskawka
Korzenie roślin uprawnych, których wykorzystywana jest część
podziemna, nie zawsze są właściwymi korzeniami. Jest tak
w przypadku buraka i marchwi, lecz ziemniaki są bulwami
podziemnych łodyg, a cebula- wiązką podziemnych liści.
Bulwy ziemniaków:
Wiązka podziemnych
liści cebuli
Korzeń buraka czerwonego
Budowa roślin- łodyga
Łodyga podtrzymuje liście i kwiaty rośliny. Doprowadza
także wodę, składniki mineralne i odżywcze od korzeni
do liści i w kierunku odwrotnym. Woda z rozpuszczonymi
w niej minerałami transportowana jest z korzeni
naczyniami wiązki przewodzącej zwanymi ksylemem;
od liści produkty fotosyntezy odprowadzają naczynia
floemu. Wiele roślin ma łodygi zielone i giętkie- zwane
są one roślinami zielnymi, jako że większość z nich
to zioła, takie jak mięta czy bazylia. Rośliny drzewiaste
(drzewa i krzewy) mają sztywne, zdrewniałe, pokryte
korą łodygi; jest w nich więcej ksylemu niż w roślinach
zielnych. Z łodygi wyrasta główny pęd rośliny, rosnący
zawsze w góre. Pędy boczne wyrastają z głównego,
w miejscach zwanych węzłami. Niektóre pędy boczne
stają się odnogami również rozrastającymi się na boki.
Z innych wyrastają liście i kwiaty.
Budowa roślin- liście i kwiaty
Liście wykorzystują promienie słoneczne do produkcji
substancji odżywczych, potrzebnych roślinie do wzrostu.
Częściej są płaskie, by zwracając się do słońca
absorbować jak najwięcej jego promieniowania. Każdy
liść przytwierdzony jest do łodygi ogonkiem zwanym
szypułką. Płaską część liścia nazywamy blaszką. Liście
mogą być przekształcone w ciernie, co zmniejsza
ich powierzchnię parowania.
Kwiaty to części roślin kwitnących, z których powstają
nasiona- te z kolei dają początek innym roślinom.
Liść dębu jest liściem pojedynczymma tylko jedną blaszkę
Liść orzecha włoskiego należy do liści złożonych- do jednej
szypułki przytwierdzone jest wiele blaszek
Nasiona i owoce
Nasiona powstają w wyniku połączenia komórki rozrodczej męskiej
(pręciki) z żeńską (słupek). Z nasion mogą wyrosnąć nowe rośliny.
Z połączonych dwóch komórek powstaje nasienie, a zalążnia
twardnieje i zamienia się w owoc. Owoce mogą przybierać różne
kształty. Występują one tylko u roślin okrytonasiennych.
Rodzaje owoców
mięsiste
Pestkowce
np. wiśnia
Jagody
np. porzeczka
suche
Pękające
niepękające
Strąk np. fasola
Orzech np. dąb
Torebka np. mak
Ziarniak np. żyto
Skrzydlak np. klon
Zapylenie
By mogło powstać nasienie z zalążkiem nowej rośliny,
pyłek pręcików musi znaleźć się na znamieniu słupka.
Niektóre rośliny są samopylne, to znaczy, że pyłek
zapyla słupek tej samej rośliny, z której pochodzi.
Inne są obcopylne, co oznacza, że tylko pyłek innej
rośliny tego samego gatunku może zapylić słupek danej
rośliny. Pyłek może być przenoszony z wiatrem, na ciele
owadów (np. pszczół) i ptaków, a nawet nietoperzy.
W lasach tropikalnych do zapylenia przyczyniają się
szczególnie kolibry. Pszczoły wabione są przez kwiaty
pięknym kolorem i słodko pachnącym nektarem.
Spijając nektar, owad przenosi pyłek z pręcika na słupek
tego samego bądź innego kwiatu.
Rozwój rośliny
Każde z opuszczających owocnię nasion zawiera zarodek nowej
rośliny (kiełek) i zasób substancji odżywczych potrzebny do jego
rozwoju. Nasiona nie mogą jednak wykiełkować w niesprzyjających
warunkach. Niezbędna jest im woda i odpowiednia temperatura.
Nasiona maku mogą przeleżeć w ziemi przez wiele lat, zanim
przewracający skiby pług wyniesie je na powierzchnię, gdzie mogą
wykiełkować.
Z nasienia wyrasta najpierw korzeń, a potem zielony pęd. Korzeń
zarodkowy wrasta w ziemię, a pęd rośnie do góry, ku słońcu.
Pierwszymi liśćmi rośliny są zieleniejące liścienie nasion. Wkrótce
wyrasta im łodyga i pojawiają się liście właściwe. Rosną tylko części
roślin zwane merystemami. Znajdują się najczęściej na czubkach
pędów i korzeni, tak więc kiedy kiełkuje nowa roślina, jej pęd
i korzeń przybierają raczej na długości i grubości. Jest to wzrost
pierwotny. Następnie niektóre rośliny pogrubiają swe pędy
albo rozrastają się w różnych kierunkach.
Odżywianie roślin
W przeciwieństwie do zwierząt, rośliny same produkują sobie
pożywienie, absorbując promienie słoneczne w procesie zwanym
fotosyntezą. Energia słoneczna pozwala roślinom wytwarzać z wody
i zawartego w powietrzu dwutlenku węgla substancje odżywcze.
Fotosynteza zachodzi głownie w liściach, których miękisz zawiera
dwa szczególne rodzaje komórek: palisadowe i gąbczaste.
W każdej z nich znajduje się maleńka cząsteczka- chloroplast,
zawierająca chlorofil, substancję nadającą liściom zielony kolor.
Dwutlenek węgla dostaje się do rośliny przez komórki aparatu
szparkowego na spodniej stronie liścia. Wodę dostarcza z korzenia
łodyga. Chlorofil pochłania promienie słońca i zamienia wodę
w wodór i tlen. Wodór łączy się z węglem, tworząc cukier,
a tlen ulatnia się przez szparki. Wytworzone w ten sposób cukry
transportuje system naczyń. W miejscu przeznaczenia przetwarzane
są w tłuszcze i skrobię albo spalane w procesie oddychania
rozpadają się na dwutlenek węgla i wodę.
Czy wiesz, że …
Najstarszą rośliną na świecie jest krzew głogu
rosnący w Nowej Anglii- liczy on sobie
przynajmniej 10 000 lat.
Najdłuższą rośliną na świata jest liana,
wspinająca się na drzewa do wysokości 150
metrów.
Są rośliny radzące sobie w pustynnych
warunkach Afryki rosnąc pod ziemią, spod
której wystawiają liście na słońce jedynie przez
małe otwory.
Czy wiesz, że …
Największym kwiatem jest pachnąca lilia
indonejska, osiągająca średnicę do 1m i wagę
7kg.
Największe nasiona to orzechy rosnącej
na Seszelach palmy, ważące nawet 20kg.
Najmniejsze nasiona mają storczyki- milion
nasion tych roślin waży zaledwie 0,3mg.
Orchidee mogą zamknąć w jednej kapsule
ponad 2 000 000 nasion.
Ciekawostki z życia roślin
Czemu płaczesz, gdy kroisz cebulę?
W cebuli znajdują się olejki lotne, które podrażniają Twoje oczy.
Czy można zapobiec ich działaniu? TAK! Odpowiedź: płacząc.
Jak duże liście może mieć roślina?
Okazuje się, że ogromne! Wiktoria królewska, którą spotkać można
nad brzegami rzek i na bagnach w Ameryce Południowej, ma liście
w kształcie koła o średnicy dwóch metrów!!!
Kiedy odkryto ziemniaki?
W 1537 roku w poszukiwaniu złota pewien konkwistador hiszpański
dotarł do małej wioski w Andach. Znalazł tam jedynie bulwy, które
ugotował i zjadł. Potem powiedział: ,,Są smaczne, zje je nawet
Hiszpan!,,. Nazwał je patatami, ponieważ mieszkańcy Andów
nazywali je papami. Nie będąc tego świadomym, odkrył coś o wiele
ważniejszego niż złoto, którego szukał.
Kwiaty
Kwiaty ozdobne, lecznicze, leśne,
ogrodowe, chronione.
Roślina ozdobna- storczyk
Potoczna nazwa roślin
z rodziny storczykowatych,
w szczególności stosowana
w odniesieniu do roślin
o efektownych kwiatach,
uprawianych w warunkach
szklarniowych. Odnoszona jest
do wielu gatunków
i mieszańców np. z rodzaju
katleja, falenopsis, cymbidium.
Rosną w lasach równikowych.
Są roślinami pasożytniczymi,
ponieważ najczęściej rosną
na drzewach.
Roślina lecznicza- rumianek pospolity
Rumianek pospolity (Matricaria
chamomilla L.) –gatunek rośliny
z rodziny astrowatych. W stanie
dzikim występuje w Europie po 63°
45'N oraz
na terenie Uralu,
Kaukazu, Azji Mniejszej, Iranu,
Afganistanu, i Indii. Zawleczony do
Ameryki Północnej i Australii.
W polskiej florze archeofit. W
Polsce pospolity, uprawiany także
jako roślina lecznicza (obecnie w
uprawie głównie poliploidy dające o
ok. 50% wyższy plon od gatunku).
Działanie: w medycynie i
kosmetyce używa się olejku.
Najczęściej
jest
stosowany doustnie jako środek
przeciwzapalny i przeciwskurczowy
układu pokarmowego, ma też
działanie przeciwalergiczne. Użyty
zewnętrznie przeciwdziała stanom
zapalnym skóry. Stosowany
wewnętrznie w nieżycie jelit
żołądka, zewnętrznie na
owrzodzenia skóry, hemoroidy,
rumień, oparzenia słoneczne i
termiczne I i II stopnia.
Roślina leśna- konwalia
Konwalia (Convallaria L.) –
rodzaj roślin jednoliściennych
w ostatnich latach zaliczany do
różnie wyróżnianych rodzin w
tym do konwaliowatych
(Convallariaceae),
myszopłochowatych
(Ruscaceae) i ostatnio do
szparagowatych
(Asparagaceae).
Systematyka
Domena: eukarionty
Królestwo: rośliny
Klad: rośliny naczyniowe
Klad: rośliny nasienne
Klasa: okrytonasienne
Klad: jednoliścienne
Rząd: szparagowce
Rodziny: szparagowate
Podrodzina: Nolinaceae
Rodzaj: konwalia
Roślina ogrodowa- rododendron
Różanecznik, azalia, rododendron
(Rhododendron L.) –rodzaj roślin
z rodziny wrzosowatych
(Ericaceae). Według niektórych ujęć
taksonomicznych należy do niego
ok. 800 gatunków. W stanie
naturalnym występują głównie w
Azji, w mniejszej ilości w obydwu
Amerykach i w Europie.
Różanecznik jest jednym z częściej
uprawianych krzewów ozdobnych.
Te gatunki i odmiany, które mają
zimozielone, skórzaste liście,
nazywane są zwyczajowo
rododendronami lub
różanecznikami, natomiast te
o miękkich, lekko owłosionych
i zrzucanych na zimę
lub półzimotrwałych liściach
nazywa się azaliami.
Roślina chroniona- paprotnik
Brauna
Paprotnik Brauna
(Polystichum braunii L.) –
kosmopolityczny gatunek
rośliny z rodziny
nerecznicowatych.
Jest szeroko
rozprzestrzeniony, występuje w
Azji, Europie i Ameryce
Północnej. W Polsce gatunek
rzadki, występuje głównie
w górach. Występuje rzadko
w Sudetach (Góry Izerskie,
Góry Bialskie), w całym
paśmie Karpat, w Górach
Świętokrzyskich, na Roztoczu
i Wyżynie KrakowskoCzęstochowskiej.
Opracowała:
Wioleta Niestępska kl. 3C