BIOLOGIA -mikrobiologia, botanika( st

BIOLOGIA -mikrobiologia, botanika( st. Teofraz), zoologia
( Arystoteles)
470r pne- Heraklit, świat ulega ustawicznym zmianom.
430- Demokryt, teoria atomistyczna( świat składa się z atomów)
350- Arystoteles, pierwsza systematyczna klasyfikacja zwierząt.
300-Teofraz, opisał 500 gat. roślin w „Historii naturalnej”.
5-Pliniusz, podsumował całą wiedzę przyrodniczą.
1590r ne- bracia Jansen(Hol), skonstruowali 1-wszy mikroskop.
1664-Hooke(Ang) fiz,biol,mat; badając korek odkrywa komórkę.
1680-Leenwenhoek(Hol) za pomocą własnoręcznie
skonstruowanego mikroskopu odkrywa mikroorganizmy.
1693-Ray(Ang)biol; wprowadza pojęcie „gatunku”
1735- Linneusz(Szw) wprowadza podział roślin i zwierząt na
kategorie systematyczne.
1779-Ingenhausz(Hol) odkrywa że rośliny oddychają podobnie
jak zwierzęta /asymilacja/.
1780-Lavoisiet, Laplace(Fr) „źródłem ciepłoty zwierząt są
procesy spalania, w powiązaniu z tlenem znajdującym się we
krwi”
1809-Lamarck(Fr)prz; organizmy żyjące ulegały prze wieki
przekształceniom, od prostych do złożonych, dzięki dziedziczeniu
cech nabytych.
1831-Brown(Ang) odkrywa jądro komórkowe.
1835-Deejardin, opisuje cytoplazmę
1838-Liebig(Nie) podstawy biochemii; pionier chemii rolnej,
opracował syntezę wielu zw. organicznych. Udowodnił że rośliny
odżywiają się związkami mineralnymi pobranymi z gleby(nawozy
sztuczne).
1839-Schleiden;bot; Schiwann;zoo;(Nie) teoria komórki.
1848-Hofmaister(Nie), odkrył chromosomy.
1858-66, Mendel(Czech), podstawowe prawo dziedziczenia,
odkrył reguły przekazywania cech dziedzicznych.
1859-Darwin(Ang), twórca teorii ewolucji.
1860-Pasteur(Fr)mikr; twórca podstaw mikrobiologii i
immunologii, wyjaśnił proces fermentacji, co dało podstawy do
konserwacji żywności metodą pasteryzacji. Wprowadził
szczepienia ochronne przeciw cholerze drobiu, węglikowi i
różycy świń, wściekliźnie.
1861-Schuldze(Nie), wprowadził pojęcie protoplazmy.
1860-90, Miescher(Szw), Mayzel, Strazburger(Pol), opisują
podział komórki i jądra.
1901-Landsteiner(Aus) odkrywa grupy krwi.
1912-Funk(Pol), odkrywa witaminy.
1929-Fleming(Ang), odkrywa penicylinę.
1933-pierwszy mikroskop elektronowy.
zwierzęt
składnik
rośliny
człowiek
a
1.woda
75
60
65
2.zw. mineralne
2
4
2
3.węglowodany
18
5,8
2
4.tłuszcze
0,5
11
10
5.białka
4
19
20
6.kw.
0,5
0,2
1
nukleinowe
1.2.(C,H,O),3.(C,H,O,N,S),4.(C,H,O,N,P)zw. organiczne+ zw.
mineralne= sucha masa.
WODA: woda, lód, para wo, morza i oceany 361mln km2.rocznie
wyparowywuje i ulega skropleniu 500tyś km3
1). Woda związana(strukturalna) tworzy tzw. Otoczki
hydratacyjne lub jest składnikiem budulcowym komórki.
2). Woda wnętrza komórki, niezwiązana wypełnia wolne
przestwory.
3). Woda środowiska zewnętrznego, otacza komórkę. Nosiciel
substancji odżywczych, sygnałów międzykomór.
 powszechny rozpuszczalnik związków ustrojowych.
 niezbędne uzupełnienie pokarmów.
 udział w procesach metabolicznych.
 środek transportu wewnątrz ustrojowego.
 regulator temperatury, ciśnienia osmotycznego, pH.
 warunkuje turgor, wymiary i kształt komórki
 ułatwia usuwanie końcowych produktów przemiany materii
 ma dużą pojemność cieplną, chroniąc organizmy przed
nagłymi skokami temperatury
Dyfuzja-przemieszczanie cząstek od stężenia większego do
mniejszego w celu wyrównania stężeń w komórce.
Osmoza-przepływ cząsteczek wody przez półprzepuszczalną
błonę komórki rozdzielające r-ry o różnych stężeniach(od
mniejszego do większego). Zjawisko osmotyczne-reguluje
zawartość wody w roślinie, zapewnia turgor, nadaje tkanką siłę
przebicia się przez glebę, warunkuje odporność rośliny na suszę.
Siła ssąca komórki-siła z jaką woda przenika do wnętrza
komórki(wiązane z turgorem).
ZWIĄZKI MINERALNE:
Makroelementy-(ich brak narusza funkcjonowanie organizmów)
pierwiastek
rola biologiczna
węgiel,
podstawowe składniki zw. organicznych
(CO32-)
wchodzących w
wodór, H
skład żywych organizmów.: tlen+ odór= woda,
tlen, O
tlen-niezbędny dla zwierząt i roślin, CO2-dla
roślin
azot,
składnik białek, zasad azotowych i innych
(NH4+, NO3ważnych związków
)
siarka, (SO42składnik aminokwasów(cysteiny i metioniny)
)
oraz wielu koenzymów
fosfor, (PO43składnik kw. nukleinowych i związków
)
energetycznych np. ATP
sód, (Na+)
składniki płynów ustrojowych, regulują
równowagę osmotyczną komórki,
chlor, (Cl-)
odpowiadają za polaryzację błon
biologicznych i przewodzenie impulsów
nerwowych.
potas, (K+)
Chlor(HCl) składnik soku żołądkowego.
wapń, (Ca2+)
składnik wielu białek(np. kolagen) oraz kości,
regulator wielu procesów biologicznych.
Magnez,
aktywuje liczne enzymy, uczestniczy w
(Mg2+)
replikacji kw. nukleinowych. Konieczny do
prawidłowego funkcjonowania ukł.
Nerwowego. Składnik chlorofilu u roślin.
Mikroelementy:
pierwi
rola biologiczna
skutki
a
niedoboru
żelazo,
składnik hemoglobiny,
Anemia
Fe
mioglobiny i enzymów łańcuch
oddechowego.
miedz,
składnik niektórych enzymów,
Anemia
Cu
występuje w białku osocza krwi.
cynk,
w substancjach uczestniczących
choroby
Zn
w procesie oddychania oraz
nowotworowe
metabolizmie węglowodanów
cukrzyca,
zanik mięśni.
manga
aktywuje enzymy, współdziała z
osłabienie
n, Mn
witaminami grupy B, jest
wzrostu,
konieczny do prawidłowego
osłabienie
rozwoju tkanek, konieczny do
tkanki łącznej;
prawidłowego rozwoju roślin
szkieletu
deformacja.
molib
składnik enzymów
osłabienie
den,
umożliwiających bakteriom
wzrostu
Mo
brodawkowym wiązanie azotu
atmosferycznego
bor, B
uczestniczy w kontroli błon
u roślin
biologicznych, w syntezie
upośledzenie
kwasów nukleinowych i ligniny
wzrostu
jod, J
składnik tyroksyny- hormonu
choroby
regulującego wiele funkcji
tarczycy
organizmu
fluor,
umożliwia prawidłowy rozwój
próchnica
F
uzębienia
zębów
selen,
Se
stymuluje pracę serca,
neutralizuje niektóre toksyny
Hg,Cd
degeneracja
mięśni,
hemoliza
T£USZCZE: lipidy: estry wy¿szych kwasow t³uszczowych
palmitynowego C16H32O2, stearynowego C18H36O2 lub innych z
alkocholem. Syntezowane na terenie retikulum gladkiego.
 proste t³uszcze w³aœciwe
 złożone fosfolipidy, glikolipidy itp.
Są rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych: np. eter,
benzyna itp.
Mogą występować w postaci stałej; łój,wosk
roślinny,wosk zwierzêcy (pszczeli, owczy-lanolina, kaszalita);
lub ciek³ej; tran (zwierzêcy) oleje roœlinne. Tłuszcze
zwierzêce: estry gliceryny i kw. t³uszczowych nasyconych.
T³uszcze roslinne: estry gliceryny i kw. t³uszczowych
nienasyconych.
Funkcje:
 materiał budulcowy skład protoplazmy, błony komórkowej
 materiał zapasowy energetyczny (u roœlinw nasionach,
rzadko łodygi, korzenie; u zwierząt w tk. podskornej ”slonina”
w fa³dach jamy brzusznej, okolice nerek, oczodo³y) warstwa
izolacyjna ( zwierzêta wodne )
Jełczenie: rozpad tłuszczy pod wpływem
a)enzymów(lipazy),b)działania tlenu atmosferycznego.
tłuszcze=cukry
BIAŁKA: monomery białek  aminokwasy, syntezowane na
terenie retikulum szorstkiego.
Grupy w białkach: karboksylowa: COOH+R (reszta aminowa);
amonowa: NH2
Aminokwasy występujące w białkach: (ok.20) glicyna, alanina,
walina, leucyna; cysteina, metianina(s); prolina, tyrozyna,
fenyloalamina.
W cząsteczce białka poszczególne aminokwasy połączone są
wiązaniem peptydowym CONH.
Podział:
 b. proste-tylko z aminokwasów:
 histony- występują w chromosomach
 albuminy- występują w surowicy krwi, mleku, jajach,
nasionach, regulują ciśnienie osmotyczne
 gammaglobuluny- decydują o ochronie immunologicznej
 skleroproteiny- kolagen( w szkielecie), elastyna( tk. Łączna),
karotyna( rogi, kopyta, włosy)
 fibrynogn- bierze udział w krzepnięciu krwi
 b. złożone( proteidy) aminokwasy+ substancje nie białkowe
 barwniki- np. hemoglobina; odpowiada za transport CO 2 i O2.(
chromoproteidy)
 cukry- (glikoproteidy) np. antygeny krwinkowe, warunkują
zróżnicowanie grup krwi.
 białka- (lipoproteidy) składnik błon cytoplazmatycznych.
 enzymy, hormony.
 bia³ka receptorowe- wytwarzaj¹ i przekazuj¹ impulsy nerwowe
np. rodopsyna( w siatkówce oka)
Funkcje:
 bia³ka strukturalne- niezbêdny skladnik budulcowy komórek i
tkanek
 materia³ zapasowy
 skladnik p³ynów ustrojowych
 bior¹ udzia³ w procesach fizjologicznych: np. magazynowanie,
przenoszenie substancji, krzepniêcie krwi, utleniania tkankowe,
przewodzenie bodzców nerwowych, skurcz miêsni, regulacja
procesów metabolicznych i ciœnienia osmotycznego
 funkcja ochronna (np.. przeciwcia³a)
 toksyny (np. w jadzie wê¿a)
 hormony mog¹ mieæ harakter bialkowy.
 bialka enzymatyczne- jako biokatalizatory
WĘGLOWODANY: cukry: C,H,O grupa OH + gr. aldehydowa
(-C=O,-H) ketonowa (-C=O) (H do O 2:1). Syntezowane
wewnątrz aparatów Golgiego.
Podział:
 proste C6H12O6 - glukoza, fruktoza, galaktoza; ryboza,
dezoksyryboza
 złożone C6H22O11 -sacharoza, maltoza, galaktoza
(disacharydy); (C6H10O5)n -celuloza, skrobia, glikogen, inulina
(polisacharydy).
Funkcje:
 Ÿródlo energii (np. glukoza)
 u roœlin material zapasowy (skrobia, inulina)
 u zwierz¹t material zapasowy (glikogen)
 material odżywczy (maltoza, sacharoza)
 materiał budulcowy ; uroœlin(celuloza); u zwierz¹t( pancerzyki
hitynowe)
 sk³adnik DNA i RNA ( ryboza i dezoksyryboza)
KWASY NUKLEINOWE: odkryte w 1868 przez J. Mischera
(Szw), w 1962 odkryto budowê DNA Wotson (GB), Crak(USA).
Warunkuj¹ one zjawisko dziedzicznoœci. Zbudowane s¹ z
monomerów tzw. nukleotyd (zasada azotowa, cukier, reszta
kwasu fosforowego.
DNA
RNA
cukier
dezoksyryboza
ryboza
za. azotowa
adenina
adenina
zw. purynowe
guanina
guanina
zw.
cytozyna, tymina,
cytozyna, uracyl,
pirymidynowe
PO4
PO4
funkcje
zawiera inf.
przy transporcie
genetyczn¹ (synteza)
aminokwasów i
bia³ek
ENZYMY: biokatalizatory białkowe wytwarzane przez każdy
żywy organizm, regulują szybkość przebiegu reakcji
biochemicznych.
 proste złożone tylko z białek ( pepsyna)
 złożone z części białkowych ( apoenzym) i nie białkowej (
koenzym)
Funkcje:
 obni¿aj¹ zapotrzebowanie na energiê podczas reakcji
 nie zmieniaj¹ siê w czasie reakcji a przez to mog¹ wielokrotnie
dzia³aæ
 dzia³aj¹ na œciœle okreœlone substancje
 wykazuj¹ durz¹ aktywnoœæ katalityczn¹
 przyspieszaj¹ reakcje chemiczne co najmniej milionkrotnie
 warunkuj¹ wiêksz¹ skutecznoœæ reakcji
CHORMONY: wydzielane s¹ przez gruczo³y dokrewne, pe³ni¹
one funkcjê regulatorów wielu czynników fizjologicznych.
Gruczoły:
 przysadka mózgowa- steruje dzia³alnoœci¹ uk³adu
wewnêtrznego wydalania
 tarczyca- przemiana materii
 nadnercza- przemiany bia³kowe
 szyszynka , grasica,
roœliny nie produkuj¹, aje¿eli to w niewielkich iloœciach (
auksyny, heteroauksyny)
ODDYCHANIE: proces dostarczający organizmowi energii
(pobieranie O2 a wydalanie CO2). Spalanie glukozy - potencjalne
źródło energii. U roślin i niżej uszeregowanych zwierząt brak
narządów do oddychania.
Energia, u zwierząt, zużywana na skurcze mięśni, utrzymanie
stałej temperatury ciała, na impulsy nerwowe. U roślin, synteza
białek i innych związków, transport, podział komórek.
Przy ustaniu oddychania, brak energii potrzebnej do przebiegu
procesów życiowych.
C6H12O6 + 6O2 –UTLENIANIE6CO2 +6H2O+ energia. 1
gramocząsteczka cukru 686Kcal.
Fermentacja: C6H12O62C2H5OH+ 2CO2 +energia. 1
gramocząsteczka cukru 24Kcal, energii jest zbyt mało, roślina
ginie zatruta alkoholem.
WĘGIEL: ilość CO2 w powietrzu 0,05%, ilość w wodzie 120
bilionów ton.
Zużycie roczne: rośliny lądowe 30mld ton, rośliny wodne 300mld
ton= 0,17% zasobów CO2.
Źródła:
1) z oddychania roœliny zielone 1% masy cia³a, ssaki 3%,
ptaki 25%, bakterie tlenowe wielokrotnoœæ masy cia³a.
2) z fermentacji i rozk³adu szcz¹tków roœlin i zwierz¹t
3) z działalności przemysłowej
Przykład obiegu węgla w przyrodzie:
zanieczyszczenia
przemysłowe
pośrednie
produkty
rozkładu
CO2
fermentacja
oddychanie
rozkład
(bakterie grzyby)
reducenci
jaja
mięso, wędliny,
ryby
masło
śmietana
ziemniaki
warzywa, owoce
strąkowe
cukier, słodycze
rośliny zielone
producenci
konsumenci
martwe
organizmy
węglowodany
tłuszcze, białka
AZOT: stanowi 78% objętości w powietrzu, wchodzi w skład
białek i kwasów nukleinowych.
Jego obecność związana jest z:
1) z działalnością mikroorganizmów w glebie: bakterie
brodawkowe 150-400kg N/ha rocznie; wolno żyjące (Clostidium,
Azotobacter) 1-10.
2) z rozkładem szczątków roślin i zwierząt ( działalność bakterii
saprofitycznych, głównie fermentacyjnych i gnilnych)
3) z wyładowaniami atmosferycznymi (tworzą się NOX które
spływają z deszczem)
4) z nawożeniem nawozami azotowymi (obliczono że N
dostarczony w formie nawozów azotowych oraz N z wyładowań
atmosferycznych stanowią 2% w plonach roślin)
Źródłem azotu dla roślin są związki azotowe i amonowe
znajdujące się w glebie i zbiornikach wodnych.
rośliny
zjadanie
-
N atmosferyczny
przez glebę
A
D
E
K
H
działanie na skórę i
włosy
pp
reguluje procesy
biologicznego
utleniania
reguluje przemianę
cukrów i tłuszczów
B1
B2
koenzym w reakcjach
przenoszenia wodoru
B6
stanowi składnik
enzymów
regulujących
przemianę
aminokwasów
warunkuje rozwój
erytrocytów,
uczestniczy w
syntezie DNA
prawidłowy wzrost
naskórka
B1
2
konsumenci
białko zwierzęce
HNO3, HNO2
F
śmierć
bakterie
nitryfikacyjne
Rozkład martwych
organizmów NH4
mocznik
FOTOSYNTEZA: 6CO2+ 6H2O –en. słoneczna, chlorofil
C6H12O6+ 6O2 (chlorofil A C55H72O6N4Mg,
B- C55H70O5N4Mg) energia świetlna energia chemiczna
I.)faza jasna: fosforylacja cykliczna -powstają 2 cząsteczki
ATP;, fosforylacja niecykliczna- następuje fotoliza wody (jej
rozpad) powstaje ATP i NADPH2
II.)faza ciemnarośliny pobierają CO2, powstaje aldehyd
glicerolowy, na którego bazie komórka produkuje pozostałe
związki organiczne.
Rośliny dostarczają heterotrofom energię, tlen, pokarm, a dzięki
fotosyntezie same żyją.
1) Temperatura (optimum 20-300C).
2) Obecność CO2
3) Światło (światłolubne, cieniolubne)
Maksymalne wysycenie świetlne- punkt przy którym zwiększanie
ilości światła nie powoduje zmiany intensywności fotosyntezy.
(dla światłolubnych 1/6 -1/4; dla cieniolubnych 1/30 -1/12
natężenia oświetlenia słonecznego w letni pogodny dzień).
Można regulować dopływ światła np. gęstość siewu (etiolacjanadmierne wydłużanie się rośliny np. przy gęstym wysiewie
zbóż).
Roczna produkcja fotosyntezy ( sucha masa): lądy--100mld
ton—64,5%;morza i oceany –55,5—35,5% (w tym produkcja
rolnicza 6%).
Produkcja roślinna( w tonach suchej masy) w ciągu doby na 1ha
słonecznik 0,68;kukurydza 0,52; ziemniaki 0,37;soja
0,17.
Zwiększenie produkcji masy roślinnej w rolnictwie można
uzyskać przez:
 zwiększenie areału uprawnego
 zwiêkszenie wydajnoœci z hektara.
Wysokoœæ plonów zale¿y od:
 warunków klimatyczno- glebowych
 w³asnoœci uprawnych gatunków. (w miarê postêpu wiedzy
plony bêd¹ nadal wzrastaæ)
kontynent
pszenic
kukurydz
ziemniaki
a
a
Afryka
1,1t/ha
1,1
8,8
Ameryka Pd.
1,3
1,7
9,9
Azja
1,5
2,1
11,3
Europa
3,4
4,6
21,0
Oceania
1,4
4,7
24,2
rekordy w USA
14,5
22,2
95,0
średnia światowa
1,8
3,3
15,5
ŻYWNOŚĆ: naturalne czynniki ekologiczne decydujące o
sposobie odżywiania się człowieka zostały wyparte przez czynniki
ekonomiczne. Przeciętny Europejczyk zjada więcej mięsa niż sam
waży, zaś w ciągu całego życia 7-8sztuk bydła, 35owiec, 36świń,
750drobiu, kilka tuzinów królików. Mieszkańcy rozwiniętych
krajów kupują żywność wyprodukowaną często w odległych
krajach, w których ludzie umierają z głodu. Kraje zachodnie
eksploatują w ten sposób powierzchnię ziemi kilkakrotnie
większą od swej własnej. Każdego dnia umiera z głodu ok.
40000dzieci.
Ciężar dorosłego człowieka ok. 60kg, w tym 62%wody,
17%białka (20 aminokwasów, co daje niezliczoną ilość połączeń
i struktur), 13%tłuszcze, 1%węglowodany (podstawowe źródło
energetyczne, głównie glukoza), 7%składniki mineralne
(budulcowe, fizjologiczne, witaminy).
Wszystkie składniki wpływają na siebie, zaś całość kontrolowana
jest przez kod genetyczny.
Witaminy potrzebne są do zdrowego życia. Jest ok. 13 witamin,
które odgrywają ważne, określone funkcje w naszym organizmie.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) mogą być
odkładane w organizmie, zaś rozpuszczalne w wodzie (C, B) są
wydalane z moczem i nie są gromadzone, powinny być
dostarczane razem z pokarmem.
Zabiegi stosowane w rolnictwie: DDT (azotoks)- środek
bardzo toksyczny. Antybiotyki u zwierząt są szkodliwe dla ludzi.
Może działać stymulująco na rozwój komórek rakowych u
człowieka.
Otyłość: miażdżyca, wzrost cholesterolu. Jemy za dużo, za
tłusto, za słono i za słodko. Powinniśmy jadać tłuszcze roślinne,
które obniżają poziom cholesterolu. Ograniczać spożycie cukru.
Cukier działa energetycznie np. w górach. Przyjmujemy też
więcej soli niż potrzebne jest organizmowi.
racje dzienne w
po 60-tce
gramach
pieczywo
320
280
mąka, makaron
40
60
mleko
350
500
twaróg
20
45
warunkuje
prawidłowy rozwój
kośćca
wit. młodości,
czynnik działający
ochronnie przed
utlenianiem
powoduje krzepnięcie
krwi
wzmaga odporność,
wpływa na
działalność enzymów
producenci
białko roślinne
w glebie
rola w organizmie
prawidłowy wzrost,
wzrok, stan skóry
C
denitryfikacja
sole azotowe
15
15
350
ok.600
8
65
25
20
400
370
--75
WITAMINY: w niewielkich ilosciach, warunkuj¹ prawidlowy przebieg
procesów życiowych.
Brak wi tamin- awitaminoza, nadmiar- hiperwitaminoza. Rozpuszccalne w
wodzie B1, B2, B6, B12, pp, H, C, rozpuszczalne w t³uszcach: A, D, E, K.
śmierć + mikroorganizmy
gnilne= NH3NH4
Amonifikacja: przechodzenie N z formy organicznej w formę
amonową.
Nitryfikacja: (bakterie nitryfikacyjne) redukcja NH4 do
HNO2HNO3 (HNO3+inne związkisole azotowe)
Denitryfikacja: (bakterie denitryfikacyjne) sole azotowe ulegaj¹
rozk³adowi, wolny N ulatnia siê do atmosfery.
2/5
120
Przyrost ludności na kuli ziemskiej: w roku narodzin Chrystusa 170mln, w 966
260mln, 1900- 1,64mld, 1927- 2mld, 1987- 5mld, 1998- 6mld, 2025=8,5mld.
Pojemność ziemi jak każdego siedliska jest ograniczona. 10% ludności kuli
ziemskiej zużywa 2/3 wszystkich surowców naturalnych i powoduje szkody w
środowisku w większym stopniu niż pozostałe 90%.
+
NO3 , NH4
aminokwasybiałka
z białek roślinnych
białka zwierzęce
1/3
135
brak
kurza ślepota,
zaburzenia wzrostu
choroby śluzówek
krzywica, utrata
zębów, łamliwość
kości
nieprawidłowy
przebieg ciąży,
obrzęki, niedorozwój
mięśni
obniżeni krzepliwości
krwi
szkorbut, obniżenie
odporności
organizmu, nie
gojenie się ran
zapalenie skóry,
wypadanie włosów
choroby skóry,
przewody
pokarmowego
choroby układy
nerwowego,
niewydolność serca,
zahamowanie
wzrostu, zmiany
chorobowe skóry,
zajady
anemia, łojotok, stany
zapalne skóry, zmiany
w układzie nerwowym
epilepsja
występowanie
tran, wątroba, mleko,
żółte czerwone
warzywa
tran, jaja, masło,
mleko, drożdże,
nowalijki
jaja, mięso, wątroba,
kiełki pszenicy, sałata
szpinak, kapusta,
zboża,
wątroba, groch,
pomidory
świeże owoce
(cytrusowe) i
warzywa,
żółtka jaj, nerki,
wątroba, pomidory,
drożdże, maliny
drożdże, chude mięso,
wątroba, groch, fasola
drożdże, wątroba,
nerki, pomidory,
wieprzowina
drożdże, wątroba,
nerki, ser, jaja, mleko
kiełki pszenicy,
otręby, drożdże,
wątroba
niedokrwistość,
anemia, ogólne
osłabienie
mleko, wątroba, jaja,
mięso
dolegliwości skórne
oleje roślinne
ODŻYWIANIE:
 Autotroficzne (samożywne)- dzięki fotosyntezie lub chemosyntezie
produkują związki niezbędne do życia (rośliny zielone, niektóre bakterie)
 Heterotroficzne (cudzożywne)- pobierają z pożywieniem substancje
niezbędne do życia.
fotosyntet
ycznie z
udziałem
światła
r. zielone,
glony
mszaki,
paprotnik
i, nago
okryto
nasienne,
niektóre
bakterie
autotrofy
chemosynt
et
z udziałem
energii
chemiczne
j
bakterie:
nitryfikacy
jne
-siarkowe
-żelazowe
wodorowe
saprobio
nty
(rozkł.
sub. org)
pasożyty
bakterie:
-gnilne
grzyby
żuki
gnojowe
dżdżown
ice
wazonk
owce
bakt.
chorobot
grzyby ch.
kanianka,
tasiemiec
przywra
kleszcze
wszy
pchły
heterotrofy
półpasożyty
jemioła
pijawka
rośliny
owado
żerne
zwi
erzę
ta
rosiczk
a
tłustosz
mię
so
rośli
no
wsz
ystk
ożern
e
Symbioza: (przypadek pasożytnictwa- współżycie ze sobą organizmów, z
obopólną korzyścią.
 mikoryza (endo, ekto -troficzna) grzyby+ drzewa (korzenie)
 porosty = grzyb+ glon
 bakterie brodawkowe+ rośliny motylkowe
cechy
autotrofy
heterotrofy
rodzaj pobieranego pokarmu
nieorganiczny
organiczny
ilość energii w pokarmie
mała
duża
źródła węgla
CO2
zw. organiczne
źródła azotu
NH4+, NO3zw. organicznebiałkoźródła energii
en. słoneczna
en. zw. chemicznych
Metabolizm organizmów- przemiana materii, katalizatorami są enzymy.
 anabolizm reakcje asymilacji (synteza) wymaga dopływu energii
 katabolizm reakcje rozkładu (dysymilacji) energia tworzy się przez rozkład
zw. chemicznych
Przebiegają one w komórkach równocześnie dzięki czemu komórka pozostaje w
stanie równowagi dynamicznej.
Rośliny i zwierzęta muszą wytworzyć podobne związki (białka, cukry, kw.
nukleinowe itp.). Z pokarmem pobierane muszą być substraty do produkcji
wyżej wymienionych związków. Heterotrofy pobierają związki złożone
(organiczne) z pokarmem. Zwierzęta pobierają tą drogą też azot (białka
roślinne i zwierzęce).
białko—trawienieaminokwasy—syntezawłasne białko.
Rośliny : azot w postaci soli mineralnych ---w komórkachzw. organiczne
Oprócz C, H, O, N żywe organizmy muszą też pobrać w pokarmach związki
mineralne (mikro, makro elementy), rośliny- z podłoża;, zwierzęta- roślinki,
zwierzęta oraz z wodą.