szpital na placu kaszubskim
advertisement
SZPITAL MIEJSKI im. J. Brudzińskiego w G D Y N I szpital na placu kaszubskim nr 3/2008 Z historii Szpitala Miejskiego – str. 3 • Nasi eksperci radzą – str. 4 i 5 • Zdrowie „bez recepty” - jajko – str. 6 • Nowalijki – str. 6 • Koncepcja rozwoju Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej – str. 7 i 8 • Jesteśmy liderem – str. 9 • Wszystkie drogi prowadzą do portu - str. 11 Szanowni Państwo! Drodzy Pacjenci! Drodzy czytelnicy Z okazji zbliżających się Świąt Wielkiej Nocy dużo prawdziwej radości, pogody ducha, przede wszystkim zdrowia oraz świąt pełnych słońca i tak potrzebnej wszystkim wiosny życzy pacjentom, pracownikom i czytelnikom Dyrekcja Szpitala Miejskiego w Gdyni, Zarząd Portu Gdynia, Zespół Redakcyjny oraz Wydawca Ruszamy ponownie. Po zakończonej realizacji pierwszego Projektu Unijnego „Modernizacja i wyposażenie Szpitalnego Oddziału Ratunkowego”, który przyniósł dofinansowanie w wysokości prawie 6 mln zł dla Szpitala Miejskiego, rozpoczynamy następny projekt, w pewnym sensie także pierwszy, bo partnerski wraz z Wojewódzkim Szpitalem Specjalistycznym im. J. Korczaka w Słupsku oraz Pomorskim Centrum Traumatologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Gdańsku. Umowa Partnerska podpisana została w dniu 25 lutego 2008 r. przez reprezentujących Szpitale Dyrektorów, czyli dr Ryszarda Stusa, dr Mirosława Domosławskiego oraz dr Lidię Kodłubańską w ramach osi priorytetowej 7 obejmującej ochronę zdrowia i system ratownictwa Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2007–2013. Realizowana będzie pod roboczym tytułem „Poprawa jakości i dostępności do właściwej diagnostyki leczenia i rehabilitacji osób z udarem mózgu w województwie pomorskim”. Najważniejszym celem projektu jest modernizacja i wyposażenie 20 łóżkowego Oddziału Wczesnej Rehabilitacji Neurologicznej, który działa w Naszym Szpitalu od maja 2007 r., zajmując część obszaru III piętra w bezpośrednim sąsiedztwie Oddziału Neurologii z pododdziałem udarowym. Głównym zadaniem Oddziału Rehabilitacji jest kompleksowa i nowoczesna rehabilitacja pacjentów bezpośrednio po przebytym udarze mózgu lub ciężkim uszkodzeniu centralnego układu nerwowego prowadząca do tego, aby każdy pacjent mógł osiągnąć najwyższą, możliwą sprawność i niezależność od pomocy otoczenia oraz powrócić do aktywnego funkcjonowania w społeczeństwie z możliwością zarobkowania. Szerzej o tym problemie przeczytacie Państwo na stronach aktualnego wydania biuletynu. dr Lidia Kodłubańska DYREKTOR Szpitala Miejskiego im. J. Brudzińskiego w Gdyni Biuletyn nr 3/2008 Z Historii Szpitala Miejskiego w Gdyni… Lata powojenne Kiedy tylko Niemcy opuścili Gdynię, dr August Dolatkowski i dr Wiktor Janusz ruszyli do Szpitala św. Wincentego a Paulo. Na placu Kaszubskim zastali zniszczony budynek, a w nim ogrom ludzi potrzebujących pomocy medycznej. Gdy miasto było jeszcze ostrzeliwane przez flotę niemiecką, grupa polskich lekarzy przystąpiła do organizacji pierwszej, powojennej opieki zdrowotnej. Do zniszczonej Gdyni powracali lekarze, wraz ich przybyciem organizowano pracę szpitala. Placówka w 1945 r. zmieniła nazwę na Szpital Powszechny, następnie na Szpital Miejski, a w 1951 r. na Szpital Miejski im. J. Brudzińskiego – nazwa ta obowiązuje do dziś. Pierwszym powojennym dyrektorem placówki był, wspomniany wyżej, dr Wiktor Janusz. Jako pierwszy uruchomiony został oddział chirurgiczny, z czasem organizowano kolejne. Z historią szpitala św. Wincentego nierozerwalnie związane są losy sióstr szarytek. Z końcem wojny zaczęły powracać do Gdyni, wśród nich była siostra Franciszka Berek, wieloletnia przełożona pielęgniarek. Szarytki przystąpiły do pracy, w nadziei na przywrócenie szpitala do stanu z czasów jego rozkwitu. Dzięki wspólnemu wysiłkowi osób świeckich i duchownych w czerwcu 1945 r. funkcjonowały już wszystkie odziały, uruchomiono także szpitalną aptekę. W tym samym czasie, w nowej powojennej rzeczywistości, zaczynało organizować swe działania lecznictwo otwarte. Ubezpieczalnia Społeczna widząc wielkie potrzeby społeczeństwa w zakresie opieki zdrowotnej, napotykała na trudności przy ściąganiu składek, niezbędnych do zorganizowania pomocy medycznej dla mieszkańców Gdyni. Z pierwszego powojennego dokumentu (Statut Szpitala Miejskiego w Gdyni z 14 lutego 1947 r.) warto przytoczyć kilka danych, które wiele mówią o stanie szpitala i jego działalności. Dowiadujemy się z niego, że szpital był własnością miasta, mieścił się jednak na posesji Zgromadzenia Sióstr Szarytek, co wkrótce miało się jednak zmienić. Szpital posiadał 400 łóżek, w dwóch budynkach funkcjonowało 10 oddziałów. W 1948 r. Miejska Rada Narodowa wystąpiła z wnioskiem o odebranie siostrom praw do gruntu, na którym znajdowały się budynki szpitalne. Zdecydowano o odpłatnym przejęciu nieruchomości, ostatecznie jednak Państwo przejęło szpital bez wypłaty odszkodowania na rzecz Zgromadzenia. W 1949 r. siostra Berek zostało zwolniona ze stanowiska przełożonej, a jej obowiązki przejęła pielęgniarka świecka. Niechęć władz komunistycznych do duchowieństwa wpłynęła na decyzję o zwolnieniu kolejnych sióstr. Natomiast w placówce pojawiła się nowa osoba - wicedyrektor, który odpowiadał za szkolenie ideologiczne personelu. Władza ludowa nakazała także usunięcie krzyży z sal szpitalnych. Kolejnym krokiem była likwidacja kaplicy szpitalnej, którą zamieniono na oddział ortopedii dziecięcej. W połowie 1952 roku zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Zdrowia przystąpiono do zespolenia lecznictwa zamkniętego z otwartym, na wzór radzieckiej służby zdrowia. By pozyskać jak największą liczbę lekarzy do pracy w placówkach państwowych, władza przystąpiła do likwidacji prywatnych gabinetów lekarskich. W kolejnych latach następowały liczne zmiany na stanowisku dyrektora szpitala, w 1958 r. funkcję tę objął dr Jerzy Krzyżanowski. W związku z rozwojem miasta, pojawiły się trudności z zapewnienia dostatecznej opieki zdrowotnej. Pod koniec lat 50 – tych uruchomiono pierwsze łóżka w Szpitalu Morskim w Gdyni Redłowie, który mieścił się w budynkach koszarowych przekazanych przez Dowództwo Marynarki Wojennej. Cdn. A.Kolejewski: „Dzieje Szpitala na Placu Kaszubskim”, Gdynia 2003 (KD) [email protected] Pieczątka szpitala z roku 1945 Szpital od strony podwórka (na tynku widoczne ślady po kulach) - zdjęcie archiwalne Biuletyn nr 3/2008 NasI eksperCI radzĄ Mózg to centrum dowodzenia organizmu. Nie trzeba specjalnie podkreślać, jak ważny to organ i jak jego najmniejsze nawet uszkodzenia wpływają nie tylko na funkcjonowanie naszego organizmu, ale i jakość codziennego życia. Mózg, a dokładnie mózgowie (z łac. encephalon) to najważniejsza, centralna część ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Dziś o tym fascynującym organie oraz o jednym z jego największych zagrożeń - o udarze mózgu – opowiada ordynator Oddziału Neurologicznego dr Wiesław Kryda. Panie doktorze, co to jest udar mózgu? Udar mózgu to nagłe wystąpienie ogniskowych lub globalnych zaburzeń czynności mózgu, trwające dłużej niż 24 godziny i spowodowane wyłącznie przez przyczyny naczyniowe, czyli związane z przepływem mózgowym krwi. Taką definicję podała Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stosunkowo niedawno, bo w 1980 r. Udary niedokrwienne będące następstwem zamknięcia tętnicy mózgowej, stanowią około 80% wszystkich udarów. Pozostałe kilkanaście procent to udary krwotoczne będące następstwem pęknięcia naczynia mózgowego – są to krwotoki śródmózgowe lub podpajęczynówkowe. Na wstępie chciałbym zaznaczyć jak bardzo groźny jest udar mózgu. Udar mózgu stanowi trzecią co do częstości, po chorobach serca i nowotworach, przyczynę śmierci oraz jest obecnie najczęstszą przyczyną trwałej niesprawności u osób powyżej 40 roku życia. Rocznie na świecie z powodu udaru mózgu umiera 4,6 miliona ludzi. W społeczeństwach starzejących się zapadalność na udar mózgu stale Biuletyn nr 3/2008 wzrasta, co powoduje określone skutki społeczne i ekonomiczne. W Polsce wskaźniki zachorowalności i umieralności znajdują się na średnim europejskim poziomie, ale stopniowy ich wzrost jest niepokojący. Udar mózgu powinien być traktowany jako stan bezpośredniego zagrożenia życia, podobnie jak to ma miejsce w przypadku zawału serca. Udar mózgu to „atak mózgu”. Wiemy, jak groźny jest atak serca i podobnie powinniśmy być świadomi zagrożenia atakiem mózgu. Mózg, a dokładnie mózgowie (z łac. encephalon) to najważniejsza, centralna część ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Układ nerwowy składa się z ośrodkowego, czyli centralnego, oraz obwodowego układu nerwowego. Układ nerwowy zapewnia stały kontakt organizmu ze światem zewnętrznym oraz współpracę narządów wewnętrznych. Kontakt ze światem zewnętrznym zapewniają narządy zmysłów, natomiast doznania z narządów wewnętrznych rejestrowane są przez zakończenia czuciowe w poszczególnych narządach. Jak już wspomniałem, udar mózgu spowodowany jest nieprawidłowym przepływem mózgowym krwi, niedokrwieniem lub krwotokiem. Do mózgu trafia bowiem znacznie więcej krwi niż do innych narządów. Masa mózgu wynosi tylko około 2% ciężaru ciała, przez mózg przepływa jednak aż 15% krążącej krwi. Ten zwiększony dopływ krwi zabezpiecza wystarczające zapasy tlenu i glukozy, które są niezbędne dla utrzymania prawidłowej funkcji mózgu. Zapotrzebowanie mózgu na tlen jest 10 razy większe niż np. mięśnia sercowego. Mózg zużywa 20% tlenu przyswajalnego przez cały organizm. Krew doprowadzana jest do mózgu przez 2 tętnice szyjne i 2 tętnice kręgowe. Rozgałęzienia tych tętnic łączą się ze sobą, co zapewnia stały dopływ krwi do mózgu. Udar mózgu to upośledzenie przepływu mózgowego krwi. Jakie są widoczne objawy udaru mózgu? Objawy udaru zależą od umiejscowienia uszkodzenia w mózgu oraz od jego rozległości. Dlatego u poszczególnych osób objawy mogą się różnić. W udarze najczęściej występuje niedowład lub porażenie mięśni twarzy i kończyn po jednej stronie ciała - typowo po stronie przeciwnej niż lokalizacja udaru. Są to typowe, widoczne objawy udaru mózgu. Bardzo często występują zaburzenia funkcji mowy spowodowane uszkodzeniem ośrodków mowy w mózgu, czyli afazja. Może objawiać się ona zaburzeniami rozumienia mowy, niemożnością przypominania sobie słów (np. nazw przedmiotów), kłopotami w prawidłowym wypowiadaniu słów i zdań lub kombinacją wymienionych. Towarzyszyć jej mogą trudności w czytaniu, pisaniu oraz liczeniu. Afazja występuje przy uszkodzeniu tak zwanej dominującej półkuli mózgu. W przypadku ludzi praworęcznych jest nią półkula lewa. Najczęstsze objawy udaru mózgu to nagłe: • niedowład lub porażenia mięśni twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała • „znieczulenia” twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała • zaburzenia mowy, z trudnościami w zrozumieniu słów oraz w wypowiadaniu się • zaburzenia widzenia w jednym lub obu oczach • zaburzenia chodzenia z utratą równowagi i zawrotami głowy • silny ból głowy bez znanej przyczyny. Udar mózgu często jest niebolesny. Panie doktorze, co robić, kiedy takie objawy zauważymy u kogoś z domowników? Wymienione objawy są poważnym ostrzeżeniem! Trzeba niezwłocznie wezwać pogotowie lub zgłosić się o pomoc do lekarza. Udar mózgu jest stanem naglącym. Nie wolno czekać aż objawy ustąpią same! Szybkie rozpoznanie to szansa na skuteczniejsze leczenie. Czas odgrywa kluczową rolę w leczeniu udaru mózgu! Wczesne właściwe rozpoznanie umożliwia skuteczniejsze leczenie! - chciałbym na to uczulić naszych czytelników! Nawet, jeśli wymienione objawy okażą się krótkotrwałe i ustąpią samoistnie należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza! Kto najbardziej narażony jest na udar mózgu? Osoby po 40 roku życia? Tak, wiek jest jednym z czynników ryzyka zapadalności na udar mózgu. Wiemy już także, że mężczyźni są bardziej narażeni niż kobiety. Niebagatelną rolę odgrywa także tryb życia. Osoby palące papierosy, otyłe, nadużywające alkoholu i o słabej aktywności fizycznej mogą być bardziej narażone. Kolejnymi czynnikami ryzyka są także inne choroby: przede wszystkim nadciśnienie tętnicze krwi, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, migotanie przedsionków, zaburzenia lipidowe, przemijające niedokrwienie mózgowe (TIA). Szacuje się, że rocznie w Polsce rejestruje się około 70 tys. nowych zachorowań. Około 177 na 100 tys. mężczyzn oraz 125 na 100 tys. kobiet choruje na udar mózgu. Oznacza to, że zapadalność na udar mózgu w Polsce kształtuje się i utrzymuje na średnim europejskim poziomie. Należy jednak podkreślić, że umieralność z powodu udarów mózgu jest w Polsce bardzo wysoka. Umiera 106 na 100 tys. mężczyzn oraz 79 na 100 tys. kobiet. Równie niekorzystnie prezentuje się współczynnik niepełnosprawności pacjentów, którzy przeżyli udar mózgu. W krajach wysoko rozwiniętych około 50% chorych pozostaje niepełnosprawnymi, w Polsce natomiast około 70%. Wspomniane wcześniej trwające poniżej 24 godzin, przemijające niedokrwienie mózgowe (TIA) nie jest udarem mózgu, według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), świadczy jednak o występowaniu zaburzeń układu sercowo - naczyniowego i stanowi bez wątpienia czynnik ryzyka wystąpienia udaru. Przemijające niedokrwienie mózgowe występuje u około 3% mężczyzn i 2% kobiet w wieku powyżej 65 lat. Powyżej 75 roku życia odsetek ten wzrasta do 4%. Czy można w jakiś sposób zapobiegać udarom mózgu? Czynniki ryzyka występowania udaru mózgu można podzielić na modyfikowalne i niemodyfikowalne. Te drugie, na które nie mamy wpływu to przede wszystkim wiek i płeć, bo należy pamiętać o większym ryzyku w przypadku mężczyzn. Do grupy czynników, na które mamy wpływ należą wymienione wcześniej choroby i tryb życia. Należy przede wszystkim nie zaniedbywać leczenia wymienionych chorób (nadciśnienie tętnicze krwi, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, migotanie przedsionków). Należy także prowadzić zdrowy tryb życia – unikać spożywania alkoholu i palenia tytoniu, dbać o dietę oraz o odpowiedni do wieku i możliwości fizycznych wysiłek. Pamiętać należy, że nie tylko pierwszy udar jest celem profilaktyki. Po przebytym udarze niedokrwiennym nawroty choroby następują w ciągu roku u 6%-12% chorych, a w ciągu 5 lat u 40%-50%, ponadto w ciągu 2 lat od udaru 15% chorych doznaje zawału serca i 15% umiera z przyczyn naczyniowych. Zadaniem efektywnej profilaktyki pierwotnej jest zapobieganie kolejnemu udarowi mózgu u chorych po przebytym udarze lub z przemijającym niedokrwieniem mózgowym (TIA). Podstawowe elementy profilaktyki wtórnej to: • zmiana trybu życia i leczenie czynników ryzyka udaru, • leczenie antyagregacyjne (przeciwpłytkowe), • leczenie lekami przeciwzakprzepowymi, • leczenie chirurgiczne zwężenia tętnic szyjnych. Jak się leczy udar mózgu? Badania i leczenie udaru należy prowadzić w warunkach szpitalnych, najlepiej w specjalnie przystosowanym oddziale neurologicznym - tzw. oddziale udarowym, takim, jakim dysponujemy w Szpitalu Miejskim. Przeprowadza się szereg specjalistycznych badań - tomografię komputerową, badania laboratoryjne płynu mózgowo-rdzeniowego, badania naczyń (doppler, angiografia), badania serca (echokardiografia). Ogromną rolę w leczeniu rozpoznanego udaru mózgu odgrywa odpowiednia rehabilitacja i pomoc we wczesnym uruchamianiu chorych. Działania te powinny być rozpoczęte już w pierwszych godzinach po wystąpieniu udaru. Szczególnie ważne jest otoczenie opieką chorych o dużym stopniu upośledzenia ruchowego i psychicznego, będącego następstwem udaru. Należy im zapewnić odpowiednią opiekę pielęgnacyjną, rehabilitację ruchową, psychologiczną, a także ułatwić dostęp do specjalistycznej udarowej opieki lekarskiej. Wraz z zespołem z Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej podejmujemy takie działania. Bardzo dziękuję za rozmowę, Panie doktorze! Więcej na temat rehabilitacji neurologicznej piszemy na stronach 7 i 8. (MAK) [email protected] Biuletyn nr 3/2008 Zdrowie „bez recepty” – jajko Jajko było uważane za zdrowe i pełnowartościowe, dopóki w latach 70-tych nie wypowiedziano wojny cholesterolowi, który w znacznej ilości występuje w żółtku. Dziś, jajko wraca do łask, bo jego wartość odżywcza jest bezkonkurencyjna. Dotychczas, żadne badania naukowe nie potwierdziły bezpośredniego powiązania między jedzeniem jajek, a poziomem cholesterolu. Jego zawartość we krwi człowieka zależy bowiem od wielu czynników – genów, wieku, płci, wagi, sylwetki i aktywności fizycznej, a także od chorób, np. cukrzycy. Należy pamiętać również o tym, że nasz organizm sam potrafi wytwarzać cholesterol. Obecne w jajku: lecytyna i wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, pomagają pozbyć się cholesterolu i obniżają poziom trójglicerydów we krwi. Według polskich dietetyków i kardiologów, jeżeli jesteśmy zdrowi możemy jeść 1 jajko dziennie. Osoby, które mają podwyższony poziom cholesterolu, muszą się ograniczyć do 2 – 3 jaj tygodniowo (głównie żółtek, bo białka można jeść bez ograniczeń). Im człowiek jest starszy, tym bardziej powinien starać się ograniczać ilość spożywanego cholesterolu, by jego nadmiar nie krążył w krwiobiegu, potęgując zmiany miażdżycowe. Zasada jest taka: im więcej spożywamy warzyw, owoców, a mniej potraw obfitujących w tłuszcze zwierzęce, tym częściej możemy pozwolić sobie na jajko. Pod względem składu aminokwasów, czyli związków białkowych, jaja są najdoskonalszym produktem pochodzenia zwierzęcego. Do tego stopnia, że służą za punkt odniesienia przy badaniu wartości innych białek. Jajko, jako jedyny produkt spożywczy, zawiera wszystkie aminokwasy egzogenne, tzn. te, których organizm człowieka nie wytwarza, a które są dla niego niezbędne i dlatego musi je otrzymywać z pokarmem. Dwa jaja o masie 58g pokrywają w 35% dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na te aminokwasy. Jajko zawiera ważne dla zdrowia ksantofil i luteinę (barwniki w żółtku). Ksantofil zapobiega osadzaniu się złogów na ścianach tętnic. Luteina w organizmie człowieka gromadzi się głównie w plamce żółtej oka i soczewce. Działa jak filtr chroniący przed szkodliwym promieniowaniem UVA i UVB. Jajka to doskonałe źródło minerałów, witamin z grupy B i rozpuszczalnych w tłuszczach witamin A, D, E. Dlatego poprawiają wygląd skóry i wzmacniają kości. Najzdrowsze są jajka na miękko, czyli gotowane około 4 minut. Jajka na twardo są ciężej strawne, a zbyt długie ich gotowanie nie dość, że powoduje utratę cennych składników, to jeszcze doprowadza do reakcji siarki z żelazem, co niestety skutkuje nieapetyczną Biuletyn nr 3/2008 i nieestetyczną zieloną warstwą osadzoną na żółtku. Jajka smażone – sadzone, w postaci jajecznicy, czy omleta – zachowują bogactwo witamin, ale nie są polecane ze względu na konieczny do użycia przy smażeniu tłuszcz (chyba, że lubimy jajecznicę na parze). Tłuszcze zwierzęce, nasycone, podnoszą poziom cholesterolu we krwi. Przy podgrzewaniu powyżej 200˚ C tworzą się w nich szkodliwe nadtlenki. Pamiętajmy o tym, że jaja przed użyciem należy bezwzględnie myć w ciepłej wodzie, a jeżeli mają być jedzone na surowo – sparzyć. Jeśli jajko jest źle przechowywane (np. w wilgoci i cieple), bakterie znajdujące się na skorupce mogą wniknąć do środka. Jak kupować dobre jajka? Jaja klasy A, czyli przeznaczone do handlu detalicznego, muszą być oznaczone na skorupie numerami wyróżniającymi. Numer taki składa się z: 1) Kodu systemu hodowli: • 0 - jaja z produkcji ekologicznej • 1 - jaja z chowu na wolnym wybiegu • 2 - jaja z chowu ściółkowego • 3 - jaja z chowu klatkowego 2) Kodu państwa członkowskiego Unii Europejskiej (np. PL) w której zarejestrowany jest zakład 3) Oznaczenia zakładu, na który składają się: • kod województwa (dwie cyfry) • kod powiatu (dwie cyfry) • kod zakresu działalności (dwie cyfry) • kod firmy w danym powiecie (dwie cyfry) Jaja klasyfikowane są również według wagi (znajdującej się najczęściej na opakowaniu) w następujący sposób: • XL - bardzo duże: 73g i więcej • L - duże: od 63g do 73g • M - średnie: od 53g do 63g • S - małe: poniżej 53g. Jajko w kulturze Jajko jest używane w obrzędowości i symbolice różnych kultur oraz jako element dekoracyjny. Jest też według religii chrześcijańskiej symbolem życia. W czasie świąt Wielkiej Nocy jajka są malowane i ozdabiane (pisanki). Jajko wielkanocne jest znakiem nowego życia, przezwyciężeniem śmierci porównanym do przebijania skorupki. Wykluwający się kurczak dla chrześcijan symbolizuje zwycięstwo życia, jest znakiem Chrystusowego i ludzkiego zmartwychwstania. Jajko jest symbolem nadziei, próby cierpliwości, której należy się poddać, aby zobaczyć ukryte wewnątrz pisklę. Dzielenie się jajkiem podczas śniadania wielkanocnego ma odniesienie do wigilijnego opłatka. (KS) [email protected] NOWALIJKI - SAMO ZDROWIE Nowalijki uważane są za jeden ze zwiastunów, tak oczekiwanej przez wszystkich, wiosny. Na straganach, w sklepach pojawiają się świeże, kuszące apetycznym wyglądem warzywa. Wraz z nimi pojawia się pytanie – czy jeść nowalijki? Co prawda dziś mamy duży wybór warzyw i owoców przez cały rok, jednak w dużej mierze pochodzą one z importu. Zdecydowanie lepiej smakują świeże produkty z krajowych hodowli. Przed zakupem nowalijek warto sprawdzić skąd pochodzą. Zdarza się, że hodowcy nadmiernie nawożą warzywa, a w niektórych środkach przyspieszających wzrost roślin znajdują się metale ciężkie, szkodliwe dla zdrowia. Warto więc kupować produkty pochodzące z gospodarstw ekologicznych, gdzie stosowane są naturalne metody nawożenia – kompost. Przed włożeniem nowalijki do koszyka warto się jej dokładnie przyjrzeć... Naszą czujność powinny też wzbudzić warzywa, które swymi rozmiarami i kolorami bardziej przypominają dzieło plastyka niż naturalny produkt. Nowalijki to pierwsze, a zatem delikatne warzywa. Należy je jeść z umiarem, stosować jako element urozmaicający dietę na wiosnę. Przed podaniem należy je dokładnie umyć, warto też obrać ze skórki. Najbogatsze w składniki mineralne i witaminy są warzywa spożywane na surowo, by zachować jak najwięcej cennych składników można je także przygotowywać na parze. Z nowalijek nie należy rezygnować, jednak jak z większością przyjemności - warto zachować umiar. (KD) [email protected] Od marzeń do planów... koncepcja rozwoju Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej Oddział Rehabilitacji Neurologicznej funkcjonuje w Szpitalu Miejskim w Gdyni od maja 2007 r. U podstaw koncepcji powstania Oddziału leżała pilna potrzeba utworzenia specjalistycznej jednostki o profilu rehabilitacji neurologicznej głównie z myślą o pacjentach, którzy przebyli udar mózgu, zamieszkałych na terenie Gdyni i jej najbliższych okolic, nie wykluczając odleglejszych miejscowości Województwa Pomorskiego. Oddział posiada obecnie 20 łóżek i mieści się na trzecim piętrze budynku głównego szpitala, w bezpośrednim sąsiedztwie Oddziału Neurologii i Leczenia Udarów. Jednostka realizuje świadczenia zdrowotne z zakresu rehabilitacji neurologicznej dla pacjentów dorosłych z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, a więc przede wszystkim dla chorych po przebyciu udaru mózgu, ale także po urazie ośrodkowego układu nerwowego oraz po zabiegu operacyjnym przeprowadzonym na ośrodkowym układzie nerwowym. O tym, czym zajmuje się rehabilitacja neurologiczna, jako dziedzina medycyny oraz o koncepcji rozwoju naszego Oddziału opowie nam dzisiaj pani doktor Marta Frankowska, ordynator Oddziału. Przybliżmy czytelnikom znaczenie podstawowych terminów stosowanych w dziedzinie medycyny zwanej „rehabilitacją medyczną”. Rehabilitacja to proces medyczno-społeczny będący ogółem działań przywracających osobie niepełnosprawnej maksymalną możliwą do osiągnięcia sprawność ruchową oraz psychiczną z możliwością powrotu do czynnego życia społecznego wraz ze zdolnością do zarobkowania. Jest to główny cel rehabilitacji. Należy tu podkreślić kompleksowy charakter podejmowanych działań, które w ogromnej większości realizowane są przy współpracy rodziny i osób bliskich rehabilitowanych pacjentów. Kolejnym istotnym pojęciem jest fizjoterapia, często błędnie utożsamiana z rehabilitacją. Fizjoterapia to ogół oddziaływań wpływających bezpośrednio na sprawność ruchową pacjenta. Jest to zespół zróżnicowanych metod leczniczych wykorzystujących zjawisko reaktywności organizmu na bodźce. Działy fizjoterapii to kinezyterapia, fizykoterapia, masaż leczniczy, a także klimatologia, balneologia, hydroterapia, terapia manualna oraz terapia zajęciowa. Kinezyterapia to inaczej leczenie ruchem. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Fizykoterapia to dział fizjoterapii wykorzystujący do leczenia oddziaływania fizyczne: występujące w naturze (np. borowiny) lub generowane przez specjalne urządzenia (prądy lecznicze, pola elektromagnetyczne, promieniowanie laserowe i wiele innych). Masaż leczniczy to oddziaływanie o charakterze zróżnicowanych bodźców dotykowych mające wpływ przeciwbólowy i relaksacyjny na tkanki. Hydroterapia polega na zastosowaniu w lecznictwie wody w postaci ciekłej lub gazowej o zróżnicowanej temperaturze i ciśnieniu. Terapia manualna to dziedzina fizjoterapii polegająca na manipulacjach wzajemnym ustawieniem kręgów i stawów międzykręgowych w celu poprawy funkcjonowania całego kręgosłupa i zwalczaniu dolegliwości bólowych. Terapia zajęciowa-ergoterapia to ogół działań leczniczych wykorzystujących różne rodzaje pracy w celu uzyskania efektu leczniczego u osób z zaburzeniami funkcji ruchowych lub psychicznych. Podstawowe dwa działy fizjoterapii znajdujące zastosowanie w neurorehabilitacji to kinezyterapia i terapia zajęciowa. W kształtowaniu wzorców pracy oddziału nie zapominamy o koncepcji tzw. „Polskiej Szkoły Rehabilitacji” ogłoszonej i propagowanej przez profesorów Wiktora Degę i Mariana Weissa, przyjętej w 1970 roku przez Światową organizację Zdrowia jako standard. Według zaleceń „POLSKIEJ SZKOŁY” rehabilitacja powinna być: • wczesna - rozpoczęta w chwili zachorowania lub urazu; • ciągła - zabezpieczona do końca życia (lub odzyskania pełnej sprawności). Rehabilitacja społeczna realizowana jednocześnie z usprawnianiem ruchowym; • kompleksowa - realizowana przez tzw. „zespół rehabilitacyjny” (lekarz, fizjoterapeuta, pielęgniarka, psycholog, logopeda, terapeuta zajęciowy, pracownik socjalny), obejmująca wszystkie aspekty działań usprawniających: ruchowy, psychiczny i społeczny. • powszechna - we współczesnym znaczeniu dostępności do świadczeń realizowanych w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego mierzonego czasem oczekiwania na przyjęcie. „Powszechność” jest też terminem przypominającym o obecności rehabilitacji we wszystkich klinicznych dziedzinach medycyny. Ogół działań rehabilitacyjnych realizowany jest przez zespół, w skład którego wchodzą: lekarz, fizjoterapeuta, pielęgniarka, terapeuta zajęciowy, logopeda, psycholog oraz pracownik socjalny. Rola lekarza w pracy zespołu rehabilitacyjnego polega na koordynowaniu działań poszczególnych członków zespołu. Lekarz na podstawie bardzo szczegółowo przeprowadzonego wywiadu lekarskiego oraz badania przedmiotowego ustala rozpoznanie podstawowej dysfunkcji oraz schorzeń współistniejących ze szczególnym uwzględnieniem tych, które będą miały potencjalny wpływ na proces usprawniania oraz określa i koordynuje rolę poszczególnych członków zespołu w terapii ustalanej zawsze indywidualnie dla każdego chorego, zależnie od potrzeb. Lekarz, na podstawie całokształtu posiadanej wiedzy dotyczącej sytuacji medyczno-społecznej pacjenta, po rozmowie z nim i rodziną a także w porozumieniu z pozostałymi członkami zespołu określa i ściśle definiuje cel rehabilitacji. Lekarz specjalista rehabilitacji nawiązuje, w zależności od potrzeby, kontakt z innymi specjalistami (przede wszystkim z neurologiem, kardiologiem, specjalistą chorób wewnętrznych, ortopedą oraz urologiem) w celu ustalenia leczenia schorzeń współistniejących; głównie chorób o patogenezie naczyniowej, chorób metabolicznych oraz dysfunkcji narządu ruchu. Rola lekarza polega także na okresowym kontrolowaniu wyniku działań terapeutycznych, ewentualnym ich modyfikowaniu a także ustaleniu kierunków dalszej rehabilitacji zaleconej po wypisaniu ze szpitala. Udział fizjoterapeuty w procesie usprawniania polega na indywidualnym doborze odpowiednich ćwiczeń, który jest poprzedzony wnikliwą analizą zaburzeń funkcji ruchowych – tzw. oceną fizjoterapeutyczną. Fizjoterapeuta dokonuje okresowej weryfikacji wyników swoich działań leczniczych i modyfikuje je zależnie od potrzeby. W tym miejscu należy koniecznie podkreślić specyficzny charakter ćwiczeń leczniczych stosowanych w rehabilitacji neurologicznej zgoła odmiennych od tych, Biuletyn nr 3/2008 które znajdują zastosowanie w ortopedii i traumatologii czy kardiologii. Ćwiczenia w neurorehabilitacji mają na celu odtworzenie całościowych wzorców ruchowych w centralnym układzie nerwowym a miarą wyniku jest poprawa funkcjonowania ruchowego w ujęciu całościowym. Wszelkie działania fizjoterapeuta podejmuje i realizuje we współpracy z pozostałymi członkami zespołu. Zadanie pielęgniarki w pracy zespołu polega, poza standardowym zakresem obowiązków, na inspirowaniu i nauczaniu chorego samodzielności w zakresie czynności dnia codziennego takich jak jedzenie, czynności higieniczno-toaletowe, ubieranie się itp. Nie sposób pominąć roli pielęgniarki w stosowaniu tzw. terapii ułożeniowej polegającej na właściwym układaniu segmentów ciała objętych niedowładami lub porażeniami i korygowaniu tych ułożeń kilkanaście razy w ciągu doby. Pielęgniarka oddziału rehabilitacji działa zawsze we współpracy z całym zespołem oraz ze środowiskiem rodzinnym pacjenta. Rola terapeuty zajęciowego w rehabilitacji polega na włączeniu do leczenia zróżnicowanych form pracy. Podczas terapii pacjenci ćwiczą funkcje manipulacyjne oraz koordynacyjne, doskonalą wydolność w zakresie czynności samoobsługowych a także rozwijają umiejętność nawiązywania i utrzymywania relacji społecznych. Terapeuta zajęciowy ustala kierunek ewentualnego przeorganizowania zawodowego dla pacjentów zdolnych do powrotu do pracy, wymagających jednak zmiany stanowiska. Udział neurologopedy w pracy zespołu rehabilitacyjnego polega na diagnostyce i terapii zaburzeń komunikacji werbalnej towarzyszących chorobom mózgu. Cel tych działań to przywrócenie maksymalnej możliwej sprawności komunikacji słownej lub wyćwiczenie form komunikacji pozawerbalnej w celu poprawy funkcjonowania psychospołecznego. Postępowanie terapeutyczne polega na przeprowadzeniu badania z zastosowaniem testów lub innych narzędzi diagnostycznych, ustaleniu diagnozy oraz zaplanowaniu i wdrożeniu indywidualnej terapii dla każdego chorego w ścisłej współpracy ze środowiskiem rodzinnym. Neurologopeda pozostaje w ścisłym bieżącym kontakcie z pozostałymi członkami zespołu rehabilitacyjnego. Rola neuropsychologa w procesie rehabilitacji neurologicznej polega na diagnozowaniu i terapii zaburzeń funkcji behawioralnych chorego. Są to funkcje mózgu leżące u podstaw świadomego i celowego zachowania człowieka. Należą do nich: 1) funkcje poznawcze: percepcja, procesy uwagi, pamięć, funkcje językowe, myślenie; 2) funkcje wykonawcze: będące systemem zarządzająco-kontrolnym a więc umiejętności organizowania i planowania czynności z ukierunkowaniem na cel; 3) funkcje emocjonalno-motywacyjne. W zależności od lokalizacji i rozległości uszkodzenia mózgu zaburzeniom mogą ulec różne funkcje behawioralne. Najczęściej spotykane zaburzenia to agnozje, zaburzenia procesów koncentracji i selektywności uwagi, zespoły zaniedbywania stronnego, zespoły amnestyczne, afazje, apraksje, zespoły zaburzeń emocjonalno-motywacyjnych. Terapia, poprzedzona ustaleniem diagnozy ma zawsze charakter zindywidualizowany i prowadzona jest w ścisłej współpracy ze środowiskiem rodzinnym i pozostałymi członkami zespołu rehabilitacyjnego. Szczególna rola pracownika socjalnego w pracy zespołu rehabilitacyjnego polega na rozpoznawaniu sytuacji socjalnej chorego i na ukierunkowaniu sposobów przeorganizowania dalszego życia w aspekcie zawodowym, rodzinnym i ogólnospołecznym. Należy podkreślić indywidualny charakter terapii planowanej i prowadzonej dla każdego pacjenta. Oznacza to przeprowadzenie na początku procesu leczenia szczegółowego wywiadu z pacjentem i dobór indywidualnej terapii z udziałem wszystkich członków zespołu rehabilitacyjnego. Praca z pacjentem, bieżąca ocena efektów terapii oraz analiza i planowanie dalszych etapów rehabilitacji odbywa się także indywidualnie, inaczej dla każdego pacjenta. Ogromną rolę w terapii indywidualnej odgrywa określenie celu rehabilitacji – innego dla każdego chorego. Cel ten zależy od sytuacji rodzinnej i ogólnospołecznej pacjenta przed zachorowaniem. Mężczyzna w średnim wieku posiadający wysokie stanowisko w firmie najprawdopodobniej będzie chciał wrócić do pracy. Osoby starsze, często emeryci, chcą jak najpełniej funkcjonować w codziennym życiu rodzinnym – dziadkowie chcą zabierać wnuki na ryby, chodzić z nimi na spacery, babcie chciałyby czuć się potrzebne piekąc ciasta. Młodzi ludzie uprawiający sporty chcieliby odzyskać pełną sprawność fizyczną pozwalającą na zajmowanie się ulubioną dyscypliną. Koncepcja powołania Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej jest zgodna z priorytetami polityki zdrowotnej państwa (Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na lata 2006-2008 - „POLKARD”) oraz regionalnej polityki zdrowotnej (Program „Zdrowie Dla Pomorzan 2005-2013”) i dlatego w 2005 roku Grupa Robocza ds. Diagnostyki i Leczenia Chorób Naczyniowych Układu Nerwowego w ramach programu „Zdrowie dla Pomorzan” wyraziła opinię o konieczności utworzenia kilku oddziałów o profilu rehabilitacji neurologicznej w regionie Województwa Pomorskiego. Szpital Miejski w Gdyni jako pierwszy podjął się tego, zaplanowanego docelowo na szerszą skalę zadania. Pierwsze kroki zostały już podjęte – 25 lutego 2008 r. podpisano trójstronną umowę dotyczącą wspólnej realizacji projektu dotyczącego rozbudowy i wyposażenia trzech pomorskich oddziałów rehabilitacyjnych. Szerzej na ten temat piszemy na następnej stronie. fot.MAK Biuletyn nr 3/2008 Jesteśmy liderem... Latem 2007 roku w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego oraz w pomorskich szpitalach narodziła się idea opracowania projektu partnerskiego trzech szpitali: Miejskiego w Gdyni, Pomorskiego Centrum Traumatologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Gdańsku oraz Wojewódzkiego Szpitala im. J. Korczaka w Słupsku. Pomysł dotyczył budowy oddziałów rehabilitacji neurologicznej w wymienionych szpitalach w województwie pomorskim oraz modernizacji i wyposażenia oddziałów udarowych przy oddziałach neurologicznych partnerów. Koszty całego projektu wstępnie oszacowane zostały na około 7,4 mln zł dla trzech szpitali. Szpital Miejski im. J. Brudzińskiego w Gdyni planuje wykonanie całkowitej modernizacji oraz pełnego wyposażenia Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej, a także realizację szkoleń dla rehabilitantów. Wojewódzki Szpital im. J. Korczaka w Słupsku planuje zakup sprzętu, szkolenia rehabilitantów oraz program dotyczący profilaktyki zdrowia – przeciwdziałanie udarom mózgu. Pomorskie Centrum Traumatologii Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Gdańsku zakłada zakup sprzętu do wyposażenia powstającego Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej. Europejski Fundusz R oz wo j u R e g i o n a l n e g o Fot. MF: Podpisanie umowy partnerskiej. Od lewej: Dyrektor Szpitala Miejskiego im. J. Brudzińskiego w Gdyni dr Lidia Kodłubańska, Dyrektor Wojewódzkiego Szpitala im. J. Korczaka w Słupsku dr Ryszard Stus, Dyrektor Pomorskiego Centrum Traumatologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Gdańsku dr Mirosław Domosławski. 28 czerwca 2007 roku na spotkaniu w Departamencie Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego wyłoniono Lidera Projektu, którym jednogłośnie został Szpital Miejski im. J. Brudzińskiego w Gdyni. 25 lutego 2008 roku na spotkaniu zespołu projektowego w Szpitalu Miejskim w Gdyni podpisana została umowa partnerska realizacji projektu „Poprawa jakości i dostępności do właściwej diagnostyki, leczenia i rehabilitacji osób z udarem mózgu w województwie pomorskim”. Celem podpisanej umowy będzie wspólne pozyskanie na realizację projektu środków z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2007 – 2013 Oś Priorytetowa 7 Ochrona zdrowia i system ratownictwa. Obecnie finalizowane są uzgodnienia rzeczowo – finansowe projektu dla każdego z partnerów. W marcu 2008 roku rozpocznie się realizacja studium wykonalności planowanej inwestycji. Zespół projektowy. Od lewej: Dyrektor Wojewódzkiego Szpitala im. J. Korczaka w Słupsku dr Ryszard Stus, Dyrektor Pomorskiego Centrum Traumatologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Gdańsku dr Mirosław Domosławski, Dyrektor Szpitala Miejskiego im. J. Brudzińskiego w Gdyni dr Lidia Kodłubańska, ordynator Oddziału Neurologicznego Pomorskiego Centrum Traumatologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Gdańsku dr Waldemar Fryze, specjalista ds. funduszy europejskich Wojewódzkiego Szpitala im. J. Korczaka w Słupsku Renata Kiempa, Ordynator Oddziału Rehabilitacji Neurologicznej Szpitala Miejskiego im. J Brudzińskiego w Gdyni dr Marta Frankowska, Z-ca Dyrektora ds. Administracyjno -Technicznych Wojewódzkiego Szpitala im. J. Korczaka w Słupsku Marian Rydz, koordynator projektu przedstawiciel Szpitala Miejskiego im. J. Brudzińskiego w Gdyni Michał Filipowski. (MF) [email protected]. Biuletyn nr 3/2008 O lekarzach ... i pacjentach na wesoło Przychodzi facet do lekarza i mówi: - Panie doktorze, tak mnie strasznie wątroba boli! Na to lekarz: - A pije Pan? - Piję, ale to nie pomaga! - Czy ta kuracja czosnkowa, którą panu zaleciłem pomogła? - pyta lekarz pacjenta. - O tak! Straciłem przeszło dwadzieścia kilogramów wagi i wszystkich przyjaciół... ODDZIAŁY SZPITALNE: [email protected] Poniedziałek, siódma rano. W tramwaju ścisk. Nagle wśród stłoczonych ludzi ktoś woła: - Czy jest tu lekarz?! - Jestem! - krzyczy pasażer z daleka i przeciska się przez tłum. Gdy lekarz dochodzi do wołającego, ten pyta: - Choroba gardła na sześć liter? SZPITALNY ODDZIAŁ RATUNKOWY PORADNIE PRZYSZPITALNE: Rejestracja (058) 666 56 00 ODDZIAŁ CHORÓB WEWNĘTRZNYCH email: [email protected] tel. Sekretariat: (0 58) 666 55 70, PORADNIA OKULISTYCZNA Tel. (0 58) 666 55 93 (fax) (0 58) 666 55 78 ODDZIAŁ NEUROLOGICZNY e-mail: [email protected] Tel. Sekretariat (0 58) 666 55 13 PORADNIA KARDIOLOGICZNA e-mail: [email protected] Tel. (0 58) 666 56 15 tel. Sekretariat (0 58) 666 55 80 ODDZIAŁ REHABILITACJI PORADNIA AUDIOLOGICZNA e-mail: [email protected] NEUROLOGICZNEJ Tel. (0 58) 666 56 13 ODZIAŁ KARDIOLOGICZNY Tel. (0 58) 666 55 58 ODDZIAŁ CHIRURGII OGÓLNEJ e-mail: [email protected] DIAGNOSTYKA: tel. Sekretariat: (0 58) 666 55 42 e-mail: [email protected] ODDZIAŁ CHIRURGII URAZOWO LABORATORIUM – ORTOPEDYCZNEJ Tel. (0 58) 666 56 31 ODDZIAŁ UROLOGICZNY Tel. Sekretariat (0 58) 666 55 27 Tel. Sekretariat(0 58) 666 55 54, e-mail: [email protected] fax:(0 58) 620 16 97 ZAKŁAD DIAGNOSTYKI OBRAZOWEJ (zdjęcia rentgenowskie, ultrasonograficzne, tomografia ODDZIAŁ OTOLARYNGOLOGICZNY komputerowa) Tel. Sekretariat (0 58) 666 55 35 tel. Rejestracja (0 58) 666 56 24 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Tel. Sekretariat (0 58) 666 56 63 ODDZIAŁ PEDIATRYCZNY ZAKŁAD MEDYCYNY NUKLEARNEJ e-mail: [email protected] Tel. Sekretariat (0 58) 666 55 49 Tel. (0 58) 666 56 40 e-mail: [email protected] ODDZIAŁ ANESTEZJOLOGII I INTENSYWNEJ TERAPII e-mail: [email protected] ODDZIAŁ GINEKOLOGICZNY PORADNIA CHIRURGII PRZEWODU tel. Sekretariat (0 58) 666 55 05 ODDZIAŁ OKULISTYCZNY POKARMOWEGO e-mail: [email protected] Tel. Sekretariat (0 58) 666 55 92 (badania endoskopowe) e-mail: [email protected] Tel. (0 58) 666 55 47 Szpital Miejski im. J.Brudzińskiego w Gdyni Ul. Wójta Radtkego 1 81-348 Gdynia Tel. centrala: 058 620-75-01 Sekretariat: 058 620 89 48 Fax: 058 620 11 14 e-mail: [email protected] http://szpitalmiejski-gdynia.pl/ Redaktor Naczelny: Marta Abramowicz – Kędzierska Wydawca: Eurocean Shipbrokers Sp. z o.o. ul. Starowiejska 41-43/27 tel. 058 661 42 61 10 Biuletyn nr 3/2008 Biuletyn nr 3/2008 11
