skały, tektonika, procesy endogeniczne – zadania
advertisement
SKAŁY, TEKTONIKA, PROCESY ENDOGENICZNE – ZADANIA 1.Oznacz literą P tylko te zdania, których prawdziwość potwierdza załączony poniżej rysunek. A) W wyniku wietrzenia skał magmowych mogą utworzyć się skały osadowe okruchowe. ………….. B) Skały metamorficzne mogą powstać ze skał magmowych po ich uprzednim przetopieniu. ……………. C) Ze skał metamorficznych mogą powstawać skały osadowe…………… D) Procesowi diagenezy podlegają zarówno skały osadowe jak i wylewne …………… 2. Na poniższym wykazie wskaż skały, które powstają wskutek: a. powolnej krystalizacji magmy w głębi Ziemi b. nagromadzenia luźnego osadu w postaci rozdrobnionych składników skalnych c. reakcji wytrącania soli z wody 1) andezyt ……….. 9) granit ………… 17) porfir ………… 2) bazalt ………. 10) ił ………….. 18) sjenit ………….. 3) brekcja ………. 11) kwarcyt ………… 19) sól kamienna…… 4) dolomit ……….. 12) less …………. 20) torf …………… 5) gabro ………… 13) łupek krystaliczny ……….. 21) wapień ………… 6) gips ……….. 14) marmur …………. 22) węgiel kamienny.. 7) glina ………. 15) piasek ……….. 23) zlepieniec ……… 8) gnejs ………. 16) piaskowiec ………… 24) żwir ………… 3. Do nazwy skały dobierz region Polski, w którym ona występuje. a) granit b) piaskowiec c) sól kamienna d) ropa naftowa A) Kujawy B) Pomorze Zachodnie C) Przedgórze Sudeckie D) Pojezierze Mazurskie E) Beskidy 1 4. Po opisie rozpoznaj skałę. a) Jest to skała magmowa zasadowa, grubokrystaliczna o czarnej lub ciemnozielonej barwie. b) Jest to skała osadowa pochodzenia chemicznego, choć może również powstawać na drodze sedymentacji materiału organicznego. Skała o jasnej barwie, czasem zabarwiona na różne odcienie 5. Wskaż różnice w budowie skorupy ziemskiej pod kontynentami i oceanami. Skorupa kontynentalna Skorupa oceaniczna Grubość skorupy Gęstość skał Rodzaj skał 6 . Wybierz prawidłową odpowiedź : I.Astenosfera to : Najbardziej zewnętrzna Plastyczna część Plastyczna część Dolna część skorupy część płaszcza górnego litosfery płaszcza górnego ziemskiej . Ziemi . Ziemi . II. Bezpośredni dostęp człowieka w głąb Ziemi jest niemożliwy ze względu na wzrastające wraz z głębokością : Ciśnienie i wody Ciśnienie i Ciśnienie , Temperaturę i podziemne temperaturę temperaturę i twardość skał . twardość skał III. Prądy konwekcyjne materii zachodzą pod wpływem : Ściskania materii Różnic temperatury w Istnienia „gorących i Pionowych pomiędzy obrębie warstwy i jej zimnych plam „ w ruchów litosfery zderzającymi się plastyczności przekroju Ziemi” płytami litosfery IV. Teoria tektoniki płyt zakłada : Istnienie dolin Istnienie w obrębie Istnienie w obrębie Istnienie prądów ryftowych w litosfery astenosfery konwekcyjnych w najmłodszych górach przemieszczających się ruchomych płyt jądrze Ziemi świata płyt V. Strefa ryftowa jest to : Obszar kurczenia się Obszar lądowy, na Obszar oceaniczny , na Obszar skorupy ziemskiej którym obserwuje się którym występują powstawania nowej wskutek jej ściskania ruchy górotwórcze . najgłębsze rowy skorupy oceaniczne oceanicznej VI. Przykładem strefy ryftowej jest : Morze Śródziemne Grzbiet Atlantycki Granica Płyty Granica Płyty Amerykańskiej i Pacyficznej i Nazca Euroazjatyckiej VII. Powierzchnia nieciągłości Moho rozciąga się pomiędzy : Warstwą granitową a Płaszczem górnym a Astenosferą a Skorupą Ziemi a bazaltową litosfery dolnym Ziemi płaszczem górnym płaszczem 2 VIII. Astenosfera znajduje się w : Płaszczu górnym W skorupie ziemskiej Ziemi IX. Doliny ryftowe powstają : W strefach W strefach kompresji , subdukcji , w których wskutek przebiegających pogrążania się skorupy wzdłuż wybrzeży oceanicznej powstają kontynentów doliny W płaszczu dolnym Ziemi W strefach tensji najczęściej przebiegających na dnie oceanów X. Strefa subdukcji jest to : Obszar podsuwania Obszar powolnego się płyty wypiętrzania się kontynentalnej pod fragmentów skorupy oceaniczną ziemskiej Obszar powolnego obniżania się powierzchni Ziemi. XI. Grzbiety śródoceaniczne powstają wskutek : Podmorskiego Lądowego Zderzenia się dwóch wulkanizmu w wulkanizmu w płyt oceanicznych strefach ryftowych . strefach ryftowych XII. Przykładem strefy subdukcji jest : Granica płyty Grzbiet Granica płyty indoaustraijskiej i środkowoatlantycki amerykańskiej i afrykańskiej Nazca W jądrze zewnętrznym W strefach kolizji dwóch płyt kontynentalnych , na skutek niszczenia i nadtapiania dolnych fragmentów płyt litosfery Obszar podsuwania się płyty oceanicznej pod kontynentalną . Kurczenia się dna oceanicznego Wielki Rów Afrykański 7.Określ typ granicy, która przebiega wzdłuż Filipin, Tajwanu i Rowu Filipińskiego oraz nazwij płyty, pomiędzy którymi ona przebiega. ....................................................................................................................................................... ...................................................................................................... 8. Mapa przedstawia rozmieszczenie głównych płyt litosfery i kierunki ich ruchu. Źródło: Kądziołka J., Podstawy geografii w zadaniach, WSiP, 1994. 3 a) Podaj po dwa przykłady obszarów położonych w strefach subdukcji i w strefach ryftowych. Strefy subdukcji 1. .......................................................................................................................... ................................. 2. ........................................................................................................................................................... Strefy ryftowe 1. .......................................................................................................................... ................................ 2. ...................................................................................................................................... .................... b) Wymień cztery procesy lub zjawiska geologiczne będące konsekwencją ruchu płyt litosfery w tych strefach. 1. .......................................................................................................................... ................................ 2. .......................................................................................................................................................... 3. .......................................................................................................................... ................................ 4. .......................................................................................................................................................... 9. Dopisz, której sfery Ziemi dotyczą określenia: a) Jest ciałem stałym, zbudowanym głównie z pierwiastków metalicznych …………… b) Półplastyczna warstwa płaszcza Ziemi …………………………. c) Zalega pod litosferą ……………………… d) Jest w stanie płynnym, zalega poniżej 2900 km ……………………….. e) Składa się z kilkunastu płyt ………………………… f) Głównymi składnikami występujących tam związków chemicznych są: tlen, glin, żelazo, magnez, sód i potas ……………………. g) W obrębie tej warstwy występują wędrujące ku powierzchni strumienie ciepła …………….. 10. Napisz, którą cyfrą oznaczono na rys.: a) ryft ………….. b) rów oceaniczny ……… Napisz, którą literą oznaczono na rys.: a) b) c) d) e) warstwę skał osadowych w skorupie ocean. ... warstwę skał osadowych w skorupie kont. … warstwę granitową ……. warstwę bazaltową w skorupie ocean. ……… warstwę bazaltową w skorupie kont. ……….. 1. Dopisz, czego dotyczą określenia: a) Skalna powłoka, na którą składa się skorupa ziemska i zewnętrzna część płaszcza Ziemi ………………. b) Ruchy pionowe w litosferze wywołane zwiększeniem lub zmniejszeniem masy fragmentu litosfery …………………. c) Obszar litosfery, w którym następuje kolizja płyt i pogrążanie się jednej płyty pod drugą ………………….. d) Głębokie rozpadliny w litosferze powstające w miejscach odsuwania się od siebie płyt litosfery ………………. 4 e) Przemieszczanie się materii w płaszczu Ziemi, ruchy okrężne, wywołane różnicą temperatury między jego dolną i górną warstwą …………………. f) Fragmenty skorupy ziemskiej o większej grubości i mniejszej gęstości w stosunku do pozostałych części skorupy 2. Literą P oznacz zdania prawdziwe, a literą F – zdania fałszywe: a) Najintensywniejsze zjawiska wulkaniczne miały miejsce w prekambrze ……….. b) Hipocentrum to miejsce na powierzchni Ziemi, w którym odczuwane są wstrząsy o największej sile ……….. c) Czynny wulkanizm jest związany z obszarami prekambryjskich tarcz ……….. d) Stratowulkany to najbardziej typowe wulkany Islandii ………… e) Doliny ryftowe są miejscem podwodnego wulkanizmu ………. f) Zatopione łańcuchy gór fałdowych są najczęściej grzbietami śródoceanicznymi ……... g) Ruchy górotwórcze występują w strefach rozrywania skorupy ziemskiej pod wpływem ruchu płyt litosfery ……… 3. Napisz, jakiego rodzaju ruchy skorupy ziemskiej, przedstawione na rysunku, zachodzą między płytami: a) pacyficzną i Nazca …… b) indo-australijską i euroazjatycką …….. c) afrykańską i amerykańską ….. 4. Napisz, czego dotyczą określenia: a) Podziemne wtargnięcie magmy w skały skorupy ziemskiej ………………. b) Wulkany, które na przemian wyrzucają produkty stałe i wylewają lawę ……………… c) Pozostałość rozerwanego wybuchem starego stożka wulkanicznego …………………. d) Osadzające się na powierzchni Ziemi stał produkty wybuchu wulkanu (popioły, lapille, pumeksy), występujące w postaci luźnej lub scementowanej ………………… e) Wulkany tworzące płaskie, rozległe wzniesienia, którymi wydobywa się uboga w krzemionkę lawa podczas spokojnych erupcji …………….. f) Zjawiska związane z tworzeniem się ognisk magmowych, intruzji, i powstawaniem skał magmowych głębinowych …………………… g) Rodzaj rozległej intruzji magmowej, powstającej często poprzez zakrzepnięcie dużego ogniska magmowego ……………………. 5 15.Uzupełnij zdania, wybierając z nawiasów odpowiednie wyrazy. W zależności od właściwości lawy wulkany przybierają różne kształty. Z lawy zawierającej dużo krzemionki powstają wulkany ( stożkowe / tarczowe ) , a z lawy zawierającej mało krzemionki powstają wulkany ( stożkowe / tarczowe) . Lawa ( kwaśna/ zasadowa) jest rzadka, a lawa ( kwaśna /zasadowa) jest gęsta. Od właściwości lawy zależy też siła wybuchu wulkanu. Gwałtowne eksplozje zachodzą, gdy lawa ( kwaśna /zasadowa) zatyka ujście krateru i tamuje uchodzenie ( lawy/ gazów) a. Podkreśl te kraje, w których występują zjawiska sejsmiczne i (lub) wulkaniczne. Meksyk, Urugwaj, Litwa, Gruzja, Mauretania, Maroko, Nepal , Szwecja b. Czym się różni hipocentrum od epicentrum? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ........................................................................... 16.Uzupełnij zdania, wykorzystując określenia: kwaśny, zasadowy, tarczowy, stratowulkan. Stożek wulkaniczny utworzony przez wylewającą się lawę ........................- rzadką, łatwo topliwą - jest rozległy i ma łagodnie nachylone stoki. Jest to wulkan...................... . Stożek wulkaniczny , przez który wydostaje się lawa........................ - gęsta i zawierająca stałe produkty wulkanizmu - jest stromy oraz wysoki. Jest to wulkan zwany................................ . b. Podkreśl te kraje, w których występują zjawiska sejsmiczne i (lub) wulkaniczne. Boliwia, Gujana, Białoruś, Turcja, Finlandia, Indonezja, Grecja, Australia c. Czym się różni magma od lawy ? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 17. Dwutlenek krzemu (krzemionka) decyduje o właściwościach lawy. Wymień dwie cechy lawy zależne od ilości krzemionki w niej zawartej. a).............................................................................................................................................. b).................................................................................................................................................. 18. Porównaj wulkany eksplozywne i efuzywne. Podaj trzy występujące między nimi różnice. a)............................................................................................................................................... b)................................................................................................................................................. c)................................................................................................................................................. 6 19. Na rysunku zaznacz i podpisz 4 obszary sejsmiczne (po jednym obszarze na jednym kontynencie) 20. Przyporządkuj pojęciom podane definicje: a) batolit A) zakrzepła magma w obrębie skał starszych b) płaszczowina B) struktura fałdowa zbudowana z wielu fałdów oderwanych od podłoża, przewróconych i przesuniętych na znaczne odległości c) lakolit C) ogromna intruzja magmowa o nieustalonej powierzchni dolnej d) intruzja D) nieduża intruzja magmowa w kształcie soczewki a)........., b) ........, c) .........., d) ............. 21. Wskaż, wśród podanych, zdania prawdziwe. a) Do tektonicznych trzęsień ziemi zaliczane są trzęsienia antropogeniczne. b) Skutkiem trzęsień ziemi zlokalizowanych pod dnem morza są tsunami. c) Z lawy ubogiej w krzemionkę powstają wulkany tarczowe. d) Dążenie do zachowania równowagi przez płyty litosfery wywołuje ruchy epejrogeniczne. 22. Podanym typom wulkanów przyporządkuj wymienione niżej wulkany. a) efuzywne A) Hekla b) eksplozywne B) Wezuwiusz c) stratowulkan C) Etna D) Mauna Loa E) Mayon a) ……………. b) …………….. c) ………………… 7 23. Na rysunku podpisz elementy wulkanu: 8
