Celebracja słowa Bożego PANIE, NAUCZ NAS SIĘ MODLIĆ Obrzędy wstępne Procesja wejścia Śpiew: Ps 42(41) Boże mój, spragniony jestem Ciebie... Ex 481/505. Pozdrowienie Celebrans: Wszyscy: C: W: W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen. Łaska i pokój od Boga, naszego Ojca, i od Pana Jezusa Chrystusa niech będą z wami. I z duchem twoim. Wprowadzenie C: W czasie ostatniej celebracji słowa Bożego, na zakończenie formacji piątego kroku, zgromadziliśmy się wokół księgi Pisma świętego będącej znakiem obecności słowa Bożego wśród nas. Dzisiaj, na zakończenie formacji kroku szóstego, poświęconego modlitwie, chcemy zwrócić uwagę, że ta święta księga zawiera nie tylko słowo Boga do nas skierowane, ale również naszą odpowiedź na to słowo - modlitwę. Pismo święte jest księgą modlitwy. Modlitwa zawarta w Piśmie świętym jest również słowem Bożym, i to w podwójnym znaczeniu: bo albo jest to modlitwa natchniona przez Ducha Świętego w sercu ludzkim, albo jest to modlitwa zanoszona do Ojca przez wcielonego Syna Bożego, Jezusa Chrystusa. O tej to bowiem modlitwie dają świadectwo Ewangelie. W Piśmie świętym znajdujemy więc najdoskonalszy wzór naszej modlitwy i dlatego tutaj przychodzimy na zakończenie naszych rozważań na temat modlitwy w ramach programu formacji deuterokatechumenalnej z prośbą, jaką wypowiedzieli Apostołowie do Chrystusa:„Panie, naucz nas się modlić” Łk 11,1 Prośmy więc Pana, aby teraz, w czasie tej celebracji słowa Bożego przyjął nas do swojej szkoły modlitwy. Modlitwa Chwila modlitwy w ciszy, potem celebrans: C: Panie, Ty spełniłeś prośbę Apostołów i pouczyłeś ich, jak mają się modlić; wejrzyj na nas tu zgromadzonych, którzy pragniemy również być Twoimi uczniami, i ześlij nam Twojego Ducha, aby modlił się w naszych sercach i dopomógł nam zjednoczyć się wewnętrznie z Twoją modlitwę do Ojca. Który żyjesz i królujesz z Bogiem Ojcem w jedności Ducha Świętego, Bóg po wszystkie wieki wieków. W: Amen. Liturgia czytań Wszyscy siadają. Komentarz wprowadzający do I czytania Komentator: Pismo święte Starego Testamentu pełne jest przykładów modlitwy, bardzo głębokiej i pięknej. Jednym z nich jest również Psalm 42(41), który śpiewaliśmy na początku dzisiejszej celebracji: „Boże mój, spragniony jestem Ciebie, jak jeleń źródła wód”. Nuta tęsknoty, połączona ze świadomością oddalenia od Boga wskutek grzechu, poczucie winy, wzywanie miłosierdzia Bożego, przebłaganie, to są cechy charakterystyczne modlitwy Starego Przymierza. Znajdujemy je również w modlitwie Nehemiasza oraz wielu innych mężów, których Bóg wybrał na przywódców religijnych swego ludu. Czytanie I: Neh 1, 1-11 Czytanie z Księgi Nehemiasza. Słowa Nehemiasza, syna Chakaliasza: Oto gdy w miesiącu Kislew roku dwudziestego byłem w twierdzy Suza, przyszedł z Judy Chanani, jeden z braci moich, wraz z innymi. I spytałem ich o tych Żydów ocalałych, którzy uniknęli uprowadzenia, i o Jerozolimę. I powiedzieli mi: „Ci pozostali, którzy w tamtejszym okręgu uniknęli uprowadzenia, znajdują się w wielkiej biedzie i pohańbieniu; mur Jerozolimy jest zburzony, a bramy jej są ogniem spalone”. I oto, gdy to usłyszałem, usiadłem, płakałem i trapiłem się całymi dniami, pościłem i modliłem się w obecności Boga niebios. I powiedziałem: „Ach, Panie, Boże niebios, Boże wielki i straszny, dotrzymujący przymierza i otaczający opieką tych, którzy Cię miłują i zachowują Twoje przykazania. Niechże będzie ucho Twoje uważne i oczy Twoje niech będą otwarte, abyś wysłuchał modlitwę sługi Twego, którą ja teraz dniem i nocą zanoszę do Ciebie za sługi Twoje, Izraelitów, składając wyznanie w sprawie przestępstw Izraelitów, któreśmy wobec Ciebie popełnili; również ja i mój ród zgrzeszyliśmy. Bardzo źle postąpiliśmy wobec Ciebie: nie zachowaliśmy przykazań ani praw, ani przepisów, które wydałeś słudze Twemu Mojżeszowi. Wspomnijże na zapowiedź, którąś ogłosił słudze twemu Mojżeszowi: «Jeśli wy się sprzeniewierzycie, to Ja rozproszę was między narody. Lecz jeśli się do Mnie nawrócicie i zważać będziecie na moje przykazania, i będziecie je wykonywali, to choćby rozproszeni wasi znajdowali się na krańcu niebios, stamtąd zgromadzę ich i zaprowadzę na miejsce, które wybrałem, aby tam uczynić przybytek dla mego Imienia». Albowiem oni są sługami Twoimi i ludem Twoim, który odkupiłeś Twoją wielką mocą i potężną ręką. Ach, Panie, niechże będzie ucho Twoje uważne na modlitwę Twojego sługi i na modlitwę sług Twoich, pragnących czcić Twoje Imię! Poszczęśćże teraz słudze Twemu! Daj, abym pozyskał względy tego człowieka”. Byłem bowiem podczaszym królewskim. Oto słowo Boże. Psalm responsoryjny Ps 130(129), 1-2. 3-4. 5-7a. 7bc-8 Refren: Gdy grzechy wspomnisz, któż się z nas ostoi? Z głębokości wołam do Ciebie, Panie, * Panie wysłuchaj głosu mego. Nachyl swe ucho * na głos mojego błagania. Gdy grzechy wspomnisz, któż się z nas ostoi? Jeśli zachowasz pamięć o grzechach, Panie, * Panie, któż się ostoi? Ale Ty udzielasz przebaczenia, * aby Ci służono z bojaźnią. Gdy grzechy wspomnisz, któż się z nas ostoi? Pokładam nadzieję w Panu, † dusza moja pokłada nadzieję w Jego słowie, * dusza moja oczekuje Pana. Bardziej niż strażnicy poranka * niech Izrael wygląda Pana. Gdy grzechy wspomnisz, któż się z nas ostoi? U Pana jest bowiem łaska, * u Niego obfite odkupienie. On odkupi Izraela * ze wszystkich jego grzechów. Gdy grzechy wspomnisz, któż się z nas ostoi? Komentarz wprowadzający do II czytania Komentator: Sytuacja człowieka modlącego się wobec Boga zmieniła się radykalnie, gdy na tej ziemi stanął Syn Boży w ludzkiej naturze i sam zaczął się modlić jako człowiek i w imieniu ludzi. We Wprowadzeniu do Liturgii Godzin, czyli do księgi modlitwy ludu Bożego, tak czytamy: „Najwyższy Kapłan Nowego i wiecznego Przymierza, Jezus Chrystus, Słowo pochodzące od Ojca i będące blaskiem Jego chwały, przyszedł na świat dla udzielenia ludziom życia Bożego i «zapoczątkował na tym ziemskim wygnaniu ów hymn, który rozbrzmiewa w niebie po wszystkie czasy». Odtąd z serca Jezusa płynie chwała Boża wyrażona ludzkimi słowami uwielbienia, przebłagania i wstawiennictwa. On, który jest początkiem nowej ludzkości i Pośrednikiem między Bogiem i ludźmi, modli się do Ojca w imieniu wszystkich i ich dobra. Syn Boży stanowi jedno ze swoim Ojcem (J 10, 30), a przychodząc na świat wypowiedział te słowa: «Oto idę pełnić Twoją wolę, Boże»(Hbr 10, 9). On zechciał także pozostawić nam przykład swojej modlitwy. Ewangelia ukazuje nam często modlącego się Chrystusa: podczas chrztu, gdy Bóg ujawnia Jego posłannictwo; przed powołaniem Apostołów; przy cudownym rozmnożeniu chleba; w czasie przemienienia na górze; przy uzdrowieniu głuchoniemego; podczas wskrzeszenia Łazarza; przed mesjańskim wyznaniem wiary przez Piotra; kiedy uczył swych uczniów modlitwy; po ich powrocie z misji, na którą ich wysłał; gdy błogosławił dzieci i kiedy się modlił za Piotra. Codzienna działalność Chrystusa łączyła się ściśle z modlitwą, a nawet więcej: ona jakby z modlitwy płynęła. Widzimy Go udającego się na miejsce odosobnione lub na górę, aby się modlić; wstającego nad ranem lub modlącego się późnym wieczorem, aż do czwartej straży, spędzającego całą noc na modlitwie. Aż do końca swego życia - w obliczu męki, w trwodze konania i na krzyżu - ukazuje nam Boski Mistrz modlitwę jako moc ożywiającą całą Jego działalność mesjańską i Jego przejście z tego świata do Ojca. Kiedy zaś dokonał ofiary na ołtarzu krzyża, «udoskonalił na wieki tych, którzy są uświęcani>> (Hbr 10, 14); powstawszy zaś z martwych, żyje zawsze i modli się za nas” (nr 3-4). Czytanie II: Hbr4,14 - 5, 10 Czytanie z Listu do Hebrajczyków. Mając więc arcykapłana wielkiego, który przeszedł przez niebiosa, Jezusa, Syna Bożego, trwajmy mocno w wyznawaniu wiary. Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym słabościom, lecz doświadczonego we wszystkim na nasze podobieństwo, z wyjątkiem grzechu. Przybliżmy się więc z ufnością do tronu łaski, abyśmy otrzymali miłosierdzie i znaleźli łaskę dla uzyskania pomocy w stosownej chwili. Każdy bowiem arcykapłan z ludzi brany, dla ludzi bywa ustanawiany w sprawach odnoszących się do Boga, aby składał dary i ofiary za grzechy. Może on współczuć z tymi, którzy nie wiedzą i błądzą, ponieważ sam podlega słabości. I ze względu na nią powinien jak za lud, tak i za samego siebie składać ofiary za grzechy. I nikt sam sobie nie bierze tej godności, lecz tylko ten, kto jest powołany przez Boga jak Aaron. Podobnie i Chrystus nie sam siebie okrył sławą przez to, iż stał się arcykapłanem, ale uczynił to Ten, który powiedział do Niego: Ty jesteś moim Synem, Jam Cię dziś zrodził, jak i w innym miejscu: Tyś jest kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka. Z głośnym wołaniem i płaczem za dni ciała swego zanosił On gorące prośby i błagania do Tego, który mógł Go wybawić od śmierci, i został wysłuchany dzięki swej uległości. A chociaż był Synem, nauczył się posłuszeństwa przez to, co wycierpiał. A gdy wszystko wykonał, stał się sprawcą zbawienia wiecznego dla wszystkich, którzy Go słuchają, nazwany przez Boga kapłanem na wzór Melchizedeka. Oto słowo Boże. Śpiew międzylekcyjny: Chrystus, Chrystus, to nadzieja cała nasza... Ex 363/387. Komentarz wprowadzający do III czytania Komentator: Pan Jezus nie tylko sam się modlił i modli się jako nasz arcykapłan. On stał się także naszym nauczycielem modlitwy. „To, co Pan Jezus sam czynił, polecił również i nam czynić. Mówił bowiem często: «Módlcie się, proście, błagajcie w imię moje». Pozostawił nam także wzór prośby w Modlitwie Pańskiej. Podkreślał konieczność modlitwy pokornej, czujnej, ustawicznej, ufnej w dobroć Ojca, ożywionej dobrą intencją i pełnej szacunku w obliczu Boga (Ogólne wprowadzenie do Liturgii Godzin, 5). Dlatego za przykładem Apostołów musimy iść do Chrystusa z prośbą: „Panie, naucz nas się modlić”. Śpiew przed Ewangelią Alleluja, alleluja, alleluja albo w okresie Wielkiego Postu: Chwała Tobie, Słowo Boże. Ojciec z nieba da Ducha Świętego tym, którzy Go proszą. Czytanie III - Ewangelia: Łk 11,1-13 C: Pan z wami. W: I z duchem twoim. C: Słowa Ewangelii według świętego Łukasza. W: Chwała Tobie, Panie. C: Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: „Panie, naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów”. A On rzekł do nich: „Kiedy się modlicie, mówcie: Ojcze, niech się święci Twoje imię; niech przyjdzie Twoje królestwo! Naszego chleba powszedniego dawaj nam na każdy dzień i przebacz nam nasze grzechy, bo i my przebaczamy każdemu, kto nam zawini; i nie dopuść, byśmy ulegli pokusie”. Dalej mówił do nich: „Ktoś z was, mając przyjaciela, pójdzie do niego o północy i powie mu: «Przyjacielu, użycz mi trzy chleby, bo mój przyjaciel przyszedł do mnie z drogi, a nie mam co mu podać». Lecz tamten odpowie z wewnątrz: «Nie naprzykrzaj mi się! Drzwi są już zamknięte i moje dzieci leżą ze mną w łóżku. Nie mogę wstać i dać tobie». Mówię wam: Chociażby nie wstał i nie dał z tego powodu, że jest jego przyjacielem, to z powodu natręctwa wstanie i da mu, ile potrzebuje. I Ja wam powiadam: Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a otworzą wam. Każdy bowiem, kto prosi, otrzymuje; kto szuka, znajduje; a kołaczącemu otworzą. Jeżeli którego z was, ojców, syn poprosi o chleb, czy poda mu kamień? Albo o rybę, czy zamiast ryby poda mu węża? Lub też gdy prosi o jajko, czy poda mu skorpiona? Jeśli więc wy, choć źli jesteście, umiecie dawać dobre dary swoim dzieciom, o ileż bardziej Ojciec z nieba da Ducha Świętego tym, którzy Go proszą”. Oto słowo Pańskie. Wprowadzenie do IV czytania Komentator: Chrystus uczy nas modlitwy nie tylko zewnętrznie - przykładem i słowami, ale wewnętrznie, przez swojego Ducha. Na tym polega tajemnicy modlitwy chrześcijańskiej i modlitwy Kościoła, że jest to modlitwa Chrystusa w nas przez Jego Ducha! W ten sposób poucza nas o tym Ogólne wprowadzenie do Liturgii Godzin w numerze ósmym: „Jedność modlącego się Kościoła jest dziełem Ducha Świętego. Jest On w Chrystusie, w całym Kościele i w każdym ochrzczonym. To właśnie «Duch Święty przychodzi z pomocą naszej słabości i przyczynia się w błaganiach, których nie można wyrazić słowami» (Rz 8, 26). On jako Duch Syna daje nam «ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać: Abba, Ojcze!» (Rz 8, 15). Nie ma więc modlitwy chrześcijańskiej bez działania Ducha Świętego. On jednoczy cały Kościół i przez Syna prowadzi do Ojca”. Modlitwa w Duchu Świętym wznosi chrześcijanina na szczyty kontemplacji tajemnicy miłości Ojca przez Syna w Duchu Świętym, objawionej w realizacji wspaniałego planu zbawienia w naszym życiu. Przykładem takiej modlitwy jest pierwszy rozdział Listu świętego Pawła do Efezjan. Czytanie IV: Ef1, 3-23 Czytanie z Listu świętego Pawła Apostoła do Efezjan. Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa; który napełnił nas wszelkim błogosławieństwem duchowym na wyżynach niebieskich - w Chrystusie. W Nim bowiem wybrał nas przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem. Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów przez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli, ku chwale majestatu swej łaski, którą obdarzył nas w Umiłowanym. W Nim mamy odkupienie przez krew Jego - odpuszczenie występków, według bogactwa Jego łaski. Szczodrze ją na nas wylał w postaci wszelkiej mądrości i zrozumienia, przez to, że nam oznajmił tajemnicę swej woli według swego postanowienia, które przedtem w Nim powziął dla dokonania pełni czasów, aby wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie jako Głowie: to, co w niebiosach, i to, co na ziemi. W Nim dostąpiliśmy udziału my również, z góry przeznaczeni zamiarem Tego, który dokonuje wszystkiego zgodnie z zamysłem swej woli po to, byśmy istnieli ku chwale Jego majestatu - my, którzyśmy już przedtem nadzieję złożyli w Chrystusie. W Nim także i wy usłyszeliście słowo prawdy, Dobrą Nowinę o waszym zbawieniu. W Nim również uwierzyliście i zostaliście opatrzeni pieczęcią Ducha Świętego, który był obiecany. On jest zadatkiem naszego dziedzictwa w oczekiwaniu na odkupienie, które nas uczyni własnością Boga, ku chwale Jego majestatu. Przeto i ja, usłyszawszy o waszej wierze w Pana Jezusa i o miłości względem wszystkich świętych, nie zaprzestaję dziękczynienia, wspominając was w moich modlitwach. Proszę w nich, aby Bóg Pana naszego Jezusa Chrystusa, Ojciec chwały, dał wam ducha mądrości i objawienia w głębszym poznaniu Jego samego. Niech da wam światłe oczy serca tak, byście wiedzieli, czym jest nadzieja waszego powołania, czym bogactwo chwały Jego dziedzictwa wśród świętych i czym przemożny ogrom Jego mocy względem nas wierzących na podstawie działania Jego potęgi i siły. Wykazał On je, gdy wskrzesił Go z martwych i posadził po swojej prawicy na wyżynach niebieskich, ponad wszelką Zwierzchnością i Władzą, i Mocą, i Panowaniem, i ponad wszelkim innym imieniem wzywanym nie tylko w tym wieku, ale i w przyszłym. I wszystko poddał pod Jego stopy, a Jego samego ustanowił nade wszystko Głową dla Kościoła, który jest Jego Ciałem, Pełnią Tego, który napełnia wszystko wszelkimi sposobami. Oto słowo Boże. Homilia Krótka synteza tego, co było treścią celebracji: a. Nie potrafimy się modlić. b. Chrystus przychodzi z pomocą przez to, że modli się za nas. c. Chrystus przychodzi z pomocą przez to, że poucza nas o modlitwie. d. Chrystus przychodzi z pomocą przez to, że modli się w nas przez swojego Ducha. Część modlitewna Modlitwa powszechna Spontaniczna, nawiązująca do tematu: „Panie, naucz nas się modlić”. Modlitwa wstawiennicza Jeżeli uczestnicy celebracji słowa Bożego są do tego przygotowani i nie są zbyt liczni, można modlitwę powszechną w intencjach Kościoła przedłużyć w modlitwę wstawienniczą nad członkami formacji deuterokatechumenalnej, którzy o nią poproszą. Modlitwa „egzorcyzmu mniejszego” Po modlitwie wstawienniczej lub - jeżeli jej nie było - po modlitwie powszechnej, celebrans (wraz z obecnymi kapłanami) wyciąga ręce nad klęczącymi uczestnikami formacji deuterokatechumenalnej odmawiając następującą modlitwę: C: Boże, Ty przywracasz sprawiedliwość grzesznikowi i nie chcesz jego śmierci; pokornie błagamy Twój majestat: wspieraj łaskawie swoje sługi, którzy ufają Twemu miłosierdziu i zachowaj ich w nieustannej opiece, aby zawsze Tobie służyli, aby żadne pokusy nie odłączyły ich od Ciebie. Uwolnij ich dusze od pokusy złych i próżnych myśli, aby mogli stać się przybytkiem Ducha Świętego; oświeć ich serca jasnością swej łaski, aby zawsze żywili i wyrażali w modlitwie myśli miłe Twemu majestatowi oraz szczerze Cię kochali. Przez Chrystusa, Pana naszego. W: Amen. Obrzędy końcowe Śpiew uwielbienia: Godzien jesteś... Ex 102/111. Błogosławieństwo dla członków formacji deuterokatechumenalnej Celebrans (i inni kapłani) z wyciągniętymi rękoma: C: Panie, Boże wszechmogący, wejrzyj na sługi i służebnice Twoje, którzy są oświeceni Ewangelią Chrystusa i oczyszczeni modlitwą; daj, aby poznając Ciebie i kochając, szczerym sercem i ochotnym duchem wypełniali zawsze Twoją wolę. Spraw, aby postępując wytrwale drogą formacji deuterokatechumenalnej ku chrześcijańskiej dojrzałości, coraz pełniej włączali się w życie Kościoła i stali się uczestnikami misteriów zbawczych już teraz i w wieczności. Przez Chrystusa, Pana naszego. W: Amen. Formuła błogosławieństwa dla wszystkich C: A błogosławieństwo Boga wszechmogącego: Ojca i Syna, i Ducha Świętego niech zstąpi na was i pozostanie na zawsze. W: Amen. Śpiew wyjścia: Panie, pozostań... Ex 401/425.