1. Rola banku centralnego w procesach pieniężnych i gospodarce
advertisement
2. EBC, ESBC i Eurosystem: zasady funkcjonowania dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone Wszelkie prawa zastrzeżone Żaden fragment prezentacji nie może być powielany lub rozpowszechniany w żadnej formie i w żaden sposób bez uprzedniego zezwolenia. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone Zarys wykładu • Zagadnienia instytucjonalne komitety ESBC, Rada Ogólna • Klucz kapitałowy EBC • Struktura organizacyjna • Sposoby głosowania • EBC jako instytucja UE • Podstawowe funkcje dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone – organy, Eurosystem • Eurosystem składa się z EBC i banków centralnych państw, które wprowadziły euro. Eurosystem będzie istnieć obok ESBC, dopóki wszystkie państwa członkowskie UE nie przystąpią do strefy euro. • Jego głównym celem jest utrzymanie stabilności cen służącej wspólnemu dobru. Jako ważny organ finansowy Eurosystem dąży także do utrzymania stabilności finansowej oraz wspiera integrację finansową w Europie. Eurosystem nie ma osobowości prawnej, ale funkcjonalnie jest kluczowy dla realizacji polityki pieniężnej strefy euro – nie maja swoich komitetów, korzysta z komitetów ESBC obradując w formacie restricted composition. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC • EBC realizuje zadania powierzone ESBC poprzez własne działania i poprzez kbc. • Traktaty i Statut wyraźnie akcentują główną rolę EBC w funkcjonowaniu całego systemu: organy decyzyjne EBC kierują ESBC (choć w ich skład wchodzą również prezesi krajowych banków centralnych). • EBC odpowiada od listopada 2014 za nadzór ostrożnościowy nad instytucjami kredytowymi ze strefy euro i uczestniczących państw członkowskich spoza tej strefy, prowadzony w ramach Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – osobowość prawna • formalny status EBC jest raczej nietypowy w porównaniu z innymi instytucjami unijnymi – wyróżnia go fakt posiadania osobowości prawnej. • art. 9 Statutu: – EBC, który na mocy artykułu 106 ust 2 TfUE ma osobowość prawną, posiada w każdym z Państw Członkowskich zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych o najszerszym zakresie przyznanym przez ustawodawstwa krajowe osobom prawnym; – EBC może zwłaszcza nabywać i zbywać mienie ruchome i nieruchome oraz stawać przed sądem dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC • Struktura: – Rada Prezesów (Governing Council) – Zarząd (Executive Board) – Rada Ogólna (General Council) – dyrekcje (dyrektoriaty) dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – dyrektoriaty (17) • • • • • • • • • • • • • • • • • Dyrekcja ds. Audytu Wewnętrznego Dyrekcja ds. Banknotów Dyrekcja ds. Zarządzania Ryzykiem Dyrekcja Generalna ds. Administracji Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych Dyrekcja Generalna ds. Ekonomii – Dyrekcja ds. Analiz Ekonomicznych – Dyrekcja ds. Polityki Pieniężnej Dyrekcja Generalna ds. Infrastruktury Rynku i Płatności Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Dyrekcja Generalna ds. Kadr, Budżetu i Organizacji Dyrekcja Generalna ds. Nadzoru Mikroostrożnościowego Dyrekcja Generalna ds. Operacji Rynkowych Dyrekcja Generalna ds. Polityki Makroostrożnościowej i Stabilności Finansowej Dyrekcja Generalna ds. Statystyki Dyrekcja Generalna ds. Stosunków Międzynarodowych i Europejskich Dyrekcja Generalna ds. Systemów Informatycznych Dyrekcja Generalna - Sekretariat Dyrekcja Generalna Służb Prawnych • • • • Przedstawicielstwo EBC w Waszyngtonie Sekretariat Rady ds. Nadzoru Sekretariat ERRS Zespół Doradców Zarządu dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Prezesów • Skład: – członkowie Zarządu EBC (6 osób) – prezesi kbc należący do Eurosystemu (19 osób) • Kompetencje: – Uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji potrzebnych do wykonywania zadań nałożonych na EBC i Eurosystem; – Formułowanie polityki pieniężnej strefy euro – podejmowanie decyzji dotyczących celów monetarnych, podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw w Eurosystemie oraz uchwalanie wytycznych w sprawie wykonania tych decyzji; – W ramach nowych obowiązków EBC związanych z nadzorem bankowym – uchwalanie decyzji dotyczących aktów prawnych, na mocy których podejmowane są decyzje nadzorcze, oraz uchwalanie (w trybie zatwierdzenia przy braku sprzeciwu) projektów decyzji przedstawianych przez Radę ds. Nadzoru. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Prezesów dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Prezesów • Posiedzenia Rady Prezesów odbywają się dwa razy w miesiącu w siedzibie EBC we Frankfurcie nad Menem. • Co sześć tygodni Rada Prezesów ocenia sytuację gospodarczą i monetarną oraz podejmuje decyzje w sprawie polityki pieniężnej. Na pozostałych posiedzeniach Rada Prezesów omawia głównie kwestie związane z innymi zadaniami i obszarami odpowiedzialności EBC i Eurosystemu. • Decyzje w sprawie polityki pieniężnej są szczegółowo objaśniane co sześć tygodni na konferencji prasowej, którą prowadzi prezes EBC wraz z wiceprezesem. • Aby zapewnić rozdział funkcji nadzorczej EBC od polityki pieniężnej i pozostałych zadań, sprawy te są omawiane na osobnych posiedzeniach. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Prezesów (sposób głosowania) • W decyzjach dot. stóp procentowych każdy członek Rady Prezesów EBC ma jeden głos. • Reguła decyzyjna: zwykła większość głosów, rozstrzygający głos Prezesa EBC w przypadku równego rozkładu głosów. • Nowy system głosowania: każdorazowo głosuje 6 przedstawicieli Zarządu i 15 przedstawicieli kbc (wybierani zgodnie z regułami rotacji). • Rotacja prawa głosu: – 1 stycznia 2015 wraz z wejściem Litwy do strefy euro zaczął obowiązywać nowy system, w którym prezesi krajowych banków centralnych na zmianę korzystają z prawa głosu w Radzie Prezesów. • Zasada rotacji pozwala utrzymać sprawność działania Rady Prezesów także przy większej liczbie członków, w miarę rozszerzania strefy euro o kolejne kraje. Zgodnie z Traktatami system rotacyjny musiał zostać wprowadzony, gdy liczba prezesów krajowych banków centralnych przekroczyła 18. • Członkom Zarządu EBC przysługuje stałe prawo głosu. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Prezesów (sposób głosowania) dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Prezesów (sposób głosowania) • Kraje strefy euro zostały podzielone na grupy na podstawie wielkości swoich gospodarek (PKB – waga 5/6) i sektorów finansowych (waga 1/6). • Aby określić, do której grupy mają należeć prezesi poszczególnych krajowych banków centralnych, został sporządzony ranking. Prezesi z pierwszych 5 krajów w rankingu – obecnie są to Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania i Holandia – dysponują 4 głosami. • Wszystkim pozostałym przysługuje 11 głosów. Poszczególni prezesi korzystają z prawa głosu na zmianę, każdorazowo przez miesiąc. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Prezesów (sposób głosowania) • Jeżeli liczba państw strefy euro przekroczy 21 system głosowania ulegnie zmianie, będą 3 grupy krajów: – Grupa 1: 5 prezesów kbc, na których przypadają 4 głosy – Grupa 2: połowa z całkowitej liczby prezesów kbc - 8 głosów – Grupa 3: pozostali prezesi kbc - 3 głosy Częstotliwość głosowania Kraje Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3 80% 57% 38% Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Hiszpania Holandia, Belgia, Szwecja, Austria, Polska, Słowacja, Słowenia, Dania, Irlandia, Grecja, Bułgaria, Łotwa, Litwa, Finlandia, Portugalia, Cypr, Estonia, Malta Czechy, Rumunia, Luksemburg, Węgry dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC - Zarząd • Skład (osoby o „uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodowym w dziedzinie walutowej lub bankowej” – mianowanie przez Radę Europejską): – Prezes, – Wiceprezes, – 4 członkowie. • Kadencja : 8 lat (nieodnawialna) dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC - Zarząd • Sposób powoływania: o Prezes, wiceprezes i pozostali członkowie Zarządu są mianowani przez Radę Europejską stanowiącą większością kwalifikowaną na zalecenie Rady UE i po konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz z Radą Prezesów Europejskiego Banku Centralnego, spośród osób o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodowym w dziedzinie pieniądza lub bankowości. o Ich mandat trwa 8 lat i nie jest odnawialny. o Członkami Zarządu mogą być tylko obywatele Państw Członkowskich. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC - Zarząd • Prezes: Mario Draghi (Włochy) : 2011-2019 • Wiceprezes: Vitor Constancio (Portugalia) 2010 -2018 • Pozostali członkowie Zarządu: – – – – Peter Praet (Belgia): 2011-2019 Benoît Cœuré (Francja): 2012-2020 Yves Mersch (Luksemburg): 2012-2020 Sabine Lautenschläger (Niemcy): 2014-2021 dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC - Zarząd • Zadania: – zarządzanie bieżącymi sprawami EBC, – realizacja polityki pieniężnej wytyczonej przez Radę Prezesów (instrukcje dla kbc), – przygotowywanie posiedzeń Rady Prezesów, – wykonywanie określonych uprawnień przekazanych Zarządowi w drodze delegacji przez Radę Prezesów, w tym uprawnień o charakterze regulacyjnym, – funkcja reprezentacyjna EBC. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Ogólna • Skład: – Prezes EBC – Wiceprezes – wszyscy (28) prezesi kbc UE • W posiedzeniach Rady Ogólnej mogą uczestniczyć bez prawa głosu pozostali członkowie Zarządu EBC, przewodniczący Rady UE oraz przedstawiciel Komisji Europejskiej. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada Ogólna • Radę Ogólną można uznać za organ tymczasowy. Ze względu na to, że jeszcze nie wszystkie państwa członkowskie UE wprowadziły euro, Rada Ogólna wykonuje te z zadań przejętych od Europejskiego Instytutu Walutowego, których kontynuacja na trzecim etapie unii gospodarczej i walutowej jest obowiązkiem EBC. • Zgodnie ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego Rada Ogólna zostanie rozwiązana po wprowadzeniu wspólnej waluty przez wszystkie państwa członkowskie UE. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – Rada ds. Nadzoru • Skład: – przewodniczący (mianowany na nieodnawialną pięcioletnią kadencję) – wiceprzewodniczący (jeden z członków Zarządu EBC) – czterech przedstawicieli EBC – przedstawiciele krajowych organów nadzoru. • Kompetencje: – spotyka się dwa razy w miesiącu, by omawiać, planować i wykonywać zadania nadzorcze EBC; – przedstawia Radzie Prezesów projekty decyzji, których uchwalenie następuje w trybie zatwierdzenia przy braku sprzeciwu. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – relacje z kbc • Relacje EBC – kbc obligatoryjne kbc): z Eurosystemu (działania – przekazanie środków w poczet kapitału EBC, – przekazanie rezerwy walutowej, – wykonywanie wytycznych i instrukcji EBC w zakresie polityki pieniężnej, – dostarczanie niezbędnych informacji statystycznych. • Relacje EBC – kbc spoza Eurosystemu: – przekazanie 3,75% środków w poczet kapitału EBC, – udział prezesa w posiedzeniach Rady Ogólnej + obowiązki doradcze, – obowiązki statystyczne kbc. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – klucz kapitałowy • Kapitał EBC pochodzi od kbc wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej i wynosi 10 825 mld euro (stan na 1.1.2015). • Wysokość wkładu kbc oblicza się według klucza, który odpowiada udziałom danego państwa w łącznej liczbie ludności oraz w PKB całej Unii (oba czynniki mają wagę 0,5). • Wkłady są korygowane przez EBC co 5 lat oraz każdorazowo po rozszerzeniu UE. • Krajowe banki centralne ze strefy euro partycypują w zyskach i stratach netto EBC. • Krajowe banki centralne spoza strefy euro nie są uprawnione do udziału w podlegających podziałowi zyskach EBC ani nie są zobowiązane do pokrywania jego ewentualnych strat. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – klucz kapitałowy (kraje euro) Klucz kapitałowy (w %) Kapitał opłacony (w euro) 2,48 268 222 025,17 18,00 1 948 208 997,34 Eesti Pank (Estonia) Banc Ceannais na hÉireann / Central Bank of Ireland (Irlandia) Bank of Greece (Grecja) 0,19 20 870 613,63 1,16 125 645 857,06 2,03 220 094 043,74 Banco de España (Hiszpania) 8,84 957 028 050,02 Banque de France (Francja) 14,18 1 534 899 402,41 Banca d’Italia (Włochy) Nazwa krajowego banku centralnego Nationale Bank van België / Banque Nationale de Belgique (Belgia) Deutsche Bundesbank (Niemcy) 12,31 1 332 644 970,33 Central Bank of Cyprus (Cypr) 0,15 16 378 235,70 Latvijas Banka (Łotwa) 0,28 30 537 344,94 Lietuvos bankas (Litwa) Banque centrale du Luxembourg (Luksemburg) Bank Ċentrali ta’ Malta / Central Bank of Malta (Malta) De Nederlandsche Bank (Holandia) 0,41 44 728 929,21 0,20 21 974 764,35 0,06 7 014 604,58 4,00 433 379 158,03 Oesterreichische Nationalbank (Austria) 1,96 212 505 713,78 Banco de Portugal (Portugalia) 1,74 188 723 173,25 Banka Slovenije (Słowenia) 0,35 37 400 399,43 Národná banka Slovenska (Słowacja) 0,77 83 623 179,61 Suomen Pankki – Finlands Bank (Finlandia) 1,26 136 005 388,82 70,3915 7 619 884 851,40 Razem dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone EBC – klucz kapitałowy (kraje non-euro) Nazwa krajowego banku centralnego Klucz kapitałowy (w %) Kapitał opłacony (w euro) Българска народна банка (Narodowy Bank Bułgarski) (Bułgaria) 0,86 3 487 005,40 Česká národní banka (Czechy) 1,61 6 525 449,57 Danmarks Nationalbank (Dania) 1,49 6 037 512,38 Hrvatska narodna banka (Chorwacja) 0,60 2 444 963,16 Magyar Nemzeti Bank (Węgry) 1,38 5 601 129,28 Narodowy Bank Polski (Polska) 5,12 20 796 191,71 Banca Naţională a României (Rumunia) 2,60 10 564 124,40 Sveriges riksbank (Szwecja) 2,27 9 226 559,46 Bank of England (Wielka Brytania) 13,67 55 509 147,81 Razem 29,61 120 192 083,17 dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone ESBC • ESBC składa się z EBC i banków centralnych wszystkich państw członkowskich UE, niezależnie od tego, czy państwa te wprowadziły euro. • ma status mniej formalny - ESBC nie ma osobowości prawnej. • Podstawowe zadania ESBC (art. 127 TfUE i art. 3 Statutu): o określanie i realizowanie wspólnej polityki pieniężnej UGW o przeprowadzanie operacji walutowych o utrzymywanie i zarządzanie oficjalnymi rezerwami walutowymi państw członkowskich o popieranie sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone ESBC • Struktura: EBC Frankfurt/M. kbc (Włoch) kbc (Niemiec) kbc kbc (Grecji) (Polski) dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone … ESBC – Komitety (17) • • • • • • • • ds. Rachunkowości i Dochodów Pieniężnych (AMICO) ds. Banknotów (BANCO) Budżetowy (BUCOM) ds. Kontrolingu (COMCO) ds. Komunikacji Eurosystemu i ESBC (ECCO) ds. Stabilności Finansowej (FSC) Konferencja Działów Kadr (HRC) ds. Audytu Wewnętrznego (IAC) • • • • • • • • • ds. Stosunków Międzynarodowych (IRC) ds. Informatyki (ITC) ds. Prawnych (LEGCO) ds. Operacji Rynkowych (MOC) ds. Polityki Pieniężnej (MPC) ds. Rozwoju Organizacyjnego (ODC) ds. Systemów Płatności i Rozrachunku (PSSC) ds. Zarządzania Ryzykiem (RMC) ds. Statystyki (STC) dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone ESBC – przykładowe tematy spotkań • Rozwój i administrowanie systemem płatniczym TARGET2. • Co 2 lata Rada Ogólna przyjmuje raporty konwergencji, w których ocenia się stan wypełniania kryteriów konwergencji przez kraje non-euro oraz zgodność ich ustawodawstwa z Traktatami i Statutem ESBC. • Standaryzacja procesów gromadzenia i analizy danych statystycznych. dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone
