MFSE EBC 1 K.Łusiakowski
advertisement
Europejski Bank Centralny III. Organy decyzyjne EBC Władzami Eurosystemu i ESBC są dwa najważniejsze organy decyzyjne to Rada Prezesów oraz Zarząd. Trzeci organ decyzyjny – Rada Ogólna – będzie istnieć dopóki wszystkie państwa członkowskie UE nie przyjmą euro. Funkcjonowanie tych organów reguluje Traktat, Statut ESBC oraz Regulamin EBC. Organy Decyzyjne pełnią dwojaką funkcję: 1. Sprawowanie władzy nad EBC 2. Sprawowanie władzy nad Eurosystemem i ESBC. Rada Prezesów jest głównym organem decyzyjnym EBC, uprawnionym do podejmowania najważniejszych strategicznych decyzji dotyczących Eurosysytemu. Rada Prezesów składa się z 6 członków Zarządu oraz prezesów KBC tych państw członkowskich, które wprowadziły euro. Europejski Bank Centralny Uczestnictwo w Radzie Prezesów jest wykonywane osobiście i ma charakter niezbywalny, tzn. nie można go delegować osobie trzeciej. Są jednak dwa wyjątki od tej zasady: • prezes krajowego banku centralnego, który nie może uczestniczyć w posiedzeniu może wyznaczyć zastępcę, który odda za niego głos w przypadku głosowania na temat spraw finansowych, • jeśli członek Rady Prezesów nie jest w stanie uczestniczyć w głosowaniu przez dłuższy okres (> 1 m-c), może wyznaczyć zastępcę. Członkowie Zarządu EBC uczestniczący w Radzie Prezesów mają takie same prawa i obowiązki decyzyjne co prezesi krajowych banków centralnych. Takie rozwiązanie podkreśla ponadnarodowy charakter EBC. Udział członków Zarządu EBC w podejmowaniu decyzji przez Radę Prezesów pozwala również uwzględnić fachową wiedzę osób, które będą odpowiada za realizację określonych dziedzin polityki EBC. Europejski Bank Centralny W zakresie kompetencji – Rada Prezesów – podejmuje wszystkie decyzje za wyjątkiem tych, które są zastrzeżone dla Zarządu. Jeśli chodzi o cele i zadania powierzone Eurosystemowi, Rada Prezesów odpowiada w szczególności za formułowanie polityki pieniężnej strefy euro. W tym kontekście Rada Prezesów określa strategię polityki pieniężnej EBC oraz jego ramy operacyjne, podejmuje niezbędne decyzje (np. w spraw stóp procentowych EBC) oraz uchwala wytyczne dla krajowych banków centralnych Eurosystemu dotyczące realizacji polityki pieniężnej. Do pozostałych kompetencji należy: • uchwalanie wytycznych dotyczących wszelkich innych operacji krajowych banków centralnych, jak również dotyczących transakcji krajów strefy euro angażujących środki ich walutowych kapitałów obrotowych; • uchwalanie przepisów, w granicach uprawnień regulacyjnych EBC; Europejski Bank Centralny • zatwierdzanie emisji banknotów euro oraz wolumenu emisji monet euro dla strefy euro; • ustalanie reguł normalizacji rachunkowości i sprawozdawczości w zakresie działalności operacyjnej krajowych banków centralnych; • inicjatywa legislacyjna w zakresie prawa wspólnotowego oraz funkcje doradcze EBC, podejmowanie decyzji w zakresie reprezentowania Eurosystemu na arenie międzynarodowej; • Podejmowanie decyzji w sprawie przydziału środków finansowych EBC oraz podziału jego wyniku finansowego, określanie reguł alokacji dochodu pieniężnego EBC pomiędzy krajowe banki centralne strefy euro; • zatwierdzanie raportu rocznego i rocznego sprawozdania finansowego EBC Europejski Bank Centralny • jest najwyższym organem decyzyjnym w sprawach zarządzania samym EBC; • Rada zatwierdza Regulamin EBC; • określa warunki zatrudnienia członków Zarządu i pracowników EBC; • ustala budżet EBC. Rada Prezesów działa jako ciało kolegialne zgodnie z zasadą „jeden człowiek – jeden głos”. Oznacza to, że za wyjątkiem określonych decyzji w sprawach finansowych, oddane głosy nie są ważone. Głos prezesa banku centralnego największego kraju strefy euro liczy się tak samo jak prezesa najmniejszego kraju. Ta zasada odzwierciedla fakt, iż wszyscy członkowie Rady Prezesów nominowani są jako konkretne osoby, a nie jako przedstawiciele swoich krajów czy też banków centralnych. Europejski Bank Centralny Rada Prezesów zazwyczaj podejmuje decyzje zwykłą większością głosów członków obecnych na posiedzeniu. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos Prezesa EBC. Takie zasady mają na celu zagwarantowanie, że decyzje nie będą blokowane przez mniejszość, dzięki czemu EBC w każdej chwili zachowa możliwość działania. W następujących przypadkach wymagana jest większość dwóch trzecich głosów: • gdy Rada Prezesów uzna, że niezwiązane z Eurosystemem funkcje danego krajowego banku centralnego są sprzeczne z celami i zadaniami Eurosystemu; • gdy Rada Prezesów podejmuje decyzje o zastosowaniu operacyjnych metod kontroli monetarnej innych niż wymienione w Statucie. Europejski Bank Centralny Szybkość i prostotę procesu decyzyjnego gwarantują zasady kworum, które wymagają obecności dwóch trzecich ogólnej liczby członków Rady Prezesów. W przypadku braku kworum prezes EBC może zwołać nadzwyczajne posiedzenie, na którym zapadają decyzje bez kworum. Po rozszerzeniu strefy euro na ponad 15 krajów członkowskich – liczba głosów przysługującym prezesom KBC została ograniczona do 15. Sześciu członków Zarządu zachowało stałe prawo głosu, natomiast prezesi KBC wykonują swoje prawo głosu w systemie rotacyjnym. W celu zagwarantowania, że prezesi dysponujący w danym momencie prawem głosu pochodzą z krajów, które łącznie są reprezentatywne dla gospodarki strefy euro jako całości, wykonują prawo głosu z różną częstotliwością, z góry określoną na podstawie obiektywnych kryteriów. Europejski Bank Centralny W przypadku prezesów dysponujących w danym momencie prawem głosu nadal obowiązywać będzie zasada „jeden człowiek, jeden głos”. Prezesi KBC zostaną podzieleni na różne grupy w zależności od wielkości gospodarek krajów, z których pochodzą. Ranking krajów oparty jest na wskaźniku skonstruowanym z 2 składników: • udziału danego kraju w zagregowanym PKB liczonym według cen rynkowych; • udziału danego kraju w sumie aktywów zagregowanego bilansu monetarnych instytucji finansowych. System rotacyjny z dwiema grupami członków funkcjonuje od czasu, kiedy liczba członków strefy euro przekroczyła 15 krajów. Do pierwszej grupy zaliczonych zostało 5 prezesów KBC strefy euro zajmujących najwyższe miejsca w rankingu krajów. Ta grupa dysponuje łącznie czterema głosami. Do drugiej grupy należą pozostali prezesi, którym przysługują 11 głosów. Europejski Bank Centralny Europejski Bank Centralny Gdy liczba krajów strefy euro wyniesie co najmniej 22, system rotacyjny obejmie 3 grupy. Do pierwszej należeć będzie 5 prezesów KBC krajów strefy euro zajmujących najwyższe miejsce w rankingu, którym przysługiwać będą 4 głosy. Do drugiej grupy należeć będzie połowa wszystkich prezesów KBC, którym przysługiwać będzie 8 głosów. Do trzeciej grupy będzie należeć pozostali prezesi, dysponujący 3 głosami. Wielkość grup i częstotliwość głosowania poszczególnych prezesów KBC będzie z czasem korygowana w celu uwzględnienia kolejności rozszerzania strefy euro do 28 krajów. Europejski Bank Centralny Europejski Bank Centralny Europejski Bank Centralny W przypadku głosowanie w sprawach finansowych, głosy w Radzie Prezesów są ważone udziałem poszczególnych KBC w subskrybowanym kapitale EBC (tylko KBC ze strefy euro). Głosy członków Zarządu mają przypisaną wagę zerową. Rada podejmuje decyzje zwykła większością głosów. Rada Prezesów zbiera się dwa razy w miesiącu. Na pierwszym posiedzeniu w m-cu Rada dokonuje pogłębionej analizy sytuacji monetarnej i makroekonomicznej, a dalej podejmuje stosowne decyzje. Następnie odbywa się konferencja prasowa. Drugie posiedzenie dotyczy zagadnień z innych zadań EBC i Eurosystemu. Przebieg posiedzeń jest poufny ale opinia publiczna jest informowana o istotnych aspektach obrad. Europejski Bank Centralny Zarząd to organ EBC podejmujący decyzje operacyjne. Odpowiada on za wszelkie decyzje, które muszą być podejmowane na bieżąco. Z uwagi na prowadzenie polityki monetarnej, EBC musi szybko reagować na zmieniające się warunki na rynkach pieniężnych i kapitałowych. W skład Zarządu wchodzi: - Prezes - Wiceprezes - 4 członków zarządu. Członkowie Zarządu są mianowani za wspólnym porozumieniem rządów krajów należących do strefy euro, na podstawie rekomendacji Rady UE i po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego Instytutu Walutowego. Europejski Bank Centralny Do podstawowych obowiązków Zarządu należy: • przygotowywanie posiedzeń Rady Prezesów; • realizacja polityki pieniężnej strefy euro zgodnie z wytycznymi i decyzjami przyjętymi przez Radę Prezesów oraz przekazywanie niezbędnych instrukcji w tym zakresie KBC strefy euro; • kierowanie bieżącą działalnością EBC; • egzekwowanie uprawnień przekazanych Zarządowi przez Radę Prezesów, w tym niektórych uprawnień o charakterze regulacyjnym. Na mocy Traktatu WE realizacja polityki pieniężnej należy do wyłącznej kompetencji Zarządu. Dlatego odpowiedzialność za realizację polityki pieniężnej uzasadnia nadanie Zarządowi uprawnień do uchwalenia instrukcji dla KBC. Europejski Bank Centralny Decyzje podejmowane są przez Zarząd zwykłą większością głosów obecnych na posiedzeniu członków. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos prezesa EBC. • • • • Prezes EBC odgrywa szczególną rolę na mocy statutu ESBC, ponieważ: przewodniczy wszystkim trzem organom decyzyjnym EBC; posiada rozstrzygający głos w głosowaniach Rady Prezesów i Zarządu; reprezentuje EBC na zewnątrz; przedstawia raport roczny EBC Parlamentowi Europejskiemu i Radzie UE. Rada Ogólna umożliwia instytucjonalne powiązanie Eurosystemu z KBC państw członkowskich spoza strefy euro. Dlatego jest organ, który przestanie funkcjonować z chwilą przyjęcia euro przez wszystkie państwa członkowskie UE. Europejski Bank Centralny Skład Rady Ogólnej obejmuje: • Prezesa EBC • Wiceprezesa EBC • Prezesów wszystkich KBC UE Rada Ogólna pełni zadania przejęte od Europejskiego Instytutu Walutowego, które muszą być realizowane przez EBC na trzecim etapie UGW, ze względu na to, iż jeszcze nie wszystkie państwa członkowskie przyjęły euro. • • • Podstawowe zadania Rady Ogólnej: opiniuje raporty o konwergencji; monitoruje funkcjonowanie systemu ERM II; monitoruje przestrzeganie przez KBC UE oraz EBC zakazu udzielania przez nie jakichkolwiek kredytów rządom i instytucjom lub organom wspólnotowym oraz nabywania bezpośrednio od nich instrumentów dłużnych a także stosowania środków, które dawałyby rządom i instytucjom lub organom Wspólnoty uprzywilejowany dostęp do instytucji finansowych; Europejski Bank Centralny • • • • • uczestniczy w działaniach związanych z pełnieniem przez EBC funkcji doradczych oraz gromadzeniem informacji statystycznych; opiniuje zmiany zasad rachunkowości i sprawozdawczości finansowej, określenie klucza subskrypcji kapitału EBC oraz warunki zatrudnienia pracowników EBC. Wewnętrzne akty prawne Eurosystemu: wytyczne EBC; instrukcje EBC; decyzje wewnętrzne. Wytyczne i instrukcje EBC stanowią część prawa wspólnotowego i dlatego mają one pierwszeństwo przed przepisami krajowymi w dziedzinach, do których mają one zastosowanie (zasada supremacji). EBC podejmuje również wewnętrzne decyzje w sprawach organizacyjnych, finansowych i administracyjnych Eurosystemu. Europejski Bank Centralny • • • • • • • • • • Komitety Eurosystemu i ESBC, gromadzące ekspertów i ułatwiające proces podejmowania decyzji: Komitet ds. Rachunkowości i Dochodów Pieniężnych Komitet ds. Banknotów Komitet ds. Komunikacji Zewnętrznej Komitet ds. Informatyki Komitet ds. Audytu Wewnętrznego Komitet ds. Prawnych Komitet ds. Operacji Rynkowych Komitet ds. Polityki Pieniężnej Komitet ds. Systemów Płatności i Rozrachunku Komitet ds. Statystyki Europejski Bank Centralny Uprawnienia regulacyjne zewnętrzne EBC: • Rozporządzenia • Decyzje EBC wydaje również opinie w następującym zakresie: • do wniosków o konsultacje EBC, składanych przez instytucje wspólnotowe lub państwa członkowskie na podstawie Traktatu lub Statutu; • z własnej inicjatywy tj. w sprawach należących do kompetencji EBC Europejski Bank Centralny IV. Niezależność i przejrzystość działań banku centralnego • • • • Zgodnie z art. 108 Traktatu WE EBC działa całkowicie niezależnie i we własnym imieniu, w granicach uprawnień przyznanych mu w Traktacie. Jednak jako organizacja utworzona na mocy prawa wspólnotowego, EBC podlega instytucjonalnym zasadom Wspólnoty. Traktat łączy zatem niezależność EBC i KBC w wypełnianiu celów Eurosystemu z przepisami, które zapewniają: demokratyczną odpowiedzialność EBC; efektywny dialog i współpracę pomiędzy EBC a instytucjami i organami Wspólnoty; kontrolę sądową Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości nad aktami prawnymi EBC; zewnętrzną kontrolę rzetelności i zarządzania finansami EBC. Europejski Bank Centralny Pojęcie niezależności EBC obejmuje: • niezależność instytucjonalną; • niezależność prawną; • niezależność osobistą członków organów decyzyjnych; • niezależność funkcjonalną i operacyjną; • niezależność finansową i organizacyjną. Niezależność instytucjonalna – EBC, KBC, członkowie ich organów nie przyjmują instrukcji ani się o nie nie zwracają do instytucji czy organów wspólnotowych. Niezależność prawna – EBC, KBC posiadają osobowość prawną. EBC może wszcząć postępowanie przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości jeśli ich prawa zostaną naruszone przez instytucje Wspólnoty lub państwo członkowskie. Europejski Bank Centralny Niezależność osobista – dla członków organów decyzyjnych EBC min. poprzez długie kadencje. Członek organu decyzyjnego EBC nie może zostać uznaniowo zdymisjonowany za sposób realizacji polityki w przeszłości. Mogą być oni usunięci ze stanowiska tylko wtedy, gdy przestaną spełniać warunki koniczne do wykonywania swych funkcji lub dopuszczą się poważnego uchybienia. Niezależność funkcjonalna i operacyjna – posiadanie przez EBC wszelkich uprawnień koniecznych do realizowania celu w postaci stabilności cen, monopol na emisję banknotów (kontrola nad bazą monetarną w strefie euro). Niezależność finansowa i organizacyjna – posiadanie własnych środków pieniężnych, dochodów, autonomii organizacyjnej. Europejski Bank Centralny Zasada przejrzystości oznacza, że bank centralny udostępnia rynkom i opinii publicznej wszelkie istotne informacje na temat swej strategii, ocen i decyzji w sprawie prowadzonej polityki, a także na temat swych procedur, w sposób otwarty, jasny i w odpowiednim terminie. Obecnie większość banków centralnych, w tym EBC, uważa zasadę przejrzystości za kwestię o fundamentalnym znaczeniu. Dotyczy to w szczególności ram prowadzonej polityki pieniężnej. EBC uważa skuteczną komunikację z opinią publiczną za kwestię priorytetową. Zasada przejrzystości ułatwia opinii publicznej zrozumienie polityki pieniężnej prowadzonej przez EBC. Lepsze rozumienie czyni zaś tę politykę bardziej wiarygodną i skuteczną. Zasada przejrzystości oznacza, że EBC wyjaśnia, jak rozumie powierzone mu obowiązki, oraz otwarcie prezentuje cele swej polityki. Europejski Bank Centralny EBC buduje wiarygodność poprzez jasne wypowiadanie się na temat powierzonych mu zadań oraz sposobu ich realizacji. Dopóki opinia publiczna będzie przekonana, że EBC ma możliwość i wolę, by realizować powierzone mu zadania, oczekiwania cenowe pozostaną mocno zakotwiczone. Celowi temu służą zwłaszcza regularne komunikaty na temat dokonywanej przez bank centralny oceny sytuacji gospodarczej. Pomocne jest również otwarte i realistyczne informowanie przez bank centralny o możliwościach polityki pieniężnej, a także – w jeszcze większym stopniu – o jej ograniczeniach. Determinacja, by stosować zasadę przejrzystości, narzuca decydentom dyscyplinę, która gwarantuje, że ich decyzje i wyjaśnienia w sprawie prowadzonej polityki będą konsekwentne. Umożliwienie opinii publicznej wglądu w działania z zakresu polityki pieniężnej zachęca organy decyzyjne do jak najlepszego wypełniania udzielonego im mandatu. Europejski Bank Centralny EBC publicznie ogłasza swoją strategię polityki pieniężnej i regularnie informuje o swej ocenie zmian w sytuacji gospodarczej. Pomaga to rynkom rozpoznać wzór reakcji polityki monetarnej na rozwój sytuacji gospodarczej i wstrząsy gospodarcze. Dzięki temu w perspektywie średnioterminowej posunięcia w zakresie polityki pieniężnej stają się bardziej przewidywalne dla rynków. W konsekwencji można dokładniej i efektywniej kształtować oczekiwania rynkowe. Jeśli uczestnicy rynku mogą przewidzieć reakcje banku centralnego, są w stanie szybko uwzględnić zmiany polityki pieniężnej w zmiennych finansowych. Pozwala to skrócić proces reakcji zmian w polityce pieniężnej na decyzje inwestycyjne i konsumpcyjne, przyspieszając tym samym niezbędne korekty gospodarcze, co zwiększa skuteczność polityki pieniężnej. Przejrzystość działań EBC wiąże się z jego odpowiedzialnością przed społecznością UE za jego wyłączne kompetencje w zakresie prowadzenia polityki pieniężnej. Należyte wyjaśnianie i uzasadnianie podjętych decyzji leży w interesie samego EBC, ponieważ zapewnia poparcie społeczne dla prowadzonej przez Bank polityki pieniężnej. Europejski Bank Centralny DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
