Układ Słoneczny
advertisement
UKŁAD SŁONECZNY Słońce Merkury Wenus NARODZINY I ZMIERZCH WSZECHŚWIATA Ziemia Mars GALAKTYKA Jowisz Saturn Uran PRAWA KEPLERA Neptun SŁOWNIK KONIEC Zadania Pluton NARODZINY I ZMIERZCH WSZECHŚWIATA STRONA GŁÓWNA GALAKTYKA Gwiazdy nie są rozrzucone w przestrzeni przypadkowo. Gromadzą się w wielkich, wirujących gwiezdnych wyspach - galaktykach. Wszystkie gwiazdy ziemskiego nieba należą do naszej rodzimej galaktyki, którą nazywamy Drogą Mleczną lub po prostu Galaktyką. Jest ona jedną z około 100 bilionów galaktyk naszego Wszechświata. Każda z galaktyk zawiera bilony gwiazd. Większość galaktyk wiedzie stosunkowo spokojny żywot, świecąc jednostajnie. Jednakże niektóre przejawiają godną uwagi aktywność. Wypływa z nich miliony razy więcej energii niż z normalnych galaktyk, przeważnie w postaci fal radiowych. STRONA GŁÓWNA Galaktyka M63 Galaktyka Andromedy Droga Mleczna to galaktyka, w której znajduje się nasz Układ Słoneczny. Jest to zwyczajna galaktyka spiralna, złożona z centralnego jądra, z którego odchodzą ramiona. Droga Mleczna ma średnicę 100 000 lat świetlnych, a w zgrubieniu centralnym mierzy 15 000 lat świetlnych. Jest zapełniona ogromną liczbą gwiazd: od 200 do 400 miliardów. Jedną z tych gwiazd jest Słońce, znajdujące się w jednym z ramion spiralnych, 30 000 lat świetlnych od centrum galaktyki. Droga Mleczna wiruje powoli: aby wykonać pełen obrót wokół środka galaktyki, Słońce potrzebuje 250 milionów lat. Oglądana gołym okiem, nasza galaktyka przypomina szerokie jasne pasmo, które przecina nieboskłon. Starożytni Grecy wierzyli, że Droga Mleczna powstała z kropel rozlanego mleka, którym Hera karmiła Heraklesa. STRONA GŁÓWNA UKŁAD SŁONECZNY Układ Słoneczny to układ planetarny Słońca. Składa się, zaczynając od środka, z następujących obiektów: -Słońca; -4 skalistych planet (Merkurego, Wenus, Ziemi i Marsa oraz ich księżyców) -pasa planetoid; -4 gazowych planet (Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna oraz ich księżyców); -różnych niewielkich obiektów leżących poza orbitą Neptuna, np.: *obiektów pasa Kuipera, w tym między innymi Plutona, do niedawna zaliczanego do planet (obecnie jest on traktowany jako planeta karłowata); *obiektów należących do dysku rozproszonego takich jak miedzy innymi Sedna o nietypowych zaburzonych orbitach; *obłoku Oorta (umowna granica Układu Słonecznego). STRONA GŁÓWNA STRONA GŁÓWNA UKŁAD WG PTOLEMEUSZA – układ geocentryczny STRONA GŁÓWNA UKŁAD WG KOPERNIKA – układ heliocentryczny STRONA GŁÓWNA PRAWA KEPLERA Prawami Keplera nazywamy trzy prawa astronomiczne, odkryte przez Jana Keplera i opisujące ruch planet wokół Słońca. Kepler sformułował je w oparciu o dane obserwacyjne, pozostawione przez Tychona Brache, nadwornego astronoma cesarza Rudolfa II. Wynikało z nich jednoznacznie, że planety nie krążą wokół Słońca po okręgach, jak przyjmował Kopernik. Wierząc jednak w zasadniczą słuszność teorii Polaka, Kepler poszukiwał innej nieskomplikowanej krzywej, po której odbywa się ruch planet – kilka lat wytrwałych obliczeń i poszukiwań prowadzonych metodą prób i błędów (Kepler rozpoczął współpracę z Brachem w roku 1600) doprowadziło go do wniosku, że odpowiednią krzywą jest elipsa. Rezultaty swe opublikował w roku 1609 w dziele Astronomia nova ... (Nowa astronomia... – pełny tytuł księgi jest znacznie dłuższy). Po kolejnych kilku latach uzupełnił je trzecim prawem, opublikowanym w roku 1619 w Harmonice Mundi (Harmonia świata). STRONA GŁÓWNA I prawo Keplera: planety poruszają się po orbitach eliptycznych, przy czym Słońce znajduje się w jednym z ognisk elipsy. STRONA GŁÓWNA II prawo Keplera (prawo pól): podczas obiegu orbitalnego planety wokół Słońca jej promień wodzący - łączący planetę ze Słońcem - zakreśla jednakowe pola w jednakowych odstępach czasu. Innymi słowy, prędkość polowa planety jest stałą. Wynika stąd, że w peryhelium (w pobliżu Słońca), planeta porusza się szybciej niż w aphelium (daleko od Słońca). STRONA GŁÓWNA III prawo Keplera: ilorazy kwadratów okresów obiegów planet wokół Słońca (T) i sześcianów ich średnich odległości od Słońca (d) są takie same dla wszystkich planet Układu Słonecznego. Prawa Keplera można wyprowadzić z prawa grawitacji (jedyna siła, działająca na planetę to siła przyciągania grawitacyjnego Słońca). Π STRONA GŁÓWNA SŁOŃCE STRONA GŁÓWNA Słońce (żółty karzeł) centralny punkt w Układzie Słonecznym. Jest gwiazdą, a więc składa się z wodoru i helu. Na skutek reakcji jądrowych uwalniana jest energia, która dociera do Ziemi. Na atmosferę Słońca składają się: fotosfera, chemosfera, korona słoneczna. Na powierzchni Słońca można zaobserwować ciemne wirujące plamy gazu - "Plamy słoneczne", jaki i rozbłyski słoneczne. Słońce będzie świecić przez kolejne 6 miliardów lat do wyczerpania się wodoru. Wtedy stanie się czerwonym olbrzymem aż w końcu przemieni się w małą, gorącą gwiazdę zwaną białym karłem. Średnica: 1 392 000 km Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): 25 na równiku Temperatura na powierzchni: Temperatura jądra: STRONA GŁÓWNA 5500ºC 15 500 000ºC MERKURY Merkury - licząc od Słońca, pierwsza planeta Układu Słonecznego. Była znana już w starożytności, choć jest najtrudniejsza do obserwacji spośród wszystkich planet widocznych gołym okiem. Jako planeta wewnętrzna znajduje się dla ziemskiego obserwatora zawsze bardzo blisko Słońca. Stąd Merkurego dojrzeć można jedynie tuż przed wschodem lub tuż po zachodzie Słońca. Merkury jest najmniejszą planetą Układu Słonecznego, Ma atmosferę bardzo rozrzedzoną. Na 1 cm2 powierzchni Merkurego jest co najwyżej 0,3% tej ilości gazu, jaka się znajduje na 1 cm2 powierzchni Ziemi. Stwierdzono obecność w atmosferze dwutlenku węgla i wodoru. Na powierzchni planety znajduje się duża ilość kraterów powstałych w skutek deszczy meteorytów. Pod względem właściwości fizycznych Merkury jest podobny do Księżyca. STRONA GŁÓWNA Odkrywca: nieznany Data odkrycia: znany w starożytności Odległość od Słońca: 58mln km Średnica: 4875 km Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): 88 Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): 58,65 Średnia temperatura: -147ºC do 427ºC Liczba księżyców: 0 Liczba pierścieni: 0 Merkury z bliska Porównanie rozmiarów Merkurego i Ziemi STRONA GŁÓWNA WENUS Wenus - druga według oddalenia od Słońca planeta Układu Słonecznego. Wenus jest trzecim pod względem jasności ciałem niebieskim po Słońcu i Księżycu widocznym na niebie. Ponieważ obserwacje tej planety są możliwe tylko wieczorem i rano, nazywana jest także: Jutrzenką, Gwiazdą Poranną lub Gwiazdą Wieczorną. Znak Wenus oznacza płeć kobiety. Jej nazwa wzięła się od rzymskiej bogini miłości, Wenus. Mimo że Ziemia i Wenus są tak bliskimi sąsiadami to jednak drastycznie różnią się między sobą. Jest skalnym globem osnutym gęstymi chmurami, które odbijają większość światła słonecznego. Żółtawy kolor chmur atmosfery pochodzi od kwasu siarkowego. Atmosfera zawiera dużą ilość dwutlenku węgla, i jej ciśnienie jest 90-krotnie wyższe niż ziemskie. Takie warunki nie pozwalają na powstanie jakiegokolwiek żywego organizmu. STRONA GŁÓWNA Porównanie rozmiarów Wenus i Ziemi Powierzchnia Wenus Odkrywca: nieznany Data odkrycia: znana w starożytności Odległość od Słońca: 108 mln km Średnica: 12 104 km Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): 224,7 Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): 243,02 Średnia temperatura: 470ºC Liczba księżyców: 0 Liczba pierścieni: 0 STRONA GŁÓWNA ZIEMIA STRONA GŁÓWNA Ziemia - trzecia planeta od Słońca oglądana z kosmosu wygląda jak Błękitna Planeta. Uformowała się około 4,57 miliarda lat temu. Jedyna planeta w Układzie Słonecznym, na której powstało życie. 71% powierzchni planety zajmuje woda, reszta to kontynenty. Gdy Ziemia powstawała była bardzo gorąca. Skały ulegały stopieniu, żelazo i nikiel spłynęły do środka tworząc jądro. Lżejsze materiały wypłynęły i rozdzieliły się tworząc warstwę pośrednią - płaszcz - i zewnętrzną - skorupę. Jądro jest płynną cieczą natomiast skorupa wystygła i rozłamała się na kilka części zwane płytami. Cienkie płyty leża pod oceanami, grube utrzymują kontynenty. Przed atakami różnych meteorytów Ziemię chroni atmosfera, która składa się z azotu i tlenu. Gdy jakieś meteoryty wpadają w atmosferę ulegają prawie całkowitemu spaleniu. Czasem jednak niewielkie ilości szczątków spadają na Ziemię. Wokół Ziemi krąży jeden naturalny satelita - Księżyc oraz prawdopodobnie dwa księżyce pyłowe (księżyce Kordylewskiego) i znaczna liczba sztucznych satelitów. Odległość od Słońca: Średnica: Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): Średnia temperatura: Liczba księżyców: Liczba pierścieni: STRONA GŁÓWNA 150mln km 12 756 km 365,26 23 godz. 56 min. -17ºC 1 0 PRZYCIĄGANIE ZIEMI STRONA GŁÓWNA MARS Mars, "Czerwona Planeta" – czwarta według oddalenia od Słońca planeta Układu Słonecznego. Nazwa planety pochodzi od imienia rzymskiego boga wojny – Marsa. Zawdzięcza ją swej barwie, która przy obserwacji wydaje się być rdzawo-czerwona i kojarzyła się starożytnym z pożogą wojenną. Jest pod paroma względami podobna do Ziemi. Na biegunach znajdują się lodowe czapy, posiada atmosferę a jej obrót dookoła własnej osi jest bliski ziemskiemu. Lecz poza tym nic więcej nie łączy te dwie planety ze sobą. Na Marsie nie występuje woda w stanie ciekłym oraz brak tu tlenu. Atmosfera jest znacznie bardziej rozrzedzona niż ziemska, składa się głównie z dwutlenku węgla. Swój czerwony kolor zawdzięcza skałom, które są bogate w żelazo. Podczas wolnego procesu rdzewienia zostawiają rudy pył, który jest roznoszony przez silne wiatry (zawieje pyłowe). Posiada też dwa księżyce: Fobos i Deimos. STRONA GŁÓWNA Odkrywca: Data odkrycia: Odległość od Słońca: Średnica: Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): Średnia temperatura: nieznany znany w starożytności 228 mln km 6780 km 686,98 24 godz. 37 min -59ºC Liczba księżyców: 2 Liczba pierścieni: 0 Powierzchnia Marsa Porównanie rozmiarów Marsa i Ziemi STRONA GŁÓWNA JOWISZ Jowisz - planeta olbrzym największa planeta Układu Słonecznego, piąta wg oddalenia od Słońca. Jest ogromną kulą gazu. Nie posiada stałego lądu. Górne warstwy składają się z gazów, niżej wodór i hel bardziej przypominają ciecz. Jeszcze głębiej wodór podobny jest do płynnego metalu. Jądro Jowisza składa się z niewielkiej, skalnej części, trzy razy gorętszej od powierzchni Słońca. Powierzchnia Jowisza składa się z jasnych i ciemnych pasów. Jasne odpowiadają za obszary wznoszenia się gazów, ciemne za ich opadania. Atmosfera usiana jest ogromną ilością zawirowań i cyklonów. Największa i najsłynniejsza z nich to "czerwona plama", która jest długa na 32 tys. km i szeroka na 13 km. Jowisz posiada 16 księżyców. Największe z nich to Io, Europa, Ganimedes i Kallisto. STRONA GŁÓWNA Odkrywca: Data odkrycia: nieznany znany w starożytności Odległość od Słońca: 778 mln km Średnica: 142984 km Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): Średnia temperatura: 11,86 lat 9 godz. 55 min. -147ºC do 427ºC Liczba księżyców: 16 Liczba pierścieni: 3 Porównanie rozmiarów Jowisza i Ziemi Wielka Czerwona Plama STRONA GŁÓWNA SATURN Saturn - kolejna z Planet Olbrzymów. Szósta w kolejności od Słońca planeta Układu Słonecznego, druga pod względem wielkości, ostatnia ze znanych już w starożytności Budowa Saturna przypomina budowę Jowisza i Urana: najprawdopodobniej stałe jądro otoczone jest przez rozległą atmosferę zbudowaną z wodoru, helu, metanu i amoniaku. Jest najlżejszą planetą w Układzie. Saturn ma trzy charakterystyczne pierścienie wokół siebie, które z kolei składają się z tysięcy mniejszych pierścieni. Oprócz nich są jeszcze kilka mniejszych, ale tylko te trzy można łatwo zobaczyć z Ziemi. Pierścienie to wirujące wokół planety różne drobne skały i kawałki lodu. Saturn posiada 18 księżyców. Największy z nich to Tytan. Tytan jest większy od Merkurego i jest jedynym księżycem w Układzie Słonecznym, który posiada gęstą atmosferę. STRONA GŁÓWNA Porównanie rozmiarów Saturna i Ziemi Olbrzymia burza w atmosferze Saturna Odkrywca: Data odkrycia: Odległość od Słońca: Średnica: Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): Średnia temperatura: STRONA GŁÓWNA nieznany VIIIw. p.n.e. 1,432 miliarda km 120 533 km 29,46 lat 10 godz. 39 min. -139ºC Liczba księżyców: 18 Liczba pierścieni: 7 URAN Uran - siódma w kolejności od Słońca planeta Układu Słonecznego. Jest trzecią największą i czwartą najmasywniejszą planetą naszego systemu. Należy do grupy gazowych olbrzymów. Nazwa planety pochodzi od greckiego boga Uranosa. Stanowi to wyjątek, gdyż wszystkie pozostałe planety noszą imiona bóstw rzymskich. Uran jest koloru niebieskiego. Większość Urana stanowi wodór i hel. Nie ma stałej powierzchni. STRONA GŁÓWNA Porównanie rozmiarów Uranu i Ziemi Uran z bliska Odkrywca: Data odkrycia: Odległość od Słońca: Średnica: Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): Średnia temperatura: STRONA GŁÓWNA William Herschel 13 marca 1781 2,871 miliarda km 51 118 km 84,01 lat 17 godz. 14 min. -197ºC Liczba księżyców: 27 Liczba pierścieni: 11 NEPTUN Neptun – ósma planeta Układu Słonecznego. Zalicza się do planet gazowych, zwanych gazowymi olbrzymami. Nazwa tej planety pochodzi od rzymskiego boga – władcy mórz – Neptuna. Podobnie jak Uran jest kulą wodoru, helu i metanu. Panują tu ogromne sztormy. Ciemna Plama to jeden z nich. Swój niebieski kolor zawdzięcza metanowi w gazowej powierzchni planety, które barwi ją na taki właśnie kolor. Posiada 13 odkrytych księżyców, spośród których największy jest Tryton. STRONA GŁÓWNA Odkrywca: Data odkrycia: Odległość od Słońca: Średnica: Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): Średnia temperatura: Urbain Le Verrier John Couch Adams Johann Gottfried Galle 23 września 1846 4,498 miliarda km 49 528 km 164,8 lat 16 godz. 7 min. -201ºC Liczba księżyców: 13 Liczba pierścieni: 6 Plama na Neptunie Porównanie rozmiarów Neptuna i Ziemi STRONA GŁÓWNA PLUTON Pluton (oznaczenie oficjalne: 134340 Pluton) to planeta karłowata, najjaśniejszy obiekt pasa Kuipera. Został odkryty w 1930 roku przez amerykańskiego astronoma Clyde'a Tombaugha. Od odkrycia aż do 24 sierpnia 2006 r. Pluton był uznawany za dziewiątą planetę Układu Słonecznego. Tego dnia astronomowie na Zgromadzeniu Ogólnym Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze odebrali Plutonowi status planety, co oznacza, że w układzie słonecznym jest teraz tylko 8 planet. STRONA GŁÓWNA Odkrywca: Data odkrycia: Odległość od Słońca: Średnica: Czas obiegu wokół Słońca (w dniach ziemskich): Czas obrotu dookoła własnej osi (w dniach ziemskich): Średnia temperatura: Clyde W. Tombaugh 18 lutego 1930 5,914 miliarda km 2 304 km 247,69 lat 6,39 dni -233ºC Liczba księżyców: 3 Liczba pierścieni: 0 Porównanie rozmiarów Plutona i Ziemi Pluton i Charon STRONA GŁÓWNA SŁOWNIK Jednostka astronomiczna (skrót j.a., po angielsku AU, astronomical unit) pozaukładowa jednostka odległości używana głównie do wyrażania dystansu w obrębie Układu Słonecznego, równa w przybliżeniu średniej odległości Ziemi od Słońca. 1 jednostka astronomiczna = 1,496· 1011 m. Przykładowe odległości wyrażone w jednostkach astronomicznych: odległość Plutona od Słońca - 39,5 j.a. odległość Jowisza od Słońca - 5,2 j.a. odległość Księżyca od Ziemi - 0,0026 j.a. 1 rok świetlny = 63241 j.a. Rok świetlny, astronomiczna jednostka długości równa odległości, jaką przebywa światło w próżni w ciągu jednego roku zwrotnikowego, rok świetlny równy jest 9,4605×1012km = 6,3281×104 AU. Np. odległość od Ziemi do gwiazdy Alfa Centaur wynosi 4,34 roku świetlnego, oznacza to, że wiązka światła z gwiazdy dociera do Ziemi w czasie 4,34 roku przebywając w tym czasie drogę 41,06·1012 km. STRONA GŁÓWNA Planeta, ciało niebieskie o masie wystarczającej na to, aby pod wpływem własnej grawitacji przyjęło mniej więcej kulisty kształt oraz obiegające gwiazdę centralną, samo natomiast nie będące gwiazdą lub księżycem, świecąca światłem odbitym. Dodatkowo w pobliżu planety nie może znajdować się inny duży obiekt. W odróżnieniu od gwiazd, W Układzie Słonecznym znanych jest osiem planet, poza tym odkryto ponad 200 planet pozasłonecznych. Gwiazda, ciało niebieskie będące skupiskiem związanej grawitacyjnie materii, w której zachodzą reakcje syntezy jądrowej. Wyzwolona w nich energia jest emitowana w postaci promieniowania elektromagnetycznego, a w szczególności pod postacią światła widzialnego. Gwiazdy mają kształt zbliżony do kuli, zbudowane są głównie z wodoru i helu. Naturalny satelita (księżyc), ciało niebieskie pochodzenia naturalnego, obiegające planetę (lub planetoidę). Ściśle rzecz biorąc planeta i jej księżyce krążą wokół wspólnego środka masy. Tradycyjnie tylko największy obiekt z takiego układu jest nazywany planetą, lecz w przypadku planety i księżyca o zbliżonych rozmiarach mówi się czasem o planetach podwójnych (np. Pluton - Charon). STRONA GŁÓWNA Planetoida (planeta + gr. eídos postać), asteroida (gr. asteroeidés – gwiaździsty), planetka (ang. minor planet) – ciało niebieskie o małych rozmiarach - od kilku metrów do czasem ponad 1000 km, obiegające gwiazdę centralną (w Układzie Słonecznym Słońce), posiadające stałą powierzchnię skalną lub lodową, bardzo często – przede wszystkim w przypadku asteroid mniejszych i mało masywnych – o nieregularnym kształcie, często noszącym znamiona kolizji z innymi podobnymi obiektami. Obecnie znanych jest ok. 220 tysięcy planetoid, których większość porusza się po orbitach nieznacznie nachylonych do ekliptyki, pomiędzy trajektoriami Marsa i Jowisza – w tzw. głównym pasie planetoid oraz w pasie Kuipera i obłoku Oorta. W przypadku tych dwóch ostatnich grup nachylenie do ekliptyki może być znaczne. Trudno oszacować całkowitą liczbę występujących w Układzie Słonecznym planetoid, jest ona zapewne zbliżona do wielu milionów. STRONA GŁÓWNA Kometa Halley’a Kometa, małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które na krótko pojawia się w pobliżu gwiazdy centralnej (np. Słońca). Słoneczne ciepło powoduje, że wokół komety powstaje koma, czyli gazowa otoczka. W przestrzeń kosmiczną jądro komety wyrzuca materię, tworzącą dwa warkocze kometarne – gazowy i pyłowy, skierowane pod różnymi kątami. Gazowy warkocz komety jest zawsze zwrócony w kierunku przeciwnym do gwiazdy, co spowodowane jest oddziaływaniem wiatru słonecznego, który "wieje" zawsze od gwiazdy. Pyłowy warkocz składa się z drobin zbyt masywnych, by wiatr słoneczny mógł znacząco zmienić kierunek ich ruchu. Kometa wykazuje aktywność, kiedy przebywa w pobliżu gwiazdy, a potem znika w odległych rejonach układu planetarnego, gdzie przyjmuje postać zamarzniętej kuli skalno-lodowej. Jądro komety zbudowane jest z mieszaniny pyłów i drobnych odłamków skalno-lodowych, składających się z lodu wodnego, zestalonego dwutlenku węgla, amoniaku i metanu. STRONA GŁÓWNA Pas (pierścień) Kuipera - zbiór drobnych ciał niebieskich krążących poza orbitą Neptuna w odległości od około 30 do 50 AU od Słońca.. STRONA GŁÓWNA Obłok Oorta (znany też pod nazwą Obłoku Öpika-Oorta) dysk składający się z lodu, pyłu, gazów i planetoid obiegających Słońce w odległości od 300 do 100 000 AU. Jest to odległość odpowiadająca 1000-krotnemu dystansowi między Słońcem a Plutonem lub ok. 1 rokowi świetlnemu. Podobnie jak pas Kuipera, obłok Oorta jest pozostałością po formowaniu się Układu Słonecznego. Pochodzą z niego komety, a według niektórych teorii może pojawić się z niego zagrożenie dla Ziemi i innych planet. Obłok Oorta uznawany jest za skraj Układu Słonecznego. Zaraz za nim zaczyna się przestrzeń międzygwiezdna. STRONA GŁÓWNA ZADANIA 1) Sztuczny satelita obiega Ziemię po orbicie kołowej na wysokości h=100km w czasie T=86min 50s. Oblicz masę Ziemi. RZ=6378km, G=6.67*10-11 m3/kg*s2 2) Jaka jest średnia odległość (w jednostkach AU) Plutona od Słońca w jego ruchu po orbicie, jeżeli rok na Plutonie trwa T=246lat ziemskich? 3) Jak długo trwa rok wenusjański w stosunku do roku ziemskiego, jeżeli średnia odległość Wenus od Słońca jest równa 0,723 AU? STRONA GŁÓWNA
