Tkanka mięśniowa Naczynia krwionośne i serce

Układ
krążenia
Funkcje układu naczyniowego
 Rozprowadzanie krwi w organizmie
 Dostarczanie tkankom i narządom substancji
odżywczych
i wody, rozprowadzanie produktów przemiany materii
 Pośredniczy m.in. przez transport hormonów w
regulacji czynności poszczególnych narządów i całego
organizmu
 Regulacja temperatury ciała
 Śródbłonek (światło naczyń krwionośnych,
limfatycznych, wsierdzie serca) jest miejscem szeregu
przemian metabolicznych, warunkujących zachowanie
homeostazy wewnątrzustrojowej
 Jest miejscem, w którym szczególnie często występują
wady wrodzone oraz różne schorzenia (miażdżyca,
nadciśnienie)
 Powikłania chorób ukł. naczyniowego najczęstszą
przyczyną zgonów
12
• UKŁAD KRĄŻENIA
Układ sercowo-naczyniowy
Układ limfatyczny
12
Układ sercowo-naczyniowy
Mięsień serca ( tłoczy krew do krążenia
płucnego i systemowego)
System naczyń krwionośnych
( tętnice,naczynia włosowate,żyły)
Układ sercowo-naczyniowy
 Serce – pompowanie krwi, dzięki regularnym
skurczom
 Tętnice – system naczyń, których średnica ulega
zmniejszeniu wraz z kolejnymi rozgałęzieniami
 Włośniczki (kapilary, naczynia włosowate) – sieć
cienkich rurek, które anastomozują ze sobą i przez
ścianę których następuje wymiana między krwią a
tkankami
 Żyły – system naczyń, który powstaje poprzez
połączenia włośniczek, które przenoszą produkty
metabolizmu (CO2) w kierunku serca.
Układ naczyniowy
W zależności od odcinka układu naczyniowego
wyróżnia się różne typy naczyń:
 Tętnice duże (typu sprężystego
 Tętnice średnie (typu mięśniowego)
 Tętnice małe czyli tętniczki (arteriole)
 Naczynia włosowate (kapilary)
 Żyłki (venule)
 Średnie i duże naczynia żylne
 Naczynia chłonne
Budowa ściany naczyń krwionośnych i chłonnych jest
dostosowana do pełnionych przez nie funkcji.
Budowa naczynia
TUNICA INTIMA
Internal elastic lamina
TUNICA MEDIA
External elastic lamina
TUNICA ADVENTITIA
Budowa ściany naczyń krwionośnych
 Błona wewnętrzna (intima).
a) śródbłonek (nabłonek jednow-wy płaski) wyścielający
wewnętrzną warstwę naczynia. Spoczywa na błonie
podstawnej;
b) warstwa podśródbłonkowa zbudowana z tk. łącznej
luźnej. W niektórych naczyniach - kom. mięśniowe
gładkie (SMC). Włókna tkanki łącznej i SMC ułożone
podłużnie;
c) blaszka sprężysta wewnętrzna (w tętnicach),
utworzona z elastyny. Zawiera okienka, umożliwiające
dyfuzję substancji odżywczych do komórek leżących
poniżej.
Budowa ściany naczyń krwionośnych
 Błona środkowa (media). Głównie warstwy komórek
mięśniowych gładkich (SMC). Pomiędzy nimi różne ilości
włókien i błon elastycznych (tętnice typu sprężystego),
wł. retikulinowych (kolagen typu III) i proteoglikanów.
SMC odpowiedzialne są za syntezę składników
substancji międzykomórkowej.
W dużych tętnicach - blaszka sprężysta zewnętrzna,
oddziela medię od błony zewnętrznej.
We włośniczkach i żyłkach postkapilarnych media jest
zastąpiona przez komórki zwane pericytami.
Budowa ściany naczyń krwionośnych
 Błona zewnętrzna (adventitia, przydanka).
Tkanka łączna - zawiera głównie włókna kolagenowe
(kolagen typu I) i włókna elastyczne. Przydanka
stopniowo przechodzi w tkankę łączną tkanki lub
narządu.
W dużych naczyniach w przydance występują naczynia
naczyń (vasa vasorum). Niekiedy występują w częściach
zewnętrznych medii.
V.v. dostarczają metabolity, ze względu na grubość
ściany komórki poszczególnych błon nie mogą być
odżywiane drogą dyfuzji ze światła naczynia.
Klasyfikacja tętnic
Elastyczne (przewodzące )
Mięśniowe (dystrybujące)
Arteriole
Tętnica typu sprężystego
Pomiędzy błonami sprężystymi
obecne miocyty naczyniowe
(syntetyzują elastynę)
> 50 warstw błon
sprężystych
(aorta człowieka)
Tętnica typu mięśniowego
ok. 1 cm po odejściu od tętnicy
sprężystej do ok.. 0,5 cm
BSW
Słabo widoczna BSZ
Błona środkowa
BSZ
Przydanka
Przydanka
Błona wewnętrzna
> 30 warstw SMC
BSW
Tętniczka – arteriola
Najmniejsze odgałęzienia naczyń tętniczych
30 – 400 m
(Śródbłonek)
Arteriola
Żyła
(Komórka mięśniowa gładka)
Arteriola
Naczynia włosowate
Żyłka – venula
ŻYLAKI KOŃCZYN
DOLNYCH
Anastomozy tętniczo-żylne
PROSTE
skóra właściwa, płuca, nerki, mięsień
sercowy, jajnik, macica,gruczoły
endokrynowe, ściana żołądka i jelit
SKRĘCONE(kłębkowate)
Skóra dłoni, warg, małżowiny usznej
Typy naczyń krwionośnych włosowatych
Śródbłonek
ciągły
Pęcherzyki
pinocytarne
Śródbłonek
okienkowy
Okienko
z przeponką
Klasyfikacja naczyń włosowatych
• Naczynia o ścianie ciągłej – zawierają tzw.
śródbłonek ciągły bez okienek i przerw, spoczywający
na ciągłej błonie podstawnej.
Występowanie: wszystkie rodzaje tkanki mięśniowej,
tkanka łączna, gruczoły wydzielania zewnętrznego,
tkanka nerwowa. Uczestniczy w tworzeniu barier np.
bariera krew-mózg.
• Naczynia o ścianie okienkowej – charakteryzują się
obecnością dużych okienek w ścianie śródbłonka.
Okienka (60-80 nm) przesłonięte przeponką, cieńszą
niż błona kom. Błona podstawna ciągła.
Występowanie: tam, gdzie zachodzi szybka wymiana
substancji między tkanką a krwią – nerka, jelito,
gruczoły dokrewne.
Klasyfikacja naczyń krwionośnych włosowatych
• Naczynia o ścianie okienkowej bez przeponek –
okienka nie przesłonięte przeponkami. Bardzo gruba,
ciągła błona podstawna oddziela śródbłonek od
komórek leżących poniżej (podocyty). Występowanie:
kłębuszek nerkowy.
• Naczynia o ścianie nieciągłej (naczynia zatokowe).
Komórki śródbłonka z licznymi otworkami w
cytoplazmie i przerwami pomiędzy komórkami. Błona
podstawna nieciągła lub jej brak.
Występowanie: wątroba, szpik kostny, śledziona
Continuous capillary
Fenestrated capillary
Discontinuous ( sinusoidal)
capillary
liver, spleen, bone marrow
Komórki śródbłonka
Ciałka Weibela-Palade’a
 Kształt wielokątny lub wydłużone. Oś długa komórki ułożona równolegle do kierunku
przepływu krwi w naczyniu.
 Oprócz typowych organelli zawierają aktynę i miozynę.
 Obecne charakterystyczne struktury cytoplazmatyczne – ciałka Weibela-Palade’a, o
pałeczkowatym kształcie, zbudowane z wiązek miofibrylli. Otoczone pojedynczą błoną
komórkową. Zawiera czynnik VIII krzepnięcia krwi (czynnik von Willebrandta).
 Liczne pęcherzyki plazmatyczne –morfologiczny wykładnik transportu. Małe pęcherzyki
pinocytarne transportujące substancje dla potrzeb własnych, pęcherzyki fagocytarne.
 Transport substancji przez śródbłonek zależy też od połączeń międzykomórkowych: strefy
zamykające, rzadziej desmosomy, brak neksus.
 Połączenia zamykające szczególnie często obecne w naczyniach włosowatych,
wchodzących w skład barier tkankowych (mózg, siatkówka oka, grasica, gruczoły płciowe).
Funkcja komórek śródbłonka
 Transport – miejsce gdzie O2, CO2, substraty i
metabolity są
przenoszone z krwi do tkanek i z tkanek do krwi, transcytoza – transport
cząsteczek i makrocząsteczek niezależnie od gradientu stężeń,
diapedeza – przechodzenie leukocytów i erytrocytów.
 Udział w metabolizmie
 Aktywacja – syntetyzują konwertazę przez co konwertują angiotensynę I
do angiotensyny II
(inhibitory konwertazy szeroko stosowane w
leczeniu nadciśnienia krwi).
 Inaktywacja – konwertują bradykininę, serotoninę, noradrenalinę,
trombinę w składniki biologicznie nieczynne.
 Lipoliza – rozkład lipoprotein przez enzymy zlokalizowane na
powierzchni śródbłonka, dostarczają TG i cholesterol.
 Produkcja czynników naczyniowo czynnych – Endoteliny, NO.
 Funkcja przeciwkrzepliwa - uniemożliwiają kontakt płytek krwi z tkanką
łączną leżącą poniżej.
 Funkcja sekrecyjna – synteza elementów substancji międzykomórkowej:
kolagen, elastyna proteoglikany.
Komórki przydanki - Pericyty
• Towarzyszą naczyniom włosowatym.
• Komórki pochodzenia mezenchymatycznego.
• Długimi wypustkami oplatają komórki śródbłonka.
Otoczone są własną błoną podstawną, która może
ulegać fuzji z błoną podstawną śródbłonka.
• W cytoplazmie obecna aktyna, tropomiozyna
i miozyna –wykazują właściwości kurczliwe
• Charakteryzują się możliwością fagocytozy
• Wpływają na proliferację śródbłonka
Miocyty naczyniowe-funkcje
Skurczowa
Produkcja i wydzielanie składników
macierzy
tkanki łącznej
Wydzielanie hormonów i przewodzenie
impulsów
Fagocytarna
Bardziej aktywne po uszkodzeniu ściany
naczynia
Komórki mięśniowe gładkie naczyń
(miocyty naczyniowe)
 Komórki wieloczynnościowe
 Produkują i wydzielają składniki substancji
międzykomórkowej: kolagen, elastynę, fibronektynę,
proteoglikany
 Odgrywają istotną rolę w patogenezie miażdżycy
Miażdżyca to przewlekły proces zapalny aorty
i tętnic średniej wielkości (tt. wieńcowych,
szyjnych,
nerkowych,
krezkowych,
biodrowych).
Patogeneza miażdżycy
Miażdżyca - przewlekły proces zapalny, który polega na gromadzeniu się w
przestrzeni pomiędzy śródbłonkiem i warstwą mięśniową tętnicy (intima)
złogów składających się z makrofagów, lipoprotein LDL, komórek
piankowatych (makrofagów obładowanych oksydowanymi LDL) i
pozakomórkowych skupisk cholesterolu. Z czasem pojawiają się elementy
włókniste tkanki łącznej, które otaczają ognisko zapalne i separują je od
reszty naczynia
BLASZKA MIAŻDŻYCOWA
Miażdżyca naczyń
Miażdżyca naczyń
progresja
Serce
jest wielkości pięści
waży niewiele ponad pół kilograma
w ciągu przeciętnie długiego życia uderza średnio 2,5 miliarda razy
i pompuje około 300 milionów litrów krwi
 jest silnie umięśnionym
narządem (kardiomiocyty)
otoczonym
łącznotkankowym workiem –
osierdziem
 przedsionek prawy i lewy
podzielone przegrodą
międzyprzedsionkową
 komora prawa i lewa
podzielone przegrodą
międzykomorową
Budowa ściany serca
WSIERDZIE=intima
ŚRÓDSIERDZIE=media
NASIERDZIE=adventitia
WSIERDZIE -warstwy
1.Śródbłonek
warstwa podśródbłonkowa
2. Warstwa mięśniowo-sprężysta
3.Warstwa podwsierdziowa
WSIERDZIE
Myocardium
Włókna mięśnia sercowego
Układ bodżco-przewodzący
Komórki mioendokrynowe
Układ bodżco-przewodzący
węzeł zatokowo- przedsionkowy
szlaki międzywęzłowe
węzeł przedsionkowokomorowy
pęczek Hisa
komórki Purkinjego
Węzeł zatokowo- przedsionkowy jest
rozrusznikiem serca!
Conducting System of Heart
The sinoatrial node
is the pacemaker
of the heart !!!
Conducting System of Heart
PURKINJE
FIBERS
Przedsionkowy czynnik
natriuretyczny
Mięśnie gładkie ściany naczyń
krwionośnych – rozszerza
Nerki:
-zwiększa wydalanie sodu z moczem
-hamuje wydzielanie reniny i
aldosteronu
obniża ciśnienie krwi
Nasierdzie
Zawał mięśnia sercowego w stadium organizacji
Czynniki ryzyka zawału zależnie
od płci