WYKŁAD

WYKŁAD
PSYCHIATRIA I PIELĘGNIARSTWO PSYCHIATRYCZNE
Temat : Problem dziecka z zespołem ADHD
CZYM JEST ADHD?
• Zespół nadpobudliwości psychoruchowej, z języka angielskiego znany właśnie jako
ADHD, oznacza stan chorobowy charakteryzujący się zaburzeniami pracy mózgu
sprawiający, ze dana osoba na trudności z kontrolowaniem zachowania i
utrzymywaniem koncentracji.
OBJAWY ZESPOŁU ADHD:
• Nadpobudliwość
• Nadmierna impulsywność,
• Problemy z utrzymaniem koncentracji
Objawami kłopotów z koncentracją uwagi mogą być:
 Brak zorganizowania, zapominalstwo, łatwe uleganie rozproszeniu, problemy z
utrzymaniem koncentracji podczas pracy lub zabawy,
Objawami nadpobudliwości lub nadmiernej impulsywności mogą być:
 Wiercenie się, problemy z zabawą w ciszy, przeszkadzanie innym, ciągły stan
aktywności.
KRYTERIA MEDYCZNE:
Dwie najpopularniejsze na świecie klasyfikacje chorób – amerykańska
DSM-IVTR i europejska ICD-10 ujmują nieco inaczej zespół nadpobudliwości
psychoruchowej, co jest między innymi przyczyną istnienia dwu równouprawnionych nazw:
ADHD i zespół hiperkinetyczny. Różnice nie są jednak duże i nie dotyczą podstawowych
objawów zaburzenia.
KLASYFIKACJA AMERYKAŃSKA:
Wyróżnia 3 podtypy ADHD:
- Z przewagą zaburzeń uwagi,
- Z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej ( i impulsywności),
- I podtyp mieszany będący kombinacją dwu pozostałych
PRZYCZYNA ZESPOŁU ADHD:
•
Uważa się, że przyczyną ADHD jest zaburzony proces dojrzewania układu
nerwowego. Niektóre obszary mózgu pracują mniej skutecznie niż u pozostałych
dzieci, czego wyrazem są objawy ADHD. Za takim wyjaśnieniem przemawia
zmniejszanie się nasilenia lub ustępowanie objawów wraz z wiekiem u znacznej
liczby pacjentów.
DIAGNOZOWANIE ADHD:
Zespół ADHD rozpoznaje przede wszystkim lekarz psychiatra dziecięcy, często z pomocą
psychologa. Niezwykle ważne są też obserwacje rodziców – pierwsze oznaki ADHD można
zauważyć już przed 7 rokiem życia.
PRZY DIAGNOZOWANIU NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Czy dziecko ma trudności z zadaniami szkolnymi i obowiązkami domowymi
Czy trudno mu skupić się na jednej grze lub zabawie,
Czy niechętnie wykonuje zadania wymagające długiego w czasie wysiłku,
Czy sprawia wrażenie wiecznie roztargnionego,
Czy wykonywanie poleceń sprawia mu trudność
Czy częściej niż inne dzieci przynosi uwagi od wychowawców za złe zachowanie
Czy wyraźnie rozprasza się , słysząc jakiś dźwięk lub hałas,
Czy trudno mu usiedzieć w jednym miejscu,
Czy wierci się nerwowo, zaciska ręce lub stopy,
Czy jest mało zręczne,
Czy z trudem odpoczywa, siedzi lub bawi się w pokoju,
Czy jest nadmiernym gadułą,
Czy świat jego wyobrażeń miesza mu się z rzeczywistością,
Czy biega, jakby nigdy nie wyczerpywała mu się energia
Czy odpowiada nie pytane, wtrąca się do rozmów, nie słucha do końca,
Czy częściej niż zwykle jest drażliwe- łatwo przechodzi od płaczu do śmiechu,
Czy wobec innych jest konfliktowe, a nawet agresywne,
Czy może jest nadmiernie lękliwe i bojaźliwe?
W całym procesie diagnozowania i leczenia zespołu ADHD uczestniczy cały zespół
terapeutyczny (lekarze, psycholodzy i pedagodzy), który ściśle współpracuje z rodzicami
dziecka.
W tym wielopłaszczyznowym procesie powinno się znaleźć miejsce na:
 Rozmowę z rodzicami
 Rozmowę z nauczycielami
 Test komputerowy
 Test osiągnięć
 Test na inteligencję
POSTĘPOWANIE Z DZIECKIEM Z ZESPOŁEM ADHD:
Aby właściwie zdiagnozować, leczyć i umiejętnie postępować z dzieckiem, trzeba spojrzeć
na doświadczane przez niego objawy z trzech perspektyw – rodziców, szkoły i samego
dziecka.
STOSOWANE METODY POSTĘPOWANIA:
RODZICE:
 Ostrożna rozmowa (dotycząca objawów, historii rozwoju dziecka, oznak depresji
rodzicielskiej oraz innych skutków zachowania dziecka obserwowanych przez
rodziców)
 Lista zaburzonych zachowań u dziecka (np. skala Connera)
 Kwestionariusz dotyczący sytuacji w domu
 Formularz dotyczący historii rozwoju dziecka
 Test dopasowania małżeńskiego (tzw. test Locke ̉a - Wallace ̉a)
DZIECKO:
 Rozmowa
 Test na inteligencję
 System Diagnostyczny Gordona
 Test osiągnięć
 Przegląd sprawdzianów szkolnych
 Obserwacja relacji dziecka z rodzicami
SZKOŁA:
 Dyskusja z nauczycielami
 Obserwacja lekcji
 Analiza objawów występujących u dziecka
 Ocena zachowania dziecka
Zwykle pierwszym lekarzem, do którego rodzice zgłaszają się po pomoc jest pediatra lub
lekarz rodzinny. Rodzice mogą usłyszeć, że problemy, które mają z dzieckiem są wynikiem
złego wychowania albo, że „dziecko z tego wyrośnie”. Nierzadko leczenie polega na
przepisaniu ziołowych preparatów uspokajających.
W polskich warunkach leczeniem nadpobudliwości nerwowej zajmuje się lekarz
pracujący w Poradni Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży.
Leczenie nadpobudliwości psychoruchowej jest wielokierunkowe, zwykle trwa wiele lat i
czynnie angażuje lekarza, rodzinę i szkołę pacjenta. Dzieci u których zastosowano więcej
rodzajów terapii lepiej funkcjonują po 1-3 latach leczenia niż dzieci, u których ograniczono
się tylko do jednego rodzaju działań.
Zwykle stosuje się co najmniej wyjaśnienie istoty zaburzenia, poradnictwo w dziedzinie
metod wychowawczych i naukę postępowania z dzieckiem. Często działaniami edukacyjnymi
obejmuje się także nauczycieli i opiekunów szkolnych dziecka. W indywidualnych
przypadkach stosuje się psychoterapię indywidualną dziecka lub rodzinną.
Jeśli przy pomocy tych metod nie udaje się osiągnąć poprawy, lekarz proponuje
zastosowanie leków.
W zespole terapeutycznym oprócz lekarza psychiatry powinien znaleźć się psycholog i
pedagog. Taki zespół powinien mieć możliwość stałego kontaktu z rodzicami dziecka i
szkołą.
METODY
POSTĘPOWANIA
ZESPOŁEM ADHD:
WIELOKIERUNKOWEGO
Z
DZIECKIEM
Z
1. Psychoedukacja na temat zespołu nadpobudliwości
 Wyjaśnienie rodzicom istoty objawów zespołu ADHD, jego przebiegu i
rokowania, edukacja pozostałych członków rodziny z włączeniem rodzeństwa i
dziadków
 Poradnictwo w dziedzinie metod wychowawczych, treningi umiejętności
rodzicielskich
 Wyjaśnienie dziecku istoty zaburzenia, omawianie z nim kłopotów jakie miało
w czasie badania i testów, nakłanianie do obserwacji własnego zachowania,
 Informacja i współpraca z nauczycielami i pedagogami szkolnymi,
2. Nauka sposobu postępowania i pracy z dzieckiem (trening behawioralny),
czyli
warsztaty dla rodziców lub nauczycieli
 Dostosowanie zakresu i czasu trwania obowiązków dziecka do jego
możliwości
 Zauważanie pozytywnych zachowań dziecka i chwalenie za nie
 Rygorystyczne przestrzeganie norm i zasad
3. Kontakt ze szkołą w celu zapewnienia dziecku specjalnej opieki
4. Psychoterapia
 Terapia rodzin – jeśli rodzina jako całość ma trudności w funkcjonowaniu
 W indywidualnych przypadkach wskazana terapia indywidualna lub grupowa
dziecka nastawiona na poprawę jego samooceny bądź też lepsze rozumienie
oczekiwań otoczenia i własnych reakcji
 Trening umiejętności społecznych i terapia zaburzeń uwagi
5. Leczenie farmakologiczne – stosowanie leków
6. Leczenie współistniejących zaburzeń np. tików lub specyficznych trudności szkolnych
LITERATURA :
1. „ADHD” - Fintan J. O Regan
̉̉
; Warszawa 2005
2. „ Psychiatria wieku rozwojowego” – red. Aniela Popielarska ; Warszawa
1989
3. PSYCHIATRIA dzieci i młodzieży = Child Psychiatry / Robert Goodman,
Stephen Scott; red. wyd. pol. Jolanta Rabe-Jabłońska; tł. z ang. Anna
Dunajska [et al.]. - Wyd. 1 pol., dodr. - Wrocław : Urban & Partner, cop.
2003.