trening sportowy w środowisku o podwyższonej i obniżonej
advertisement
TRENING SPORTOWY W ŚRODOWISKU OBNIŻONEJ TEMPERATURZE. O PODWYŻSZONEJ I I PRACA W WARUNKACH HIPERTERMII. Adaptacja ustroju do warunków stresu cieplnego, tak w spoczynku jak i podczas wykonywania treningu sportowego, jest zależna od: - temperatury - wilgotności środowiska zewnętrznego. Przy podwyższeniu ciepłoty otoczenia powyżej ciepłoty ciała i przy małym ruchu cząsteczek powietrza dzieje się tak, że człowiek spoczywający przyjmuje część energii cieplnej na zasadzie promieniowania i przewodnictwa. W takich warunkach utrata ciepła jest możliwa tylko przez parowanie wydzielanego potu. Od szybkości jego produkcji u danego człowieka zależeć będą jego możliwości termoregulacyjne. Wykonywanie treningu w warunkach o wysokiej temperaturze (tj. powyżej 50 st.C.) wymaga eliminacji dodatkowego ciepła, powstającego w wyniku wzmożonej wysiłkowej przemiany materii. Stan taki prowadzi do nadmiernego obciążenia układu krążenia. Wzrost produkcji ciepła wynikający z aktywności ruchowej powoduje wzmożenie przepływu skórnego, co prowadzi do pogorszenia powrotu żylnego do serca. Jeśli fizyczna regulacja ciepła nie nadąża za jego produkcją, to zwykle dochodzi do znacznego podwyższenia temperatury wewnętrznej ciała i powłok skórnych. Często występują też objawy nudności, zawroty głowy a także omdlenia. Często też towarzyszy temu odwodnienie organizmu. Wzrost wilgotności powietrza dodatkowo wpływa na tolerancję temperaturową w sposób ujemny, tzn.:, że im wyższa wilgotność powietrza tym krótszy czas pracy w danej temperaturze. Duża wilgotność ogranicza możliwość odparowania potu, a zatem utrata ciepła jest niemożliwa. Nie oznacza to jednak, że eliminacja wody w tych warunkach jest ograniczona. Przeciwnie, ilości wody i soli tracone w ciepłym i wilgotnym powietrzu mogą przekroczyć odpowiednie wartości spotykane wtedy gdy jest ono ciepłe i suche. Podczas badań prowadzonych w wilgotnym i gorącym powietrzu w czasie jednogodzinnej pracy, największa objętość produkowanego potu wynosiła 4,2 l/h, a w czasie czterogodzinnej pracy 3,5 l/h. W czasie tych badań zaobserwowano, że osobnicy tracili więcej wody niż byli w stanie wchłonąć, niezależnie od częstości picia. Tak więc wydzielanie potu w gorącym i wilgotnym powietrzu, pomimo że jest obfite, nie eliminuje nadmiaru ciepła z ustroju. W wyniku wzrostu temperatury ciała i odwodnienia obniża się wydolność czynnościowa organizmu. Reasumując, wykonywanie pracy fizycznej, czy treningu sportowego w otoczeniu o podwyższonej temperaturze wymaga intensywnej eliminacji ciepła. Realizowane jest to przez: 1. Rozszerzenie naczyń powierzchniowych ciała, co ułatwia transport ciepła z wnętrza ustroju do skóry. 2. Przesunięcie przepływu krwi żylnej do naczyń powierzchniowych. 3. aktywację czynności gruczołów potowych w połączeniu ze zwiększonym parowaniem potu. Także przez sztuczne zwiększenie ruchu cząsteczek względem powierzchni ciała. Aklimatyzacja do środowiska o podwyższonej temperaturze przebiega dość szybko. Po około 3 – 4 dniowym pobycie w tym środowisku organizm jest w zasadzie przystosowany. Trening fizyczny dodatkowo przyspiesza proces aklimatyzacji. Wykonywanie umiarkowanego wysiłku przez sportowców w wymiarze 2 – 3 godzin dziennie, przez okres 10 – 14 dni przed zawodami i w otoczeniu o kilka stopni wyższej temperaturze niż ta, w której ma się odbywać impreza sportowa, może poszerzyć wysiłkowe granice termoregulacyjne, zwiększając wydolność fizyczną. II TRENING W ŚRODOWISKU O OBNIŻONEJ TEMPERATURZE. Obniżenie temperatury otoczenia prowadzi do szybkiej utraty ciepła. Aby utrzymać stała temperaturę, organizm musi uruchomić mechanizmy obronne, magazynując ciepło wewnątrz ustroju. Działanie chłodu wywołuje: 1. zwężenie naczyń powierzchniowych skóry. 2. przesuniecie krwi żylnej w kończynach do głębszych naczyń w celu utrudnienia wymiany ciepła. 3. zwiększenie produkcji ciepła przez wzrost metabolizmu wywołany wykonywaniem wysiłku, lub wystąpieniem drżenia mięśni. Szybkość utraty energii cieplnej podczas działania zimna, wzmaga się pod wpływem ruchu powietrza i wzrostu wilgotności. Czynnikiem wspomagającym reakcje termoregulacyjne może być właściwa, dobrze dobrana odzież. Aklimatyzacja człowieka do zimna polega na wzmożonej produkcji ciepła oraz na zwiększonym udziale tkanki tłuszczowej. Grzegorz Kaliś Autor jest absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. W czasie studiów uczestniczył w cyklu badań w komorze wysokich temperatur prowadzonych przez Zakład Fizjologii.
