Podstawy naukowe dla właściwego postępowania ze świniami podczas transportu Fizjologia i zachowanie świń Na podstawie materiałów ze szkolenia w Teramo, Włochy w dniach 26-30 stycznia 2009r. Wstęp PRZEWÓZ ZAŁADUNEK ROZŁADUNEK PRZEMIESZCZENIE Czynniki wpływające negatywnie na dobrostan zwierząt w transporcie: BRAK DOSTĘPU DO WODY I POŻYWIENIA WYMUSZONY WYSIŁEK FIZYCZNY ZACHOWANIE LUDZI DOBROSTAN ŁĄCZENIE STAD NOWE ŚRODOWISKO RUCH POJAZDU WARUNKI KLIMATYCZNE Wymagania dotyczące dobrostanu w transporcie Kategoria Opis Karmienie Brak długotrwałego odczucia głodu Brak długotrwałego odczucia pragnienia Środowisko Odpowiednie warunki utrzymania podczas transportu Komfort termiczny Możliwość swobodnego i bezpiecznego poruszania się Zdrowie Brak zranień i innych urazów mechanicznych Brak chorób Brak bólu spowodowanego czynnościami technicznymi związanymi z transportem Zachowanie Możliwość ekspresji zachowań społecznych Możliwość ekspresji innych zachowań Poprawna relacja człowiek – zwierzę Brak lęku Karmienie przed podróżą Możliwość choroby lokomocyjnej i wymiotów, gdy: - zwierzęta są karmione niedługo przed podróżą - zawieszenie pojazdu nie jest odpowiednie Układ pokarmowy świń Nie karmienie zwierząt przed transportem zapobiega wymiotom świń w jego trakcie i zmniejsza ryzyko rozwinięcia się hipertemii, ALE: Wydłużony okres pozbawienia pokarmu powoduje głód i wzrost agresywności lub, w przypadku długotrwałego głodzenia: osłabienie, otępienie i wzrost wrażliwości na zimno Warunki fizjologiczne: - 52 – 70% treści pokarmowej jest usuwane z żołądka w ciągu 4 godz. - Świnie zaczynają mobilizację rezerwy tłuszczowej po około 16 godzinach głodówki Odpowiednie warunki transportu • W przypadku, gdy transport przebiega bez zakłóceń, świnie znajdują się w pozycji leżącej. • W przypadku, gdy transport przebiega z zakłóceniami, świnie pozostają w pozycji stojącej. Zwierzęta powinny mieć wystarczająco dużo miejsca, by móc wstać, położyć się i obrócić. Minimalna powierzchnia zależy od wagi: m2/zwierzę = 0,0192 W 0,67 (0,42m2 na 100 kg) W przypadku pojenia i karmienia w pojeździe: m2/zwierzę = 0,0274 W 0,67 (0,60m2 na 100 kg) Odpowiednie warunki transportu c.d. Reakcja na warunki termiczne: • Zbyt zimno: pozycja leżąca na mostku, skupianie się w grupy, drżenie. • Zbyt ciepło: pozycja leżąca boczna, odsuwanie się od siebie, ziajanie. Warunki termiczne Fizjologia: • Świnie się nie pocą •Zachowanie związane z potrzebą ochłodzenia: tarzanie się, ziajanie i pokładanie zwierząt. Możliwość swobodnego i bezpiecznego przemieszczania się Bardzo ważne przy załadunku i wyładunku zwierząt. Charakterystyka gatunku: • świnie są zwierzętami wykazującymi mniejszą aktywność i zwinność niż inne gatunki • duży stosunek masy ciała do wielkości serca Liczba uderzeń serca na minutę podczas transportu zwierząt Załadunek i wyładunek zwierząt Niewłaściwe warunki w miejscu wyładunku i załadunku mogą doprowadzić do urazów oraz zwiększyć poziom stresu u zwierząt. Parametry dotyczące załadunku: •Rampy: 8-10° (<20) •Odległości pomiędzy ogranicznikami < 15 cm Transport zwierząt, a choroby zakaźne • Transport → zwiększona intensywność i częstotliwość kontaktów pomiędzy zwierzętami. • Stres związany z transportem przyczynia się do obniżenia odporności zwierząt. Transport zwierząt, a salmonelloza Efekt przegłodzenia przed transportem: • Wzrost pH w jelicie ślepym – warunki korzystne dla rozwoju Salmonella spp. Efekt stresu: • Zwiększone wydalanie bakterii do środowiska Zespół hipertermii złośliwej Czynniki sprzyjające wystąpieniu zespołu hipertermii złośliwej WZMOŻONA AKTYWNOŚĆ RUCHOWA PRZEGRZANIE ZESPÓŁ HIPERTERMII ZŁOŚLIWEJ CZYNNIKI GENETYCZNE STRES Zespół hipertermii złośliwej Schemat ilustrujący powstawanie skurczy mięśniowych w mięśniach szkieletowych Zespół hipertermii złośliwej Zaburzenia na poziomie komórkowym prowadzące do hipertermii złośliwej Urazy podczas transportu Obrażenia skórne - nawet na 46% tusz zwierząt z jednego transportu: • ślady walki między osobnikami • nieprawidłowa konstrukcja środka transportu • niewłaściwe obchodzenie się ze zwierzętami Bolesne zabiegi związane z obsługą techniczną transportu Wpływ zastosowania elektrycznych poganiaczy na pracę serca u świń Prawidłowe zachowanie Charakterystyka gatunku: • Gatunek zamieszkujący las • Oportunistyczny wszystkożerca • Padlinożerca • Gatunek ofiary (z pewnością nie drapieżnik) • Wokalizacja Zachowanie w społeczeństwie: •Hierarchia •Obrona przed drapieżnikiem •Dostęp do pożywienia Agresja zwierząt w transporcie Przyczyny agresji: • • • • Mieszanie zwierząt z różnych stad Ograniczony dostęp do pożywienia i wody Efekt urazów, bólu Efekt stresu Jak zmniejszyć poziom agresji? •Transport zwierząt bez łączenia stad •Mieszanie podczas załadunku, a nie w zagrodach •Ograniczenie zagęszczenia zwierząt w transporcie Prawidłowe zachowanie – charakterystyka narządów zmysłu Wzrok • • • • • Widzenie w kolorach Widzenie obrazu wyraźnie skontrastowanego Widzenie na krótki dystans Widzenie obuoczne o wąskim zakresie (50°) Widzenie panoramiczne o szerokim kącie (330°) Węch •Bardziej czuły niż u ludzi •Potrafią wyczuć feromony strachu Słuch •Bardzo wrażliwe na dźwięki o wysokiej częstotliwości (7 000 – 8 000 Hz) •Bardzo stresujące są dla nich dźwięki przerywane Strach Przyczyny strachu: • To, co nieznane; wszystko, co nowe • Skojarzenia z doświadczeniami z przeszłości Czynniki zwiększające poziom strachu: •Niewłaściwie zaprojektowane pomieszczenia i urządzenia do obsługi zwierząt •Niewłaściwa obsługa zwierząt Warunki utrzymania, a strachliwość Warunki utrzymania, a reakcja zwierzęcia na bodźce stresowe Strach, a niewłaściwie zaprojektowane pomieszczenia i urządzenia do obsługi zwierząt Najczęściej spotykane błędy dotyczą: • • • • • • Nieciągłości w strukturze i kolorze podłogi Możliwości powstawania przeciągów Ścian Światła i cieni w pomieszczeniu Kanalizacji Poziomu hałasu Zachowania świń związane z przepędzaniem Charakterystyka gatunku: • Tendencja do poruszania się w stronę światła • Podążanie za innymi świniami – tendencja do utrzymania kontaktu wzrokowego i fizycznego z innymi osobnikami z grupy • Odpowiednie traktowane podczas przepędzania znacznie zmniejsza reakcję stresową świń Stres zmniejszają: •Przemieszczanie w grupach •Tempo przepędzania dostosowane do naturalnej prędkości poruszania się Przepędzanie świń Reakcja na złe warunki dotyczące drogi przepędzania: • Niechęć do przemieszczania się, zatrzymywanie się • Zawracanie • Wokalizacja Przepędzanie świń Prawidłowo zaprojektowana droga przepędzania: • Zagrody: wąskie i długie z wejściem i wyjściem położonymi po przeciwległych stronach • Korytarze: szerokie, proste z dużymi kątami, dobrze oświetlone, z możliwie niewielką ilością zakrętów • Bramy i ściany zagród: solidnej konstrukcji DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Opracowano na podstawie materiałów z prezentacji autorstwa Antonio Velarde, IRTA