Streszczenie pracy - Warszawski Uniwersytet Medyczny
advertisement
Zakład Ortodoncji Instytut Stomatologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Małgorzata Laskowska Częstość i postacie wad zgryzu u dzieci i młodzieży ze skoliozą idiopatyczną Praca na stopień doktora nauk medycznych Promotor pracy: Dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk Recenzenci: Prof. dr hab. n. med. Grażyna Śmiech-Słomkowska Prof. dr hab. n. med. Wojciech Marczyński Warszawa 2012 Streszczenie pracy Wady zgryzu i wady postawy są często obserwowane u osób w wieku rozwojowym. Skolioza idiopatyczna jest rozwojowym zniekształceniem kręgosłupa i tułowia o nieznanej etiologii i trójwymiarowym charakterze zniekształcenia. Podział skoliozy idiopatycznej jest różnorodny, podobnie jak metody leczenia. Zarówno objawy kliniczne skoliozy jak i hipotetyczne czynniki przyczynowe mogą wpływać na układ stomatognatyczny, który stanowi integralną część narządu ruchu. Wada zgryzu to taki „stan narządu żucia, który powoduje wyraźne oszpecenie, znacznie ogranicza czynności żucia i oddychania i jest odczuwalny przez pacjenta jako upośledzenie”. Wśród przyczyn wad zgryzu wymienia się wiele różnorodnych czynników, w tym wady postawy. Mimo prowadzonych badań klinicznych wciąż nie jest ustalony związek między wadami zgryzu a rodzajem i stopniem nasilenia skoliozy idiopatycznej. Cel pracy. Określenie częstości występowania i rodzaju wad zgryzu, nieprawidłowości stawów skroniowo-żuchwowych i choroby próchnicowej u dzieci ze skoliozą idiopatyczną. Ocena występowania i znaczenia patogenetycznego czynników przyczynowych wad zgryzu u osób ze skoliozą. Analiza korelacji między występowaniem i rodzajem nieprawidłowości zgryzowo-zwarciowych a lokalizacją i stopniem nasilenia skoliozy. Ocena ortodontycznych potrzeb profilaktyczno-leczniczych u dzieci ze skoliozą idiopatyczną i opracowanie algorytmu postępowania ortodontycznego dla dzieci ze skoliozą z uwzględnieniem profilaktyki ortodontycznej oraz leczenia choroby próchnicowej. Materiał i metody Grupę badaną stanowiło 80 dzieci i młodzieży z rozpoznaną skoliozą idiopatyczną przez ortopedę, kontrolną 61 ochotników bez skoliozy w podobnej grupie wiekowej. Badani byli kwalifikowani do obu grup przez ortopedę. Badania pacjentów obejmowały: A. Analizę retrospektywną dokumentacji medycznej B. Kliniczne badanie stomatologiczne C. Analizę statystyczną wyników Wyniki W badanej grupie dzieci ze skoliozą większość stanowiły dziewczęta 88,8%, a najczęstszymi rodzajami skoliozy były SPP MT i STHL LL, kąt Cobba wahał się od 11o do 125o. Średni wiek rozpoznania skoliozy wyniósł 10 lat i 8 miesięcy +/- 3,4. Leczenie ortopedyczne było prowadzone u 57 badanych. U badanych ze skoliozą idiopatyczną stwierdzono częstsze niż w grupie kontrolnej występowanie parafunkcji (22,5% vs. 14,7%), dysfunkcji o charakterze oddychania przez usta (3,7% vs. 3,5%), nieprawidłowości w obrębie stawów s-ż polegających na występowaniu objawów akustycznych lub/i zaburzeń ruchomości żuchwy (31,2% vs. 14,8%), wad zgryzu (95% vs. 82%), asymetrycznej kl. Angle'a, asymetrycznej klasy kłowej i asymetrii w ruchach żuchwy, przesunięcie linii pośrodkowej górnej i dolnej. W grupie ze skoliozą znacząco częściej występowała więcej niż jedna wada zgryzu. Najczęstszymi wadami były wady dotylne, zgryzy krzyżowe i nieprawidłowości zębowe. Istnieje wyraźny związek wad dotylnych ze zgłaszanymi w wywiadzie rodzinnym wadami kręgosłupa, tyłozgryzem częściowym a parafunkcjami oraz zgryzami otwartymi a przetrwałym niemowlęcym typem połykania. Wykazano także związek między SPL PT i zgryzem otwartym częściowym przednim i SPP MT a zgryzem krzyżowym bocznym oraz korelację między nasileniem skoliozy a wadą zgryzu w przypadku SPL PT i zgryzu otwartego częściowego przedniego oraz SPP MT i zgryzu przewieszonego. Nie stwierdzono obecności zmian chorobowych na błonie śluzowej, natomiast choroba próchnicowa występowała aż u 98,76% osób ze skoliozą. Skoliozie towarzyszyła wyższa intensywność próchnicy zębów stałych. U wszystkich badanych stwierdzono znaczne zaniedbania lecznicze dotyczące choroby próchnicowej. Wykazano duże potrzeby w zakresie leczenia ortodontycznego u dzieci ze skoliozą. Aż 43,8% pacjentów ze skoliozą dowiedziało się o wadzie zgryzu w dniu badania, 12,5% wiedziało o niej, ale nie podjęło leczenia. Leczonych ortodontycznie było 43,42% osób ze skoliozą idiopatyczną. Algorytm postępowania ortodontycznego u dzieci ze skoliozą: Dzieci ze skoliozą powinny być kierowane przez ortopedę do ortodonty, którego zadaniem jest opracowanie i wdrożenie indywidualnego planu postępowania ortodontycznego w oparciu o diagnostykę ortodontyczną i konsultacje specjalistyczne. Plan ten powinien uwzględniać profilaktykę i leczenie wad zgryzu oraz współpracę interdyscyplinarną. Wnioski: 1. U dzieci i młodzieży ze skoliozą idiopatyczną istotnie częściej niż w ogólnej populacji obserwuje się występowanie wad zgryzu, zwłaszcza z grupy dotylnych i zgryzów krzyżowych, asymetryczną klasę Angle’a i klasę kłową, nieprawidłowości zębowych oraz w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego w postaci objawów akustycznych lub/i zaburzeń ruchomości żuchwy. 2. Skolioza idiopatyczna predysponuje do występowania więcej niż jednej wady zgryzu, głównie współwystępowania wady dotylnej, poprzecznej i nieprawidłowości zębowych oraz wady poprzecznej z nieprawidłowościami zębowymi. 3. Skoliozie idiopatycznej towarzyszy wyższa niż w ogólnej populacji intensywność próchnicy zębów stałych; dodatkowym czynnikiem sprzyjającym są prawdopodobnie dotylne wady zgryzu. 4. W złożonej etiopatogenezie wad zgryzu u osób ze skoliozą istotną rolę odgrywają często występujące w tej grupie pacjentów parafunkcje i dysfunkcje układu stomatognatycznego oraz występowanie skrzywienia kręgosłupa w rodzinie. 5. Istnieje związek między lokalizacją i stopniem nasilenia skoliozy a rodzajem występujących wad zgryzu. Skolioza odcinka lędźwiowego predysponuje do rozwoju zgryzu otwartego (ryzyko jego wystąpienia rośnie wraz z nasileniem skoliozy), natomiast piersiowego – zgryzu krzyżowego. 6. Częstemu występowaniu nieprawidłowości narządu żucia u dzieci ze skoliozą idiopatyczną towarzyszą znaczne zaniedbania profilaktyczne i lecznicze co wskazuje na konieczność włączenia opieki ortodontycznej i pedodontycznej jako stałego elementu do schematu interdyscyplinarnego postępowania ogólnomedycznego w tej grupie pacjentów.
