Najważniejsze zadania stojące przed miastami wojewódzkimi i ich obszarami funkcjonalnymi do roku 2020 w kontekście szans i zagrożeń związanych z nową perspektywą UE 2014-2020 Andrzej Brzozowy Zastępca Dyrektora Departamentu Polityki Przestrzennej, MIiR 10 kwietnia 2015 r. 1 DLACZEGO O MIASTACH? w miastach koncentruje się potencjał rozwojowy regionów gospodarczy społeczny symboliczny przestrzenny EFEKT: • powstawanie innowacji technologicznych i społecznych, • tworzenie nowych wartości, wzorów kulturowych i stylów życia, które są źródłem rozwoju. Model gospodarki opartej na wiedzy MOTORY ROZWOJU MIAST działalności innowacyjne i umiejętność adaptacji do nowych warunków rozwoju stałe generowanie impulsów rozwojowych absorpcja innowacji wykorzystanie potencjałów zlokalizowanych w miastach • firmy i sektory gospodarcze wytwarzające produkty eksportowe • gałęzie przemysłu oparte na nowoczesnych technologiach • usługi wspierające zmiany technologiczne i producentów wysokokonkurencyjnych • rozwój badań naukowych i doskonalenie kadr CO CZYNI MIASTO ATRAKCYJNYM? wysoka jakość funkcjonowania atrakcyjność osiedleńcza i inwestycyjna miast dobrze rozwinięty system obsługi infrastrukturalnej wysokiej jakości zarządzanie dobrze rozwinie instytucje otoczenia biznesu sposoby i formy zagospodarowania przestrzennego efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów ludzkich, kapitałowych i naturalnych produktywność firm i gospodarek bogactwo miasta i regionu oraz zamożność i dobrobyt ich mieszkańców STRATEGIA ROZWOJU POLSKI WSCHODNIEJ OLSZTYN BIAŁYSTOK LUBLIN KIELCE RZESZÓW ROLA SYSTEMÓW TRANSPORTOWYCH silny wpływ ośrodków regionalnych na wojewódzkie rynki pracy Odsetek dojeżdżających do miast wojewódzkich Polski Wschodniej rzadko spada poniżej 25% pracujących w danym mieście. 1. Stworzenie atrakcyjnych rynków pracy 2. Potrzeba poprawy dojazdu KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA dokument określający planowane działania administracji rządowej dotyczące polityki miejskiej, uwzględniający cele i kierunki określone w średniookresowej STRATEGII ROZWOJU KRAJU oraz KRAJOWEJ STRATEGII ROZWOJU REGIONALNEGO Adresowana do wszystkich polskich miast niezależnie od ich wielkości czy położenia. Respektuje samodzielność samorządu terytorialnego. Odnosi się bezpośrednio do horyzontu czasowego 2020 roku. Wskazuje pożądane przez rząd kierunki rozwoju miast. Koncentruje się na priorytetowych zagadnieniach. Nawiązuje do strategicznych dokumentów rządowych. Proponuje i postuluje rozwiązania, narzędzia i instrumenty. Tworzy warunki dla integracji i koordynacji różnych polityk, programów rozwoju. KPM – ZOBOWIĄZANIA I ZALECENIA jednostki samorządu terytorialnego instytucje rządowe W ODNIESIENIU DO SAMORZĄDÓW KPM STANOWI pożądany kierunek rozwoju i działań, zbiór zaleceń, preferowanych działań i przedsięwzięć, jakie powinny podejmować samorządy, płaszczyznę odniesienia dla miast w relacjach: rząd – samorząd; podmioty należące do sfery biznesu, nauki oraz sfery pozarządowej ADRESACI korporacje samorządowe i podmioty reprezentujące obszary funkcjonalne miast mieszkańcy miast W ODNIESIENIU DO RESORTÓW I INNYCH INSTYTYCJI RZĄDOWYCH zobowiązanie do wpisania się w swoich działaniach w wyznaczone w KPM cele i kierunki działań, mechanizm koordynacji wymiaru miejskiego w politykach sektorowych. CELE KPM wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawa jakości życia mieszkańców MIASTO ZWARTE I ZRÓWNOWAŻONE KONKURENCYJNE SILNE SPÓJNE SPRAWNE KPM – WĄTKI TEMATYCZNE KPM – WĄTKI TEMATYCZNE ROZWÓJ GOSPODARCZY kompleksowy, realny pomysł na rozwój, powiązany z lokalnymi potencjałami i jego konsekwentna realizacja (powiązanie atrakcyjności gospodarczej miasta z demografią) zidentyfikowanie i rozwijanie lokalnych specjalizacji wyznaczających kierunki rozwoju lokalnego rynku pracy, edukacji, technologii oraz innowacji zachęcanie przedsiębiorstw do poszukiwania i wprowadzania innowacyjnych rozwiązań przegląd i wzmocnienie lokalnych instytucji otoczenia biznesu, zwłaszcza w mniejszych miastach dbanie o wizerunek i tożsamość miasta oraz promowanie go wśród przedsiębiorców, inwestorów i turystów KPM – WĄTKI TEMATYCZNE ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI współpraca w miejskich obszarach funkcjonalnych zapewnienie spójności działań instytucji rządowych z kierunkami wyznaczonymi przez KPM przegląd i analiza regulacji i stanu faktycznego dot. finansów JST integracja gminnych dokumentów o charakterze strategicznym technologie w zarządzaniu miastem „smart city” KPM – WĄTKI TEMATYCZNE PARTYCYPACJA SPOŁECZNA budowa miasta otwartego na dialog tworzenie odpowiedniego „klimatu” współdziałania: pełna, wczesna i transparentna informacja, wola dyskusji i osiągania porozumienia ze wszystkich stron, ukierunkowanie na potrzeby mieszkańców priorytety: edukacja (nabywanie wiedzy o tym jak współpracować), realna komunikacja, wspieranie oddolnej aktywności mieszkańców, atrakcyjne i aktywizujące metody współpracy i prowadzenia konsultacji społecznych, budowanie odpowiedzialności i troski o dobro wspólne, ewaluacja i monitoring KPM – WĄTKI TEMATYCZNE TRANSPORT I MOBILNOŚĆ MIEJSKA zrównoważona mobilność miejska zmiana zachowań komunikacyjnych – odwrócenie trendu rosnącego korzystania z samochodu osobowego nadawanie priorytetu komunikacji zbiorowej integracja systemów transportowych, systemy zarządzania ruchem ulicznym, inteligentne systemy transportowe poprawa warunków dla przemieszczania się pieszo i rowerem ograniczanie „transportochłonności” miast relacje z ruchem dalekobieżnym KPM – WĄTKI TEMATYCZNE REWITALIZACJA Narodowy Plan Rewitalizacji przyjęcie przez Rząd założeń ustawy o rewitalizacji rewitalizacja jako proces „szyty na miarę”, prowadzony na obszarach najbardziej zdegradowanych, objętych programami rewitalizacji kompleksowość, komplementarność, interdyscyplinarność, integracja poszczególnych działań pomiędzy sobą i z innymi politykami miejskimi włączanie lokalnych społeczność i innych partnerów działania związane z mieszkalnictwem diagnoza - wizja - dobór działań - określenie źródeł finansowania WYMIAR MIEJSKI W UMOWIE PARTNERSTWA Obszary miejskie jako obszary koncentracji terytorialnej interwencji (1) miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne (2) miasta i dzielnice miast wymagających rewitalizacji Szeroki katalog działań w programach krajowych i regionalnych Podejście terytorialne szczególnie wzmocnione w RPO, POIŚ, POPW Specjalne instrumenty wsparcia: Min. 5% EFRR na wsparcie rozwoju miast wojewódzkich i powiązanych z nimi obszarów funkcjonalnych przez Zintegrowane Inwestycje Terytorialne URBACT, JESSICA, Sieć Rozwoju Obszarów Miejskich, Innowacyjne działania na rzecz zrównoważonego rozwoju miejskiego MIASTA W RPO 2014-2020 Główne kierunki interwencji wsparcia miast przygotowanie terenów inwestycyjnych („brownfield”) efektywność energetyczna oraz OZE zrównoważony transport miejski gospodarka odpadami i wodno-ściekowa poprawa stanu środowiska przyrodniczego zintegrowana rewitalizacja - fizyczna + społeczna + gospodarcza poprawa dostępu i jakości usług edukacyjnych Cześć interwencji będzie realizowana w ramach: Strategii ZIT - na podstawie art. 7 EFRR i 36 rozporządzenia ogólnego, w szczególności dla miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych MIASTA W POPW 2014-2020 Miasta wojewódzkie (i ich OF) – możliwe obszary wsparcia: promowanie transportu publicznego niskoemisyjny transport poprawa układów transportowych POPW – ROZWÓJ INNOWACYJNOŚCI KONKURENCYJNOŚCI I Rozwój miast makroregionu i ich OF poprzez: • wspieranie konkurencyjności i innowacyjności, • rozwój dostępności komunikacyjnej ośrodków wojewódzkich. Inwestycje w zrównoważony transport miejski: • priorytetem jest obniżenie emisji generowanych przez transport w aglomeracjach miejskich - projekty będą musiały uwzględniać plany gospodarki niskoemisyjnej; • inwestycje w transport miejski powinny przyczyniać się do osiągnięcia zrównoważonej mobilności miejskiej, • wszelkie podejmowane działania powinny zapewnić, że transport zbiorowy oraz niezmotoryzowany będzie wybierany, jako podstawowy środek przemieszczania się; • władze samorządowe i organizatorzy transportu powinni zadbać, aby skłonność pasażerów do wykorzystania nowej oferty transportowej istotnie wzrosła MIASTA W POIŚ 2014-2020 Miasta wojewódzkie (i ich OF) – możliwe obszary wsparcia: przygotowanie terenów inwestycyjnych („brownfield”) efektywność energetyczna + OZE kolej aglomeracyjna realizacja strategii niskoemisyjnych zmniejszenie zużycia zasobów naturalnych, energii i paliw gospodarka wodno-ściekowa i odpadowa rozwijanie wybranych funkcji metropolitalnych - kulturowych i symbolicznych wybrane działania z zakresu infrastruktury społecznej (ochrona zdrowia i rozwoju zasobów kultury) STRATEGIA ZIT Nowy instrument terytorialny miast wojewódzkich i powiązanych z nimi funkcjonalnie obszarów likwidowanie barier rozwojowych poprawa współpracy i integracji na OF miast realizacja zintegrowanych projektów odpowiadających w sposób kompleksowy na potrzeby i problemy miast i ich OF zwiększanie wpływu miast i ich OF na kształt i sposób realizacji działań na ich obszarze w ramach polityki spójności możliwość realizacji dużych, skomplikowanych projektów ZIT na terenie miast wojewódzkich i ich OF będzie wdrażany obligatoryjnie ZIT = 17 miast wojewódzkich + 7 miast regionalnych/subregionalnych Podstawa udzielenia wsparcia z oznaczonych działań/osi priorytetowych RPO Określa wizję terytorialną i wskazuje cele, najważniejsze działania do realizacji Zawiera zasady wyboru projektów dla działań/poddziałań ZIT w RPO Wskazuje listę przedsięwzięć do realizacji w ramach ZIT i przedsięwzięć komplementarnych Wsparcie przedsięwzięć komplementarnych w POIŚ i POPW [tryb pozakonkursowy]: • efektywność energetyczna (PI 4c) POIŚ • realizacja sieci ciepłowniczych i chłodniczych (PI 4e) POIŚ • zrównoważona mobilność miejska/ekologiczny transport miejski (PI 4e) POIŚ, POPW Obligatoryjnie Fakultatywnie ok. 8% środków EFRR zostało przetransferowanych do RPO + projekty z dwóch KPO: POIiŚ PO PW Środki pochodzące z RPO Z użyciem środków Programu Pomoc Techniczna 2014-2020, przygotowywany jest specjalny, szeroki konkurs dla gmin planujących przedsięwzięcia rewitalizacyjne. WARUNKI REALIZACJI ZIT Zawiązanie zinstytucjonalizowanej formy partnerstwa – powołanie Związku ZIT Przygotowanie Strategii ZIT przez Związek ZIT Posiadanie odpowiedniej zdolności instytucjonalnej Podpisania porozumienia do realizacji ZIT pomiędzy Związkiem ZIT a IZ RPO Identyfikacji projektów zintegrowanych Wyzwania zidentyfikowane obecnie przez MIiR w zakresie identyfikacji projektów zintegrowanych dot. transportu miejskiego przewidzianych do realizacji w KPO: - uzupełnienie fiszek projektowych w zakresie: • wykazania wyraźnego powiązania projektów ze zidentyfikowanymi w Strategii ZIT problemami, • wykazanie wpływu projektów na rozwój OF , na oczekiwane efekty Strategii ZIT i programów operacyjnych, • spełnienie wymogów stawianych w KPO, • gotowość projektów jednoznacznie wskazująca na możliwość złożenia wniosków o dofinansowania najpóźniej do końca 2016 r. Dziękuję za uwagę www.mir.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl