zfss

ZFŚS - gdy pracownik zataja dochody, aby dostać
świadczenie...
Materiał udostępniony przez Kol. Jolantę Olszewską – wiceprezesa Zarządu Okręgu Lubuskiego ZNP
Pytanie 1: Co zrobić gdy zachodzi podejrzenie zaniżania dochodów przez pracownika w
celu uzyskania wyższego świadczenia?
Odpowiedź: Można poprosić pracownika o przedstawienie dodatkowych dokumentów np.
PIT do wglądu, zaświadczenie z urzędu pracy o pobieranym zasiłku dla bezrobotnych,
"odcinek" emerytury, renty lub decyzja ZUS o wysokości świadczenia, itp.
Ustawa o ZFŚS nie reguluje tego zagadnienia. Uprawnienia i zasady ewentualnego
weryfikowania przedkładanych przez osobę uprawnioną dokumentów, na podstawie
których dokonuje się jej kwalifikacji do otrzymania pomocy socjalnej, powinny być określone
przez zakładowe prawo socjalne (regulamin ZFŚS). Może to być np. wynikający z
regulaminu obowiązek uzupełnienia oświadczenia o dochodach o różnego rodzaju
dokumenty potwierdzające dane zawarte w oświadczeniu takie jak:
1) zaświadczenie o dochodach współmałżonka wystawione przez jego pracodawcę na jego
wniosek,
2) PIT do wglądu,
3) zaświadczenie z urzędu pracy o pobieranym zasiłku dla bezrobotnych,
4) "odcinek" emerytury, renty lub decyzja ZUS o wysokości świadczenia itp.
Nie zastosowanie się pracownika lub innej osoby uprawnionej do zasad określonych w
regulaminie ZFŚS może skutkować odmową rozpatrzenia wniosku o pomoc socjalną.
Podstawa prawna:

art. 8 ustawy o ZFŚS.
Pytanie 2: Jak zakwalifikować przy udzielaniu pomocy z ZFŚS osoby, które nie podają
dochodów współmałżonków uzyskiwanych za granicą lub z działalności gospodarczej twierdząc że ponoszą straty albo pracują na czarno?
Odpowiedź: Takie sytuacje powinny być regulowane przez regulamin ZFŚS. W przypadku
współmałżonków prowadzących działalność gospodarczą można poprosić, na podstawie
stosownych zapisów w regulaminie ZFŚS, o PIT do wglądu uwzględniając wówczas
przychody a nie dochody, lub przyjmując zasadę przyjmowania podstawy do obliczenia
składek na ubezpieczenie społeczne do celów ustalenia minimalnego dochodu takiej osoby.
W przypadku współmałżonków pracujących za granicą legalnie nie powinno być
problemów z udokumentowaniem ich zarobków. Natomiast deklaracja o nielegalnej pracy
współmałżonka lub braku dochodów z powodu pobytu za granicą powinna skutkować
wyłączeniem tej osoby z możliwości jej doliczania do grona osób prowadzących wspólne
gospodarstwo domowe.
Podstawa prawna:

art. 8 ustawy o ZFŚS.
Pytanie 3: Zgodnie z regulaminem ZFŚS w naszej szkole ubiegający się o pomoc przedstawia
informację o wysokości uzyskanych dochodów. Kilkoro pracowników nie chce złożyć
oświadczenia. Czy mam prawo odmówić przyznania pomocy rzeczowej w postaci bonów
świątecznych?
Odpowiedź: Tak, w tej sytuacji można odmówić przyznania bonów z ZFŚS. Zasady
przyznawania świadczeń z ZFŚS, w tym procedura przyznawania świadczeń powinny
zostać określone w regulaminie ZFŚS w szkole (art. 8 ust. 2 ustawy o ZFŚS). Jeżeli pracownik
nie spełnia określonych w nim warunków, pracodawca ma prawo odmówić przyznania
świadczenia.
Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się
od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z jego
środków. Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu oraz
zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności
socjalnej powinny być określone w regulaminie.
Ogólna sytuacja życiowa rodziny pracownika musi być każdorazowo zbadana
Częstym problemem praktycznym jest niechęć pracowników do ujawniania swoich
dochodów. Należy zwrócić uwagę, że w art. 8 ust. 2 ustawy o ZFŚS "jest (...) zawarta zasada
przyznawania ulgowych usług i świadczeń oraz dopłat z Funduszu według kryteriów o
charakterze wyłącznie socjalnym, tj. uzależnionych co do zasady i wysokości od sytuacji
życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Z tego zaś
punktu widzenia nie może być obojętne to, czy i jakie dochody osiąga pracownik poza
zakładem pracy, w którym ubiega się o świadczenie, oraz jaka jest sytuacja życiowa
wszystkich członków jego rodziny, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe.
Jeżeli więc przyznawanie świadczeń jest uzależnione od wymienionych wyżej kryteriów, to
oczywiste staje się, że sytuacja pracownika lub innej osoby uprawnionej do korzystania z
Funduszu wymaga każdorazowo wyjaśnienia, ustalenia i oceny" (wyrok SN z 8 maja 2002
r.).
W regulaminie ZFŚS są ustalone procedury przyznawania świadczeń z ZFŚS
Przyznanie świadczeń z funduszu, a także ich wysokość, uzależniona jest więc od spełnienia
przez osobę ubiegającą się o to świadczenie określonych kryteriów socjalnych. Ustawa o
ZFŚS nie określa jednak sposobu, w jaki ma nastąpić udokumentowanie ich spełnienia.
Uprawnienie pracodawcy do żądania podania stosownych informacji oraz przedłożenia
odpowiednich dokumentów uzasadniających przyznanie świadczenia z funduszu powinno
zatem znajdować uzasadnienie w regulaminie ZFŚS. W jego postanowieniach powinny być
sprecyzowane zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu
oraz tryb rozpatrywania wniosków o ich przyznanie. Regulamin powinien także określać,
jakie informacje i dokumenty są niezbędne do dokonania oceny, czy osoba ubiegająca się o
przyznanie świadczenia z ZFŚS spełnia kryteria, od których uzależnia się jego przyznanie.
Dobrym rozwiązaniem jest wprowadzenie do regulaminu zasady, że pracownik, który nie
chce ujawniać dochodu, zgadza się tym samym na zaszeregowanie go do grupy osób o
najwyższych dochodach. Można znaleźć jeszcze inne rozwiązanie, polegające na ustaleniu w
regulaminie kilku grup dochodowych (ustalając dochody od ... do ...), a pracownik składa
jedynie oświadczenie, do której grupy dochodowej należy, nie wskazując konkretnych
dochodów.
Aby otrzymać świadczenie, pracownik musi spełnić warunki określone w regulaminie
ZFŚS
Jeżeli regulamin ZFŚS uzależnia przyznanie świadczenia w określonej wysokości od
złożenia wniosku wraz z oświadczeniem majątkowym, to złożenie przez pracownika
niepełnego wniosku (bez oświadczenia) może skutkować nierozpatrzeniem wniosku.
Sytuację taką można potraktować na równi z brakiem wniosku o przyznanie świadczenia.
Żądanie od osób uprawnionych oświadczeń, a nawet zaświadczeń o dochodach nie narusza
ich dóbr osobistych.
Podstawa prawna:

art. 8 ust. 2 ustawy o ZFŚS.
Orzecznictwo:

wyrok SN z 8 maja 2002 r. (I PKN 267/01, OSNP 2004/6/99).