wpływ telewizji na rozwój małego dziecka

Wpływ telewizji na rozwój małego dziecka
Nieodłącznym elementem życia współczesnego człowieka są środki
masowego przekazu - telewizja, radio, komputer i prasa. Wśród nich
priorytetowe miejsce zajmuje telewizja. Dzieje się tak dlatego, że jest ona
podstawowym, najsilniejszym nośnikiem informacji i posiada największy krąg
odbiorców. Programy telewizyjne dostarczają nam wiadomości o otaczającym
świecie, rozszerzają krąg naszych zainteresowań, wpływają na kształtowanie
postaw, są także źródłem rozrywki. Dostarcza wielu wartościowych treści, ale
nie sprawdza stopnia ich przyswojenia. Widz ogląda to, co chce, a nie to, co jest
wartościowe. Telewizja jest dobrodziejstwem naszych czasów i przynosi wiele
korzyści, ale z drugiej strony, jest też źródłem wielu zagrożeń. Prezentowanie
filmów przesyconych przemocą i agresją pobudza zachowania aspołeczne przez
popularyzację negatywnych wzorców.
Dzieci w wieku przedszkolnym, są materią szczególnie podatną na jej
wpływy. Programy telewizyjne oddziaływują na dzieci, już od momentu, gdy
ich poziom rozwojowy umożliwia skupienie uwagi na ekranie przez jakiś,
niekoniecznie długi czas. Stopniowo, w miarę rozwoju dziecka, programy
telewizyjne stają się dla niego coraz ważniejsze. Telewizja może wspomagać
proces wychowawczy, ale tylko wtedy, gdy dziecko będzie korzystało z niej w
sposób kontrolowany.
Musimy pamiętać o tym, aby dziecko poświęcało na telewizję tyle czasu,
na ile pozwala jego wiek i stopień rozwoju. Dzieci w wieku od 4 do 6 lat
powinny się zadowolić 40 minutami oglądania dziennie, jeśli troszeczkę więcej,
to nie w jednym kawałku, ale z przerwą na odpoczynek od emocji. Niemniej
ważne od czasu oglądania, jest to, co dziecko ogląda. Muszą to być programy i
seriale przeznaczone dla dzieci. Najlepiej, gdy rodzice towarzyszą dziecku w
oglądaniu, rozmawiają o tym co się dzieje na ekranie i odpowiadają na
ewentualne pytania dziecka. W ten sposób przedłuża się kontakt dziecka z
odbieranym
programem.
Taka
rozmowa
służy
nabyciu
umiejętności
dyskutowania, zabierania głosu, uzasadniania swoich sądów. Pomaga też w
zdobyciu umiejętności poprawnego, jasnego wypowiadania się. Należy
zachęcać dzieci do swobodnego mówienia na temat obejrzanego programu, aby
kształcić żywy stosunek do otoczenia, uwrażliwiać na rzeczy piękne i dobre.
Zadaniem rodziców, w czasie wspólnego oglądania telewizji jest umiejętne
zwracanie uwagi dziecka, na treści wartościowe, treści wychowawcze. Rodzice
powinni pomóc dziecku w odnalezieniu tej granicy, wytłumaczyć, co się
zdarzyło naprawdę, a co tylko na niby.
Telewizja zaspakaja ciekawość małych dzieci, poszerza horyzonty wiedzy
i bogaci ich słownictwo. Oglądanie telewizji przez małe dzieci ma wiele
pozytywnych aspektów, ale tylko wtedy gdy będą spełnione następujące
warunki:
- dobór programów telewizyjnych musi być kontrolowany ( repertuar, pora
oglądania, czas oglądania),
- obejrzane programy powinny być wykorzystane w pracy wychowawczej z
dzieckiem zarówno w przedszkolu, jak i w domu,
- oglądanie telewizji przez dzieci musi odbywać się przy zachowaniu zasad
higieny i uwzględnieniu właściwości psychiki dziecka.
Jeżeli rodzice wezmą pod uwagę wymienione wyżej warunki i będą w
umiejętny sposób organizować dziecku kontakty z telewizją, to wówczas
przyczynią się do jego rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego.
W innym przypadku, oglądanie telewizji przyniesie więcej szkód niż korzyści
dla osobowości małego odbiorcy.
Niewłaściwe korzystanie z dobrodziejstw telewizji przez dzieci, wpływa
niekorzystnie nie tylko na ich rozwój fizyczny, ale przede wszystkim na rozwój
psychiczny. Biorąc pod uwagę cechy psychofizyczne przedszkolaka, telewizja
odrywa dzieci od właściwych temu wiekowi zainteresowań, a szczególnie od
zabaw ruchowych na świeżym powietrzu. Dzieci spędzające dużo czasu przed
ekranem telewizora, pozostają w bezruchu, narażając się na otyłość, choroby
wzroku, choroby kręgosłupa.
Długie oglądanie telewizji obciąża system nerwowy dziecka, który
„bombardowany” dużą ilością wrażeń słuchowych i wzrokowych, zmuszany jest
do ciągłej pracy. Dziecko po długim oglądaniu telewizji ma słabszą
koncentrację uwagi, odczuwa niepokój ruchowy, jest drażliwe, mniej sprawnie
wykonuje różne czynności. Nagromadzone w dziecku negatywne emocje
,,szukają” ujścia, co powoduje, że dziecko wyładowuje je na przypadkowych
osobach bądź rzeczach.
Dzieci w wieku 5 do 10 lat nie są w stanie prawidłowo zinterpretować
wszystkiego, co zobaczą w telewizji. Programy oglądają w sposób
,,nawykowy”, często sprawiając wrażenie nieobecnych, silnie zaangażowanych
w akcję, przy czym rzadko potrafią odczytać przesłanie oglądanych filmów czy
programów. Zachowania dziecka pod wpływem niekontrolowanego oglądania
telewizji stają się powierzchowne i schematyczne. Mogą też wystąpić
zaburzenia komunikacji, gdyż dialog z ekranem jest zawsze jednostronny.
Oglądanie scen budzących negatywne emocje prowadzi do lęków u dzieci
(utrwalone wspomnienia, wyobraźnia).
Telewizja wywiera także wpływ na kształtowanie postaw, dostarcza
wzorów do naśladowania. Dzieci często identyfikują się z negatywnymi
postaciami z oglądanych filmów i bajek, przyjmując je bezkrytycznie i
naśladując ich zachowanie.
Oglądanie filmów przesyconych agresją wzmaga u dzieci napięcie
nerwowe i zaburza poczucie bezpieczeństwa. Na początku dziecko bardzo
przeżywa to, co się dzieje na ekranie, ale potem, gdy często ogląda takie sceny,
oswaja się z przemocą, nie potrafi współczuć ofiarom i staje się niewrażliwe na
krzywdę innych ludzi. Jest to przyczyną jego zachowań agresywnych
przenoszonych na teren domu rodzinnego, grupy rówieśniczej w przedszkolu.
Przyjmowaniu przez dzieci wzorców agresywnego zachowania szczególnie
sprzyja sytuacja , gdy agresja pokazywana na ekranie przynosi nagrodę lub nie
jest ukarana. Z takich filmów dziecko dowiaduje się jak można kogoś zabić,
uczy się cwaniactwa i kombinowania, a przemoc postrzega jako skuteczny
środek do osiągnięcia zamierzonego celu.
Pozostawiając dziecko same przed ekranem telewizora umożliwiamy mu
oglądanie tego na co ma ochotę, a co nie zawsze jest dostosowane do jego
możliwości psychicznych. Narażamy je w ten sposób na kontakt ze światem
dorosłych, do czego dziecko nie jest jeszcze przygotowane.
Dzieci mogą i powinny oglądać niektóre programy telewizyjne i tylko od
rodziców zależy, jakie będą doświadczenia dziecka związane z oglądaniem.
Pamiętajmy o tym, zanim znów pozwolimy dziecku usiąść przed szklanym
ekranem.
Bibliografia:
1. Izdebska J., Rodzina, dziecko, telewizja, Białystok 1996, Wydawnictwo
Uniwersyteckie „Trans Humana”
2. Kołodziejska D., Telewizja wpływa na rozwój dziecka, „Edukacja i Dialog”
nr 3/2002
3. Sitarczuk M., Telewizyjny styl życia w opinii dzieci i rodziców,
„Wychowanie w przedszkolu” nr 8/1998