OLAV HARALDSSON –ŚWIĘTY OLAF

OLAV HARALDSSON – ŚWIĘTY OLAF
Módl się za nami św. Olafie!
Módl się za nami św. Olafie! Wieczny królu Norwegii!
Ty, który uczyniłeś chrześcijanami ludzi i chrześcijańskim kraj, sługo Chrystusa Olafie,
módl się za nami św. Olafie, wieczny królu Norwegii!
Kościół katolicki w Norwegii powstał dzięki św. Olafowi królowi, który wprowadził na ziemie
norweskie chrześcijaństwo, i na nim od samego swojego początku opierał swoją działalność.
Podczas liturgii w dzień wspomnienia jego śmierci, mówi się o nim, że był Rex Perpetuus
Norvegiae -wiecznym królem Norwegii. Jego męczeńska śmierć w roku 1030 podczas bitwy pod
Stiklestad z przeciwnikami wprowadzenia chrześcijaństwa, była w oczach świata porażką, ale
jego ofiara pomogła zaszczepić katolicką wiarę w sercach ludzi.
Olaf Haraldsson był synem Åsty Gudbransdatter i Haralda Grenske. Ojciec Olafa był
spokrewniony z królem Haraldem Pięknowłosym, który jako pierwszy próbował zjednoczyć
Norwegię. Olaf urodził się po śmierci ojca, a dorastał pod opieką ojczyma Sigurda Syra,
posiadacza ziemskiego. Tradycją w tym czasie było, że synowie wodzów i właścicieli ziemskich
wyruszali na viking - zbrojne wyprawy, aby zdobyć bogactwo i pozycję przez łupienie, okradanie
i mordowanie, zarówno wzdłuż norweskiego wybrzeża jak i za granicą. Mając zaledwie 12 lat,
Olaf został wysłany przez matkę na taką wyprawę wikingów.
Olaf podjął służbę u angielskiego króla Elthelreda II, z którym wyjechał do Normandii we Francji.
Tam kierował wojskami księcia Ryszarda II (1002 - 1026). Olaf wyrobił sobie opinię zdolnego
stratega i nieulękłego wojownika, on i jego oddział siali grozę i spustoszenie.
Podczas wyprawy do Jerozolimy, w okolicach Kadyksu Olaf miał sen. W tym śnie spotkał postać:
Podszedł do niego mężczyzna, dobrze zbudowany i wyglądający na niebezpiecznego. Mężczyzna
ten przemówił do Olafa i poprosił żeby Olaf zaniechał dalszej podróży na południe. "Wróć do
swojej posiadłości, bo masz zostać królem Norwegii na zawsze". Po tym śnie Olaf porzucił plany
o dalszej podróży do Jerozolimy.
Zamiast tego ruszył na północ, by przezimować u księcia Ryszarda II w Rouen (1013/1014).
Będąc w Rouen Olaf Haraldsson poznał chrześcijaństwo. Zdobył tam gruntowną wiedzę o
wierze chrześcijańskiej i kościele katolickim. Jako, że był spokrewniony z rodziną królewską, do
chrztu przygotowywał go arcybiskup Robert.
Kościół katolicki obchodzi pamiątkę nawrócenia i chrztu św. Olafa 16 października.
Przy ołtarzu narodowym św. Olafa w Rzymie w kościele San Carlo alle Quattro Fontane (św.
Karola przy Czterech Fontannach) dzień jest ten obchodzony jako uroczystość.
Książę Ryszard stał się dla Olafa przykładem nowoczesnego stylu rządzenia. Później, kiedy Olaf
został królem, wprowadził katolickie ustawodawstwo, które po raz pierwszy w dziejach
Norwegii, brało w opiekę słabszych aby chronić ich przed silniejszymi. Byłoby to niemożliwe,
gdyby nie pobyt i nauka króla w Rouen. Tam też usłyszał Olaf o Karolu Wielkim (768 -814) i jego
idei silnego, jednolitego katolickiego królestwa. Karol Wielki stał się dla Olafa wzorem władcy i
inspiracją. Olaf pragnął zjednoczenia Norwegii w jedno chrześcijańskie królestwo, oparte na
prawie i porządku. Po roku pobytu w Rouen, Olaf wrócił od Anglii, a stamtąd do Norwegii, żeby
podbić kraj.
W Niedzielę Palmową, 25.marca 1016, podczas bitwy morskiej pod Nesjar, Olaf zwyciężył nad
jarlami Sveinem Håkonssonem, Einarem Tambarskjelvem i Erlingiem Skjelgssonem. Byli oni
głównymi przywódcami w kraju. Tego samego roku Olaf został koronowany na króla Norwegii
w Øreting w rejonie Trøndelag.
Rody-klany panujące w Norwegii były mocno skłócone i podzielone między sobą i często toczyły
wojny przeciwko sobie. Kiedy Olaf wrócił do kraju, ten system społeczny stopniowo ulegał
zmianom. Przywódcy rodów stopniowo stawali się możnowładcami rządzącymi dużymi
obszarami ziemskimi, a nie tylko jednym rodem. Nadużywali oni swojej władzy, sądząc
poddanych według prawa, którego sami nie przestrzegali.
Jako prawodawca chciał Olafa wprowadzić kodeks prawny mający na celu ochronę najsłabszych
jednostek w społeczeństwie: dzieci, kobiet, niewolników, a karanie tych, którzy nie przestrzegali
prawa i porządku, bez względu na ich pozycję społeczną. Przez długi czas kodeks ten nosił imię
Olafa i nawet dzisiaj część systemu prawnego jest na nim oparta.
Pierwsze dziesięć lat rządów Olafa upłynęło dość spokojnie, tak więc Olaf miał możliwość
pracować nad zjednoczeniem całej Norwegii. Do jego najważniejszych dokonań należy to, że:
1) Panował nad dużym królestwem. Olaf był pierwszym królem, który rządził w rejonach
Trøndelag i Oppland.
2) Sam mianował i obsadzał przedstawicieli władzy lokalnej w różnych częściach kraju, aby
pilnowali przestrzegania prawa.
3) Miał decydujący wpływ na wprowadzenie chrześcijaństwa w Norwegii. Podczas spotkania
tingu (samorządu) w Moster w Sunnhordland w 1024 została zakazana inna działalność religijna
niż chrześcijańska, wprowadzone prawo i organizacja kościelna.
Chrześcijaństwo (katolicyzm) jako wiara króla, stało się jedyną dozwoloną religią w królestwie.
Podczas swojego życia król Olaf był przywódcą kościoła, aż do czasów, gdy kościół uzyskał
niezależność.
4) Pokonując swoich przeciwników politycznych Olaf umocnił pozycję swojego królestwa
Strona 2
Był też pierwszym królem, który w znaczącym stopniu wpłynął na umocnienie pozycji
norweskiej monety, jak i pierwszym, który efektywnie rządził całą Norwegią.
Olaf przyczynił się do rozprzestrzenienia i umocnienia się chrześcijaństwa przez swoje wyprawy
misyjne w pogańskie rejony kraju. Rządy Olafa wywołały niezadowolenie wśród
możnowładców, którzy chcieli mieć więcej swobody i większą władzę w podległych im rejonach.
Wygnali oni Olafa z Norwegii, a na jego miejsce mianowali Håkona, syna jarla Eirika, którego
wcześniej, w 1015 roku Olaf wygnał z kraju. W roku 1029 Håkon zatonął w drodze powrotnej do
Norwegii. Olaf dostrzegł w tym swoją szansę do ponownego przejęcia kraju. Razem z armią
składającą się z Norwegów, Szwedów i Islandczyków przybył w rejon Trøndelag.
Decydująca bitwa rozegrała się pod Stiklestad 29. lipca 1030. Przeciwnicy przeważali pod
względem siły i liczebności. Przewodzili im wodzowie Kalv Arnesson, Hårek z Tjøtta i Tore Hund.
Podczas bitwy król Olaf został raniony toporem w lewą nogę. Kiedy oparł się o głaz, odrzucił
swój miecz i zaczął modlić się do Boga. Wtedy Tore Hund przebił go włócznią, a na koniec został
jeszcze uderzony mieczem w szyję z lewej strony. Te rany były śmiertelne.
Po śmierci Olafa zaczęły dziać się cuda. Mówi się o zaćmieniu słońca, które było powiązane z
bitwą pod Stiklestad, które miało być wyrazem złości niebios. Jest mowa o wielu uleczeniach,
między innymi rana Tore Hunda wygoiła się, kiedy dotknęła jej kropla krwi króla Olafa.
Rok po śmierci króla jego grób został otwarty, a 3 września 1031 roku biskup ogłosił go
świętym.(Były to czasy, gdy święty mógł być ogłoszony przez kościół lokalny, a papież
potwierdzał jedynie tę decyzję.) Wiadomość ta została rozgłoszona wśród ludzi, zarówno jego
przyjaciół jak i wrogów, a później dotarła też do papieża. Zwłoki Olafa zostały przeniesione do
trumny i wystawione na ołtarzu głównym w kościele św. Klemensa w Nidaros (dawna nazwa
Trondheim). Później trumna została przeniesiona do nowo wybudowanej katedry jego imienia.
Kult świętego Olafa rozprzestrzenił się wkrótce po całej Europie północnej. Za jego
wstawiennictwem wydarzyło się wiele cudów, zarówno w Norwegii jak i poza jej granicami.
Cuda przypisane wstawiennictwu św. Olafa dzieją się po dzień dzisiejszy. Powstało wiele
kościołów pod wezwaniem św. Olafa, nie tylko na północy, ale także w większych miastach
takich jak Nowogród, Londyn czy York.
Olaf został uznany za męczennika z powodu
śmierci pod znakiem krzyża. Ponadto jest on uznawany za wiecznego króla Norwegii i patrona
ludzi, ponieważ to on zakończył długotrwały proces chrystianizacji kraju.
Zaraz obok Maryi, święty Olaf był najczęściej przedstawianym świętym zarówno na obrazach jak
i rzeźbach w skandynawskiej sztuce średniowiecznej. Działo się tak od XII wieku aż do czasów
reformacji. Olaf przedstawiany jest w pozycji stojącej albo siedzącej z siekierą w jednej dłoni i
potworem pod nogami - symbolem zła, które Olaf zwyciężył. Silna tradycja ludowa związana ze
św. Olafem świadczy o jego znaczącej roli i wpływie na wiarę w N orwegii, nie tylko za czasów
katolickich, ale także długo po reformacji w 1537 r.
Strona 3
Norwegia była krajem katolickim, od wprowadzenia chrześcijaństwa pod koniec epoki
wikingów, aż do 1537. Wtedy nastąpiła reformacja: Duński król siłą wprowadzał protestancką i
luterańską wiarę. Wprowadzono dla katolików zakaz osiedlania się w Norwegii. Dopiero w 1843
roku grupa katolików mogła założyć parafię w Christiani (Oslo) i celebrować msze święte z
własnym księdzem.
Dzisiaj liczba katolików w Norwegii to około 150 000 (luty 2016). Większość Norwegów należy
do kościoła narodowego, czyli protestanckiego.
Żeby zrozumieć czasy, w których żył król Olaf potrzebna jest wiedza historyczna. Jego
nawrócenie i chrześcijańskie życie pokazują długą drogę jaką przebył od vikinga i pogańskiego
stylu życia, do życia zgodnego z nauką i wolą Chrystusa. Olaf pokonał zło składając w ofierze
swoje życie, aby wprowadzić chrześcijańskie prawo i zjednoczyć Norwegię. Olaf był także
pierwszym z europejskich władców, który otrzymał tytuł "Rex Perpetuus" – "wieczny król". Jego
wizja inspirowała także jego następców, aby zapewnić wszystkim ludziom bezpieczeństwo i
sprawiedliwość.
Wszechmogący wieczny Boże, Ty wysłałeś Olafa Haraldssona
do Norwegii, aby uczynił chrześcijańskim kraj i ludzi.
Ty pozwoliłeś mu budować kościoły i sprowadzać księży.
Dzięki jego wstawiennictwu daj nam dziś wiele powołań kapłańskich. Amen.
Pamiątka śmierci Olafa Haraldssona (Olavsmessedagen - olsok ) jest obchodzona 29. lipca.
Kościół katolicki w Norwegii co roku odprawia uroczystą mszę z tej okazji w katedrze
Nidarosdomen w Trondheim. Zapraszamy na świętowanie Olsoku w Trondheim, jak i do
udziału w pielgrzymce (autobusem i pieszo) z Trondheim do Stiklestad, w niedzielę, która
wypada najbliżej 29. lipca. Więcej informacji o programie Olsoku na stronie "katolsk.no" i
"trondheim.katolsk.no"
Strona 4