Choroba maedi, pastereloza, adenomatoza

Choroby układu oddechowego
•choroba maedi
•pasterelloza
•adenomatoza
Dawna i aktualne listy OIE
Lista A
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Gorączka doliny Rift
Choroba niebieskiego języka
Guzowata choroba skóry
Pomór małych przeżuwaczy
Ospa owiec i kóz
Pryszczyca
Lista B
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Bruceloza owiec i kóz (wył. B. ovis)
Bruceloza owiec (B. ovis)
Zakaźne zapalenie stawów i mózgu kóz
Zaraza płucna kóz
Zakaźna bezmleczność
Enzootyczne ronienie owiec
Choroba maedi-visna
Choroba Nairobi
Scrapie (ch. kłusowa)
Adenomatoza
Salmonelloza
Lista OIE
Choroby owiec i kóz
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Zakaźne zapalenie stawów i mózgu kóz
Zaraza płucna kóz
Zakaźna bezmleczność
Enzootyczne ronienie owiec
Choroba maedi-visna
Choroba Nairobi
Bruceloza owiec (B. ovis)
Salmonelloza
Pomór małych przeżuwaczy
Scrapie (ch. kłusowa)
Ospa owiec i kóz
Choroba maedi-visna
Inne nazwy:
• (pol.) Postępowe zapalenie płuc
• (łac.) Pneumonia interstitialis progressiva
• (ang.) Maedi-visna disease
• (ang.) Progressive pneumonia
Choroba maedi-visna
Zakaźna choroba wirusowa o przebiegu przewlekłym,
charakteryzująca się:
postępowym zapaleniem płuc (maedi)
lub
zapaleniem opon mózgowych, mózgu i rdzenia kręgowego
(visna),
niekiedy też zapaleniem stawów i gruczołu mlekowego.
Czynnik etiologiczny
Wirus maedi-visna (MVV)
Rodzina: Retroviridae
Podrodzina: Lentivirinae
• Nieonkogenny
• Zakażenia trwałe o długim okresie wylęgania
Źródła zakażenia
• Wydzielina z układu oddechowego:
• chore owce i kozy
• bezobjawowi nosiciele i siewcy
• Mleko
• samice karmiące
Drogi przenoszenia
•
•
•
•
Kontakt bezpośredni,
Śródmacicznie,
Podczas porodu,
Podczas ssania
Czynniki usposabiające
• Stres (transport, przepęd)
• Pogorszenie warunków środowiskowych
• Zakażenie innymi retrovirusami
Zachorowalność: 50%
Śmiertelność: ok. 100%
Patogeneza:
Wniknięcie do organizmu  umiejscowienie
w monocytach i makrofagach  replikacja 
wbudowanie
w
aparat
genetyczny
(PROWIRUS)  zakażenie przetrwałe  stała
ekspresja białek wirusa na powierzchni
makrofagów  rozplen i gromadzenie się
komórek jednojądrzastych  powstawanie
nacieków zapalnych
Patogeneza c.d.
 nacieki zapalne:
•
•
•
•
•
płuca
mózg i opony
stawy
gruczoł mlekowy
wokół naczyń
Postać maedi: płuca
Postać visna: układ nerwowy
Inkubacja:
Okres inkubacji bardzo długi: 1-3 lat
zakażenie jagniąt  objawy u owiec 2-4 letnich
Objawy kliniczne:
Przebieg głównie subkliniczny.
Postać maedi:
• apatia
• spadek masy ciała
• narastająca duszność i charczenie
• odstawanie od stada
• zaleganie
Komplikacje bakteryjne:
• gorączka
• wypływy z nosa
• kaszel
Dead sheep desert vehicle – pojazd pustynny „Martwa owca”.
Festiwal „Burning Man” 2000r.
Zmiany anatomopatologiczne
• płuca:
•
•
•
•
•
powiększenie 2-4 krotne
barwa szaro-czerwona – niebieskawa
konsystencja gumowata
zmiany zapalne
histopatologicznie: zmiany typowe dla
śródmiąższowego zapalenia płuc (powiększenie
przegród miedzypęcherzykowych, zanik pęcherzyków
płucnych i obfity naciek komórek jednojądrzastych)
5-tonowa rzeźba owcy obsadzona kwiatami.
Maidstone, Kent, Anglia
Rozpoznanie
•
•
•
•
•
•
powolny rozwój choroby
objawy kliniczne
wysoka śmiertelność
zmiany anatomopatologiczne
badanie histopatologiczne
badanie laboratoryjne:
–
–
–
–
–
izolacja,
badanie efektu cytopatycznego,
PCR,
hybrydyzacja in situ,
immunoblotting.
• badanie serologiczne:
– test ELISA
– test AGID (agar gel immunodiffusion)
Postępowanie
Dawna lista B OIE
• Obowiązek rejestracji
• Leczenie nie prowadzone, ze względu na:
• postępowy charakter choroby,
• rodzaj zmian,
• etiologię wirusową
• Likwidacja chorych osobników
Profilaktyka
• Wprowadzanie do stad nowych osobników ze
stad wolnych
• Kwarantanna i badanie serologiczne nowych
osobników
• Monitoring: likwidacja seropozytywnych
osobników wraz z potomstwem.
• Stado wolne: wyniki 2 badań
monitoringowych w odstępie 1 roku – ujemne.
Le Grand Noir (Black Sheep)
Uniquely blended, the black sheep on
the label symbolizes the wine:
irreverent, different.
And delicious.
Chardonnay and red varietals are aged
in French and American oak for 6
months.
Pastereloza
Inne nazwy:
• (pol.) Posocznica krwotoczna owiec
• (łac.) Pasteurellosis ovium
• (ang.) Pasteurellosis
• (ang.) Haemorrhagic septicaemia in sheep
• (ros.) Pastieriellez
• (ros.) Giemorragiczeskaja siepticemija
Pastereloza
Choroba występująca:
• u jagniąt jako ostro przebiegająca posocznica
• u dorosłych owiec jako zapalenie płuc
Etiologia
Pasteurella multocida
Pasteurella hemolytica (rzadziej)
• pałeczki
• warunkowo chorobotwórcze
• P. hemolytica (odróżnienie od P. multocida)
• rozkłada maltozę
• nie wytwarza indolu
Rozprzestrzenienie pasterelozy
Źródła zakażenia
• Bezobjawowi nosiciele
Drogi zakażenia
• Droga pokarmowa
• Droga aerogenna
Zachorowalność: 50%
Śmiertelność: 10%
Patogeneza
Wniknięcie zarazka  czynniki stresogenne 
uzjadliwienie
 jagnięta: posocznica
 owce dorosłe: odoskrzelowe zapalenie płuc
Postacie choroby
• Postać ostra:
• jagnięta ssące
• jagnięta po odsadzeniu
• Postać podostra
• Postać przewlekła
Objawy kliniczne
Postać ostra:
• posocznica
• zejście śmiertelne w ciągu 24-48h

Postać podostra:
• trwa kilka-kilkanaście dni
• ciepłota wewnętrzna: wzrost do 41˚C

Objawy kliniczne c.d.

Postać przewlekła
• może trwać kilka tygodni
• wychudzenie
• rzężący, przyspieszony oddech
• kaszel
• wypływ śluzowo-ropny z nozdrzy
• przyspieszenie akcji serca
• wycieńczenie  śmierć

Ogólne zakażenie krwi  śmierć
Kadr z filmu „Black Sheep”
Zmiany anatomopatologiczne
Postać ostra: zmiany charakterystyczne dla posocznicy:
• błony surowicze i śluzowe: wybroczyny
• nerki: wybroczyny
• węzły chłonne: obrzęk
• jamy ciała: surowiczo-krwisty płyn
• początek zapalenia płuc
Zmiany anatomopatologiczne c.d.
Postać podostra:
• tkanka łączna podskórna (okol. głowy, szyi i
przedpiersia): galaretowate i krwotoczne nacieczenia
• w pełni wykształcone, krupowe zapalenie płuc
Postać przewlekła:
• nasilenie w/w zmian
• wychudzenie i charłactwo
• niedokrwistość
Kadr z filmu „Black sheep”
Rozpoznanie
• Badanie laboratoryjne:
• hodowlane
• preparaty barwione
Należy rozróżnić, czy chorobę powoduje
P. multocida czy P. hemolytica
Rozpoznanie różnicowe
Postać ostra:
• wąglik
• szelestnica
Postać podostra i przewlekła:
• gruźlica
• staphylokokoza
Postępowanie
Zwierzęta z objawami klinicznymi i podejrzane
zakażenie są:
• izolowane
• leczone antybiotykami na podstawie antybiogramu:
•
•
•
•
ceftiofur w dawce 0,5 mk/kg
penicylina o przedłużonym działaniu (LA) w dawce 20,0 mg/kg
oksytetracyklina 20,0 mg/kg (parenteralnie lub p.o przez 7 – 10 dni)
amoksycyklina z kwasem klawulanowym
• terapia wspomagająca:
– podawanie niesterydowych leków przeciwzapalnych
Premiera filmu „Black sheep”
Profilaktyka
• unikanie czynników stresogennych
• odpowiednie warunki zoohigieniczne
• Przy realnym zagrożeniu podanie całej stawce
zwierząt podwyższonego ryzyka tetracyklin
i.m. w dawce 20,0 mg/kg m.c.. W razie
potrzeby dawka powtarzana co 4 dni
• szczepionki inaktywowane
Zagrożenia dla zdrowia ludzi
• W miejscu zranienia przez zwierzęta po 48 godzinach
odczyn zapalny
• Rzadko zmiany ropne i objawy ogólne
• Nieproporcjonalnie duży ból miejscowy w stosunku do
wielkości rany
Adenomatoza
Inne nazwy:
• (pol.) gruczolakowatość płuc owiec
• (łac.) adenomatosisa pulmonum ovis
• (ang.) ovine pulmonary adenomatosis
• (ang.) epizootic adenomatosis
Adenomatoza
Zakaźna, przewlekła choroba płuc, przebiegająca
z postępującą proliferacją nabłonka pęcherzyków
i oskrzeli, połączona z dusznością, wychudzeniem
i prowadząca do śmierci z powodu ogólnego
wyniszczenia.
Etiologia
Wirusy:
• wirus typu B i D z rodziny Retroviridae
• wirusy herpes (ich obecność wiązana raczej z
zakażeniami latentnymi)
Źródło zakażenia
• wydzielina z nosa:
• chore owce i kozy
• zakażone owce i kozy
Drogi zakażenia
• droga aerogenna
Wielkie pacynki – Wlk. Bryt.
Objawy kliniczne
• nasilająca się duszność
• pienisty wypływ z nozdrzy – bardzo obfity po pochyleniu
głowy w dół
• silne rzężenia wilgotne – obfita wydzielina w drogach odd.
• apatia
• kaszel
• chudnięcie  wyniszczenie  śmierć (kilka tyg. – 1 rok)
• w końcowym etapie możliwe powikłania bakteryjne (gł.
Mannheimia haemolytica)
Objawy kliniczne c.d.
Postać nietypowa:
• brak objawów klinicznych
• wyraźne zmiany w płucach widoczne po uboju
Zmiany anatomopatologiczne
• zwłoki:
• wychudzenie
• płuca:
• powiększone
• kolor purpurowy
• pojedyncze/liczne guzy/guzki różnej wielkości  rozlane
nacieczenia i zgrubienia
• węzły chłonne:
• szare lub żółtawobiałe na przekroju
• gładkie na przekroju
• oskrzela i tchawica:
• pienisty, biały, obfity wysięk
• opłucna płucna:
• włóknik
Badanie histologiczne
• proliferacja komórek nabłonka oskrzelików i
płuc
• rozrost tkanki międzypęcherzykowej
• nacieki makrofagów
Nietypowo:
• nacieki limfocytów
• nacieki kom. plazmatycznych
• zwłóknienie tkanki
Rozpoznanie
• objawy kliniczne
• zmiany anatomopatologiczne
• badanie histologiczne
Rozpoznanie różnicowe
• choroba maedi
• pastereloza
• robaczyca płuc
Postępowanie
Dawna lista B OIE
• obowiązek rejestracji
• skutecznego leczenia brak
• eliminacja zwierząt chorych
Wykazano przydatność autoszczepionki w stadach zakażonych
Profilaktyka
• Czyszczenie i odkażanie pomieszczeń po
eliminacji zwierząt chorych (3% formalina)
• Unikanie wprowadzania do stad zwierząt
pochodzących z terenów, gdzie występuje
adenomatoza
• Unikanie wspólnych wodopojów
• Izolacja zwierząt zdrowych od podejrzanych