DECYZJA KOMISJI

DECYZJA KOMISJI
z dnia 13 lutego 2003 r.
ustanawiająca minimalne wymogi w zakresie tworzenia programów hodowli owiec
odpornych na pasażowalne encefalopatie gąbczaste
(notyfikowana jako dokument nr C(2003) 498)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2003/100/WE)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,
uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 999/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja
2001 roku, ustanawiające przepisy dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych
pasażowalnych encefalopatii gąbczastych1, ostatnio zmienione rozporządzeniem Komisji (WE) nr
1494/20022, a w szczególności jego art. 23,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Trzęsawka owiec stanowi znaczący problem z zakresu zdrowia zwierząt w obrębie
wspólnotowej populacji owiec i kóz.
(2) Nie istnieje jakakolwiek potwierdzona rutynowa metoda diagnostyczna, która pozwalałaby na
diagnostykę różnicową pomiędzy gąbczastą encefalopatią bydła (BSE) a zakażeniem trzęsawką
u owiec i kóz. Nie wykazano występowania zakażenia BSE u owiec i kóz w warunkach
naturalnych. Jednakże występuje niepewność, czy populacja owiec i kóz mogła zostać
zainfekowana BSE, i że choroba ta ciągle jeszcze występuje w populacji tych zwierząt. W
związku z tym wystąpienie pasażowalnych encefalopatii gąbczastych (TSE) wśród owiec i kóz
również stanowi potencjalne ryzyko dla zdrowia publicznego.
(3) Jak wykazały badania, niektóre białkowe genotypy prionowe występujące u owiec są
odpowiedzialne za przekazywanie odporności na trzęsawkę owiec. Uzyskane do dnia
dzisiejszego dowody wskazują, że podobnego rodzaju genetycznie uwarunkowana odporność
na BSE występuje u owiec zakażonych BSE drogą ustną w warunkach doświadczalnych.
(4) W opinii Naukowego Komitetu Sterującego (SSC) z 4 i 5 kwietnia 2002 r., dotyczącej
bezpiecznego pozyskiwania źródeł pasz dla małych przeżuwaczy, ustalono wytyczne dotyczące
głównych punktów programu hodowlanego mającego na celu uzyskanie odporności na TSE u
1
2
Dz. U. L nr 147, z 13.5.2001, str. 1.
Dz. U. L nr 225, z 28.8.2002, str. 3.
owiec. Zdaniem SSC podobny program powinien zostać ukierunkowany na populacje
obarczone ryzykiem lub obszary ryzyka.
(5) Jednym z wymogów dotyczących takiego programu hodowlanego jest ustalenie częstotliwości
występowania owiec o genotypie ARR/ARR w każdej liczącej się rasie. W celu uzyskania tych
informacji wprowadzono, mocą Decyzji Komisji nr 2002/1003/WE3, badanie hodowli owiec w
Państwach Członkowskich.
(6) Powinno być możliwe wprowadzenie odstępstw od wymogu ustanowienia programu
hodowlanego zgodnie z niniejszą decyzją dla niektórych ras o niskim poziomie naturalnej
odporności, a także dla ras lokalnych będących rasami właściwymi dla danych obszarów, i
których hodowla jest zagrożona, jak określono w rozporządzeniu (WE) nr 445/2002 z dnia 26
lutego 2002 r., ustanawiającym szczegółowe zasady zastosowania rozporządzenia Rady (WE)
nr 1257/1999 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich ze środków Europejskiego
Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR)4.
(7) W swojej opinii SSC zalecił ustanowienie certyfikowania stad odznaczających się niewielkim
ryzykiem trzęsawki owiec lub BSE. Jednym z zalecanych wariantów jest certyfikowanie stad w
oparciu o pełną odporność genetyczną na TSE, w połączeniu z regularnymi badaniami w
kierunku TSE.
(8) SSC zalecił opracowanie wyczerpującego wykazu tkanek owiec i kóz, które można by uznać za
stanowiące ryzyko dla zdrowia ludzi i zwierząt w przypadku potwierdzenia wystąpienia BSE
lub uznania go za prawdopodobne. We wzmiankowanej opinii utrzymuje się jednak, że tkanki
te nie stanowiłyby znaczącego ryzyka, o ile pozyska się je od zwierząt odpornych lub
półodpornych, odpowiednio w wieku do 18 i 6 miesięcy. Jest rzeczą właściwą propagowanie
rozwoju certyfikowanych stad zgodnie z tymi wskazaniami.
(9) Komisja złoży Radzie i Parlamentowi propozycję dokonania zmiany rozporządzenia (WE) nr
999/2001 w sposób umożliwiający stworzenie podstawy prawnej w ramach tego
rozporządzenia do podjęcia środków zawartych w niniejszej decyzji. Tymczasem właściwe jest
przyjęcie niniejszej decyzji jako środka przejściowego.
(10) Środki przewidziane w niniejszej decyzji pozostają w zgodności z opinią Stałego Komitetu
ds. Łańcucha Pokarmowego i Zdrowia Zwierząt,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Artykuł 1
Definicje
Dla celów niniejszej decyzji znajdują zastosowanie definicje określone w załączniku I do decyzji
Komisji nr 2002/1003/WE.
3
4
Dz. U. L nr 349, 24.12.2002, str. 105.
Dz. U. L nr 74, 15.3.2002, str. 1.
Artykuł 2
Program hodowlany mający na względzie odporność na TSE u owiec czystorasowych
1. Do dnia 1 stycznia 2004 roku, na podstawie wyników badania przewidzianego w decyzji nr
2002/1003/WE, każde Państwo Członkowskie wprowadza program hodowlany celem dokonania
wyboru, pod względem odporności na TSE, w każdej ze swych ras owiec będących rasami
rodzimymi lub stanowiącymi znaczącą populację na jego terytorium. Minimalne wymagania
dotyczące takiego programu zostały przedstawione szczegółowo w załączniku I.
2. Państwo Członkowskie może, do dnia 1 kwietnia 2005 r., zadecydować czy uczestnictwo
właścicieli stad w programie hodowlanym, o którym mowa w ustępie 1, ma charakter dobrowolny.
W okresie późniejszym jednakże, uczestnictwo wszystkich stad o wysoce korzystnych cechach
genetycznych w tym programie jest obowiązkowe.
Artykuł 3
Odstępstwa
1. Państwom Członkowskim może zostać przyznane odstępstwo od wymogu ustanowienia
programu hodowlanego, przewidzianego w art. 2:
- na podstawie krajowego programu zwalczania trzęsawki owiec, przedłożonego i zatwierdzonego
zgodnie z punktem (b) części I rozdziału A załącznika VIII do rozporządzenia (WE) nr 999/2001,
uwzględniającego ciągłe i czynne monitorowanie owiec i kóz padłych na terenie gospodarstwa
rolnego w zakresie wszystkich stad danego Państwa Członkowskiego; lub
- w przypadku, gdy Komisja uzna ich terytorium za wolne od trzęsawki owiec, zgodnie z punktem
c) części I rozdziału A załącznika VIII do rozporządzenia (WE) nr 999/2001, w oparciu o wyniki
rozstrzygającego badania statystycznego.
2. Odstępstwo przewidziane na podstawie ustępu 1 przyjmuje się zgodnie z procedurą, o której
mowa w artykule 24 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 999/2001.
Artykuł 4
Podstawy uznania odporności niektórych stad owiec na TSE
1. Do dnia 1 stycznia 2004 roku, każde z Państw Członkowskich ustala podstawy uznania
odporności niektórych stad owiec na TSE.
Podstawy te zostają ustalone według kryteriów określonych w załączniku II.
2. Uznanie odporności danego stada na TSE w kontekście podstaw przewidzianych w ustępie 1 nie
jest uznawane za niezbędne kryterium wykluczenia obecności TSE w tym stadzie.
Artykuł 5
Raporty przekazywane Komisji przez Państwa Członkowskie
Państwa Członkowskie przekazują Komisji następujące raporty:
(a) raport na temat wymogów swoich programów hodowlanych, jak przewidziano w
artykule 2 - do dnia 1 kwietnia 2004 roku;
(b) raport o stanie postępów w skali roku - po raz pierwszy przewidziany do przekazania do
dnia 1 kwietnia 2005 roku, dotyczący postępów poczynionych w zakresie programów
hodowlanych.
Artykuł 6
Streszczenie raportów przedstawiany Państwom Członkowskim przez Komisję
Komisja przedstawia Państwom Członkowskim streszczenie raportów uzyskanych przez nią na
podstawie artykułu 5 w ciągu trzech miesięcy od końcowej daty otrzymania tychże raportów.
Artykuł 7
Przegląd
Wymagania niniejszej decyzji podlegają przeglądowi:
(a) na podstawie raportów, o których mowa w artykule 5,
(b) w odniesieniu do ras, którym w trakcie programu hodowlanego wykazano poważny negatywny
efekt genetyczny,
(c) niezależnie od sytuacji - przed dniem 1 kwietnia 2005 roku, w celu uwzględnienia wszelkich
nowych informacji naukowych.
Artykuł 8
Adresaci
Niniejsza decyzja jest skierowana do Państw Członkowskich.
Sporządzono w Brukseli, dnia 13 lutego 2003 r.
W imieniu Komisji
David BYRNE
Członek Komisji
ZAŁĄCZNIK I
MINIMALNE WYMOGI DOTYCZĄCE PROGRAMU HODOWLI OWIEC
ODPORNYCH NA TSE
Część 1 - Wymogi ogólne
1. Program hodowlany koncentruje się na stadach o wysoce korzystnych cechach genetycznych.
2. Tworzy się bazę danych, zawierającą co najmniej następujące informacje:
(a) tożsamość, rasa i liczba zwierząt we wszystkich stadach uczestniczących w programie
hodowlanym;
(b) identyfikacja poszczególnych zwierząt próbkowanych w ramach programu;
(c) wyniki wszelkich badań genetycznych.
3. Ustanawia się system jednolitej certyfikacji, w którym genotyp każdego zwierzęcia
próbkowanego w ramach programu hodowlanego jest certyfikowany przez odniesienie do swojego
indywidualnego numeru identyfikacyjnego.
4. Próbkowanie jest przeprowadzane przez personel specjalnie do tego celu wyznaczony w ramach
programu hodowlanego.
5. Ustanawia się system: identyfikacji zwierząt i próbek, badania próbek i przekazywania
wyników, co zmniejszy do minimum możliwość powstania błędu za sprawą czynnika ludzkiego.
Wydajność tego systemu podlega będzie regularnej losowej kontroli.
6. Badania genetyczne krwi lub innych tkanek zebranych do celów programu hodowlanego są
prowadzone w laboratoriach odpowiednio zatwierdzonych w ramach programu.
7. Właściwe organy danego Państwa Członkowskiego mogą pomagać stowarzyszeniom
hodowców, które się tego podejmują, w zakładaniu banków genetycznych, gromadzących nasienie,
komórki jajowe i/lub zarodki reprezentujące białkowe genotypy prionowe, co do których zachodzi
prawdopodobieństwo, że staną się rzadkie w następstwie programu hodowlanego.
8. Programy hodowlane zostaną opracowane dla każdej z ras, z uwzględnieniem:
(a) częstości występowania różnych alleli w ramach danej rasy;
(b) rzadkość danej rasy;
(c) unikania chowu wsobnego lub dryfu genetycznego.
Część 2 - Zasady szczegółowe dla stad uczestniczących w programie
1. Celem programu hodowlanego jest zwiększenie częstości występowania allelu ARR w obrębie
danego stada owiec, z równoczesnym zmniejszeniem przewagi alleli warunkujących podatność na
TSE.
2. Minimalne zasady dotyczące stad uczestniczących w programie są następujące:
(a) wszystkie zwierzęta w stadzie przeznaczone do badań genotypu zostają indywidualnie
zidentyfikowane, przy wykorzystaniu bezpiecznych środków;
(b) wszystkie tryki przeznaczone do hodowli w ramach stada podlegają obowiązkowemu badaniu
genotypu przed ich wykorzystaniem w hodowli;
(c) wszelkie samce będące nosicielami allelu VRQ podlegają obowiązkowemu ubojowi lub
kastracji, w ciągu sześciu miesięcy po określeniu genotypu takiego zwierzęcia; zwierzęta takie nie
opuszczają terenu gospodarstwa, z wyjątkiem uboju;
(d) zwierzęta samice, o których wiadomo, że są nosicielami allelu VRQ, nie opuszczaja terenu
gospodarstwa, z wyjątkiem uboju;
(e) zabrania się hodowli w obrębie stada samców, włączając dawców nasienia służących do
sztucznej inseminacji, nie będących zwierzętami certyfikowanymi w ramach programu.
Część 3 - Ochrona ras i cech produkcyjnych
1. Państwa Członkowskie mogą zdecydować o przyznaniu odstępstwa od wymagań punktów 2 lit.
c) i d) części 2, w przypadku ras:
(a) wykazujących poziom allelu ARR poniżej 25% w ramach badania, o którym mowa w decyzji nr
2002/1003/WE; lub
(b) zagrożonych zaprzestaniem hodowli, jak określono w artykule 14 ust. 1 lit. a) rozporządzenia
(WE) nr 445/2002.
2. W przypadku ras nie wykazujących obecności allelu ARR, lub u których stwierdza się jego
poziom poniżej 10% w ramach badania, o którym mowa w decyzji Komisji nr 2002/1003/WE,
Państwa Członkowskie mogą zdecydować o przyznaniu odstępstwa od części 1 i 2, z zastrzeżeniem
warunku, że takie rasy podlegają programom kontroli w kierunku trzęsawki owiec.
3. Państwa Członkowskie informują Komisję o odstępstwach przyznanych na podstawie punktów 1
i 2, a także o zastosowanych w tej mierze kryteriach.
ZAŁĄCZNIK II
PODSTAWY UZNANIA ODPORNOŚCI STAD OWIEC NA TSE
1. Podstawy pozwalają na uznanie odporności na TSE w stadach owiec, które czy to w wyniku
uczestnictwa w programie hodowlanym przewidzianym w artykule 2, czy to w inny sposób
spełniają określone kryteria.
Powyższe uznanie odporności zostaje przyznane na co najmniej dwóch poziomach:
(a) stadami poziomu I są stada złożone w całości z owiec o genotypie ARR/ARR;
(b) stadami poziomu II są stada, w których krycia odbywały się wyłącznie z użyciem tryków o
genotypie ARR/ARR.
Państwa Członkowskie mogą zdecydować o przyznaniu uznania na dalszych poziomach, tak aby
odpowiadało to ich krajowym wymogom.
2. Regularne próbkowanie losowe owiec ze stad odpornych na TSE jest przeprowadzane:
(a) na terenie gospodarstwa lub rzeźni, w celu zweryfikowania ich genotypu;
(b) w przypadku stad poziomu I, u zwierząt liczących ponad 18 miesięcy życia, w rzeźni, w celu
przeprowadzenia badań w kierunku TSE, zgodnie z załącznikiem III do rozporządzenia (WE) nr
999/2001.