Układ WSP 2
advertisement
Leki wpływające na czynność układu współczulnego BUDOWA ANATOMICZNA CZĘŚCI WSPÓŁCZULNEJ AUN ośrodki Rdzeń kręgowy od C7 do L3 włókna przedzwojowe krótkie pozazwojowe długie zwoje receptory Zwój szyjny górny i dolny Zwój gwiaździsty Zwój trzewny Zwój krezkowy górny i dolny zwoje r. cholinergiczny N zakończenia pozazwojowe r. adrenergiczne α i β SYNAPSA POZAZWOJOWA (w układzie współczulnym) MAO- monoaminooksydaza COMT –metylotransferaza katecholowa 2 MAO COMT NA (A, DA) + 2 • Ach – rdzeń nadnerczy • Pula płytka i głęboka mediatora • Tachyfilaksja 1 1 2 3 Receptory narządowe Środki porażające przewodnictwo zwojowe • Rzadko stosowane • Wiele działań niepożądanych • Działanie i na część przywspółczulną AUN – ten sam neuromediator • TRIMETAFAN –przełomy nadciśnieniowe • MEKAMYLAMINA – zmniejszenie napięcia mięśnia wypieracza pęcherza moczowego ROLA WSPÓŁCZULNEGO AUN 1. 2. 3. 4. Układ walczący Reprezentacja w układzie krążenia Reprezentacja w mięśniówce trzewnej (gł. część przywspółczulna) Działanie metaboliczne SYMPATYKOMIMETYKI (sympatykomimetyki pośrednie) Pobudzają czynność układu współczulnego w różnych mechanizmach – przez uwalnianie endogennych amin katecholowych, hamowanie ich wychwytu neuronalnego czy rozkładu enzymatycznego. SYMPATYKOLITYKI (sympatykolityki pośrednie) Hamują czynność układu współczulnego poprzez działanie pozareceptorowe na neurony noradrenergiczne; wpływają na część presynaptyczną – zaburzają syntezę,magazynowanie lub uwalnianie neurotransmittera ( REZERPINA) ADRENOMIMETYKI (sympatykomimetyki bezpośrednie) Pobudzają bezpośrednio receptory adrenergiczne i ADRENOLITYKI (sympatykolityki bezpośrednie) Blokują receptory adrenergiczne i WPŁYW UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO NA NARZĄDY SERCE węzeł zatokowo przedsionkowy β1 przyspieszenie rytmu przedsionki wzrost kurczliwości węzeł przedsionkowo - komorowy wzrost automatyzmu i przewodnictwa włókna przewodzące komory M. GŁ. OSKRZELI wzrost kurczliwości, przewodnictwa, pobudliwości β2 α1 ROZKURCZ SKURCZ α1 ROZKURCZ - MYDRIASIS M. Gł. MACICY M. ŹRENICY WPŁYW UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO NA NARZĄDY TĘTNICE wieńcowe α2 zwężenie β2 rozszerzenie skórne α1 zwężenie mięśniowe α1,2 zwężenie β2 rozszerzenie mózgowe α1 zwężenie trzewne, nerkowe α1 zwężenie β2 rozszerzenie α1 zwężenie w narządach miednicy mniejszej RECEPTORY 1 w mięśniach gładkich naczyń krwionośnych; pobudzenie tych receptorów powoduje skurcz naczyń i wzrost RR, w śliniankach; pobudzenie ich powoduje zmniejszenie ilości śliny, która jest gęsta i zbita; - w mięśniach gładkich macicy (skurcz macicy), w mięśniach gładkich ściany oskrzelików (skurcz oskrzelików spadek objętości oddechowej i przepływu minutowego), w mięśniach zwieraczach przewodu pokarmowego i pęcherza moczowego (skurcz), w mięśniówce gładkiej ściany tętniczki doprowadzającej nerki (skurcz zmniejszenie ilości moczu), - w mięśniu rozwieraczu źrenicy (rozszerzenie - mydrasis); A >NA > oksymetazolina = ksylometazolina >nafazolina >fenylefryna RECEPTORY 2 Znajdują się w części presynaptycznej neuronu Pobudzenie ich powoduje zahamowanie uwolnienia NA do szczeliny synaptycznej – efekt przeciwny do stosowania agonistów r. 1 Receptory postsynaptyczne – jak 2 W ścianie naczyń (A) Powierzchnia komórek tucznych – degranulacja Trombocyty - agregacja RECEPTORY 1 Zlokalizowane głównie w sercu; Pobudzenie powoduje intensyfikację pracy serca – częstość skurczów, siła skurczów, przewodnictwo i pobudliwość serca ulegają zwiększeniu, jednakże równocześnie wzrasta zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen. Te receptory znajdują się także w : • m. gładkich p. pok = rozkurcz • aparacie przykłębuszkowym nerki (wzrost wydzielania reniny = pobudzenie układu RAA), • tkance tłuszczowej, • tylnym płacie przysadki (stymulacja uwalniania wazopresyny) RECEPTORY 2 • w mięśniach gładkich tętniczek znajdujących się w mięśniach szkieletowych, wieńcowych, płucnych, trzewnych, nerkowych i naczyniach żylnych, • w mięśniach gładkich przewodu pokarmowego • w mięśniach gładkich oskrzeli i macicy. Pobudzenie tych receptorów powoduje: rozkurcz naczyń krwionośnych i spadek ciśnienia rozkurczowego, - rozkurcz oskrzeli (zwłaszcza jeśli są skurczone), - hamowanie skurczów macicy, - rozkurcz mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym - drżenie włókienkowe mięśni szkieletowych - mydriasis - wzrost stężenia glukozy i kwasów tłuszczowych RECEPTORY 3 • 3 między innym w tkance tłuszczowej, przewodzie pokarmowym i sercu. Pobudzenie tych receptorów powoduje wzrost termogenezy (sibutramina i nowe leki - agoniści receptora 3 w leczeniu otyłości) SPOSOBY POBUDZENIA UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO fizjologiczne Bezpośrednie naturalnego mediatora Szybko rozkładany Działa na wszystkie typy receptorów podanie agonisty adrenomimetyku Substancji działajacej w spodób podobny do mediatora Pobudza określony typ receptora Działa dłużej niż naturalny mediator Nie przechodzi do OUN Pośrednie Np. EFEDRYNA Uwalnia aminy z puli płytkiej Tachyfilaksja Zahamowanie wychwytu zwrotnego Kokaina Trójpierścieniowe antydepresanty Nie wykorzystywany sposób ze względu na silne pobudzenie układu współczulnego i liczne działania niepożądane Zahamowanie MAO MAO- A MAO- B Leki antydepresyjne Ch. Parkinsona Związki bez powinowactwa do receptora adrenergicznego Zahamowanie COMT AMINY KATECHOLOWE 1. biosynteza Tyr – DOPA –DA – NA – A 2. Magazynowanie – pula płytka i głęboka 3. Eliminacja - wychwyt zwrotny - rozkład przez MAO – A (NA, 5-HT) i MAO –B (DA) - rozkład przez COMT (NA) ADRENOMIMETYKI I. Nieselektywne adrenomimetyki do stosowania ogólnego (Agoniści receptora α i β ) 1. 2. 3. 4. 5. Naturalne katecholaminy –A, NA, DA Dobutamina Fenylefryna Midodryna Etylefryna Sympatykomimetyki (pośredni agoniści receptora α i β ) Efedryna Pseudoefedryna Agoniści receptora α i β - profil wpływu na receptory α1 β1 β2 D Adrenalina +++ +++ ++ 0 Duże dawki •Wzrost obj. min. •Spadek oporu naczyniowego- małe dawki •Wzrost oporu – duże dawki (A – silniejszy skurcz n. trzewnych i nerkowych niż NA i DA) Noradrenalina +++ ++ 0 0 Duży wzrost oporu naczyniowego Wzrost objętości minutowej Może wystąpić odruchowa bradykardia 0.5 – 2 mcg/kg/min 0 + 0 ++ spadek oporu naczyniowego 5.0 – 10.0 mcg/kg/min + ++ 0 ++ wzrost obj. min. 10.0 – 20.0 mcg/kg/min ++ ++ 0 ++ wzrost oporu naczyniowego DA słabiej kurczy naczynia niż NA 0/+ +++ ++ 0 Dopamina Dobutamina Wzrost objętości minutowej Spadek oporu naczyniowego NORADRENALINA WSKAZANIA – praktycznie nie ma 1. 2. Dodatek do leków miejscowo znieczulajacych Wstrząs obwodowy septyczny – ( spadek przepływu krwi przez wazne dla życia narządy) DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: 1. 2. 3. 4. WZROST CIŚNIENIA – wylew krwi do mózgu ZABURZENIA RYTMU SERCA MARTWICA TKANEK – s.c. INNE – tak jak A ale słabiej wyrażone ADRENALINA WSKAZANIA 1. 2. 3. 4. 5. REANIMACJA – różne przyczyny NZK WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY OSTRE STANY ALERGICZNE – stan astmatyczny, obrzęk głośni OKULISTYKA – jaskra z otwartym kątem przesączania, zrosty tęczówkowo – soczewkowe, zabiegi operacyjne DODATEK DO LEKÓW MIEJSCOWO ZNIECZULAJACYCH ADRENALINA DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE 1. POBUDZENIE CZYNNOŚCI SERCA objawy niewydolności wieńcowej Tachykardia zaburzenia rytmu 2. Wzrost ciśnienia krwi – wylew krwi do mózgu 3. NIEPOKÓJ, POBUDZENIE PSYCHICZNE, DRŻENIE KOŃCZYN ADRENALINA PRZECIWWSKAZANIA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. NADCIŚNIENIE TĘTNICZE CHNS ZABURZENIA RYTMU SERCA NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY CUKRZYCA NIE PODAWAĆ DO HAMOWANIA KRWAWIEŃ WSTRZĄS ZE SKURCZEM NACZYŃ OBWODOWYCH CIĄŻA DOPAMINA WSKAZANIA 1. 2. 3. WSTRZĄS Z OLIGURIĄ, ANURIĄ małe dawki WSTRZĄS KARDIOGENNY średnie dawki NIEWYDOLNOŚĆ SERCA NIEWRAŻLIWA NA GLIKOZYDY LUB PRZYWRACANIE WRAŻLIWOŚCI NA GLIKOZYDY DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE 1. 2. 3. TACHYKARDIA DZIAŁANIE ARYTMOGENNE – mniejsze niż A i NA MDŁOŚCI, WYMIOTY DOBUTAMINA WSKAZANIA 1. 2. 3. 4. WSTRZĄS KARDIOGENNY – zawał serca NIEWYDOLNOŚĆ SERCA KARDIOCHIRURGIA PRÓBA DOBUTAMINOWA Różnica w działaniu NA i A polega na odmiennym oddziaływaniu na poszczególne typy receptorów adrenergicznych. NA 1 = 2 ; 1 >> 2 NA powoduje przede wszystkim skurcz mięśni gładkich i wzrost ciśnienia rozkurczowego; w wyniku zwiększonego napływu krwi do serca i pobudzenia 1 dochodzi również do wzrostu ciśnienia skurczowego. HR odruchowo maleje. A 1 = 2 > 1=2 naczynia krwionośne skóry i błon śluzowych obkurczają się po A (zblednięcie, bo te naczynia zawierają tylko receptory 1), natomiast naczynia krwionośne mięśni szkieletowych ze względu na receptor 2 ulegają rozkurczowi; ponieważ łączny przekrój tych naczyń jest bardzo duży to opór się zmniejsza i ciśnienie rozkurczowe spada . Jednocześnie za pośrednictwem receptorów 1 ulega pobudzeniu czynność serca i ciśnienie skurczowe nie obniża się, a nawet rośnie, stąd powiększa się amplituda ciśnienia. HR rośnie. Agoniści receptora α - zastosowanie ogólne Fenylefryna α1 >> β1 Etylefryna - Effortil α1 β1 β2 Midodryna - Gutron α WSKAZANIA DO ADRENOMIMETYKÓW STOSOWANYCH OGÓLNIE inne 1. NIEDOCIŚNIENIE ORTOSTATYCZNE i SAMOISTNE - Etylefryna i Midodryna 2. NIETRZYMANIE MOCZU – Midodryna PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA ADRENOMIMETYKÓW (w przypadku zagrożenia życia są jedynie stanami zwiększonej ostrożności) 1. GUZ CHROMOCHŁONNY 2. STANY USPOSABIAJĄCE DO ZATRZYMANIA MOCZU 3. dopamina – tachyarytmie, migotanie komór w wywiadzie dobutamina – Zwężenie drogi odpływu z lewej komory np. przerostowe zastawkowe zwężenie aorty, kardiomiopatia przerostowa z podzastawkowym zwężeniem aorty. Ostrożnie w migotaniu przedsionków, może powodować przyspieszenie czynności komór, gdyż przyspiesza przewodzenie przedsionkowo-komorowe. Ostra faza zawału serca oraz wstrząs septyczny i kardiogenny z istotnie niskim ciśnieniem tętniczym (<80 mm Hg) i upośledzeniem czynności m. sercowego. Noradrenalina - Wstrząs hipowolemiczny, choroby zakrzepowe, stosowanie anestetyków wziewnych, ciężkie niedotlenienie lub hiperkapnia (może wywołać ciężkie zaburzenia rytmu serca). Nie stosować w czasie porodu. Adrenalina - przełom nadciśnieniowy. Wstrząs hipowolemiczny, Względne przeciwwskazanie stanowią komorowe zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca. Nie stosuje się w znieczuleniu przewodowym anatomicznie końcowych części ciała: uszy, nos, prącie, palce. Sympatykomimetyki Efedryna Pseudoefedryna Wpływ na część presynaptyczną neuronu adrenergicznego Pobudzenie wydzielania NA z puli płytkiej (wyrzut NA, blok MAO) Zwiększenie działania NA na obydwa receptory adrenergiczne α i β EFEDRYNA WSKAZANIA 1. Składnik mieszanek wykrztuśnych 2. Miejscowo na błony śluzowe 3. Hipotensja DN Zaburzenia rytmu serca, wzrost RR Działanie na OUN Uzależnienie Trudności w mikcji II. α - adrenomimetyki nafazolina,, ksylometazolina, oksymetazolina fenylefryna Bezpośredni wpływ na receptory α1 α2 r.post r.pre r.post Pobudzenie = Skurcz naczyń Pobudzenie = hamowanie wydzielania NA = możliwy rozkurcz naczyń Pobudzenie = skurcz naczyń Wskazania dla α1 mimetyków stosowanych miejscowo • Doraźne likwidowanie objawów nieżytu nosa infekcyjnego i alergicznego • w celu zmniejszenia obrzęku błony śluzowej nosa i poprawy widoczności pola operacyjnego podczas zabiegów chirurgicznych oraz diagnostycznych w jamie nosowo-gardłowej. Działania niepożądane Miejscowe - błona śluzowa nosa: podrażnienie, wysuszenie, krwawienie, odczyn alergiczny, wzrost obrzęku – zjawisko rebound = rhinitis medicamentosa Ogólne – zaburzenia czynności serca, wzrost ciśnienia, zaburzenia w OUN Ostrożnie u osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego, nadciśnieniem, nadczynnością tarczycy , cukrzycą i przerostem gruczołu krokowego, jaskrą z wąskim kątem przesączania. OŚRODKOWI AGONIŚCI DZIAŁAJĄCY NA RECEPTOR 2 • wpływ przez r. 2 na ośrodki mózgu regulujące napięcie tętnic i czynność serca, przestrojenie baroreceptorów, uspokojenie, działanie przeciwlękowe i hipotensja; poza tym wpływ pobudzający na obwodowe r. Pre. 2 = spadek akt. Ukł. Wsp. •Podział: - pochodne guanidyny: KLONIDYNA, MOKSONIDYNA, GUANFACYNA, GUANABENZ - pochodne amidynowe: OKSYMETAZOLINA, RILMENIDYNA III. Agoniści receptora β Izoprenalina Orcyprenalina β1 = β2 β1 < β2 Efedryna β1 β2 Dobutamina β1 Salbutamol β2 >> β1 Fenoterol β2 >> β1 Formoterol β2 Salmeterol β2 >> β1 agoniści nieselektywni sympatykomimetyk Agoniści selektywni Agoniści nieselektywni receptora β - orcyprenalina Wskazania • Przejściowe epizody bloku przewodnictwa w sercu, niewymagające terapii kardiowersją ani wszczepiania rozrusznika, • w nagłym zatrzymaniu krążenia, zanim zostanie zastosowane leczenie z wyboru (defibrylacja itp.). • Bardzo rzadko w stanach skurczowych oskrzeli, astmie oskrzelowej (w tym w stanie astmatycznym), w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc oraz w napadach skurczu oskrzeli w czasie znieczulenia ogólnego. Przeciwwskazania Częstoskurcz, choroba niedokrwienna serca, bloki serca spowodowane zatruciem glikozydami naparstnicy, jaskra z zamykającym się kątem przesączania, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy. działania niepożądane: - kołatanie serca, zaburzenia rytmu - bóle głowy - bóle zamostkowe - nudności - drżenia kończyn. LEKI ADRENOMIMETYCZNE 2 SELEKTYWNE Salbutamol krótkodziałąjące Fenoterol Formoterol Salmeterol długodziałające LEKI ADRENOMIMETYCZNE 2 SELEKTYWNE WSKAZANIA 1. w stanach skurczowych oskrzeli: - przerywanie napadów astmy oskrzelowej (leki krótkodziałajace) - Leczenie innych stanów przebiegających ze skurczem oskrzeli, takich jak POChP - Zapobiegawczo przed wysiłkiem lub narażeniem na alergen - W diagnostyce odwracalności skurczu oskrzeli. - W leczeniu skojarzonym zastosowanie fenoterolu w postaci wziewnej przed podaniem innych leków (glikokortykosteroidów, kromoglikanu disodowego, leków mukolitycznych) do stosowania wziewnego zwiększa ich skuteczność działania 2. jako leki tokolityczne, w hamowaniu skurczów przedwczesnych 3. jest stosowany w niektórych bólach miesiączkowych LEKI ADRENOMIMETYCZNE 2 SELEKTYWNE Działania niepożądane • - pobudzenie serca (kołatanie, bóle zamostkowe) po przedawkowaniu lub u chorych z uszkodzonym mięśniem sercowym (związane jest to w znacznym stopniu z pobudzeniem presynaptycznego 2 uwolnienie NA z zakończenia nerwowego (przeciwstawny efekt powoduje pobudzenie 2 ) - częstoskurcz, rzadko zaburzenia rytmu serca. - wydłużenie QT przy przedawkowaniu (formoterol, salmeterol) • drżenia mięśniowe co także związane jest z pobudzeniem 2 . Bóle i zawroty głowy, niepokój, pobudzenie, bezsenność, skurcze mięśni szkieletowych, • podawany w ciąży może przyspieszać czynność serca płodu • zwiększenie poziomu glikemii i wolnych kwasów tłuszczowych zwłaszcza po terapii doustnej i wstrzyknięciach. Zaburzenia metaboliczne (hipokaliemia, w cukrzycy lek może nasilać hiperglikemię i kwasicę ketonową). • Lek może wpływać na czas trwania ciąży i hamować czynność skurczową macicy, powodując wydłużenie porodu.(fenoterol) LEKI ADRENOMIMETYCZNE 2 SELEKTYWNE Przeciwwskazania: 1. Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu 2. Kardiomiopatia przerostowa ze zwężeniem drogi odpływu komory lewej 3. Tachyarytmia, zaburzenia rytmu serca szczególnie blok przedsionkowokomorowego III°, 4. Ostrożnie w przypadku zawału serca, niestabilnej dławicy piersiowej, niewydolności serca, wydłużenia QT, tętniaka mięśnia serca, nadczynności tarczycy, niewyrównanej cukrzycy, ciężkich, guza chromochłonnego nadnerczy 5. Jaskra 6. Zakażenia śródmaciczne; ostrożnie w pierwszych 3 tyg. ciąży 7. Hipokaliemia 8. Rozwój tolerancji LEKI ADRENOMIMETYCZNE 2 SELEKTYWNE •znaczenie przedłużaczy objętościowych (spacer) • inne techniki wziewnego podawania leku (nebulizacja) • szkodliwość nośników (węglowodory flourowane - uwrażliwienie receptorów adrenergicznych w sercu). • Długotrwałe stosowanie zwłaszcza dużych dawek sprzyja zmniejszaniu się skuteczności tych leków (tolerancja). • Długotrwała terapia tymi lekami wiąże się ze zwiększoną nadwrażliwością oskrzeli oraz pogorszeniem kontroli choroby. • Leki te działają jedynie objawowo, nie przedłużając życia chorych, a nawet w przypadku stosowania niektórych dłużej działających preparatów (fenoterol) odnotowywano wzrost śmiertelności, zwłaszcza w grupie pacjentów przekraczających zalecane dawki. • Preparaty bardzo długodziałające (salmeterol, formoterol) zaleca się stosować przede wszystkim w profilaktyce napadów nocnych. • Mogą powodować hipokalemię zwłaszcza po dużych dawkach podawanych parenteralnie. SALBUTAMOL q nie jest w pełni selektywny (często objawy stymulacji 1-adrenergicznej) FENOTEROL q q q ma znacznie większą selektywność w stosunku do 2 od salbutamolu mimo wysokiej selektywności może powodować tachykardię; dzieje się tak dlatego, że pobudzenie presynaptycznego 2 pobudza uwalnianie NA, która wpływa na obydwa receptory ; działa znacznie dłużej niż salbutamol około 6-8 h (T0.5 = 8 h;) Formoterol Działanie: Lek długodziałający o słabym działaniu przeciwzapalnym. Wskazania: • Zapobieganie obturacji dróg oddechowych głównie nocnej u chorych na astmę oraz zapobieganie skurczowi oskrzeli wywołanemu przez wysiłek fizyczny bądź alergen wziewny, jeżeli leczenie glikokortykosteroidami jest niewystarczające. Salmeterol Działanie: Amina syntetyczna pobudzająca wybiórczo i długotrwale receptory adrenergiczne 2. SYMPATYKOLITYKI • Hamowanie aktywności układu współczulnego • Działanie na część presynaptyczną zakończeń nn współczulnych • Mechanizm działania polega na hamowaniu magazynowania, uwalniania lub syntezy NA • Brak wpływu na receptor adrenergiczny • Brak wpływu na KA krążące • Powodują powolny i długotrwały spadek RR • w p. pok.zwiększają działanie ukł. Przywsp. • możliwe przechodzenie do OUN – hamowanie, zaburzenia przysadki REZERPINA • Mechanizm działania polega na bloku transportu NA (też DA i 5-HT) do ziarnistości zakończeń nerwowych pozazwojowych i w OUN = rozkład przez MAO Efekty 1. 2. 3. powolne i długotrwałe obniżenie RR (poprzez obniżenie pojemności minutowej serca i oporu obwodowego) spadek aktywności RAA wzrost aktywności r. adrenergicznych na endogenne KA – niekorzystne Działąnia niepożądane 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Hipotonia - zapaść ortostatyczna. Bradykardia Obrzęk błon śluzowych nosa Wzrost wydzielania soku żołądkowego oraz objawy z p. pok. – biegunka, bolesne skurcze jelit. Działanie ośrodkowe – depresja, senność, zawroty głowy i koszmary nocne,obj. parkinsonizmu Obniżenie progu drgawkowego Wzrost wydzielania PRL - bolesne powiększenie sutków i mlekotok, impotencja Przerost gruczołu krokowego Retencja sodu i wody – obrzęki Spadek filtracji nerkowej REZERPINA Wskazania – rzadkie 1. Nadciśnienie oporne na inne leki Przeciwwskazania 1. guz chromochłonny 2. Depresja, choroba Parkinsona, stosowanie elektrowstrząsów 3. choroba wrzodowa, colitis ulcerosa 4. Ostrożnie u osób starszych, z zaburzeniami rytmu serca, ze świeżym zawałem m. sercowego, w niewydolności nerek, kamicy p. żółciowego, padaczce- obniża próg drgawkowy i astmie. – Symatykolityki GUANETYDYNA •Zajmuje miejsce NA – sama nie ma jej działania oraz stabilizuje aksolemmę. •Bez działania ośrodkowego, mniej zaburzeń z p. pok. •Spadek RR w mechanizmie obwodowym •Stos w leczeniu nadczynności tarczycy – zmniejsza HR •Powoduje nadwrażliwość na r. adrenergiczne – przy wyrzucie A niebezpieczny skok RR •Retencja sodu – obrzęki,kojarzyć z diuretykami •Zaburzenia ejakulacji •Pwsk – inhibitory MAO, 3p,i sympatykomimetyki np..efedryna •GUANEDREL •ALFA-METYLODOPA α - ADRENOLITYKI - adrenolityki nieselektywne Blokada nieselektywna 2 NA + 1 • Wzrost uwalniania NA (DN) • NA działa na r. α i β • β1 tachykardia β2 rozkurcz naczyń • blok α1 = rozkurcz naczyń = spadek oporu obwodowego = spadek RR rozkurczowego • 1 ISA+ skurcz naczyń Receptory narządowe Nieselektywni antagoniści receptora α (α1 i α2) Naturalne alkaloidy wielko-cząsteczkowe Leki naturalne alkaloidy sporyszu Leki syntetyczne Naturalne alkaloidy mało-cząsteczkowe ERGOTAMINA ERGOMETRYNA Pochodne półsyntetyczne DIHYDROERGOTAMINA Pochodna syntetyczna NICERGOLINA TOLAZOLINA, FENTOLAMINA, FENOKSYBENZAMINA α - ADRENOLITYKI nieselektywne NATURALNE BLOKADA α ERGOTAMINA ERGOMETRYNA DIHYDRO ERGOTAMINA + AKTYWNOŚĆ WEWNĘTRZNA + RR MACICA WZROST SKURCZE TĘŻCOWE 0 0 0 SKURCZE KLONICZNE + 0 0 - α - ADRENOLITYKI nieselektywne NATURALNE WSKAZANIA 1. 2. 3. 4. Ginekologia Migrena Zaburzenia krążenia mózgowego Nadciśnienie tętnicze (A) α - ADRENOLITYKI nieselektywne SYNTETYCZNE 1. Nieskuteczne w terapii nadciśnienia samoistnego, związanego z nadmiernym pobudzeniem ukł. Wsp. I wysokim stężeniem NA = lek antagonista receptora α nie może konkurować z NA 2. Skuteczne w terapii nadciśnienia krwiopochodnego – związanego ze wzrostem stężenia A = phaeochromocytoma. A to słabszy agonista r. α niż NA i lek może konkurować z nią o receptor. A łączy się też z r. 2 powodując rozkurcz naczyń i spadek ciśnienia. 3. Leki pobudzaja również ukł. przywsp. i mają działanie histaminopodobne 4. Wskazania 5. DN – tachykardia, bóle wieńcowe, pob. Ukł. Przywsp. – nadciśnienie = guz chromochłonny( dgn, leczenie) - niewydolność m. sercowego (spada obciążenie następcze) 1 – adrenolityki selektywne Blokada selektywna • rozkurcz naczyń =spadek RR • rozkurcz m. gł.pęcherza 2 NA 1 Receptory narządowe 1 - ADRENOLITYKI SELEKTYWNE 1. Prazosyna nt,nk, 2. Alfuzosyna bph,nt 3. Doksazosyna nt,bph 4. Terazosyna bph,nt 5. Trimazosyna bph 6. Tamsulozyna bph 7. Urapidil nt 8. Indoramina nt 1 - ADRENOLITYKI SELEKTYWNE -działanie 1. rozkurcz naczyń zmniejszenie oporu obwodowego spadek ciśnienia, co jest szczególnie zaznaczone, gdy aktywność układu współczulnego lub stężenie amin endogennych we krwi jest zwiększone; 2. Leki mogą powodować odruchową tachykardię przy gwałtownym obniżeniu ciśnienia tętniczego 3. mają korzystny wpływ na lipidy krwi - obniżają frakcję LDL i podnoszą HDL 4. nie wpływają na gospodarkę węglowodanową 5. blokują mięśnie gładkie okolicy szyi pęcherza i sterczowego odcinka cewki, powodując rozkurcz tych mięśni 1 - ADRENOLITYKI SELEKTYWNE -wskazania 1. nadciśnienie tętnicze zwłaszcza z towarzyszącymi zaburzeniami lipidowymi lub cukrzycą 2. przerost gruczołu krokowego 3. zastoinowa niewydolność krążenia ZALETY 1. KORZYSTNY WPŁYW NA LIPIDY 2. WZROST WRAŻLIWOŚCI NA INSULINĘ 3. NIE UPOŚLEDZA PRZEPŁYWU NERKOWEGO 1 - ADRENOLITYKI SELEKTYWNE - DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. MOŻLIWY ZNACZNY SPADEK RR PRZY PIERWSZEJ DAWCE BÓLE, ZWROTY GŁOWY, OSŁABIENIE DZIAŁANIE OŚRODKOWE – SENNOŚĆ, SUCHOŚĆ BŁON ŚLUZOWYCH NUDNOŚCI, WYMIOTY OBJAWY SKÓRNE KOŁATANIE SERCA OBRZMIENIE BŁONY ŚLUZOWEJ NOSA RETENCJA SODU I WODY – OBRZĘKI DUSZNOŚCI NIETRZYMANIE MOCZU ZABURZENIA WIDZENIA IMPOTENCJA ZWIĘKSZENIE MIANA PRZECIWCIAŁ PRZECIWJĄDROWYCH β – ADRENOLITYKI β – ADRENOLITYKI – MECHANIZM DZIAŁANIA 1. KARDIOSELEKTYWNOŚĆ 2. AKTYWNOŚĆ WEWNĘTRZNA (ISA) 3. STABILIZACJA BŁON 4. FARMAKOKINETYKA 5. AGONIZM WOBEC RECEPTORA α1 β – ADRENOLITYKI - KARDIOSELEKTYWNOŚĆ GENERACJE 1. I – leki niewybiórcze działające na obydwa receptory β a) ISA – b) ISA + 2. II – leki kardiowybiórcze działające tylko na receptor β1 a) ISA B) ISA + 3. PROPRANOLOL, TIMOLOL, SOTALOL, NADOLOL PINDOLOL, BIOPINDOLOL, PENBUTOLOL, KARTEOLOL, ALPRENOLOL, OKSPRENOLOL ATENOLOL, METOPROLOL, BETAKSOLOL, BISOPROLOL ACEBUTOLOL, PRAKTOLOL, CELIPROLOL, ESMOLOL III – leki z dodatkowym działaniem rozszerzającym naczynia krwionośne - KARWEDILOL - LABETALOL - NEBIWOLOL - CELIPROLOL blokada β 1 i β 2 blokada receptora α1 blokada β 1 i β 2, słaby agonista β 2, blokada receptora α1 blokada β 1,,, uwalnianie NO blokada β 1, silny agonista β 2 β – ADRENOLITYKI – AKTYWNOŚĆ WEWNĘTRZNA (ISA) ISA+ DZIAŁANIE AGO-ANTAGONISTYCZNE ochrona przed pobudzajacym wpływem KA przy niewielkim pobudzeniu własnym Nawet nieznaczna aktywność wewnętrzna przeciwdziała : • skurczowi m. gładkich • rozwojowi zjawiska up – regulation • niekorzystnemu wpływowi na lipidy krwi ISA (- ) korzystna – gdy potrzebna silniejsza blokada ukł. wsp. = pierwotna i wtórna prewencja zawału, leczenie zawału, znoszenie drżenia mięśniowego, nadczynność tarczycy ISA (+) korzystna – utajona niewydolność krążenia, choroby naczyń obwodowych, astma β – ADRENOLITYKI – STABILIZACJA BŁON • Bez istotnego znaczenia w farmakologii • Leki te silniej zwalniają czynność serca niż wynikałoby to z samej blokady receptorów • Mogą przyczynić się do osłabienia inotropizmu i przewodnictwa w sercu, zwłaszcza ISA – aż do bloku III stopnia włącznie. β – ADRENOLITYKI - FARMAKOKINETYKA Leki rozpuszczalne w • tłuszczach - dobrze wchłaniane z p. pok. - metabolizm watrobowy + efekt I przejścia - krótki T 0.5 - metabolity (często aktywne) - przenikanie do OUN • Wodzie - słabo wchłaniane z p. pok. - wydalane w formie niezmienionej z moczem - dłuższy T 0.5 β – ADRENOLITYKI – EFEKT DZIAŁANIA 1. WPŁYW NA SERCE Obniżenie kurczliwości m. sercowego hamowanie napięcia układu współczulnego hamowanie własnej kurczliwości m. sercowego 1. Lek (ISA -) i (akt.bł. -) – czyste działanie receptorowe zmniejszenie kurczliwości przez blok wpływu ukł. wsp. na serce 2. Lek (ISA +) i (akt. bł. -) – słabsze działanie kardiodepresyjne 3. Lek (ISA -) i (akt. bł. +) – b. silnie zmniejsza kurczliwość m. sercowego przez hamowanie wpływu ukł. wsp. i kurczliwości własnej Zmniejszenie częstości serca Zmniejszenie przewodnictwa ( węzeł p-k) Zmniejszenie pobudliwości Zmniejszenie zapotrzebowania na tlen (znaczne) β – ADRENOLITYKI – EFEKT DZIAŁANIA 2. HAMOWANIE UKŁADU RAA – blok β1 3. DZIAŁANIE ANTYARYTMICZNE blokada β1 - wpływ na niemiarowości pochodzenia adrenergicznego działanie błonowe - wpływ na niemiarowości pochodzenia nieadrenergicznego 4. SKURCZ OSKRZELI -blok β2 5. SPADEK CIŚNIENIA ŚRÓDGAŁKOWEGO – działanie błonowe 6. HAMOWANIE WYDZIELANIA HORMONÓW TARCZYCY 7. DZIAŁANIE SEDATYWNE, PRZECIWLĘKOWE 8. HAMOWANIE AKTYWNOŚCI LIPAZY LIPOPROTEINOWEJ 9. ZMNIEJSZENIE WYDZIELANIA INSULINY - blok β2 oraz hamowanie glikogenolizy, opóźnienie wyrównania hipoglikemii 10. HAMOWANIE AGREGACJI PŁYTEK β – ADRENOLITYKI – WSKAZANIA 1. NADCIŚNIENIE TĘTNICZE 2. CHNS 3. ZABURZENIA RYTMU SERCA – II KLASA niemiarowości pochodzenia nadkomorowego, zespół WPW nadmierne napięcie ukł wsp.: w tyreotoksykozie, przy guzie chromochłonnym nadnerczy, przy znieczuleniu halotanem, nadmiernym wysiłku fizycznym lub emocjach niemiarowości komorowe będące powikłaniem CHNS 4. KARDIOMIOPATIA PRZEROSTOWA 5. JASKRA Z OTWARTYM KĄTEM PRZESĄCZANIA 6. NIEKTÓRE POSTACIE CHOROBY LĘKOWEJ 7. MIGRENA 8. NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY 9. SAMOISTNE DRŻENIE WŁÓKIENKOWE 10. NADCIŚNIENIE WROTNE 11. INSULINOMA 12. INNE β – ADRENOLITYKI – DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. OSŁABIENIE CZYNNOŚCI SERCA BRADYKARDIA BLOKI SERCA HIPOTONIA SKURCZ TĘTNICY WIEŃCOWEJ OŚRODKOWE DZIAŁANIE SEDATYWNE TRÓJGLICERYDEMIA SKURCZ OSKRZELI SKURCZ NACZYŃ OBWODOWYCH ZMNIEJSZENIE DZIAŁANIA INSULINY ZABURZENIA ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO ODCZYNY ALERGICZNE PLAMICA DRŻENIA I KURCZE MIĘŚNI IMPOTENCJA SPADEK PERFUZJI NERKOWEJ ZESPÓŁ OCZNO-ŚLUZÓWKOWO-SKÓRNY ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY (tachykardia, zaburzenia rytmu, niepokój, drżenia) β – ADRENOLITYKI – PRZECIWWSKAZANIA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. DYCHAWICA OSKRZELOWA BRADYKARDIA I BRADYARYTMIE HIPOTONIA BLOK SERCA II I III STOPNIA JAWNA NIEWYDOLNOŚĆ MIĘŚNIA SERCOWEGO ZESPÓŁ PRINZ-METALA CIĘŻKIE CHROMANIE PRZESTANKOWE, ZESPÓŁ RAYNAUDA CIĘŻKA DEPRESJA CUKRZYCA LECZONA INSULINĄ CIĄŻA I LAKTACJA PODESZŁY WIEK PLAMICA KWASICA KETONOWA NIE WOLNO NAGLE ODSTAWIAĆ LEKU β - ADRENOLITYKI ISA - ISA + β1 β2 KARWEDILOL (+α1) LABETALOL (+α1) METIPRANOLOL NADOLOL PROPRANOLOL SOTALOL TIMOLOL PINDOLOL (ISA max) KARTEOLOL OKSPRENOLOL ALPRENOLOL β1 ACEBUTOLOL (ISA mała) ATENOLOL BETAKSOLOL BISOPROLOL (β1 max) METOPROLOL NEBIWOLOL (β1 !) STABILIZACJA BŁON + ACEBUTOLOL METIPRANOL PROPRANOLOL _ ATENOLOL BETAKSOLOL BISOPROLOL KARTEOLOL NADOLOL NEBIWOLOL PINDOLOL SOTALOL
