Glowne_problemy_makroekonomiczne_w_dzielach_noblistow

Główne problemy makroekonomiczne
w dziełach noblistów
Milton Friedman – Robert Lucas –
Finn Kydland, Edward Prescott –
Edmund Phelps
Plan wykładu





Główne problemy i laureaci Nagrody im.
Alfreda Nobla, do których wykład się odnosi
Czy inflacja jest remedium na bezrobocie?
Polityka uznaniowa czy polityka według
zasad?
Pieniężne czy realne szoki leżą u źródeł
kryzysów?
Edmund Phelps o kapitalizmie i przyczynach
ostatniego kryzysu
Friedman I Phelps
Naturalna stopa bezrobocia




Milton Friedman 1912-2006
Nobel 1976 za osiągnięcia
w dziedzinie analizy
konsumpcji, historii i teorii
pieniądza oraz za prezentację
złożoności polityki stabilizacji
Edmund Phelps, ur. 1933 r.
Nobel 2006 za pogłębienie
rozumienia zależności między
krótko- i długookresowymi
skutkami polityki
makroekonomicznej
Lucas – Kydland, Prescott
Hipoteza racjonalnych oczekiwań
Od czynników pieniężnych do realnych




Robert Lucas, ur. 1937
Nobel 1995 za transformację
analizy makroekonomicznej
w oparciu o HRO i pogłębienie
rozumienia polityki ekonomicznej
Finn Kydland, ur. 1943;
Edward Prescott, ur. 1940
Nobel 2004 za ujawnienie
problemów niespójności celów
polityki ekonomicznej w czasie
i wkład do teorii cyklu
koniunkturalnego
http://en.people.cn/200412/08/eng20041208_166534.html
Czy inflacją można zwalczać bezrobocie?
NATURALNA STOPA
BEZROBOCIA
Powrót do ideałów klasycznego liberalizmu
i rozwinięcie ilościowej teorii pieniądza

Milton Friedman
po polsku
Alternatywne ujęcia
Structural Slumps : The Modern
Equilibrium Theory of Unemployment,
Interest, and Assets
Epoka Keynesa
i krzywa Phillipsa jako karta dań dla polityków
1950 -1973
Stopa
bezroboci
a
Stopa
inflacji
Francja
2,00
5,00
Niemcy
2,5
2,7
Wielka
Brytania
2,8
4,6
Europa
Zachodnia
2,6
4,3
USA
4,6
2,7
Źródło:A. Maddison, World Economy, t. 1, OECD 2006, s. 136.
Źródło: http://bilbo.economicoutlook.net/blog/?p=22781
Stagflacja i nowa interpretacja zależności
między inflacją i bezrobociem
1950 -1973
1974 - 1983
Stopa
bezrob
ocia
Stopa
inflacji
Stopa
bezrobo
cia
Stopa
inflacji
Francja
2,00
5,00
5,7
11,2
Niemcy
2,5
2,7
4,1
4,9
Wielka
Brytania
2,8
4,6
7,0
10,2
Europa
Zachodnia
2,6
4,3
6,0
11,2
USA
4,6
2,7
7,4
8,2

1.
2.
3.
Źródło:A. Maddison, World Economy, t. 1, OECD 2006, s. 136.
Nowa koncepcja:
Rozróżnienie krótko- i
długookresowych skutków
nieprzewidzianych zmian
nominalnego popytu
Rozróżnienie wielkości
nominalnych i realnych
Hipoteza oczekiwań
adaptacyjnych
Stopa inflacji
Pionowa krzywa Phillipsa
Pe=6
Pe=3
Pe=0
6
D
E
3
B
C
Un=2
A
Un=4
Stopa bezrobocia
Teoria dochodu nominalnego
M. Friedmana
MV ≡ PY
Zmiany podaży pieniądza powodują
opóźnione w czasie zmiany aktywności
gospodarczej mierzonej wielkością dochodu
nominalnego. Nie potrafimy jednak określić,
jak wpływ pieniądza rozkłada się między
poziom cen i poziom dochodu realnego.
Podaż pieniądza kształtuje dochód
nominalny zarówno w krótkim, jak i w
długim okresie, natomiast wpływ na dochód
realny w okresie długim zanika.
Z punktu widzenia długiego okresu wzrost
podaży pieniądza prowadzi tylko do inflacji.
Y – dochód realny
PY – dochód nominalny
W okresie krótkim:
M
P
Y
W okresie długim:
M
P
Y
Naturalna stopa bezrobocia
i neutralność pieniądza
Substytucyjność między inflacją a bezrobociem ma
charakter krótkookresowy i jest efektem nieprzewidzianych
zmian globalnego popytu nominalnego (nieoczekiwanej
inflacji bądź deflacji).
W krótkim okresie możliwy jest pod wpływem impulsów
pieniężnych przejściowy wzrost zatrudnienia.
W długim okresie krzywa Phillipsa przybiera postać linii
pionowej. Obrazuje to fakt, iż jednostki z czasem
dostosowują swoje oczekiwania do wielkości realnych i
bezrobocie wraca do poziomu naturalnego. Z perspektywy
długiego okresu pieniądz jest neutralny.
Stopa bezrobocia i udział bezrobocia
długookresowego*
Kraj
Stopa
bezrobocia
2000-2002
Udział
bezrobocia
długookres.
Stopa
bezrobocia
Q3 2014
Udział
bezrobocia
długookres.
2014
2000-2002*
Francja
8,9
31,7
10,4
42,7
Niemcy
8,6
46,6
5,0
44,3
W. Brytania
5,1
22,8
5,9
35,7
Strefa euro
8,5
42,8
11,6
b.d.
10,1
48,6
UE
Japonia
5,4
29,7
3,6
37,6
USA
5,8
8,5
6,1
23,0
Kanada
7,7
9,3
7,0
12,9
Polska
19,9
48,4
8,6
36,2
World Development Indicator 2005, World Bank, Washington 2005, s. 60-62;
https://data.oecd.org/unemp/unemployment-rate.htm#indicator-chart [dostęp: 20.02.2014]
Stopa bezrobocia długookresowego
w USA po II wojnie światowej
http://www.theatlantic.com/business/archive/2013/03/forget-the-good-jobs-report-long-term-unemployment-is-still-terrifying/273859/
Stopa bezrobocia (UR) i stopa bezrobocia
długookresowego (LTUR) w krajach UE
Źródło: European Commission. Press Release Database, http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-13-1_en.htm [dostęp: 20.02.2016]
Co to jest naturalna stopa bezrobocia?

Stopa równowagi B*

Jeżeli B > B*, to poziom
cen obniża się
Jeżeli B < B*, to rośnie
poziom cen

E. Phelps:
Bezrobocie naturalne to
bezrobocie równowagi – poziom
bezrobocia określony przez czynniki
niepieniężne  przez zmieniającą się
strukturę realnego popytu podaży.
Struktura ma znaczenie!
M. Friedman: NSB określa poziom
bezrobocia, który wynikałby z systemu
równowagi ogólnej Walrasa, gdyby
równania uwzględniały strukturalne
cechy rynków pracy i towarów, w tym
niedoskonałości rynku, stochastyczną
zmienność popytu i podaży, koszty
informacji o wolnych miejscach pracy,
koszty mobilności itd.
Stopa inflacji i bezrobocia w USA,
1948 - 2013
https://econographics.wordpress.com/tag/natural-rate/
Od czego zależy naturalna stopa bezrobocia? różne punkty widzenia

Psychologia czy instytucje?

Czynniki realne czy pieniężne?

Struktury popytu, czy globalny popyt?
Czynniki określające zachowania
na rynku pracy
Path
depende
nce
Koszty
rotacji
pracowni
-ków
System
zasiłków
i prawo
pracy
Siła
związków
zawodowych
Informacja
o rynku
pracy,
efektywność
usług
pośrednictwa
pracy
Mobilność
zawodowa,
kwalifikacyjna
i przestrzenna
pracowników
Stopa
bezrobocia
długookresowego
Faktyczna (BF) i naturalna (NB) stopa
bezrobocia w Polsce
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
BF
14
14,4
13,3
12,4
11
10,5
13,9
16
BN
13
13,3
11,3
9,5
8,5
7,4
-
12,7
Źródło: E. Kwiatkowski, Strukturalne determinanty naturalnej stopy bezrobocia,
Konferencja Naukowa NBP, Falenty 2002
Friedman: Centralne znaczenie polityki
pieniężnej
polityka pieniężna jest bardzo ważna,
ale jej cele muszą być ograniczone
Należy dążyć do:
•
tworzenia ram funkcjonowania gospodarki służących
minimalizowaniu wahań cen i stabilizacji oczekiwań
podmiotów gospodarczych
•
niedopuszczenia do sytuacji, w której pieniądz stałby się
poważnym źródłem wstrząsów gospodarczych
•
Monetary rule
Niespójność optymalnej polityki
w czasie
ARGUMENTY ZA POLITYKĄ
WEDŁUG ZASAD
Niespójność optymalnej polityki
ekonomicznej w czasie (Kydland-Prescott)

Teoria optymalnej regulacji użyteczna w
naukach przyrodniczych nie ma zastosowania
do kontroli systemów społecznych.

bowiem inteligentne podmioty potrafią
przewidywać i przeciwdziałać założonym celom
polityki gospodarczej.

Planowanie gospodarcze nie jest gra przeciw
przyrodzie, ale raczej grą przeciw racjonalnym
podmiotom gospodarczym.

Niespójność w czasie – różnica między polityką
optymalną ex ante i ex post.

Niespójna w czasie polityka osłabia wiarygodność
zapowiadanych posunięć i w efekcie przyczynia się
do zwiększenia niepewności.

Najlepsza jest polityka oparta na zaufaniu
i zasadach. Fluktuacje gospodarcze są efektem
czynników realnych {głównie postępu
technicznego}. Wysiłki stabilizacyjne są kosztowne
i nieskuteczne.
Robert Lucas contra Kydland i Prescott
ZADZIWIAJĄCA ZMIANA: OD TEORII
PIENIĘŻNEGO DO REALNEGO CYKLU
KONIUNKTURALNEGO
Geneza hipotezy racjonalnych
oczekiwań

John F. Muth, Rational Expectations and Theory
of Price Movements, 1961 r.

Dlaczego nie udało się znaleźć teorii, która
pozwoliłaby bezbłędnie prognozować ceny na
rynkach finansowych?

Wszelkie dostępne informacje, które mogłyby
zwiększyć dokładność prognoz, są natychmiast
uwzględniane w procesach decyzyjnych
podmiotów spekulujących na rynkach
finansowych.
Neutralność pieniądza według Lucasa i
teza o nieefektywności polityki

Jeśli podmioty gospodarcze nie
popełniają błędów i ceny są giętkie,
to gospodarka pozostaje w stanie
równowagi. Gdy zmiany podaży
pieniądza jest przewidywalne
gospodarka natychmiast wraca na
długookresową krzywą podaży.

Tylko nieprzewidziana zmiana
prowadzi do zmiany popytu
(przesunięcie od AD1 do AD2) i
wtedy pieniądz nie jest neutralny w
okresie krótkim. Ale ludzie wkrótce
poznają, że ceny względne się nie
zmieniły i korygują swoje
zachowania (przesunięcie od
SRAS1 do SRA2). W okresie długim
także nieprzewidziane zmiany
pieniądza nie wpływają na zmienne
realne.
Wniosek: Wzrost podaży pieniądza nie
wywołuje realnego wzrostu produkcji, a
ograniczenie podaży pieniądza nie
powoduje realnego spadku
zatrudnienia i produkcji.
Źródło: E. McPhail, Intermediate Macroeconomics,
http://edwardmcphail.com/intermediatemacro/chapter_10_online.htm
Od pieniężnej do realnej teorii cyklu
koniunkturalnego


Keynesiści, monetaryści i nowi klasycy
zakładali, że czynniki podażowe powodują
systematyczny wzrost produktu globalnego
(długookresowy składnik trendu PKB jest „gładki”),
a krótkookresowe fluktuacje tłumaczyli wstrząsami
popytu..
Model niespodzianki pieniężnej Lucasa
w połączeniu z hipotezą racjonalnych oczekiwań
postawił pod znakiem zapytania pieniężne
wyjaśnienie cyklu koniunkturalnego. Krytyka NEK
zaowocowała rozwinięciem teorii realnego cyklu
pieniężnego.
Wzrost i fluktuacje produkcji nie są
różnymi jakościowo zjawiskami


1982 Nelson i Plosser - hipoteza, że
obserwowane wahania produkcji są
zmianami jej naturalnego poziomu, a nie
odchyleniami od wygładzonej ścieżki
trendu.
Siły ekonomiczne wyznaczające trend
nie różnią się od tych, które wywołują
wahania. Nie można zatem oddzielać
analizy wzrostu od analizy cyklu.
Teoria realnego cyklu

Wahania koniunkturalne traktowane są jako
reakcje zagregowanej funkcji podaży na
szoki technologiczne. Zmiany produkcji
i zatrudnienia są wynikiem optymalnych
reakcji racjonalnych podmiotów
gospodarczych na zmiany warunków
działania, zwłaszcza zmiany technologiczne.

Każda faza cyklu jest stanem równowagi.
Tradycja i nowatorstwo


TRC nawiązuje do idei niepieniężnych teorii
przeinwestowania szkoły szwedzkiej i teorii
innowacji Schumpetera.
Nowatorstwo polega na tym, że autorzy TRC nie
budowali modeli, które można poddawać
konwencjonalnym testom ekonometrycznym,
ale stosowali metodę kalibrowania  w oparciu
o modele równowagi ogólnej, funkcje decyzji
konsumentów i producentów oraz generator liczb
losowych dokonywali symulacji efektów losowych
wstrząsów technologicznych, a następnie
porównywali rezultaty tych symulacji z zachowaniem
gospodarki.
Edmund Phelps
O KAPITALIZMIE I PRZYCZYNACH
WSPÓŁCZESNEGO KRYZYSU
E. Phelps: Jaki kapitalizm, jaka
polityka?




Model wolnej przedsiębiorczości kontra model
korporacjonistyczny (liczne odwołania do F. Hayeka)
Polityka pieniężna nie może być narzędziem zwalczania
bezrobocia. „Twarda” polityka pieniężna to inwestycja w niską
inflację.
Inwestycje w edukację. Im wyższe wykształcenie, tym większa
zdolność do innowacji i przyjmowania wysokich technologii
Problem wykluczenia; płace minimalne czy subsydiowanie
płac?
Zmiany w poglądach E. Phelpsa
W wykładzie noblowskim akcentował zalety kapitalizmu amerykańskiego.
Po kryzysie akcentował następujące przyczyny kryzysu:

Krótkookresowa perspektywa w korporacjach i przejęcia.

Akcje w rękach funduszy, a nie gospodarstw domowych; presja zarządów funduszy
na krótkookresowe zyski.

System patentowania hamuje innowacyjność gospodarki.

Obserwujemy coraz większą polityzację gospodarki. Duża część popytu jest pod
kontrolą rządu. Coraz mniejsza część gospodarki jest otwarta na decyzje
spontaniczne.

Brak odpowiedzialności w biznesie. Teraz, gdy ktoś poniesie stratę, może udać się
do rządu i dostać pomoc finansową.

W ciągu ostatnich dekad w Stanach Zjednoczonych następowała konsekwentna
dewaluacja pracy. Wcześniej nikt nie wyobrażał sobie, że można żyć bez pracy.
Na które z poniższym pytań
odpowiedzieliby Państwo jednoznacznie?




Czy inflacja jest remedium na bezrobocie?
Czy polityka powinna być uznaniowa czy
oparta na zasadach?
Czy u źródeł kryzysów są czynniki pieniężne
czy realne?
Czy powrót do doktryny Keynesa może
uzdrowić współczesny kapitalizm?